3. De Evangelisten, apostelen, brieven en de openbaring van Johannes

Transcriptie

1 Bijbelquiz I. Uit hoeveel boeken bestaat de bijbel ongeveer? 1. De bijbel bestaat volgens mij uit verschillende boeken. Uit deze verschillende boeken zijn verhalen gehaald en deze samen vormen de bijbel. 2. Men treft er namelijk een bepaald aantal boeken aan, bijeengebracht in twee grote verzamelingen: het Oude en het Nieuwe Testament (afgekort OT en NT). 3. De Bijbel bestaat uit 73 verschillende boeken II. Het verschil tussen het O.T. en het N.T. is 1.. Dat Jezus geboren wordt. In het nieuwe testament worden verhalen over Jezus vertelt. In het oude over bv Mozes en wordt er voornamelijk over God gesproken. 2. Samengevat kunnen we zeggen dat het Oude Testament de fundering legt voor, en bedoeld was om de Israëlieten voor te bereiden op, de komst van de Messias die Zichzelf zou opofferen voor de zonden van de hele wereld (1 Johannes 2:2). Het Nieuwe Testament verhaalt over het leven van Jezus Christus en kijkt dan terug op wat Hij gedaan heeft en hoe wij horen te reageren op Zijn geschenk van het eeuwige leven en hoe wij onze levens kunnen leiden in dankbaarheid voor alles wat Hij voor ons gedaan heeft (Romeinen 12). 3. In het oude testament gaat God, Jawe opweg met de joden naar het volkvan Israël. In het nieuwe testament Gaat Jezus opweg met de joden (Niet de Christenen) III. De grote delen van het O.T. zijn 2 Wet of Thora, De profeten of Nebie-iem en De geschriften of Ketoevim IV. De 4 grote delen van het N.T. zijn 2. De Evangeliën, de handelingen (ook wel de handelingen van de apostelen genoemd), brieven (brieven van Paulus) en de Openbaring. 3. De Evangelisten, apostelen, brieven en de openbaring van Johannes V. Dit zijn drie verhalen over Jezus 1. Kerstverhaal, Het laatste avondmaal en Jezus en de kruisiging. 1

2 VI. Dit zijn drie verhalen van Jezus 1 De verloren zoon, het verloren schaap, de barmhartige Samaritaan VII. In welke taal is het O.T. geschreven? 2. Het O.T is in het Hebreeuws geschreven. VIII. In welke taal is het N.T. geschreven? 2. Het nieuwe testament is in het Grieks geschreven. IX. Rond welke tijd zijn de boeken over Jezus geschreven? 2. Over het algemeen wordt aangenomen dat alle boeken van de christelijke Griekse Geschriften (het Nieuwe Testament ) in de eerste eeuw geschreven zijn. 2

3 DE BIJBEL 1. De bijbel: boek of bibliotheek? a) Namen Het woord bijbel komt uit het Grieks; het meervoud ta biblia betekent daar: de boeken. Via het Latijn is het een enkelvoudig zelfstandig naamwoord geworden: de bijbel. De bijbel is niet zozeer een boek als wel een bibliotheek. Men treft er namelijk een bepaald aantal boeken aan, bijeengebracht in twee grote verzamelingen: het Oude en het Nieuwe Testament (afgekort OT en NT). Testament heeft hier niet de betekenis die men er nu in onze taal aan geeft; het is afgeleid van het Latijnse woord testamentum, dat een vertaling is van het Hebreeuwse woord voor verbond. De bijbel is dus de verzameling van boeken die spreken over het verbond dat God met Israël heeft gesloten (het oude verbond) en dat Hij volgens christelijke opvatting in Jezus heeft vervuld (het nieuwe verbond). b) Een bibliotheek met verschillende boeken Het Oude Testament, het eerste deel van de bijbel, hebben joden en christenen (katholieken, protestanten, anglicanen en orthodoxen) gemeenschappelijk, zij het met enkele verschillen (zie lijst). De joden, daarin gevolgd door de protestanten, erkennen alleen de in het Hebreeuws geschreven boeken; dit zijn er 39. De rooms-katholieken voegen er daar 7 aan toe, die in het Grieks geschreven zijn De protestanten noemen deze laatste boeken apocrief (= niet opgenomen in de canon), de katholieken deuterocanoniek. Dat wil zeggen: opgenomen in de canon (geloofsregel) maar op de tweede plaats. Het nieuwe testament, voor alle christenen gelijk, bestaat uit 27 boeken. De bibliotheek van de christenen - de bijbel - bevat dus 66 (bij protestanten) of 73 (bij de rooms-katholieken) boeken. c) Indelingen Er zijn verschillende manieren om boeken in een boekenkast te zetten. - Je kan het zo esthetisch mogelijk doen: mooi van klein naar groot. Zo zijn in de bijbel de profeten en de brieven van Paulus van lang naar kort gerangschikt. - Als je praktisch bent ingesteld, rangschik je ze per onderwerp. In de bijbel staan de profeten en ook de brieven van Paulus bij elkaar. - Je kan ze ook rangschikken volgens de tijd van schrijven of de geschiedenis van de gebeurtenissen. Zo werden de meeste bijbelse boeken geordend. Het Oude Testament wordt op twee verschillende manieren ingedeeld. 3

4 De joodse bijbel, Tenach genoemd (zie verder) bestaat uit 3 delen: WET of Thora, ook Pentateuch genoemd, bestaat uit 5 boeken (penta=5) ; de PROFETEN of Nebie-iem die in twee groepen onderverdeeld zijn : de eerdere profeten (Jozua, Rechters, 1-2 Samuël... ; dit zijn de zogenaamde historische boeken in de christelijke bijbel); de latere profeten (Jesaja, Jeremia, Ezechiël en de twaalf andere kleine profeten ) ; de GESCHRIFTEN of Ketoevim. Uit de beginletters van de benamingen Torah, Nebie-iem en Ketoevim is het woord Tenach gevormd, waarmee de joden de bijbel aanduiden. (De K van Ketoevim wordt aan het einde van een woord als ch uitgesproken.) In christelijke bijbels treft men in het algemeen een indeling aan die teruggaat op de oude Griekse vertaling van het Oude Testament (Septuagint). Hierbij worden de boeken in 4 groepen gerangschikt: de PENTATEUCH, de HISTORISCHE boeken, de PROFETISCHE boeken, de DICHTERLIJKE boeken of de boeken van de WIJSHEID, De indeling van de boeken van het Nieuwe Testament is in alle christelijke bijbels dezelfde. d) Talen Het Oude Testament is vrijwel geheel in het Hebreeuws geschreven, op enkele passages na die in het Aramees zijn gesteld. Deze twee talen worden evenals het Arabisch alleen met medeklinkers geschreven; de lezer dient naar inzicht klinkers toe te voegen. Joodse geleerden die men Masoreten noemt, hebben vanaf de zevende eeuw voor Christus de betekenis van de tekst vastgelegd door er klinkers aan toe te voegen in de vorm van puntjes en streepjes onder en boven de letters. Daarom wordt de Hebreeuwse tekst ook wel Masoretische tekst genoemd. Het Oude Testament is sinds de 3de eeuw v.c. ook in het Grieks vertaald, bedoeld voor Griekssprekende Joden overal verspreid in de toenmalige wereld. Volgens de legende kwamen zeventig onafhankelijk van elkaar werkende mannen uiteindelijk precies tot dezelfde vertaling. Deze legende heeft een belangrijke betekenis: dat wil zeggen dat een dergelijke vertaling eigenlijk alleen door God geïnspireerd kan zijn. Daarom noemt men deze vertaling wel de Septuaginta (= 70, afgekort LXX) of de Septuagint. Het Nieuwe testament is geheel in het Grieks geschreven, de in die tijd algemene spreektaal, die verschilde van het klassieke Grieks. Men noemt dit Grieks het koiné (= (de) algemene (taal) ). 4

5 Onder de oude vertalingen zijn er Syrische, Koptische en de oud-latijnse vertalingen. De meest bekende en gebruikte Latijnse versie die men de Vulgaat (= populaire, onder het volk uitgebrachte uitgave) noemt, is het werk geweest van Hiëronymus ( ca. 400 n.c.). e) Hoofdstukken en verzen Oorspronkelijk stonden er in de grondteksten geen hoofdstukken of verzen. Pas in de 13de eeuw kwam ene Etienne Langton op de gedachte om elk boek in genummerde hoofdstukken te verdelen om gemakkelijker de weg in de bijbel te kunnen vinden. Een paar eeuwen later, in 1551, in een postkoets op weg van Lyon naar Parijs, nummerde de drukker Robert Estienne bijna elke zin van deze hoofdstukken: dit is de nu nog gangbare indeling in verzen. Zo luidt althans een bekend verhaal. In werkelijkheid is de geschiedenis van deze nummering wellicht veel ingewikkelder geweest. De verdeling in hoofdstukken en verzen is niet altijd in overeenstemming met de betekenis van de tekst. Men hoeft er geen rekening mee te houden om die te begrijpen. Maar deze verdeling is wel heel praktisch omdat ze in alle bijbels wordt aangehouden. Om een bijbelgedeelte aan te duiden kan men volstaan met de verwijzing: Men geeft het betreffende boek, het hoofdstuk en de verzen aan, bv.: Gn 3, 19. Hoe men dit juist doet, lees je in een volgende paragraaf. 2. Afkortingen van bijbelboeken In de Willibrordvertaling van 1975 vinden we twee lijsten van afkortingen: een langere en een beknoptere. De eerste lijst is een lijst van echte afkortingen. Het bijbelboek wordt afgekort tot de eerste,twee, drie, vier, vijf zelfs zes eerste letters van het boek, gevolgd door een punt, of de naam van het bijbelboek in zijn geheel. De afkortingen eindigen op een medeklinker behalve in Re. (Rechters) en Mi. (Micha), soms op twee medeklinkers. Vanaf de herziening van de Willibrordvertaling ( ) wordt enkel nog de lijst van de beknoptere afkortingen gebruikt. Ook wij hanteren sindsdien enkel nog deze afkortingen. We merken een aantal eigenschappen op. 1) De afkortingen beginnen steeds met de eerste letter van het bijbelboek. 2) De afkortingen eindigen nooit met een punt. 3) Sommige boeken (OT) of brieven (NT) met eenzelfde naam krijgen een cijfer dat aan de afkorting voorafgaat bv.: 1 S, 2 S, 1 K, 2 K, 1 Kor, 2 Kor, 1 Pe, 2 Pe,... 4) De afkortingen bestaan uit één, twee, drie of uitzonderlijk vier letters: 1) Slechts enkele boeken worden met 1 letter afgekort: Samuël: S Koningen K Wijsheid W 5

6 2) Slechts enkele boeken worden met 4 letters afgekort: Zacharias Zach Brief aan Filemon Film 3) De boeken van de Pentateuch, de grote profeten en de synoptici worden met 2 letters afgekort: Gn, Ex, Lv, Nu, Dt Js, Jr, Ez, Da Mt, Mc, Lc 4) De boeken die beginnen met een klinker, gevolgd door een medeklinker, worden afgekort met 2 letters: Ex, Ez, Am, Ob, Ef, Uitzondering hierop is Apokalyps: Apk Bijzondere gevallen met 2 letters zijn: Ruth: Rt Joël: Jl 5) In de meeste gevallen worden de boeken afgekort met de eerste drie letters van het boek. Deze afkortingen eindigen nooit op een klinker. Bijzondere gevallen zijn: Judith: Jdt Handelingen: Hnd 3. Het verwijzen naar een bijbeltekst 1) Na het bijbelboek volgt een spatie. 2) Het eerste cijfer na het bijbelboek, duidt het hoofdstuk aan. Gn 1: Genesis, hoofdstuk 1 Bij Ps duidt het cijfer niet het hoofdstuk, maar het nummer van de psalm aan: Ps 1 : psalm één. 3) Nu volgt een komma, en daarna komt het cijfer dat het vers aanduidt. Gn 1,1: Genesis hoofdstuk 1, vers 1 4) Een koppelteken duidt enkele hoofdstukken of verzen tegelijk aan. Gn 2-5 : Genesis hoofdstuk 2 tot en met hoofdstuk 5 Gn 1,3-6: Genesis hoofdstuk 1, vers 3 tot en met vers 6 Gn 1,1-2,3: Genesis hoofdstuk 1 vers 1 tot en met hoofdstuk 2 vers 3 5) Een puntkomma scheidt twee hoofdstukken van elkaar. Gn 2; 5: Genesis hoofdstuk 2 en hoofdstuk 5 Gn 1,1; 2,5: Genesis hoofdstuk 1 vers 1 en hoofdstuk 2 vers 5 6) Een punt scheidt verschillende verzen van hetzelfde hoofdstuk. 6

7 Gn 1,1.4.7 : Genesis hoofdstuk 1, vers 1 en vers 4 en vers 7 7) a, b, c,... duiden respectievelijk het eerste, het tweede het derde gedeelte van het vers aan. Gn 1,1a : Genesis hoofdstuk 1, eerste gedeelte van vers 1 8) v duidt één vers aan; vv duidt meerdere verzen aan. 4. Verschillende vertalingen Er zijn verschillende bijbelvertalingen in omloop. Hierbij laten we de vele kinder- en jeugdbijbels nog buiten beschouwing. Er zijn katholieke en reformatorische bijbelvertalingen. Een oudere katholieke vertaling, die soms nog wel eens opduikt is de uitgave door Spectrum van het NT en (een bloemlezing uit) het OT in de Canisiusvertaling. Deze vertaling in opdracht van de apologetische vereniging Peter Canisius begon te verschijnen vanaf 1906 tot 1929 voor het NT. Het OT werd voltooid in Van deze Canisiusvertaling verschenen vele uitgaven. In sommige scholen stoot je nog op deze vertaling. De meest courante katholieke vertaling is de Willibrordvertaling ( In februari 1961 verscheen, gelijktijdig met de oprichting van de Katholieke Bijbelstichting, een vertaling met boeken van het NT, die vervaardigd was op initiatief van de Sint-Willibrord-vereniging. Een grondige herziening ervan verscheen in In 1987 verscheen een heel nieuwe vertaling van de evangelies en Handelingen: De evangeliën en de Handelingen van de Apostelen uit de grondtekst vertaald, in opdracht van de Katholieke Bijbelstichting, Boxtel, Hieraan werd gewerkt door Vlaamse en Nederlandse exegeten. Vijf jaar later werd deze nieuwe vertaling (met lichte wijzigingen), samen met herziene Brieven en Openbaring, opgenomen in Het Nieuwe Testament. Willibrordvertaling. Herziene uitgave 1992, s Hertogenbosch, In 1995 verscheen De Bijbel uit de grondtekst vertaald. Willibrordvertaling. Geheel herziene uitgave 1995, s Hertogenbosch, Naast een beperkte herziening van het OT werd ook de Willbrorduitgave van het NT van 1992 herzien. Het is deze uitgave die we u aanbevelen. Van reformatorische (protestantse) oorsprong circuleren verschillende vertalingen. De Nederlandse Statenvertaling van 1637 wordt nog steeds herdrukt. In 1939 verscheen het Nieuw testament met Psalmen. In 1951 kwam de rest van het OT gereed. Samen vormen zij de Nieuwe vertaling op last van het Nederlandsch Bijbelgenootschap bewerkt. Deze vertaling staat bekend als de NBG-vertaling van De laatste jaren verschijnen heel wat vertalingen die streven naar een moderne of zogenaamde omgangstaal. Dit leidt vaak tot oppervlakkigheid en verlies van 7

8 de diepere betekenis van de bijbeltekst. Men neemt dit verlies op de koop toe omdat men zich wil richten tot lezers die nog nooit een bijbel in handen gehad hebben. Het meest bekende voorbeeld daarvan is de Groot Nieuws Bijbel. In 1972 verscheen een vertaling van het NT, in 1983 van de hele bijbel. De herwerkte versie is bovendien met handige kaarten geïllustreerd en is ook geen miskoop. Terzijde vermelden we nog De Nieuwe Wereldvertaling van de Heilige Schrift. Dit is geen katholieke noch protestantse vertaling, maar een uitgave van de Jehovagetuigen en is een vertaling van de Watch Tower Bible. In 2004 kwam 'de nieuwe bijbelvertaling' op de markt: een interconfessionele vertaling. Aan deze vertaling is ruim tien jaar gewerkt door meer dan honderd personen, waaronder ook schrijvers en dichters. Bijzonder is dat de vertaling 'oecumenisch' is: door vertegenwoordigers uit de katholieke, anglicaanse en protestantse kerken werd gezocht naar een gezamenlijke vertaling, die bovendien ook nog hedendaags en natuurlijk klinkt. Bij de vertaling van de boeken van het Oude Testament werden ook Joodse bijbelwetenschappers betrokken. Vandaar dat men dit de 'interconfessionele' vertaling noemt. Bovendien is de uitgave van deze bijbelvertaling gedifferentieerd; er is b.v. een 'literaire' editie bij, waarin de bijbeltekst in één kolom wordt afgedrukt, zonder versnummers in de tekst, zodat de bijbel er overkomt als een romanuitgave. (Oecumene = streven naar eenheid tussen de verschillende christelijke kerken: katholieken, orthodoxen, anglicanen en protestanten) 8

9 De canon (vastgestelde inhoud = normatief, gezagvol) van het Oude testament Canon van de Hebreeuwse Bijbel De Hebreeuwse bijbel is ingedeeld in 3 delen, daarom wordt ze ook wel genoemd T-N-K of Tenach, naar de 3 beginletters van de 3 delen T(ora),N(ebie-iem) en K(etoevim). A. Wet of Thora (Pentateuch) 1. Genesis (Boek van oorsprongen) 2. Exodus (Boek van de uittocht) 3. Leviticus (Boek van de wetten) 4. Numeri (Boek van de getallen) 5. Deuteronomium (Boek van de woorden) B. Profeten of Nebie-iem De eerste profeten : 6. Jozua 7. Rechters 8. 1 en 2 Samuël 9. 1 en 2 Koningen De latere profeten : 10. Jesaja 11. Jeremia 12. Ezechiël 13. De 12 kleinere profeten : Hosea, Joël, Amos, Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Sefanja, Haggai, Zacharia, Maleachi C. Geschriften of Ketoebim 14. Psalmen 15. Job 16. Spreuken 17. Ruth 18. Hooglied 19. Prediker 20. Klaagliederen 21. Ester 22. Daniël 23. Ezra-Nehemia en 2 Kronieken Canon van de Griekse & katholieke Bijbel De belangrijkste Griekse vertaling van de Tenach (de Septuagint) was bestemd voor de Joden in de diaspora. Zij omvat de volgende geschriften (hier in de volgorde van de katholieke canon). A. Pentateuch (Vijf [eerste] boeken) Genesis Exodus Leviticus Numeri Deuteronomium B. Historische Boeken Gn Ex Lv Nu Dt Jozua Joz Rechters Re Ruth Rt 1 en 2 Samuel 1 ; 2 S 1 en 2 Koningen 1 ; 2 K 1 en 2 Kronieken 1 ; 2 Kr Ezra Ezr Nehemia Neh Tobit Tob Judith Jdt Ester Est 1 en 2 Makkabeeën 1 ; 2 Mak C. Dichterlijke Boeken Job Job Psalmen Ps Spreuken Spr Prediker Pr Hooglied Hl Wijsheid W Wijsheid van Jezus Sirach D. Profetische boeken Sir Jesaja Js Obadja Obj Jeremia Jr Jona Jon Klaagliederen Kl Micha Mi Baruch Bar Nahum Nah Ezechiël Ez Habakuk Hab Daniël Da Sefanja Sef Hosea Hos Haggai Hag Joël Jl Zacharia Zach Amos Am Maleachi Mal 9

10 Canon van het Nieuwe Testament: 27 boeken Het evangelie volgens Matteüs Het evangelie volgens Marcus Het evangelie volgens Lucas Het evangelie volgens Johannes Handelingen der Apostelen Mt Mc Lc Joh Hnd Bij evangelisten: Mt, Mc, Lc, Joh (synoptische evangeliën: Mt//Mc//Lc) Tijdstip? Mc 60-70na Chr Mc na Chr Lc na Chr Joh 90 na Chr Brieven Brieven van Paulus: Brief aan de christenen van Rome Eerste brief aan de christenen van Korinte Tweede brief aan de christenen van Korinte Brief aan de Galaten Brief aan de christenen van Efeze Brief aan de christenen van Filippi Brief aan de christenen van Kolosse Eerste brief aan de christenen van Tessalonica Tweede brief aan de christenen van Tessalonica Eerste brief aan Timóteus Tweede brief aan Timóteus Brief aan Titus Brief aan Filémon Brief aan de Hebreeën Rom 1 Kor 2 Kor Gal Ef Fil Kol 1 Tes 2 Tes 1 Tim 2 Tim Tit Film Heb Katholieke brieven: Brief van Jakobus Eerste brief van Petrus Tweede brief van Petrus Eerste brief van Johannes Tweede brief van Johannes Derde brief van Johannes Brief van Judas Jak 1 Pe 2 Pe 1 Joh 2 Joh 3 Joh Jud Apokalyps of Openbaring van Johannes Apk 10