20 mei e jaargang no. 20

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "20 mei 2005-56 e jaargang no. 20"

Transcriptie

1 20 mei e jaargang no. 20 Boiler # 1 van het Powerhouse heeft zijn jaarlijkse inspectie- en revisiebeurt ondergaan. Als alles volgens plan verlopen is, is hij gisteren, donderdag 19 mei j.l., weer in gebruik genomen. Verschillende onderdelen die aan slijtage onderhevig zijn (afsluiters, FD fan lagers enz.) zijn vervangen. De boiler heeft ook een complete schoonmaakbeurt gekregen. Op de tubes had zich namelijk soot opgehoopt, roet dat het restant is van de verbranding van dikke, zware olie die wordt gebruikt bij het genereren van stoom. De boiler is één van de vijf hogedrukketels die stoom leveren aan de processen in de Refinery. Er waren voorzieningen getroffen om de leverantie niet te stagneren. De package boiler en de vier andere hogedrukstoomketels hebben het tijdelijk gemis van boiler # 1 opgevangen. Activiteiten in de refining vergen pounds lagedruk stoom per uur. Boiler # 1 is goed voor een stoomproductie van gemiddeld pounds per uur. Hij gebruikt ongeveer 1100 barrels zware olie (Staatsolie) per dag. 1

2 Deze revisie van boiler # 1 had een speciaal karakter, omdat ook de pijpen of tubes van de air heater die lek waren of verstopt waren geraakt, werden vervangen, zodat de boiler efficiënter gaat werken. De tubes voor de air heater zijn in de VSA vervaardigd op basis van specificaties die het Powerhouse heeft aangegeven. Air heaters (zie schematische voorstelling) verwarmen, zoals hun naam al aangeeft, de lucht in de ketels. Er vindt temperatuuroverdracht plaats van hete gassen op koude lucht. Een force draft fan perst die koude lucht naar binnen voor verbranding in het fornuis. Na de temperatuuroverdracht verlaten de gassen de boiler via de stack of schoorsteen. De job ging op 7 mei j.l. van start en werd onder supervisie van Powerhouse - personeel uitgevoerd in samenwerking met de contractorbedrijven Kier/CCC, Pansa en Cobo. Verder leverden de Reliability groep en Civil Services een belangrijke bijdrage. stack air heater force draft fan 2

3 Medewerkers van Suralco en van contractorbedrijven die in maart j.l. de Fall Protection Competent Person training volgden en de testen met goed gevolg aflegden, hebben op vrijdag 6 mei 2005 hun certificaat in ontvangst genomen. Tijdens een korte bijeenkomst in het Training Department heeft EHS Manager Jan Vandenbergh het beroep op hen gedaan de opgedane kennis zodanig in praktijk te brengen, dat er zich geen fall accidents voordoen. Fall Protection behoort tot de Critical Four Safety Standards van Alcoa. Er zijn strenge regels en met instructies en naleving hiervan moeten personen belast zijn die na speciale training als qualified en competent zijn gekwalificeerd. Alcoa legt een zwaar accent op Fall Prevention, omdat door de jaren heen gebleken is dat een relatief groot aantal fatalities toe te schrijven is aan falls. Behalve in interne audits, door Suralco medewerkers uitgevoerd, wordt de naleving van de Critical Four op regelmatige basis getoetst door externe auditors van Alcoa. Fall Protection heeft betrekking op werkomstandigheden bij een hoogteverschil van 6 voet (1.80 m) of meer, waarbij de werknemer blootgesteld is aan een fall hazard; dat wil zeggen dat de mogelijkheid tot vallen bestaat. Er zijn standaarden voor loop- en werkoppervlakten, steigers, trappen en ladders. Eén van de qualified persons die in 2002 bij DSC in de VSA een speciale training gevolgd heeft, is Alfonds Semoedi. Hij wees de nieuwe groep van competent persons erop dat ze, lopend door afdelingen, de ogen niet moeten sluiten voor fall hazards en denken dat het toch niet in hun afgebakend werkterrein is. Ze moeten hun collega s van de betreffende afdeling op die hazards attenderen, zodat tijdig de juiste maatregelen kunnen worden getroffen om te voorkomen dat het gevaar omslaat in een accident.,,breng je kennis in praktijk en stop falls before they stop you, benadrukte ook een andere qualified person, Glenn Veldhuizen. Van de 32 deelnemers aan de Fall Protection training voor competent persons, hebben op twee na allen de eindstreep gehaald. 3

4 Hans Djarkasi Ricky Tjitrodipo Hans Djarkasi is per 1 mei 2005 E/I Maintenance Foreman. Hans is in deze functie benoemd als resultaat van een interne job posting. Hij rapporteert aan Glenn Veldhuizen, die Mechanical and Civil Services Superintendent is. Hans, die bijna 25 jaar in dienst is bij Suralco, is nu belast met de coördinatie van activiteiten van de Electrical Department crew. In de afgelopen vijf jaar was hij Senior E/I Maintenance Technician. In deze functie heeft hij waardevolle bijdragen geleverd in het onderhoud van laboratoriumapparatuur en van instrumentatie- en elektrische systemen in ons bedrijfscomplex. Ricky Tjitrodipo is per 1 mei bevorderd tot Training Department Clerk. Hij kreeg deze functie na een interne sollicitatie. Ricky rapporteert aan Harold Kromopawiro, die Training Department Supervisor is. Tot voor kort was Ricky General Mechanic in de Machine Shop. Hij had ABSen ISO-zaken in zijn pakket. Nu coördineert hij de activiteiten in en rond het complex van Training and Development en is hij verantwoordelijk voor het invoeren en verwerken van gegevens van trainees in het bestaande HRMIS databestand. De managers van HR en Reliability and Maintenance Services zijn ervan overtuigd, dat Ricky zijn kennis en skills zal aanwenden op het gebied van ABS en ISO in het Training Department. Wij wensen Hans en Ricky veel succes toe in hun nieuwe job. 4 De Jamalco Alumina Refinery breidt de productie met metrieke ton per jaar (mtpy) uit. Het gaat, zo maakt Alcoa bekend, om de eerste fase van een expansie van 1.5 miljoen mtpy. Deze uitbreiding komt neer op verdubbeling van de productie. Alcoa World Alumina and Chemicals (AWAC) en de regering van Jamaica hebben de plannen tot de expansie van de raffinaderij in Clarendon met mtpy goedgekeurd. De kosten voor deze fase bedragen naar schatting US$ 77 miljoen. Daarnaast zal een bedrag van US$ 25 miljoen worden uitgetrokken voor het finaliseren van detailed engineering van het totale project in de komende drie maanden. Het productieresultaat van de eerste fase van uitbreiding moet tegen eind 2006 bereikt worden. This investment pulls forward a portion of our plan to expand the Jamalco facility by more than 1.5 million metric tons, zei Bernt reitan, President Alcoa Primary Products. There is concrete evidence of progress in our Jamalco facility and it has earned the right to grow. Pulling forward a portion of our larger expansion will allow us to leverage globally with other brownfield and Greenfield projects to reduce our costs and gain efficiencies. Rocky Point Port voor de export van aluinaarde. Het uiteindelijke besluit tot investering in de grotere productie-uitbreiding die de totale capaciteit van de raffinaderij ruim moet verdubbelden tot 2.8 miljoen mtpy, wordt in het derde kwartaal van dit jaar verwacht. Dat project zal met zich meebrengen dat het aandeel van AWAC in de raffinaderij zal toenemen van 50 tot minstens 70 procent. De regering van Jamaica blijft eigenaar van het resterende percentage. Als het project wordt goedgekeurd, zal de oplevering eind 2007 plaatsvinden. Uitbreidingen bij Jamalco vloeien voort uit een akkoord van 2002, waarbij Jamaica de bijna 30 jaar oude levy op bauxiet heeft afgeschaft om investeringen aan te moedigen. Resultaat van die belastingmaatregel en de daarop volgende investeringen is dat Jamalco één van s werelds raffinaderijen met de laagste productiekosten is.

5 Alcoa heeft in de afgelopen jaren de definitie van investeringen in bedrijfsgemeenschappen (community investment) verruimd.... to ensure that we represent more than money in the locations where we operate, zei Chairman and Chief Executive Officer Alain Belda in het Sustainability Report van Alain Belda Tot de strategie behoort onder meer de donatie van producten en equipment aan dienstverlenende overheidsinstellingen en NGO s die niet uit zijn op het maken van winsten. Suralco volgt deze zienswijze en voldoet aan een sociale plicht, benadrukte haar Chief Public Relations and Communications Officer, Henk Esajas. Hij overhandigde op donderdag 12 mei j.l. computers en toebehoren aan vertegenwoordigers van de afdelingen van het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB) en het Korps Politie Suriname (KPS) in het district Para. Met de donaties worden beide instellingen in staat gesteld de dienstverlening aan de plaatselijke bevolking op een hoger peil te brengen. Lygia Lioe A Joe, die hoofd is van de CBB afdeling, en Alfons Molli, onderinspecteur op de politiepost in La Vigilantia, waren zeer ingenomen met de giften die hun werkzaamheden zeker zullen vergemakkelijken. Suralco stemde enkele weken geleden al in met het verzoek van de politiepost ter verstrekking van een airconditioner. Op maandag 9 mei j.l. werd voldaan aan donatieverzoeken van de A.R. Einaarschool in Paranam en de Stichting Evangelische Radio en Televisie Suriname, ERETS, in Paramaribo. Schoolhoofd Judith van Geene nam een grasmaaimachine in ontvangst voor onderhoud van het schoolterrein. De ERETS vertegenwoordigers Carlo Schuster en Paul Doth kregen een airconditioner die hun instelling nodig heeft voor de koeling van computers die voor de radio-uitzendingen worden gebruikt. Foto 1: van links naar rechts Henk Esajas (Suralco), Esther Mangoendikromo (CBB), Alfons Molli (KPS), Lygia Lioe-A-Joe (CBB), Jennifer Loor (Suralco) en Aida Sastroredjo (KPS). Foto 2: van rechts naar links: Carlo Schuster, Paul Doth (beiden van ERETS), Judith van Geene (A.R. Einaarschool) en Ingrid de Vlugt (Suralco). 2 1 Voor de tips and tricks van Microsoft Office was de belangstelling erg groot. Het Training Department had aanvankelijk twee WEBEX meetings gepland, maar zag zich genoodzaakt er nog één aan toe te voegen. In totaal hebben 110 medewerkers van Suralco en van de contractorbedrijven Hatch en All Travel nota genomen van de tips and tricks. De verborgen mogelijkheden die Outlook, Word, Excel en PowerPoint bieden, werden gedemonstreerd door Chris Bertelson onder de noemer Microsoft Office - 60 Tips in 60 Minutes. De training werd gesponsord door etools. De etools community, een initiatief van Alcoa s Global Business Services (GBS), voorziet computergebruikers van quick tips en trainingen om hun productiviteit op te voeren. 5

6 Een team van de Nationale Bloedbank heeft op donderdag 5 mei j.l. onze poli verlaten met 65 kolven bloed, vrijwillig afgestaan door medewerkers van Paranam Operations die zich bewust zijn van de grote behoefte aan bloed. Het aantal lag iets lager dan bij de voorlaatste bloeddonatie, hetgeen het gevolg is van het feit dat sommige vaste donoren zich niet konden vrijmaken vanwege drukke werkzaamheden in het veld. Life! is desondanks tevreden over de opkomst en hoopt bij de volgende bloeddonatie, die nu al in voorbereiding is, weer een groei van donoren te kunnen noteren. De Bloedbank moet dagelijks ziekenhuizen voorzien van bloed en bloedproducten die nodig zijn bij onder meer operaties en bevallingen. Er zijn in totaal zeker 6000 trouwe bloeddonoren nodig - mensen die een paar keer per jaar bloed afstaan -, maar de Bloedbank komt tot nu toe bij de telling niet verder dan Ze wijst daarom voortdurend op de noodzaak dat meer donoren zich aanmelden om een daad van menslievendheid te verrichten. Het is de afgelopen vijftien jaar warmer geworden, zoveel is duidelijk. Maar komt dat nu alleen door het broeikaseffect, of speelt een schonere atmosfeer ook een rol? Klimaatmodellen spreken elkaar tegen. Het Amerikaanse wetenschapsblad Science pleit met maar liefst vier artikelen voor meer aardobservatie en klimaatonderzoek. Onlangs kwam Science al met onderzoek van de NASA waarin James Hansen aan de hand van temperatuurmetingen in de oceanen en klimaatmodellen liet zien dat de aarde meer warmte opneemt dan dat ze terugstraalt de ruimte in. De onderzoekers zelf spraken van the smoking gun die alle twijfel aan de klimaatverandering moest wegnemen. Sceptici, onder wie de Australische klimatoloog William Kininmonth, betwijfelden of de gebruikte klimaatmodellen wel nauwkeurig genoeg waren om zo n kleine onbalans in de aardse warmtehuishouding betrouwbaar te kunnen vaststellen. Later kwam Science met nog eens vier artikelen over hetzelfde onderwerp, de recente toename van zonnewarmte op aarde. Dit keer niet gebaseerd op computermodellen, maar op metingen.,,veranderingen van invallende zonnestraling op aarde hebben grote invloed op Toename van zonnestraling wereldwijd sinds op de gele plekken is de zonnewarmte toegenomen, op de bruine plekken was er een afname. Kaart: Martin Wild, ETH Zürich. Momentopname van de gereflecteerde zonnestraling in watt/m 2 op 1 januari 2002 van de CERES - satelliet waarmee Bruce Wielicki de 0,4 procent afname van het albedo sinds 2000 vaststelde. Bron: NASA. 6

7 Momentopname van de uitgestraalde warmte in watt/m 2 op 1 januari 2002 van de CERESsatelliet. de leefomgeving, opent de Zwitserse klimatoloog Martin Wild van de Technische Hogeschool ETH in Zürich zijn artikel. Zijn team deed uitgebreid spitwerk in databases van onder meer het Global Energy Balance Archive (GEBA). Daaruit destilleerden ze de zonne-intensiteit (in watt per vierkante meter) van Spitsbergen tot Bermuda in de periode vanaf 1960 tot nu. Die reeks laat zien dat de zonnestraling vanaf 1960 tot eind tachtiger jaren over de hele wereld gemiddeld met 4 tot 6 procent is afgenomen. Dit fenomeen is bekend geworden als global dimming en het werd vaak geassocieerd met de hoge condenssporen van verkeersvliegtuigen die de zonnestraling zouden tegenhouden. Van de global dimming werd altijd gedacht dat het het broeikaseffect zou maskeren. Het extra wolkendek zou de opwarming als gevolg van het broeikaseffect compenseren. Maar nu blijkt dat al vijftien jaar niet meer het geval te zijn. Want vanaf 1990 keert het tij: het wolkendek wordt minder dicht, meer zon bereikt de aarde en de warmte op het aardoppervlak stijgt met gemiddeld 4 procent ofwel 6 watt per vierkante meter. De lucht is helderder, misschien door het wegvallen van de vervuilende industrie uit Oost-Europa suggereren de onderzoekers, en wellicht is juist daardoor de klimaatverandering de laatste jaren zo merkbaar geworden. Meteorologe Rachel Pinker van de universiteit van Maryland heeft een zelfde trend ontdekt in satellietmetingen. Ook die meetreeks laat een daling van zonnewarmte zien tot 1990, gevolgd door een toename. De grootste daling in de periode tussen 1960 en 1987 vond plaats in Rusland en bedroeg maar liefst 20 procent. De link met zware luchtvervuiling ligt hier voor de hand. Vanaf 1990 gaat dan de zon meer schijnen, maar volgens het team van Pinker bedraagt de toename van zonnewarmte sinds die tijd een kleine 2 procent. De stijgende trend die Pinker aangeeft, komt overeen met de bevindingen van Martin Wild, maar niet de grootte (2 procent in plaats van 4). Rachel Pinker verklaart dat met de verschillen in stralingstoename tussen land en zee. De metingen van Wild zijn allemaal op land gedaan. Maar op zee is de toename in zonnewarmte minder groot, en soms zelfs negatief. Om een echt globaal beeld te krijgen, stelt Pinker, moet je naast stationsmetingen ook over goede satellietmetingen beschikken. Nog een derde studie in Science toont dezelfde trend: Bruce Wielicki van het NASA Langley Onderzoekscentrum laat zien dat de weerkaatsing van zonnewarmte door de aarde tussen 2000 en 2004 met 0,6 procent is afgenomen. Dat lijkt niet veel, maar 1 procent afname van de reflectie heeft hetzelfde effect als een verdubbeling van de hoeveelheid CO 2 in de lucht, namelijk 3,5 watt per vierkante meter extra. Jammer alleen dat in een artikel van een jaar geleden voorgerekend werd dat de reflectie van de aarde over dezelfde periode met maar liefst 1,7 procent was tóegenomen. Wetenschappers noemen de reflectie of witheid van de aarde het albedo. En over dat begrip is nu veel te doen. Niet alleen vanwege de grote invloed ervan op de hoeveelheid zonnewarmte die het aardoppervlak bereikt, maar ook vanwege de tegenstrijdige metingen. Het albedo, de witheid van de aarde, is onder meer afhankelijk van het wolkendek, stof en chemicaliën in de lucht, de hoeveelheid bos, en de oppervlakte van ijs en sneeuw. Dat maakt het tot een centrale grootheid in het klimaat, maar verschillende klimaatmodellen berekenen het albedo anders en dat is inconsistent, concluderen de commentatoren in Science. Er moeten dus, vinden ze, meer metingen gedaan worden naar hoe de globale warmtebalans samenhangt met het albedo, broeikaseffect en met de wisselwerking van zonnestraling met wolken. Daarvoor zouden de reeds gebouwde satellieten DSCOVR en CALIPSO zo snel mogelijk gelanceerd moeten worden. Maar helaas ligt het Shuttle programma stil en zijn andere Amerikaanse ruimtevaartprogramma s ten prooi gevallen aan bezuinigingen. Aardobservatie heeft geen prioriteit bij de regering - Bush. Misschien dat daarom juist het Amerikaanse wetenschapsblad zo fors uitpakt. Jos Wassink, NOS Online Vereenvoudigde voorstelling van de warmtebalans van de aarde en de rol van wolken. Dunne hoge wolken (cirrus) laten zonnewarmte door, maar reflecteren de aardwarmte en vormen zo een soort broeikas. Stapelwolken (cumulus) weerkaatsen de meeste zonnewarmte en hebben een koelende werking. Bron: NASA. 7

8 Alcohol ondergaat in het lichaam een reeks chemische veranderingen. De lever is het orgaan waar meer dan 90% van het ontgiften van alcohol en de verwijdering ervan plaatsvindt. Alcohol kan niet worden opgeslagen en moet dus worden afgebroken. De lever heeft een beperkt vermogen om alcohol te verwerken en de afbraakproducten van alcohol zijn giftig voor de lever. Daarom kan buitensporig alcoholgebruik leiden tot leverbeschadiging en tot een aandoening die in het algemeen wordt aangeduid met de term alcoholische leverziekte. Risicofactoren De factoren die bijdragen aan het ontstaan van alcoholische leverziekte, zijn vooral de geconsumeerde hoeveelheden alcohol; ook genetische factoren kunnen een rol spelen (waarbij sprake is van een erfelijke gevoeligheid voor de schadelijke effecten van alcohol). Vrouwen zijn gevoeliger dan mannen voor de schadelijke effecten van alcohol, omdat ze over kleinere hoeveelheden van het maagenzym alcohol dehydrogenase beschikken, dat nodig is voor het metaboliseren (het ontgiften) van alcohol. Gevolgen van alcohol voor de lever De beschadiging van de lever als gevolg van overmatig alcoholgebruik kan in ernst variëren. Er worden over het algemeen drie vormen van leverbeschadiging onderscheiden: leververvetting, alcoholhepatitis en alcoholische cirrose. Leververvetting is vaak het eerste stadium van alcoholische leverziekte. De consumptie van alcohol leidt tot een verhoogde productie en verslechterde uitscheiding van vetten in de levercellen. Dit effect is minimaal wanneer kleine hoeveelheden alcohol worden geconsumeerd, maar bij overmatig alcoholgebruik leidt dit tot de opeenhoping van vetten in de levercellen. In dit stadium zijn de levercellen nog niet beschadigd en is de aandoening (leververvetting) omkeerbaar als de patiënt het alcoholgebruik staakt. Links: de normale lever; rechts een cirrotische lever. De cirrotische lever heeft geen glad, maar een bobbelig oppervlak. Alcoholhepatitis houdt in dat de levercellen door overmatig alcoholgebruik worden beschadigd, hetgeen weer resulteert in een ontsteking van de lever. Alcoholcirrose. Patiënten die aan alcoholhepatitis lijden en alcohol blijven drinken, hebben een hoog risico op de ontwikkeling van cirrose. Cirrose is een aandoening waarbij een steeds verdergaande beschadiging van de levercellen optreedt. De levercellen die door de alcohol worden beschadigd, worden vervangen door littekenweefsel. Het is niet zo dat door alcohol veroorzaakte leverproblemen altijd in de aangegeven drie stadia en volgorde optreden. Verschijnselen Patiënten met alcoholische leverziekte kunnen verschijnselen hebben die niet in verband worden gebracht met (de ernst van) de onderliggende leverziekte. Sommige patiënten hebben geen verschijnselen, terwijl anderen lichte tot gematigde verschijnselen hebben die duiden op een slechte gezondheid. Denk hierbij aan een ziek gevoel, vermoeidheid en misselijkheid. In gevallen waarin sprake is van een gevorderd stadium van alcoholische leverziekte (ernstige alcoholische hepatitis en/ of cirrose) kunnen geelzucht (geel worden van de huid en ogen), buikwaterzucht of ascites (ophoping van vocht in de buik) en buikpijn optreden. Ook kan de patiënt bloed braken als gevolg van een beschadigd bloedvat in de slokdarm. Bij levercirrose kunnen namelijk spataderen (varices) in de slokdarm ontstaan die kapot kunnen gaan en een bloeding veroorzaken. Sommige patiënten krijgen last van verschijnselen van alcoholverslaving. Daartoe behoren geheugenuitval, hallucinaties, rusteloosheid bij gebrek aan drank, geagiteerd gedrag, afnemend concentratievermogen en wisselende stemmingen. Ook kunnen er verschijnselen optreden als gevolg van complicaties als encefalopatie (hersenstoornis). Daaronder vallen veranderingen in het verstandelijk vermogen, de persoonlijkheid, sufheid, onduidelijk praten, desoriëntatie en uiteindelijk coma (een toestand van diepe bewusteloosheid waaruit men niet kan worden wakker gemaakt). Behandeling De behandeling van alcoholische leverziekte hangt af van het stadium van de ziekte. In alle gevallen is stoppen met drinken (staken van het alcoholgebruik) en gezonder eten de eerste stap. In het geval van leververvetting kan de aandoening hiermee genezen, evenals in het geval van lichte alcoholhepatitis. Wanneer het gaat om een ernstige vorm van alcoholhepatitis is ziekenhuisopname vereist. Wanneer ernstiger verschijnselen optreden, zoals het braken van bloed als gevolg van beschadiging van de aderen in de slokdarm, is een spoedingreep noodzakelijk. Behandeling is ook vereist als er complicaties optreden, zoals een gezwollen buik (ascites) en coma (encefalopatie). bewerkt naar: CZ Medisch A-Z medische encyclopedie. Afbeelding: Winkler Prins Medische Encyclopedie. 8

Wat as het misloopt met de lever! Slide Source:

Wat as het misloopt met de lever! Slide Source: Wat as het misloopt met de lever! Les geven in Zuid-Afrikaans :! LIFT Les geven in Zuid-Afrikaans :! LIFT = HYSBAK Les geven in Zuid-Afrikaans :! METRO? Les geven in Zuid-Afrikaans :! METRO= MOLTREIN Les

Nadere informatie

Levercirrose. Interne Geneeskunde

Levercirrose. Interne Geneeskunde 00 Levercirrose Interne Geneeskunde 1 De lever De lever is een groot orgaan dat rechtsboven in de buik ligt. De lever is te vergelijken met een chemische fabriek. Er worden veel stoffen aangemaakt, afgebroken

Nadere informatie

Functie van de lever Levercirrose Klachten Oorzaken Diagnose Behandeling Complicaties... 6

Functie van de lever Levercirrose Klachten Oorzaken Diagnose Behandeling Complicaties... 6 Levercirrose Inhoudsopgave Functie van de lever... 2 Levercirrose... 3 Klachten... 4 Oorzaken... 5 Diagnose... 5 Behandeling... 5 Complicaties... 6 Patiënten- en belangenorganisaties... 7 Adres en telefoonnummer...

Nadere informatie

Gezonde Leefstijl: Alcohol

Gezonde Leefstijl: Alcohol Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim

Nadere informatie

1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1

1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1 1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1 Patiëntenbijsluiter PARACETAMOL/VITAMINE C 500/50 MG DRANK BIJ VERKOUDHEID, poeder voor drank Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie

Nadere informatie

1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1

1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1 1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1 Patiëntenbijsluiter ETOS PARACETAMOL/VITAMINE C 500/50 MG DRANK, poeder voor drank Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u.

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie 1

Alcoholintoxicatie 1 Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van

Nadere informatie

BBP per hoofd in prijzen 2000, SRD 2000. jaartal

BBP per hoofd in prijzen 2000, SRD 2000. jaartal 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 Suriname Nederland 1975-2015 Bijdrage Door Dr. Marein van Schaaijk aan conferentie 25 oktober in het Tropenmuseum (Amsterdam)

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat

Nadere informatie

chronische alvleesklierontsteking

chronische alvleesklierontsteking patiënteninformatie chronische alvleesklierontsteking U heeft last van een terugkerende ontsteking van de alvleesklier. We noemen dit een chronische alvleesklierontsteking. Wat is een chronische alvleesklierontsteking?

Nadere informatie

Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA)

Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA) Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA) Inleiding U heeft een operatie ondergaan aan een verwijding van de buikslagader. Hierdoor heeft u een buikwond die tijd nodig heeft om te

Nadere informatie

Logboek. Polikliniek hartfalen

Logboek. Polikliniek hartfalen Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij

Nadere informatie

Bloedtransfusie Inleiding Waarom een bloedtransfusie?

Bloedtransfusie Inleiding Waarom een bloedtransfusie? Bloedtransfusie Inleiding Binnenkort zult u een behandeling ondergaan, waarbij er een kans bestaat dat u bloed moet krijgen (een bloedtransfusie). In deze folder vindt u informatie over bloedtransfusie.

Nadere informatie

Logboek Polikliniek hartfalen

Logboek Polikliniek hartfalen Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij

Nadere informatie

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie

Nadere informatie

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen

Nadere informatie

Wat is Cystic Fibrosis? Hoe krijg je Cystic Fibrosis? Hoeveel mensen hebben Cystic Fibrosis? Hoe ontdekken ze Cystic Fibrosis? Cystic Fibrosis in het

Wat is Cystic Fibrosis? Hoe krijg je Cystic Fibrosis? Hoeveel mensen hebben Cystic Fibrosis? Hoe ontdekken ze Cystic Fibrosis? Cystic Fibrosis in het 1 Wat is Cystic Fibrosis? Hoe krijg je Cystic Fibrosis? Hoeveel mensen hebben Cystic Fibrosis? Hoe ontdekken ze Cystic Fibrosis? Cystic Fibrosis in het kort 2 Cystic Fibrosis = CF = Taaislijmziekte Cystic

Nadere informatie

Fysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer

Fysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer Fysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer J. Kortland Cdb, Universiteit Utrecht Inleiding Bij het ontwerpen van een computermodel van de broeikas Aarde maak je gebruik van fysische modellen. Deze

Nadere informatie

2 juli 2004, 55e jaargang no. 26

2 juli 2004, 55e jaargang no. 26 2 juli 2004, 55e jaargang no. 26 Ongelukken als gevolg van het niet op de juiste wijze omspringen met elektriciteit moeten - en dit hoeft eigenlijk geen betoog - voorkomen worden, op de werkplek èn daarbuiten.

Nadere informatie

OPENBARE BIJEENKOMST Heropening van de Lelydorp I Bauxietmijn

OPENBARE BIJEENKOMST Heropening van de Lelydorp I Bauxietmijn OPENBARE BIJEENKOMST Heropening van de Lelydorp I Bauxietmijn October 2011 Programma 5 min. Welkom en mededelingen 5 min. Doel van de bijeenkomst en introductie 10 min. De voorgenomen Lelydorp 1 bauxietmijnproject

Nadere informatie

Kronos Solar Projects

Kronos Solar Projects PV-panelen en reflectie Een korte analyse van de effecten van zonnestralen op zonnepanelen Opgesteld door Kronos Solar Projects GmbH te München. Op basis van data en informatie die ter beschikking is gesteld

Nadere informatie

Bloedtransfusie Waarom een bloedtransfusie?

Bloedtransfusie Waarom een bloedtransfusie? Bloedtransfusie Binnenkort ondergaat u een behandeling of ingreep, waarbij er een kans bestaat dat u bloed toegediend moet krijgen (een bloedtransfusie). In deze folder vindt u informatie over bloedtransfusie.

Nadere informatie

Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?

Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? Bij deze opgave horen tekst 1 en 2 en de tabellen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In Nederland zijn ruim 4 miljoen mensen actief in het vrijwilligerswerk.

Nadere informatie

Patiënteninformatie NASH

Patiënteninformatie NASH Patiënteninformatie NASH Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Wat is leververvetting of NAFLD?... 4 Wat zijn mogelijke risicofactoren voor NAFLD?... 5 Wat zijn de klachten van NAFLD of NASH?... 5 Hoe behandelen

Nadere informatie

Ziekten die mogelijk insufficiëntie veroorzaken:

Ziekten die mogelijk insufficiëntie veroorzaken: Wat is nier insufficiëntie? Als de nieren altijd onvoldoende werken wordt dit chronische nierinsufficiëntie genoemd ( insufficiënt = onvoldoende) chronische nierinsufficiëntie is het mogelijke gevolg van

Nadere informatie

Alvleesklierontsteking acuut. Interne Geneeskunde

Alvleesklierontsteking acuut. Interne Geneeskunde 00 Alvleesklierontsteking acuut Interne Geneeskunde De alvleesklier De alvleesklier, oftewel pancreas, is een hormoonklier. Het orgaan is ongeveer 15 centimeter lang en 1-3 centimeter dik. De alvleesklier

Nadere informatie

Verwijderen van de galblaas. Polikliniek chirurgie

Verwijderen van de galblaas. Polikliniek chirurgie Verwijderen van de galblaas Polikliniek chirurgie Verwijderen van de galblaas Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten om uw galblaas te laten verwijderen. In deze brochure vindt u

Nadere informatie

KNVWS Delft. Overzicht

KNVWS Delft. Overzicht Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014 Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid

Nadere informatie

VERANDEREN VAN KLIMAAT?

VERANDEREN VAN KLIMAAT? VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen

Nadere informatie

Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018

Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 1 1 Houd je hart gezond Programma Leefstijl Risicofactoren Meest voorkomende hart- en vaatziekten Gezond bewegen 2 2 Werking van het hart 3 3 Werking van het hart

Nadere informatie

Waarom worden deze kousen gedragen

Waarom worden deze kousen gedragen Waarom worden deze kousen gedragen Therapeutische Elastische Kousen worden voorgeschreven door de huisarts of de behandelend specialist. De elastische kousen worden bijvoorbeeld voorgeschreven bij de volgende

Nadere informatie

Uitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM

Uitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM Uitnodiging Security Intelligence 2014 Dertiende editie: Corporate IAM 5 maart 2014 De Beukenhof Terweeweg 2-4 2341 CR Oegstgeest 071-517 31 88 Security Intelligence Bijeenkomst Corporate IAM On the Internet,

Nadere informatie

Om de risico s van een bloedtransfusie tot een minimum te beperken, gelden de volgende voorwaarden ten aanzien van bloeddonatie:

Om de risico s van een bloedtransfusie tot een minimum te beperken, gelden de volgende voorwaarden ten aanzien van bloeddonatie: BLOEDTRANSFUSIE Binnenkort ondergaat u een behandeling waarbij u mogelijk bloed toegediend krijgt. In deze folder leest u hoe een bloedtransfusie verloopt. Wat is een bloedtransfusie? Bloedtransfusies

Nadere informatie

Chirurgie. Acute Pancreatitis. Afdeling: Onderwerp:

Chirurgie. Acute Pancreatitis. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Acute Pancreatitis 1 Acute Pancreatitis Acute ontsteking van de alvleesklier Ligging en functie van de alvleesklier De alvleesklier (het pancreas) is een orgaan dat dwars

Nadere informatie

Hoe kan ik voorkomen dat er ketonen ontstaan? Er zijn een aantal dingen die u kunt doen om te helpen verhoogde ketonenniveaus en DKA te voorkomen:

Hoe kan ik voorkomen dat er ketonen ontstaan? Er zijn een aantal dingen die u kunt doen om te helpen verhoogde ketonenniveaus en DKA te voorkomen: Ketonen en diabetes Wat zijn ketonen? Ketonen zijn een bepaald type zuur. Ketonen blijven over wanneer het lichaam een deel van zijn eigen vet verbrandt, dit gebeurt als er niet genoeg glucose aanwezig

Nadere informatie

BLOEDTRANSFUSIE 17901

BLOEDTRANSFUSIE 17901 BLOEDTRANSFUSIE 17901 Inleiding Binnenkort ondergaat u een behandeling of ingreep in het Sint Franciscus Gasthuis, waarbij de kans bestaat dat u bloed toegediend krijgt (een bloedtransfusie). In deze folder

Nadere informatie

Package leaflet

Package leaflet 1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER paracetamol en vitamine C Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie

Inhoud Wat is een bloedtransfusie

Inhoud Wat is een bloedtransfusie Bloedtransfusie Binnenkort zult u een behandeling of ingreep ondergaan, waarbij er een kans is dat u bloed toegediend moet krijgen: bloedtransfusie. Of u krijgt binnenkort een bloedtransfusie vanwege bloedarmoede.

Nadere informatie

Opmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:47 Pagina 70

Opmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:47 Pagina 70 Opmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:47 Pagina 70 Saharastof veroorzaakt de bruine tinten in de bewolking boven onder andere Engeland en Schotland. De tint van de Noordzee ten noorden en noordwesten van

Nadere informatie

Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst

Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Van warme douche, autorit en vliegvakantie tot het verwarmen van ons huis: alles wat we in ons dagelijks leven doen, leidt tot uitstoot van broeikasgassen.

Nadere informatie

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER

Nadere informatie

Samenvatting voor niet ingewijden

Samenvatting voor niet ingewijden Samenvatting Samenvatting voor niet ingewijden Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Wereldwijd hebben 346 miljoen mensen diabetes, en in Nederland

Nadere informatie

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).

Nadere informatie

Het weer en reumatoïde artritis. De rol van het microklimaat aan de huid.

Het weer en reumatoïde artritis. De rol van het microklimaat aan de huid. Samenvatting Het weer en reumatoïde artritis. De rol van het microklimaat aan de huid. Als ik voor het eerst met iemand kennis maak en vertel dat ik reuma heb, dan hoor ik vaak O, dan is dit zeker goed

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden)

Prednison (corticosteroïden) Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Klimaatmodellen. Projecties van een toekomstig klimaat. Wiskundige vergelijkingen

Klimaatmodellen. Projecties van een toekomstig klimaat. Wiskundige vergelijkingen Klimaatmodellen Projecties van een toekomstig klimaat Aan de hand van klimaatmodellen kunnen we klimaatveranderingen in het verleden verklaren en een projectie maken van klimaatveranderingen in de toekomst,

Nadere informatie

11 maart 2005-56e jaargang no. 10

11 maart 2005-56e jaargang no. 10 11 maart 2005-56e jaargang no. 10 Fall Protection is één van de vier Critical Four Safety Standards van Alcoa. In de dagelijkse praktijk in Alcoa bedrijven is gebleken dat de meeste ongelukken toe te schrijven

Nadere informatie

STEAM-UP Stand van Zaken

STEAM-UP Stand van Zaken STEAM-UP Stand van Zaken Synergie met Onderhoud Co-funded by the Intelligent Horizon2020 Energy Europe Programme Programme of the European of the European Union Union The The sole sole responsibility responsibility

Nadere informatie

Blik op beton WIST U DAT? BETON IS COOL. Cool pavements hoe publieke ruimte kan bijdragen tot vermindering van het hitte-eilandeffect. Foto A.

Blik op beton WIST U DAT? BETON IS COOL. Cool pavements hoe publieke ruimte kan bijdragen tot vermindering van het hitte-eilandeffect. Foto A. Blik op beton WIST U DAT? BETON IS COOL Cool pavements hoe publieke ruimte kan bijdragen tot vermindering van het hitte-eilandeffect Foto A. Nullens EPA, U.S. Het hitte-eilandeffect voorgesteld als een

Nadere informatie

Klimaat verandert toerisme

Klimaat verandert toerisme 5 10 15 20 25 30 35 40 Tekst 4 Klimaat verandert toerisme (1) Het klimaat verandert, zoveel is inmiddels wel zeker. De temperatuur loopt op, neerslagpatronen veranderen, de kans op hittegolven neemt toe,

Nadere informatie

IEC-61511: En nu nog invoeren

IEC-61511: En nu nog invoeren WIB seminar IEC-61511: En nu nog invoeren Naam: Functie: Tony Bakker MSc Shell Pernis Maintenance Engineer Instrumentatie SIS focal point WIB seminar Overzicht: IEC-61511: Lifecycle model Overzicht Pernis

Nadere informatie

CT scan (Computer Tomografi e) van de buik bij kinderen en jong volwassenen

CT scan (Computer Tomografi e) van de buik bij kinderen en jong volwassenen CT scan (Computer Tomografi e) van de buik bij kinderen en jong volwassenen Voor het maken van een CT-scan van de buik verwachten wij uw kind op dag om uur. CT-scan van de buik bij kinderen en jong volwassenen

Nadere informatie

Maag-, darm- en leverziekten

Maag-, darm- en leverziekten Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.

Nadere informatie

MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES

MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES 28 augustus 2009-59 e jaargang no. 10 MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES Aan de eerste ronde van de MULO Natuurkunde Olympiade hebben dit jaar 1400 scholieren afkomstig van 46 MULO scholen

Nadere informatie

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL Inhoudsopgave Algemeen...4 Werking...4 Gebruik...5 Bijwerkingen...6 Foliumzuur...6 Aanvullende informatie...7 Zwangerschap en borstvoeding...7 Tot slot...8

Nadere informatie

Behandeling van spataderen

Behandeling van spataderen Behandeling van spataderen 1 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van spataderen (varices) en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te

Nadere informatie

1. Een orgaan waarbij stoffen vanuit het interne milieu naar het externe milieu gebracht worden

1. Een orgaan waarbij stoffen vanuit het interne milieu naar het externe milieu gebracht worden Paragraaf 5.1 1. Een orgaan waarbij stoffen vanuit het interne milieu naar het externe milieu gebracht worden 2. a) Huid, longen, nieren en lever b) Water c) Huid: zouten, Longen: CO 2, Nieren: Ureum,

Nadere informatie

MOSAIC studie Informatiebrief voor cases

MOSAIC studie Informatiebrief voor cases 1 MOSAIC studie Informatiebrief voor cases Informatiebrief betreffende het onderzoek (MOSAIC studie): de gevolgen van acute hepatitis C virus infectie bij HIV positieve en HIV negatieve mannen die seks

Nadere informatie

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013 Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende

Nadere informatie

Les bij klimaatverandering:

Les bij klimaatverandering: Les bij klimaatverandering: Lesdoelen: De leerlingen zijn aan het einde van de les meer te weet gekomen over het gevolg van de opwarming van de aarde. De leerlingen kunnen zich verplaatsen in kinderen

Nadere informatie

17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN. Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2

17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN. Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2 17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2 Inhoud 1. Allergieën (Bevolking)... 2 2. Oorzaken van allergieën (Biosfeer,

Nadere informatie

BedrijfsGezondheidsIndex 2006

BedrijfsGezondheidsIndex 2006 BedrijfsGezondheidsIndex 2006 Op het werk zijn mannen vitaler dan vrouwen Mannen zijn vitaler en beter inzetbaar dan vrouwen. Dit komt mede doordat mannen beter omgaan met stress. Dit blijkt uit de jaarlijkse

Nadere informatie

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders.

Onderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Onderzoeksrapport Hou vol! Geen alcohol Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Suzanne Mares, MSc Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Prof. Dr. Rutger Engels Inleiding

Nadere informatie

H.341878.0415. Spataderbehandeling door middel van inspuiten vloeistof

H.341878.0415. Spataderbehandeling door middel van inspuiten vloeistof H.341878.0415 Spataderbehandeling door middel van inspuiten vloeistof Inleiding U heeft samen met uw arts besloten om uw spataderen te laten behandelen. Dit is de spataderbehandeling door middel van inspuiten

Nadere informatie

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn Uw behandelend arts en/of verpleegkundige specialist heeft met u gesproken over het gebruik van Methotrexaat (MTX). In deze folder krijgt u informatie over de

Nadere informatie

Acute ontsteking van de alvleesklier. Acute pancreatitis

Acute ontsteking van de alvleesklier. Acute pancreatitis Acute ontsteking van de alvleesklier Acute pancreatitis Uw behandelend arts heeft met u besproken dat een u een acute otsteking van de alvleesklier (pancreatitis) hebt. Deze folder geeft u informatie over

Nadere informatie

Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen

Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.

Nadere informatie

Neupro Pleister plakinstructies

Neupro Pleister plakinstructies Neupro Pleister plakinstructies Meer informatie over de Neupro Pleister vindt u in de bijsluitertekst. Lees deze goed door voordat u de pleister gaat gebruiken. Neupro wordt in Nederland in de handel gebracht

Nadere informatie

Wat is precies bloeddruk en waarom is een gezonde bloeddruk belangrijk?

Wat is precies bloeddruk en waarom is een gezonde bloeddruk belangrijk? Wat is precies bloeddruk en waarom is een gezonde bloeddruk belangrijk? Uit onderzoek blijkt dat veel Nederlanders niet weten hoe het precies zit. In dit dossier staan alle ins- en outs over bloeddruk,

Nadere informatie

Leefregels na een operatie van een verwijde buikslagader via de liezen (E.V.A.R) (Endovascular Aneurysma Repair)

Leefregels na een operatie van een verwijde buikslagader via de liezen (E.V.A.R) (Endovascular Aneurysma Repair) Leefregels na een operatie van een verwijde buikslagader via de liezen (E.V.A.R) (Endovascular Aneurysma Repair) Inleiding Onlangs heeft u een operatie ondergaan van de buikslagader via de liezen. Het

Nadere informatie

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Willemstad, Mei 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Concluderende opmerkingen... 17 1 CBS Curaçao mei 2016 Inleiding

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De adolescentie is lang beschouwd als een periode met veelvuldige en extreme stemmingswisselingen, waarin jongeren moeten leren om grip te krijgen op hun emoties. Ondanks het feit

Nadere informatie

Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt

Nadere informatie

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de

Nadere informatie

Eerste bijeenkomst Platform D&I gelijk een groot succes

Eerste bijeenkomst Platform D&I gelijk een groot succes DIGITALISERING 03 Eerste bijeenkomst Platform D&I gelijk een groot succes WADDINXVEEN - De eerste bijeenkomst op 23 juni van het nieuwe Platform D&I (Digitalisering en Informatisering) in het kantoor van

Nadere informatie

Bedrijfsjurist in Beweging

Bedrijfsjurist in Beweging Salary Survey editie 2014 Bedrijfsjurist in Beweging Profiel, lonen en trends 01 Executive summary Met 696 deelnemers is deze editie 2014 van de salary survey bij de bedrijfsjurist een succes. We noteerden

Nadere informatie

Vaccineren van honden Voorkomen is beter dan genezen!

Vaccineren van honden Voorkomen is beter dan genezen! INFORMATIE Vaccineren van honden Voorkomen is beter dan genezen! Vaccineren Als eigenaar verzorgt u uw hond natuurlijk zo goed mogelijk. Immers, een goede voeding en de juiste verzorging houden uw dier

Nadere informatie

Alcohol en leverziekten

Alcohol en leverziekten Nederlandse Leverpatiënten Vereniging Nederlandse Le 3818 LE Amersfoort Stationsplein 8 Nederlandse Leverpatiënten Vereniging Postzegel Voorlichtingsbrochures Een leverziekte en wat dan? (ook in het Turks

Nadere informatie

INFORMATIE OVER AZATHIOPRINE (IMURAN ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER AZATHIOPRINE (IMURAN ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER AZATHIOPRINE (IMURAN ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn

Nadere informatie

7 januari 2005-56e jaargang no. 1

7 januari 2005-56e jaargang no. 1 7 januari 2005-56e jaargang no. 1 Een truck, beladen met een container van Aggreko rijdt voor het Powerhouse langs naar de omgeving van de Main Switch Yard om daar zijn vracht af te leveren. Vanaf de vorige

Nadere informatie

Overmatig alcoholgebruik aanpakken RODER. met hulp in uw eigen huisartsenpraktijk. Januari 2014 ONDERDEEL VAN DE NOVADIC-KENTRON GROEP

Overmatig alcoholgebruik aanpakken RODER. met hulp in uw eigen huisartsenpraktijk. Januari 2014 ONDERDEEL VAN DE NOVADIC-KENTRON GROEP Overmatig alcoholgebruik aanpakken met hulp in uw eigen huisartsenpraktijk RODER Januari 2014 ONDERDEEL VAN DE NOVADIC-KENTRON GROEP De belangrijke eerste stap... U heeft met uw huisarts gesproken over

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken Galstenen Inleiding Hallo allemaal ik doe mijn spreekbeurt over galstenen. Ik heb het gekozen omdat ons mam galstenen heeft gehad. 1 op de 10 mensen hebben galstenen, dat zijn 1,6 miljoen mensen. De meeste

Nadere informatie

Voedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012

Voedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012 Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten

Nadere informatie

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker Kanker Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat veel mensen niet weten wat kanker precies inhoud en ik zelf er ook meer van wil weten omdat mijn oma er in de zomervakantie aan gestorven is. Dat je

Nadere informatie

Bloedtransfusie patiënteninformatie

Bloedtransfusie patiënteninformatie Klinisch Chemisch Laboratorium Bloedtransfusie patiënteninformatie Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Binnenkort ondergaat u een behandeling of

Nadere informatie

Kortetermijnontwikkeling

Kortetermijnontwikkeling Artikel, donderdag 22 september 2011 9:30 Arbeidsmarkt in vogelvlucht Het aantal banen van werknemers en het aantal openstaande vacatures stijgt licht. De loonontwikkeling is gematigd. De stijging van

Nadere informatie

Bedreigingen. Broeikaseffect

Bedreigingen. Broeikaseffect Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd

Nadere informatie

Hyperemesis gravidarum. overmatig braken tijdens de zwangerschap

Hyperemesis gravidarum. overmatig braken tijdens de zwangerschap Hyperemesis gravidarum overmatig braken tijdens de zwangerschap Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is hyperemesis gravidarum?... 1 3 Hoe ontstaat hyperemesis gravidarum?... 1 4 Wat zijn de gevolgen?...

Nadere informatie

Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater. Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht

Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater. Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht De Global Warming Hiatus Mondiaal gemiddelde oppervlakte temperatuur

Nadere informatie

Bloedtransfusie. Klinisch Chemisch Laboratorium

Bloedtransfusie. Klinisch Chemisch Laboratorium Bloedtransfusie Klinisch Chemisch Laboratorium Binnenkort ondergaat u een behandeling, waarbij de kans bestaat dat u bloed toegediend moet krijgen (een bloedtransfusie). Ieder jaar ontvangen zo'n 300.000

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie

Nadere informatie

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde

Nadere informatie

Inhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?

Nadere informatie

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In

Nadere informatie

De termen HIV, Aids en Seropositief worden nogal eens door elkaar gebruikt. Toch zijn het niet dezelfde dingen.

De termen HIV, Aids en Seropositief worden nogal eens door elkaar gebruikt. Toch zijn het niet dezelfde dingen. Spreekbeurt door een scholier 1684 woorden 22 november 2002 7.2 312 keer beoordeeld Vak Nederlands Dit is een condoom, als je die niet gebruikt bij het vrijen kun je seksueel overdraagbare aandoeningen

Nadere informatie