Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen hebben, aarzel dan niet deze aan de arts of de fysiotherapeut te stellen.

Transcriptie

1 De totale knieprothese In deze folder vindt u de belangrijkste informatie over de knieoperatie en het herstel erna. Ook treft u informatie aan voor de revalidatie. En wordt er aandacht besteed aan de hulpmiddelen en eventuele aanpassingen thuis. Achter in de brochure worden tot slot enige oefeningen gegeven die u zelf kunt doen. Het in deze folder beschreven verloop van de revalidatie is slechts een richtlijn; soms kan het herstel langzamer of juist vlotter verlopen dan hier staat. Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen hebben, aarzel dan niet deze aan de arts of de fysiotherapeut te stellen. De knie De knie is een scharniergewricht. Het bestaat uit twee botdelen: het scheenbeen en het dijbeen. De uiteinden zijn bedekt met een laagje kraakbeen. Deze laag is elastisch en vangt schokken en stoten op, zodat de knie soepel beweegt. Aan de binnen- en buitenzijde van de knie zit een meniscus: een soort stootkussen. Midden in het kniegewricht ligt de voorste kruisband. Deze voorkomt dat het onderbeen tijdens het lopen en het maken van draaibewegingen naar voren schiet. Aan de voorzijde zit de knieschijf. De knieprothese Als u een beschadigde of versleten knie heeft, is lopen en lang staan vaak erg pijnlijk. In een vergevorderd stadium kan verstijving optreden. Als de last voor u te groot wordt, kan de orthopedisch chirurg een knieprothese adviseren. In deze folder leest u over de mogelijkheden van een behandeling en wat deze voor u betekent. Wat zijn de oorzaken? De oorzaak van een slijtage van een kniegewricht is meestal onduidelijk. Kraakbeen- en stofwisselingsziekten of kraakbeenbeschadiging door een botbreuk zijn mogelijk de oorzaak. Wanneer een meniscus is verwijderd, is er een grotere kans op slijtage. Reumapatiënten hebben vaak knieproblemen, omdat reuma het laagje kraakbeen aantast.

2 De Totale Knie Prothese De Totale Knie Prothese of Total Knee (T.K.P.) is een prothese ter vervanging van een versleten knie. Bij deze operatie worden de versleten kraakbeenoppervlakken van het boven- en onderbeen verwijderd en vervangen door metalen gedeelten. Daartussen wordt een kunststof glijvlak geplaatst. Deze prothese mag direct belast worden, wat inhoudt dat u al snel na de operatie mag gaan leren lopen onder leiding van de fysiotherapeut. Wel moet u de eerste zes tot acht weken met een hulpmiddel zoals elleboogskrukken, een rollator of een looprek lopen. Wat voor u het meest geschikte hulpmiddel is, zal door de fysiotherapeut met u besproken worden. Voor de operatie Na de operatie Wanneer is een knieprothese noodzakelijk? De orthopedisch chirurg stelt de ernst van de slijtage vast door uitwendig onderzoek en röntgenfoto s. Een kijkoperatie is eventueel ook een mogelijkheid. Het kniegewricht kan zo ernstig beschadigd zijn dat een knieprothese noodzakelijk is. Bij de totale knieprothese, die het meest wordt gebruikt, wordt het kraakbeen van het dijbeen en scheenbeen vervangen. Wat kunt u met een knieprothese? Na plaatsing van een knieprothese is de pijn meestal verdwenen en kunt u veel beter lopen. Fietsen is doorgaans mogelijk. Het is niet raadzaam de nieuwe knie in werk en sport zwaar te belasten: de kans op beschadiging is groter. De orthopedisch chirurg kan u hierover adviseren. Knieprothesen zijn tegenwoordig van hoogwaardige kwaliteit. De levensduur bedraagt gemiddeld tien tot vijftien jaar. Na de operatie moet u jaarlijks of om de twee jaar op controle komen om te onderzoeken of de prothese niet los zit.

3 Opname, verblijf en revalidatie De voorbereiding op de operatie Van het planningsbureau ontvangt u, ongeveer twee weken voor de operatie een brief. Hierin staat de opnamedag genoemd. In deze brief wordt gevraagd om telefonisch te bevestigen dat u deze datum kan komen. Het is van groot belang om te bellen. Wat neemt u in ieder geval mee naar het ziekenhuis: nachtkleding en ochtendjas; makkelijk zittende kleding; pantoffels; stevige schoenen, liefst instappers (1 maat groter in verband met dikkere voeten); badstof sokken (om doorliggen te voorkomen); toiletartikelen; medicijnen, die u thuis gebruikt (liefst in originele verpakking); krukken. Lange schoenlepel Dag van opname Op deze dag meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de inschrijf-/registratiebalie. In het weekend of s avonds meldt u zich bij de receptie hoofdingang. Iemand van de Unie van Vrijwilligers (UVV) brengt u naar de verpleegafdeling. U krijgt dan informatie over de afdeling, zoals de mogelijkheid van televisiehuur en telefoonaansluiting. U dient zich voor de operatie thuis te douchen. Van de verpleegkundige krijgt u een operatiejasje, deze hoeft pas aan als u naar de operatiekamer wordt gebracht. Sieraden mag u niet aanhouden. Bij algehele narcose dienen gebitsprothese(s) uit te zijn wanneer u naar de operatiekamer wordt gebracht. Wanneer u een ruggenprik krijgt dan mag u de gebitsprothese(s) inhouden. Een bril kunt u beter achterlaten in uw nachtkastje in verband met kans op zoekraken. Voorkoming trombose Indien u voor de operatie antistolling (bloedverdunners) gebruikt, zult u hiermee moeten stoppen. Gebruikt u: Marcoumar stoppen zeven dagen voor operatie; Ascal stoppen zeven dagen voor operatie; Sintrommitis stoppen zeven dagen voor operatie; Ibuprofen, Voltaren (diclofenac), Naproxen stoppen vijf dagen voor operatie (NSAID). Na de operatie start u met Fraxiparine (injectie ter voorkoming van trombose). Dit krijgt u toegediend in uw buik of been. Het is noodzakelijk deze injectie zes weken na de operatie éénmaal daags zelfstandig te injecteren. Dit wordt u tijdens uw opname aangeleerd.

4 Indien u voor de operatie al antistolling gebruikte dan bepaald de behandelend arts wanneer u weer mag starten met uw eigen antistolling. Dit is meestal de vijfde dag na de operatie. Wilt u bij opname uw doseringskaart meenemen? De trombosedienst zal bepalen wanneer u weer mag stoppen met de Fraxiparine. Indien u Ascal gebruikt, dan stopt de Fraxiparine niet bij ontslag en gebruikt u dus Ascal en Fraxiparine thuis. Medicijnen tijdens opname Op de opnamedag kunt u uw thuismedicatie, in overleg met de verpleegkundige, zelf gebruiken. De anesthesioloog heeft aan ons doorgegeven welke thuismedicatie u nog mag slikken, dit geven wij aan u door. Vanaf de operatiedag worden de medicijnen door onze apotheek verstrekt en delen wij de medicijnen aan u uit. Vanaf de operatiedag ontvangt u van ons drie keer per dag Naproxen. Dit is een medicijn dat behalve pijnstillend ook ontstekingsremmend werkt. Om de kans op maagklachten te verkleinen krijgt u hierbij ook éénmaal daags een maagbeschermer (Pantozol). De operatie Het tijdstip van de operatie hoort u op de opnamedag. Houdt u er rekening mee dat het moment van de operatie altijd kan veranderen! U dient zich voor de operatie thuis te douchen. Van de verpleegkundige krijgt u een operatiejasje, deze hoeft pas aan als u naar de operatiekamer wordt gebracht. Sieraden mag u niet aanhouden. Bij algehele narcose dienen gebitsprothese(s) uit te zijn wanneer u naar de operatiekamer wordt gebracht. Wanneer u een ruggenprik krijgt dan mag u de prothese(s) inhouden. Uw bril kunt u beter achterlaten in uw nachtkastje in verband met kans op zoekraken. De operatie duurt één à twee uur. De orthopedisch chirurg maakt aan de voorkant van de knie een verticale snee van ongeveer twintig centimeter. Hij verwijdert vervolgens de aangetaste gewrichtsvlakken. Met speciale instrumenten wordt het bot aangepast aan de vorm van de prothese. Daarna plaats de orthopedisch chirurg de knieprothese. Een kunststofschijf tussen de metalen delen van de prothese zorgt ervoor dat de knie soepel kan scharnieren. Tijdens en soms ook enige dagen na de ingreep krijgt u antibiotica om de kans op infectie te verkleinen. Na de operatie U gaat naar de uitslaapruimte, waar u het eerste uur intensieve controle krijgt. Sommige patiënten zijn na de ingreep enigszins misselijk. Als u voldoende hersteld bent, gaat u terug naar uw eigen afdeling. Als u op de verpleegafdeling terugkomt heeft u: een infuus voor toevoer van vocht; één drain: dit is een slangetje dat in het wondgebied is aangebracht om wondvocht en bloed af te voeren. De drain houdt u maximaal achtenveertig uur. Tot zes uur na de operatie wordt het wondvocht en bloed opgevangen in de drain en gefilterd via het infuus aan u terug gegeven.

5 U heeft 2 dagen een drukverband om de knie. Na 2 dagen gaat dit verband eraf en krijgt u een strakke kous (tubigrip) om de knie. Deze tubigrip draagt u alleen overdag, gedurende 6 weken. U heeft 2 dagen een catheter, om urine af te voeren. Uw contactpersoon wordt door ons op de hoogte gesteld over uw terugkomst op de afdeling. Wanneer u niet misselijk bent mag u enkele slokjes water drinken. Wij raden u aan het drinken voorzichtig uit te breiden. U mag alles weer eten en drinken, maar we raden af om een warme maaltijd te nuttigen op de operatiedag. Als u terugkomt op de afdeling wordt er naar de pijn geïnformeerd. Dit gebeurt vervolgens een aantal malen per dag. Zonodig krijgt u (extra) pijnstilling. U mag hier altijd zelf om vragen. Op het anesthesiespreekuur krijgt u hier ook een informatiefolder over. Bloedmanagement Bij een heup- (of knie)vervangende ingreep kan tijdens en na de ingreep bloedverlies optreden. Dit bloedverlies kan ml totaal bedragen. Een gezond iemand kan dit bloedverlies zonder problemen opvangen. Het bloed wordt in de regel binnen 3 tot 4 weken weer aangemaakt. Dit kan gepaard gaan met een periode van (snellere) vermoeidheid. Ten einde het herstel te bevorderen is begin van dit millennium begonnen met het terug geven van opgevangen bloed. Het bloedgehalte (HB genaamd) zakt hierdoor minder, patiënten voelen zich minder snel moe, de bloedtransfusie noodzaak neemt af en het herstel verloopt vlotter. Daarnaast loop je niet het theoretische risico op het krijgen van een bloedtransfusie gerelateerde infectie. Hoewel bloedtransfusies in Nederland veilig zijn kan nooit met 100% zekerheid het overdragen van een infectie worden uitgesloten. Daarnaast zijn er patiënten die om uiteenlopende redenen een laag HB (bloedgehalte) hebben. Zij lopen een hoger risico op het krijgen van een bloedtransfusie. Om dit risico te verkleinen wordt bij het preoperatieve onderzoek hiernaar specifiek gezocht. Patiënten met een HB onder 8,0 komen dan in aanmerking voor preoperatieve voorbehandeling met erythropoeitine. In de volksmond bekent als het doping middel EPO. Dit lichaamseigen hormoon zet het beenmerg aan tot het produceren van rode bloedcellen. Deze rode bloedcellen bevatten het HB welk noodzakelijk is voor het transport van zuurstof in het lichaam. Door middel van 3 à 4 injecties met tussen posen van een week kan het HB 1,5-2 punten worden opgevoerd. Dit betekend wel dat de operatie uitgesteld dient te worden. Vervelend voor u als patiënt maar het herstel na de operatie zal dit in de regel ruimschoots goed maken.

6 Ten slotte wordt er zuinig met bloedtransfusies omgesprongen. Wetenschappelijk onderbouwde beslisbomen bepalen de noodzaak voor een bloedtransfusie. Hierbij worden bloedtransfusies uiteraard niet onthouden als daartoe noodzaak bestaat. Bovenstaande maatregel rondom uw operatie hebben ertoe bijgedragen dat in het LangeLand Ziekenhuis de bloedtransfusie noodzaak drastisch is afgenomen. Kregen in de negentiger jaren 3 op de 10 patiënten een bloedtransfusie, thans ligt dit percentage op 2 à 3 op de 100 patiënten! Eerste en tweede dag Dagelijks, met uitzondering van het weekend, loopt een orthopeed s morgens met een verpleegkundige visite. Het drukverband wordt gecontroleerd op doorlekken en zo nodig opnieuw verbonden. De orthopeed bepaald of de drain er vandaag uit gaat of de tweede dag. Het laboratorium neemt bloed bij u af. Wanneer het bloed niet afwijkend is en uw algehele conditie het toelaat, dan wordt het infuus verwijderd. Indien u een pijnpomp heeft, dan blijft het infuus er nog inzitten. De tweede dag wordt uw catheter verwijderd De revalidatie in het ziekenhuis De eerste dag na de operatie wordt al begonnen met het oefenen van de geopereerde knie. De fysiotherapeut komt bij u langs en zal u wat oefeningen op bed geven. De fysiotherapeut zal met u proberen te oefenen om zelfstandig op het randje van het bed te komen zitten en weer terug. Dit noemen we bengelen. Indien u hiertoe instaat bent mag u dit gedurende de eerste dag nog een paar keertjes zelfstandig doen. Mocht u nog niet instaat zijn om zelfstandig te bengelen zal de fysiotherapeut een zogenaamde C.P.M. (Continuous Passive Motion) in uw bed installeren. Een C.P.M. is een soort slede die automatisch uw knie buigt en strekt. De fysiotherapeut zet deze slede in bed en stelt de mate en snelheid van beweging hierop in. U krijgt zelf de aan/uit knop in uw beheer zodat u zelf af en toe de slede stil kunt zetten; het is echter wel de bedoeling dat u zoveel mogelijk oefent. Per dag wordt bekeken of de C.P.M. ingezet moet/gaat worden. Vanaf de tweede dag is het streven om u uit bed te halen met behulp van een looprekje. Ook zal vanaf deze dag veel aandacht besteedt worden aan het buigen en strekken van de knie. U zal gaan oefenen met lopen met loophulpmiddel. In eerste instantie gaat gestart worden met het lopen met looprekje. Zodra u een goede sturing en steunname heeft van het geopereerde been zal u gaan starten met elleboogkrukken of rollator. Welk loophulpmiddel voor u het beste is zal door de fysiotherapeut worden ingeschat. Indien nodig zal ook het traplopen met u geoefend worden.

7 Gedurende uw verblijf in het ziekenhuis zal u er doorgaans 2x per dag met u geoefend worden. U mag na de operatie op uw been gaan staan. Wel is het de bedoeling dat 6 tot 8 weken met loophulpmiddel moet blijven lopen. Het streven is om de vierde dag na de operatie de revalidatie voort te zetten in woon- en revalidatiecentrum Vivaldi. Vlotte revalidanten kunnen mogelijk op deze dag rechtstreeks naar huis.

8 Woon- en revalidatiecentrum Vivaldi In woon- en revalidatiecentrum Vivaldi heeft het ziekenhuis 4 revalidatieplekken ter beschikking alwaar u na het plaatsen van uw totale knieprothese nog ongeveer 14 dagen kan verblijven. U krijgt hier een eigen kamer die zich bevindt op de begane grond direct naast de afdeling fysiotherapie. U heeft hier de mogelijkheid om de revalidatie intensief voort te zetten waar dat bij ons in het ziekenhuis gestopt is. U zult dagelijks behandeld worden door de fysiotherapeuten die werkzaam zijn in Vivaldi. U heeft eveneens de mogelijkheid om op eigen Oefenzaal in Vivaldi gelegenheid gebruik te maken van de oefenzaal om uw oefeningen te doen. En daarna? Zodra u goed kunt lopen met loophulpmiddel en een goede buiging (90 ) en (volledige) strekking heeft en de thuissituatie het toelaat kunt u Vivaldi verlaten. De fysiotherapie zal vanuit huis voortgezet moeten worden om zo goed mogelijk verder te revalideren. Dit gebeurt over het algemeen bij de fysiotherapeut bij u in de buurt. Twee weken na de operatie worden de hechtingen verwijderd. Dit zal dan over het algemeen nog geregeld worden in Vivaldi. Zes weken en drie maanden na de operatie komt u weer terug op de polikliniek. Bij de drie maanden controle wordt er een röntgenfoto gemaakt. U wordt dan gezien door de orthopeed. De zes weken controle vindt eveneens plaats op de polikliniek orthopedie maar zal u worden gezien door de fysiotherapeut.

9 Traplopen met krukken Als geheugensteuntje staat hiernaast stapsgewijs de volgorde bij het traplopen beschreven. Ga vóór u de trap op of af gaat zo dicht mogelijk bij de eerste trede en naast de leuning staan en neem één hand aan de leuning. Trap op: 1. eerst het goede been 2. dan het geopereerde been 3. als laatste de kruk bijzetten Trap af: 1. eerst de kruk 2. dan het geopereerde been 3. als laatste het goede been bijzetten Hulpmiddelen en aanpassingen thuis Soms is het nodig naast de loophulp andere hulpmiddelen zoals een toiletverhoger, bedklossen of beugels bij het toilet aan te vragen. Dit is afhankelijk van uw persoonlijke situatie en de inrichting van uw woning. Dit zal dan ook door de fysiotherapeut met u besproken worden. Het ziekenhuis kan u helaas geen hulpmiddelen in bruikleen geven. Hiervoor verwijzen wij u graag naar Medicorner (vroegere thuiszorgwinkel). Leefregels Er zijn door de operatie enkele beperkingen aan wat u mag doen met de knie. U mag de eerste zes tot acht weken geen zware belastingen aan de knie opleggen, dus geen lange of zware wandelingen maken; de knie overmatig buigen zoals bij het hurken mag ook niet. Voor het oprapen van dingen bestaat overigens een handige knijper, de 'Handyman'. Zelf autorijden of fietsen mag u pas weer als de dokter/verzekeraar dit goed vind, maar zeker niet eerder. Complicaties Ondanks alle zorg die aan de operatie wordt besteed, kunnen er soms complicaties optreden. Er bestaat kans op infectie van de knieprothese of het gebied er omheen. Daarom is het nodig om wondjes goed te ontsmetten; Nabloeding van de wond kan optreden; Er is kans op trombose. Om dit te voorkomen krijgt u na de operatie nog 6 weken bloedverdunnende middelen;

10 Wanneer moet u met de behandelend specialist contact opnemen? Neem contact op met de behandelend arts als: de wond gaat lekken; de wond dik wordt en/of meer pijn gaat doen; u niet meer op uw been kunt staan, terwijl dit voorheen wel mogelijk was. N.B.De kans op infectie blijft bestaan. Bij een operatie, het trekken van een tand of kies of bij een tandwortelbehandeling moet u uw huisarts, tandarts of specialist vooraf inlichten. U krijgt dan eventueel antibiotica. Eigen bijdrage De overheid heeft bepaald dat u voor diverse vormen van zorg een eigen bijdrage moet betalen. De hoogte van die bijdrage is afhankelijk van de soort zorg en van uw inkomen. Hulp bij het huishouden valt onder eigen bijdrage WMO, verpleging en verzorging thuis valt onder de eigen bijdrage AWBZ- zorg zonder verblijf; tijdelijk verblijf en verpleeghuis vallen onder de eigen bijdrage AWBZ- zorg met verblijf. Wanneer u in het ziekenhuis wacht op een plaats in het verpleeghuis of kortdurend verblijf, gaat u de eigen bijdrage AWBZ betalen zodra er een verblijfsindicatie is afgegeven. Het CAK-BZ (Centraal Administratie Kantoor Bijzondere Zorgkosten) zorgt voor de inning van deze kosten. Voor meer informatie kunt u de transferverpleegkundige vragen naar de folder of bellen met het CAK, tel U kunt zelf uw eigen bijdrage berekenen via de internetsite Tot slot Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Orthopedie. De polikliniek Orthopedie is bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8.00 tot uur via telefoonnummer: (079) Wij stellen uw mening op prijs. Heeft u opmerkingen of suggesties over deze folder of over uw behandeling, laat dit ons dan weten.

11 Dit lijstje met oefeningen kunt u op een zichtbare plaats hangen om de oefeningen regelmatig uit te voeren Er zijn enkele eenvoudige oefeningen die u zelf kunt doen om de knie soepeler en de spieren sterker te maken. Dit zijn slechts enkele voorbeelden, u zult van de fysiotherapeut afhankelijk van de vordering van het herstel nog andere oefeningen krijgen om zelf te doen. Overleg bij twijfel of een oefening wel geschikt voor u is altijd met uw fysiotherapeut! Oefening 1. Terwijl u in de stoel zit kunt u het buigen en strekken van de nieuwe knie oefenen door op een gladde ondergrond of op een handdoek de voet van het geopereerde been zover mogelijk naar voren en naar achteren onder de stoel schuiven. Oefening 2. U kunt tijdens het lopen met het loophulpmiddel diverse loopvormen oefenen, zoals het lopen met hoog opgetrokken knieën, zijwaarts lopen of achteruit lopen. Overleg wel eerst met uw fysiotherapeut hoe u dan het hulpmiddel moet hanteren! Oefening 3. Wanneer u op bed ligt kunt u voorzichtig en rustig met de benen oefenen, bijvoorbeeld de knieën (1) één voor één optrekken, of (2) de benen één voor één gestrekt een stukje optillen. Ook kunt u (3)met gestrekt been proberen de knieholte omlaag tegen het bed aan te drukken LangeLand Ziekenhuis, Zoetermeer P00.314/ mei 2013/Orthopedie