Ik hoop dat u met deze gids snel en gemakkelijk een antwoord vindt op uw vragen over het voortgezet onderwijs.

Transcriptie

1 V O O R W O O R D Welkom op de internetpagina van de onderwijsgids. Deze gids geeft uitgebreide informatie over het voortgezet onderwijs. In deze onderwijsgids op internet vindt u uitgebreide algemene informatie over bijvoorbeeld de kosten, de regels, de gang van zaken op school en het examen. Ook kunt u lezen hoe u als ouder of verzorger invloed kunt hebben op het beleid van de school. Ik hoop dat u met deze gids snel en gemakkelijk een antwoord vindt op uw vragen over het voortgezet onderwijs. Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Deze onderwijsgids helpt u een eind op weg, maar scholen voor voortgezet onderwijs verschillen onderling. Het is daarom belangrijk een school te kiezen die bij uw kind past. Scholen voldoen aan dezelfde kwaliteitseisen maar hebben ieder een eigen aanpak. Meer informatie over de school in uw omgeving is te vinden in de schoolgids die elke school heeft en op de internetpagina van de onderwijsinspectie. Het is handig om bij meerdere scholen die u op het oog heeft een schoolgids aan te vragen zodat u ze onderling kunt vergelijken. Maria J.A. van der Hoeven Als u nog vragen heeft na het lezen van deze gids, dan kunt u bellen naar het gratis telefoonnummer van het Landelijk Informatiecentrum voor ouders. De medewerkers van 5010 kunnen informatie verstrekken, adviseren, en eventueel doorverwijzen. Ook kunt u via de website: per vragen stellen. Voor algemene vragen over de Rijksoverheid kunt u terecht bij postbus 51. Voortgezet Onderwijs

2

3 I N H O U D S O P G A V E Inleiding Het Nederlandse voortgezet onderwijs: kennen en kiezen De verschillende schoolsoorten Vmbo Havo en vwo Schema Nederlands onderwijssysteem Openbare en bijzondere scholen Grote en kleine scholen Informatie over een school Wet op het onderwijstoezicht De juiste schoolkeuze Het advies van de basisschool Kennismaken met de school Weigeren van een leerling Bezwaarmogelijkheden bij weigering Kosten en regels Wat kost onderwijs eigenlijk? De vrijwillige ouderbijdrage Wie kan in de studiekosten bijdragen? De bijdrage voor culturele activiteiten via school De aanschaf van boeken De leerplicht Het aantal lesuren Overblijven tussen de middag De verantwoordelijkheid voor de leerling De zomervakantie Schorsing of verwijdering De gang van zaken op school en in de les De medewerkers op school Het eerste en tweede leerjaar De brugperiode De vakken in de onderbouw Moet elke leerling alle vakken volgen? Kerndoelen Het aantal lesuren per vak Lesuitval en tussenuren De vrije lesruimte Extra begeleiding door de school Het rapport Zijn ouders en leerlingen aan het schooladvies gebonden? Adviezen na het tweede leerjaar Op weg naar het examen Het globale eindexamenprogramma Het examenreglement Het programma van toetsing en afsluiting Het schoolexamen Op een andere manier examen doen Het centraal examen Het vmbo-examen Doorstromen Gecommitteerden bij het centraal examen De eindcijfers Wanneer is een leerling geslaagd? Alsnog het diploma behalen Vragen en klachten over het centraal examen De stem van ouders en leerlingen Invloed van ouders en leerlingen op het beleid van de school De medezeggenschapsraad Rechten medezeggenschapsraad De ouderraad Andere vormen van oudervertegenwoordiging De leerlingenraad Het leerlingenstatuut Een veilig schoolklimaat De vorderingen op school Een goed contact met school Begeleiding van leerlingen op school Verschillen in begeleiding tussen scholen Vorderingen bijhouden Helpen met het huiswerk Leerproblemen Gedragsproblemen Extra aandacht en speciale hulp De rugzak/gehandicapte leerling Als de school geen oplossing heeft Waar kunnen ouders en leerlingen terecht met klachten? Keuzes en adviezen tijdens de rit De studie- of beroepsrichting kiezen Het advies aan het eind van de tweede klas De invloed van de ouders Bijlagen Belangrijke adressen en telefoonnummers Lijst met vragen Trefwoordenlijst

4

5 I N L E I D I N G Deze gids is geschreven voor de ouder(s), verzorger(s) en leerlingen in het voortgezet onderwijs. Hij geeft antwoord op vragen die ouders en leerlingen hebben, Met andere woorden: de gids informeert u over rechten, plichten en mogelijkheden in het onderwijs. Achter in de gids vindt u een uitgebreide lijst met namen, adressen en telefoonnummers van organisaties, waar u over bepaalde onderwerpen meer informatie kunt aanvragen. Eveneens achterin de gids treft u een lijst met vragen, die u behulpzaam kan zijn bij het zoeken naar een geschikte school voor uw zoon of dochter. bijvoorbeeld over zaken als de schoolvakanties, de verschillende soorten onderwijs, de examens en reglementen, de sfeer op school of U kunt de gids op verschillende manieren gebruiken: lezen van de eerste tot de laatste bladzijde; zoeken in de trefwoordenlijst naar de bladzijde met de gewenste informatie; of bladeren door de tekst, kijkend naar de begrippen in de kantlijn. Hoe u de gids ook gebruikt, wij hopen dat hij u de antwoorden geeft op uw vragen over het voortgezet onderwijs, en u uitnodigt tot gesprekken daarover, thuis en op school. over kosten. In deze onderwijsgids zijn teksten opgenomen die informeren over wet- en regelgeving. Aan deze onderwijsgids als zodanig kunnen geen rechten worden ontleend. In vergelijking met vorige uitgaven is de tekst van de onderwijsgids op kleine onderdelen veranderd. 5

6 De onderbouw duurt twee of drie schooljaren en bestaat uit een breed vakkenpakket dat in principe voor iedereen hetzelfde is

7 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N In dit hoofdstuk treft u informatie De verschillende schoolsoorten aan over de verschillende schoolsoorten, het verschil tussen openbare en bijzondere scholen, grote en kleine scholen. Ook staan in dit hoofdstuk onderwerpen als het advies van de basisschool, hoe u kunt kiezen uit de verschillende scholen in het voortgezet onderwijs en de kennismaking met de school Aan het einde van de basisschool maken u en uw kind samen een keuze voor een van de soorten voortgezet onderwijs. U kunt hierbij kiezen uit: vmbo (voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs); havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs); vwo (voorbereidend wetenschappelijk onderwijs). soorten voortgezet onderwijs Deze drie soorten voortgezet onderwijs zijn bedoeld voor leerlingen vanaf ongeveer 12 jaar. Het vakkenpakket is bij alle drie de schoolsoorten in de eerste twee leerjaren ongeveer gelijk. basisvorming Dat wordt ook wel basisvorming genoemd 1. Afgezien van de inhoudelijke overeenkomst tussen de programma s in de onderbouw verschillen de schoolsoorten flink. In opleidingsduur bijvoorbeeld, en ook in eindniveau (de examenprogramma s). vmbo van uw keuze. 1. De term basisvorming wordt door OCW niet meer gebruikt, OCW spreekt over de eerste twee jaar van het voortgezet onderwijs als onderbouw voortgezet onderwijs. Sommige scholen gebruiken de term basisvorming wel, maar ook andere termen zoals eerste fase en onderbouw zijn in gebruik. Hierna wordt steeds de term onderbouw toegepast. Het vmbo bestaat uit zogenaamde leerwegen, die aansluiten op het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). vmbo Het vmbo kent vier sectoren, met vaste vakkenpakketten. Leerlingen in het vmbo kiezen voor een van die sectoren. De keuze voor een sector maken leerlingen op zijn vroegst aan het eind van het tweede leerjaar. vaste vakkenpakketten Een leerweg is de route die een leerling volgt van de basisvorming naar het onderwijs dat daarop aansluit. Alle vier de leerroutes leiden dus naar het middelbaar beroepsonderwijs. leerwegen De vier leerwegen zijn: de theoretische leerweg; de gemengde leerweg; de kaderberoepsgerichte leerweg; de basisberoepsgerichte leerweg. Binnen de basisberoepsgerichte leer- 7

8 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Voortgezet Onderwijs weg is een nieuw traject ingevoerd, het leerwerktraject. Dit is een leerwijze met meer ruimte voor stage of werk. Aan het einde van een leerwerktraject ontvangt de leerling een diploma. Als we kijken naar de doorstroommogelijkheden liggen de eerste doorstroommogelijkheden drie leerwegen dicht bij elkaar. De theoretische leerweg kan het beste worden vergeleken met het vroegere mavo. Deze leerweg geeft toegang tot de vakopleidingen (niveau 3) en middenkader-opleidingen (niveau 4) in het middelbaar beroepsonderwijs. De theoretische leerweg geeft bovendien de mogelijkheid om door te stromen naar het havo. De leerling heeft dan wel wiskunde én Frans of Duits in het pakket nodig. De gemengde leerweg ligt qua niveau dicht bij de theoretische leerweg, en bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs. De kaderberoepsgerichte leerweg richt zich op de praktijk en bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs. De vierde leerweg, de basisberoepsgerichte leerweg, bereidt uitsluitend voor op de basisberoepsopleidingen (niveau 2) in het middelbaar beroepsonderwijs. Een leerwerktraject geeft doorstroomrechten naar een niveau 2 opleiding in het mbo als deze verwant is. Is die niet verwant dan kunnen eventueel nadere eisen door het mbo worden gesteld. Elke leerweg kent een keuze uit vier vier sectoren sectoren, namelijk: techniek; zorg en welzijn; economie; landbouw. Voor scholen met vmbo geldt dat er binnen de sectoren verschillende afdelingen bestaan. Er zijn veertien afdelingen: bouwtechniek; metaaltechniek; elektrotechniek; voertuigentechniek; installatietechniek; grafische techniek; transport en logistiek; verzorging; uiterlijke verzorging; administratie; handel en verkoop; mode en commercie; consumptief; landbouw en natuurlijke omgeving. afdelingen Sommige scholen bieden een gecombineerd programma aan: het intrasectoraal programma intrasectorale programma. Het intrasectorale programma is opgebouwd uit onderdelen van verschillende afdelingen binnen één sector. Niet elke school heeft alle afdelingen in huis. Een leerling kan dus bijvoorbeeld niet overal voertuigentechniek of uiterlijke verzorging volgen. Het is daarom raadzaam om bij de vmboscholen bij u in de omgeving na te vragen welke opleidingen zij aanbieden. Ouders en leerlingen doen er goed aan om bij de overgang van het basisonderwijs naar het vmbo de zwaarte van de leerwegen goed in het oog te houden. 8

9 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N In het vmbo is de zogeheten zorgstructuur ingevoerd. Een van de zorgstructuur doelen in het vmbo is dat zoveel mogelijk leerlingen een van de leerwegen met een vmbo-diploma afsluiten. De meeste leerlingen zullen dat doel op eigen kracht en zonder bijzondere voorzieningen kunnen bereiken. Maar er zijn ook leerlingen die daarbij wat extra extra hulp hulp nodig hebben. Voor leerlingen die bij het volgen van een van de leerwegen tijdelijke ondersteuning nodig hebben, is er het leerwegondersteunend onderwijs leerweg ondersteunend onderwijs (lwoo). Leerlingen krijgen dan extra (orthodidactische of orthopedagogische) hulp. Sommige vmbo-scholen hebben een aparte voorziening voor leerlingen die leerwegondersteunend onderwijs krijgen. De leerlingen krijgen daar onder andere les in kleinere groepen, en kunnen daardoor meer hun eigen tempo volgen. In het leerwegondersteunend onderwijs volgen de leerlingen hetzelfde programma als in de reguliere leerwegen. Daarnaast is er een groep leerlingen van wie wordt verwacht dat zij de leerwegen niet met een diploma zullen afsluiten, ook niet met langdurige extra ondersteuning. Voor die leerlingen is er praktijkonderwijs het praktijkonderwijs. Dit is een speciale vorm van onderwijs, die leerlingen voorbereidt op een plaats op de regionale arbeidsmarkt. krijgt of niet. Daar laat de regionale verwijzingscommissie zich niet over uit. Wel beslist de commissie op basis van de aanmeldingen of de school extra geld ontvangt voor de verzorging van uw kind. Ook niet-geïndiceerde leerlingen zijn door scholen toelaatbaar tot de verschillende vormen en mogelijkheden van leerwegondersteuning in het vmbo. De school is wel verplicht om voor elke leerling met een beschikking voor leerwegondersteunendonderwijs of praktijkonderwijs een individueel handelingsplan op te stellen. U kunt de school hier naar vragen. De zorgstructuur zoals die hierboven is beschreven, is sinds 1 augustus 2002 een feit. Het doel van deze structuur is om leerlingen met verschillende hulpvragen passende opleidingen aan te bieden. Daarmee krijgen ze meer mogelijkheden om een schooldiploma te halen of later een beroep te leren. Daarnaast zijn er scholen voor speciaal voortgezet onderwijs. Deze zijn ingericht op lichamelijk gehandicapte kinderen, slechthorende of slechtziende kinderen of langdurig zieke kinderen. Een regionale verwijzingscommissie bepaalt of een leerling wordt toegelaten toelaatbaarheidsverklaring Deze commissie bekijkt aan tot het praktijkonderwijs. de hand van landelijke criteria het dossier van de leerling en bepaalt daarna of de leerling in aanmerking komt voor praktijkonderwijs. De beslissing of uw kind leerwegondersteunend onderwijs ontvangt is een beslissing van de school. De middelbare school bepaalt zelf of een leerling extra ondersteuning 9

10 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Voortgezet Onderwijs Havo en vwo havo Het havo duurt vijf jaar en is vooral bedoeld als voorbereiding op het hbo (hoger beroepsonderwijs). Met een bewijs dat de eerste drie leerjaren havo met gunstig gevolg zijn doorlopen, kan een leerling doorstromen naar een vakopleiding of een middenkaderopleiding in het middelbaar beroepsonderwijs. Het vwo ten slotte duurt zes jaar en is vwo vooral bedoeld als voorbereiding op het wetenschappelijk onderwijs. Met een bewijs dat de eerste drie leerjaren van het vwo met gunstig gevolg zijn doorlopen, kan een leerling doorstromen naar een vakopleiding of een middenkaderopleiding in het middelbaar beroepsonderwijs. Tot het vwo behoren het atheneum en het gymnasium. Op het gymnasium krijgen alle leerlingen Grieks en Latijn in de onderbouw en Grieks en/of Latijn in de bovenbouw. Op het atheneum wordt soms Latijn of Grieks gegeven als keuzevak. Er bestaat ook een lyceum. Hier kunnen leerlingen zelf kiezen voor het gymnasium of het atheneum. In het havo en het vwo heeft een leerling de keuze uit vier profielen. Een profiel bestaat uit een profielen samenhangend onderwijsprogramma dat de leerling in havo en vwo voorbereidt op een opleiding aan een hogeschool of universiteit. Door die aansluiting kan ook het aantal studenten dat het hoger onderwijs voortijdig verlaat, beperkt blijven. Elk profiel heeft een gemeenschappelijk deel, dat voor alle profielen gelijk is. Daarnaast is er een profieldeel dat elk van de profielen kenmerkt. Ten slotte is er een vrij deel. Deze vrije ruimte kan de leerling gebruiken om vakken te volgen uit een ander profieldeel. Dat vergroot de mogelijkheden van leerlingen om door te stromen naar het hoger onderwijs. In havo en vwo is het onderwijs opgebouwd rond het studiehuis. studiehuis Daarbij gaat het niet om een gebouw. Met het begrip studiehuis doelen we vooral op begeleiding door de docent, die erop is gericht de leerlingen in toenemende mate zelfstandig hun werk te laten doen. De hoeveelheid werk voor de leerlingen wordt uitgedrukt met het begrip 'studielast'. Met studielast studielast wordt bedoeld de hoeveelheid tijd die de gemiddelde leerling nodig heeft om zich een bepaalde hoeveelheid leerstof eigen te maken. Het gaat niet alleen om het volgen van de lessen op school, maar ook om de voorbereiding daarvan thuis. Werkstukken schrijven, boeken lezen, een mediatheek gebruiken en deelnemen aan excursies horen ook bij de studielast. De studielast is gebaseerd op de volgende rekensom: een leerling besteedt gedurende 40 weken per jaar 40 uur per week aan zijn of haar opleiding. Dat komt neer op een studielast van 1600 uur per jaar. De studielast voor de tweede fase van het havo is dus 3200 uur (verspreid over twee jaren) en voor het vwo 4800 uur (verspreid over drie jaren). Er zijn vier profielen: natuur en techniek; natuur en gezondheid; economie en maatschappij; cultuur en maatschappij. 10

11 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Schema Nederlands onderwijssysteem Post-initieel hoger Onderwijs In dit schema kunt u zien hoe het Nederlandse onderwijssysteem er uitziet: Open Universiteit (ou) 3 Wetenschappelijk Onderwijs (wo) 3 4 jaar Hoger Beroepsonderwijs (hbo) 3 4 jaar Specialisten Opleiding jaar Middelkaderopleiding jaar Vakopleiding jaar Basisberoepsopleiding jaar Ass.Opl 2 0,5-1 jaar 1. De schoolsoorten vwo, havo, Niveau 6 vmbo en praktijkonderwijs behoren tot het voortgezet onderwijs. 2. Assistentopleiding, basisberoepsopleiding, vakopleiding, middenkaderopleiding en specialistenopleiding behoren tot het middelbaar beroepsonderwijs. 3. Hbo, wo en de Open Universiteit behoren tot het hoger onderwijs. 4. Volwassenonderwijs kent vier soorten opleidingen: voortgezet algemeen volwassenonderwijs (vavo), Nederlands als tweede taal (NT2), breed maatschappelijk functioneren en sociale redzaamheid. Deze opleidingen worden niet op alle niveaus aangeboden. Speciaal Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO) 1 6 jaar Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs (havo) 1 5 jaar Theoretische leerweg Gemengde leerweg Kader beroepsgerichte leerweg Basisberoepsgerichte leerweg Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) 1 4 jaar Onderbouw BASISONDERWIJS 8 JAAR Praktijk Onderwijs 1 6 jaar Niveau 5 Niveau 4 Niveau 3 Niveau 2 Niveau 1 Volwassen Onderwijs 4 11

12 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Het studiehuis: zelfstandig werken op havo en vwo zorgt voor een betere aansluiting op het hoger en wetenschappelijk onderwijs. Openbare en bijzondere scholen Voortgezet Onderwijs Nederland kent ongeveer 650 scholen voor voortgezet onderwijs die betaald worden met belastinggeld. En net als in het basisonderwijs zijn er openbare en bijzondere scholen. openbare school Een openbare school wordt bestuurd door het gemeentebestuur of door een bestuurscommissie die de gemeente heeft ingesteld. In zo n bestuurscommissie kunnen ouders zitten. Verder kan de gemeente het bestuur van een openbare school verzelfstandigen door het over te dragen aan een openbare rechtspersoon of het onder te brengen in een stichting. Openbare scholen staan open voor alle leerlingen, van welke godsdienst of levensovertuiging dan ook. Er zijn ook openbare scholen die volgens bepaalde opvoedings- en onderwijsmethoden werken, zoals Montessori, Jenaplan en Dalton. Een bijzondere school wordt bestuurd door een verenigings- of stichtingsbestuur. Meestal zitten ouders zelf in het bestuur van zo n school. Er zijn allerlei bijzondere scholen. Confessioneel bijzondere scholen zijn rooms-katholieke, protestants-christelijke, joodse of islamitische scholen. Zij werken vanuit een godsdienst en wereldbeschouwing, en combineren dit met een bepaalde opvoedings- en onderwijsmethode. Dat kan ook Montessori of Jenaplan zijn. Algemeen bijzondere scholen gaan uit van de gelijkwaardigheid van levensbeschouwingen en combineren dit vaak met bepaalde opvoedings- en onderwijsmethoden zoals Montessori, Jenaplan en Dalton. bijzondere school vrije school Er zijn ook Vrije scholen, die een eigen mensvisie combineren met een opvoedingsmethode. godsdienstonderwijs Godsdienstonderwijs kan als een verplicht vak op de confessioneel bijzondere scholen worden gegeven. Als ouders dit wensen, kan godsdienstonderwijs als een niet-verplicht vak worden gegeven op de algemeen bijzondere en openbare scholen. Wilt u meer weten over openbaar onderwijs, bijzonder onderwijs of over speciale opvoedings- en onderwijsmethoden, dan kunt u contact opnemen met een van de organisaties achterin deze gids. Grote en kleine scholen Vroeger waren er vaak aparte scholen voor vbo, mavo, havo en vwo. Tegenwoordig zijn veel van die aparte brede scholengemeenschappen brede scholengemeen- scholen gefuseerd tot schappen. Hierdoor kunnen leerlingen op een school (meestal met meer dan één gebouw) terecht voor alle soorten voortgezet onderwijs. Als ze van het vmbo naar het havo willen, hoeven ze dus niet naar een andere school. Een groot verschil met het basisonderwijs is dat op deze scholen veel meer leerlingen zitten; ook werken er veel meer leraren. Brede scholengemeenschappen zijn vaak georganiseerd in leerlingenstromen, afdelingen of sectoren. Door deze manier van organiseren wordt de band tussen leerlingen en leraren onderling versterkt. Daarnaast bestaan er scholen die een aantal, maar niet alle schoolsoorten bieden. Dit zijn de zogenaamde smalle smalle scholengemeenschappen voor bijvoorbeeld vmbo, scholengemeenschappen vmbo theoretisch-havo-vwo of voor havo-vwo. Tot slot kennen we nog categoriale scholen. Deze scholen hebben maar één soort onderwijs, bijvoorbeeld alleen vmbo theoretisch of alleen gymnasium. Het kan zijn dat een leerling op 12

13 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N een bepaald moment beter ander onderwijs kan volgen dan de categoriale school kan bieden. Scholen hebben vaak in een regio afspraken gemaakt om een soepele overgang naar een andere school mogelijk te maken. Informatie over een school Als u meer wilt weten over een school, dan kunt u de schoolgids van de school opvragen. Ook kunt u de kwaliteitskaart van de school of het toezichtrapport van de inspectie raadplegen op de internetpagina van de inspectie ( Daarnaast hebben de meeste scholen een eigen internetsite waar u veel informatie vindt. Veel scholen organiseren bovendien speciale informatieavonden of dagen voor nieuwe leerlingen en ouders. schoolgids Scholen zijn verplicht een schoolgids uit te brengen voor ouders en verzorgers. In zo n gids staan veel zaken die bij het kiezen van een school van belang zijn: de uitgangspunten en doelstellingen van een school, de manier van lesgeven, maar ook lestijden en vakantieroosters. De gids vertelt u daarnaast of de school speciale programma s heeft voor bijvoorbeeld topsporters, hoogbegaafde leerlingen, tweetalig onderwijs of muziek en dans. De speciale toelatingsregels die daarvoor gelden, staan ook in de gids vermeld. In een schoolgids vindt u onder meer informatie over de volgende onderwerpen: De doelen van het onderwijs en de resultaten die ermee zijn bereikt. Hieronder vallen percentages leerlingen die doorstromen naar een hoger leerjaar of een ander soort onderwijs, percentages van leerlingen die de school zonder diploma verlaten en percentages leerlingen die voor het eindexamen slagen. De zorg voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. De invulling van de verplichte onderwijstijd. De besteding van de vrijwillige ouderbijdrage en een ontwerp van de overeenkomst die de school over de ouderbijdrage sluit met de ouders. De rechten en plichten van de ouders en verzorgers, de leerlingen en het bevoegd gezag van de school. Hieronder valt informatie over de klachtenregeling van de school en over het leerlingenstatuut. De schoolgids moet jaarlijks gecontroleerd en zonodig vernieuwd worden. Daarna wordt hij uitgereikt aan de ouders. Ouders krijgen de gids ook als ze hun kind inschrijven op een school. De schoolgids geeft waardevolle informatie over het reilen en zeilen op de school. Vraag de school gerust naar zo n schoolgids. tot stand komen van Vanaf 1998 brengt de de kwaliteitskaart inspectie van het onderwijs jaarlijks in september kwaliteitskaarten uit met de resultaten van scholen voor voortgezet onderwijs. De inspectie baseert zich daarbij op het schooltoezicht. Deze kaarten zijn speciaal bedoeld voor ouders die voor en met hun kind een school voor voortgezet onderwijs willen kiezen. De kaarten worden gepubliceerd op internet ( 13

14 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Voortgezet Onderwijs Wet op de onderwijstoezicht In juni 2002 is er een wet vastgesteld die regelt dat de kwaliteit van alle scholen door de inspectie wordt doorgelicht. De inspectie komt eens in de vier jaar bij elke school met een team op bezoek, spreekt dan met directie, leraren, leerlingen en ouders en bezoekt lessen. toezichtsrapport Daarna schrijft de inspectie een rapport over de kwaliteit van het onderwijs op de school. De rapporten laten zien hoe de resultaten van de scholen zijn en wat de inspectie vindt van de kwaliteit van de lessen de veiligheid, gebruik van computers en dergelijke. Deze rapporten zijn openbaar en kunnen door iedereen op internet geraadpleegd worden. Een aantal is al te vinden bij ook in de vorm van kwaliteitskaarten. De juiste schoolkeuze U kunt uiteraard zelf beslissen of u uw kind bij een openbare of een bijzondere school voor voortgezet onderwijs wilt aanmelden. In principe heeft u een vrije schoolkeuze. In de praktijk wordt de keuze alleen beperkt door het advies van de basisschool en de toelatingseisen voor de leerwegen in het vmbo en voor havo en vwo. Leerlingen moeten het onderwijs immers aankunnen. Een leerling mag niet aan een opleiding beginnen waarvoor hij of zij geen positief advies heeft. Hij of zij kan bijvoorbeeld niet naar het havo wanneer hij of zij een vmbo-advies heeft. Een school mag een leerling niet voorwaardelijk toelaten. Achterin de gids hebben we een lijst opgenomen met vragen die u kunnen helpen als u scholen wilt vergelijken.u kunt de lijst met vragen gebruiken als u zich wilt voorbereiden op een gesprek met een school. Wanneer ouders hun kind bij een school inschrijven, moeten zij het sociaal-fiscaal nummer (sofi-nummer) van hun kind opgeven. Dit nummer ontvangen zij van de belastingdienst. Leerlingen zonder sofi-nummer krijgen via de school van de Informatie Beheer Groep een speciaal nummer, het zogenaamde onderwijsnummer. Als een leerling zo'n nummer heeft, moeten de ouders dat bij inschrijving aan de school melden. Het advies van de basisschool Als u gaat bepalen welke school voor voortgezet onderwijs het meest geschikt is, heeft u te maken met in ieder geval twee zaken: het advies van de basisschool; de toelatingseisen bij vmbo, havo en vwo. onderwijsnummer De directeur en de groepsleraar van groep 8 van de basisschool geven, na overleg met het team, in de loop van het laatste basisschooljaar een schooladvies (officieel: het onderwijskundig rapport). Vaak baseert de basisschool het advies op de eindtoet-sen die op veel scholen worden afgenomen. Maar dat is zeker niet het enige. Ook de andere leerprestaties wegen mee, en natuurlijk de interesses en motivatie van de leerling. Het geheel moet in onderlinge samenhang worden bekeken. Op grond van al deze schooladvies gegevens schat de school in welk niveau de leerling waarschijnlijk met succes kan volgen: vmbo, havo of vwo. Indien de basisschool vindt dat uw kind leerwegondersteunendonderwijs of praktijkonderwijs nodig heeft is een indicatie- stelling nodig. Zie voor meer informatie de paragraaf over het vmbo. Alle basisscholen moeten het schooladvies op papier zetten en aan de ouders geven. De meeste scholen geven een uitgebreide - mondelinge - toelichting op de eindtoets en het advies. Ook geven ze voorlichting over de keuzemogelijkheden in het voortgezet onderwijs bij u in de omgeving. 14

15 1 H E T N E D E R L A N D S E V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S : K E N N E N E N K I E Z E N Voor de leerlingen is er meestal aan het begin van het eerste schooljaar een kennismakingsperiode. Uiteraard hechten scholen voor voortgezet onderwijs veel waarde aan het schooladvies (het onderwijskundig rapport ) van de basisschool. Dit advies is bij wet voorgeschreven. Toelating tot vmbo theoretisch, havo of vwo moet op basis van geschiktheidsheidonderzoek. Dat kan op verschillende manieren: een toelatingsexamen laten afleggen, proefklassen vormen of onderzoek doen naar kennis en inzicht in het laatste jaar van de basisschool (de eindtoets). Een schoolbestuur kan voor toelating ook een minimumscore eisen op de eindtoets van de basisschool. Soms laten scholen een psychologisch onderzoek uitvoeren. Maar dat gebeurt alleen als de ouders het daarmee eens zijn. Kennismaken met de school Weigeren van een leerling In principe beslist het bestuur van de school voor voortgezet onderwijs of een leerling wordt toegelaten. Een school mag een leerling dus weigeren. Maar hiervoor moeten wel goede redenen zijn. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat een school vol is. De school mag de leerling niet willekeurig weigeren bijvoorbeeld door toelating afhankelijk te stellen van aanvullende de aanvullende ouderbijdrage. Bijzondere scholen ouderbijdrage mogen leerlingen weigeren als de godsdienst of levensbeschouwing van de ouders of leerling niet past bij die van de school. Maar ze mogen leerlingen niet weigeren als er binnen redelijke afstand van de woning van de leerling geen openbare school is. De meeste scholen voor voortgezet onderwijs hebben kennismakingsavonden of -middagen voor ouders, zogenaamde open dagen. Daar open dag worden ouders (en leerlingen) in grote lijnen voorgelicht over de mogelijkheden die de school biedt, de manier waarop men onderwijs geeft en wat de school verder doet aan extra activiteiten. Is de keuze eenmaal gemaakt en wordt de leerling toegelaten, dan volgt informatiebijeenkomst vaak nog een informatiebijeenkomst waarin ouders nader worden geïnformeerd over wat de leerling in de eerste klas te wachten staat. Voor de leerlingen is er meestal aan het begin van het eerste schooljaar een kennismakingsperiode. Bezwaarmogelijkheden bij weigering De schoolbesturen zijn verplicht om schriftelijk aan ouders uit te leggen waarom hun kind geweigerd wordt. De ouders kunnen dan binnen zes weken, eveneens schriftelijk, bezwaar maken. Het schoolbestuur moet daarna binnen bezwaarprocedure vier weken een nieuwe beslissing nemen, nadat de ouders en de leerling zijn gehoord. 15

16 Het onderwijs in Nederland is gratis.

17 2 K O S T E N E N R E G E L S Over de kosten van het onderwijs en Wat kost onderwijs eigenlijk? Het voortgezet onderwijs in Nederland is vanaf gratis. Het lesgeld voor 16 jarigen in het voortgezet onderwijs is afgeschaft. Maar dat betekent natuurlijk niet dat onderwijs niets kost. Gemiddeld betaalt de Nederlandse overheid 5.900,- per jaar voor elke leerling in voortgezetonderwijs En ook de ouders hebben het voortgezet onderwijs. kosten voor boeken, pennen en potloden, schriften en excursies. de regels in het onderwijs gaat dit hoofdstuk. Het gaat hier om informatie over de ouderbijdrage, de studiekosten, de leerplicht, overblijven, buitenschoolse activiteiten, De vrijwillige ouderbijdrage vakanties enzovoort. Scholen mogen ouders vragen aan bepaalde activiteiten of voorziening mee te betalen: de zogenaamde ouderbijdrage. Die ouderbijdrage is een vrijwillige bijdrage d.w.z. dat u als ouder kunt kiezen of u wel of niet betaalt voor een bepaalde activiteit of voorziening. Scholen mogen een leerling de toegang tot de school dus niet weigeren als u deze bijdrage niet kunt of wilt betalen. Maar als u niet bijdraagt, mag uw kind misschien niet meedoen festiviteiten aan bepaalde festiviteiten of en uitstapjes uitstapjes. Die worden namelijk vaak uit de ouderbijdrage betaald. Wanneer excursies een onderdeel vormen van het schoolplan, kan de school leerlingen de deelname niet weigeren. Het geld van de ouderbijdragen wordt meestal gebruikt voor festiviteiten, culturele activiteiten en extra leermiddelen. Sommige scholen vragen één bedrag per jaar, andere vragen per keer geld voor een speciale activiteit. Weer andere scholen gebruiken beide mogelijkheden. De school moet met de ouders een schriftelijke overeenkomst sluiten over de ouderbijdrage. Eerst moet echter vaststaan dat de leerling wordt toegelaten tot de school. In de overeenkomst moet de school duidelijk maken wat er 17

18 2 K O S T E N E N R E G E L S met het geld van de ouderbijdrage gebeurt. Daarnaast moet in de overeenkomst staan welke regels gelden voor vermindering of kwijtschelding van deze bijdrage. De hoogte van de ouderbijdrage verschilt per school. Vaak wordt daarbij rekening gehouden met de hoogte van uw inkomen. Nadat u akkoord bent gegaan met de ouderbijdrage, bent u natuurlijk verplicht deze te betalen. Dat geldt ook voor verhogingen van de ouderbijdrage waarmee de medezeggenschapsraad in een later stadium heeft ingestemd. U kunt via de medezeggenschapsraad invloed uitoefenen op de besteding van de ouderbijdrage. Er is een gedragscode Schoolkosten die beschrijft hoe scholen op een zorgvuldige en heldere manier met ouders kunnen communiceren over de schoolkosten. Deze gedragscode is opgesteld door vertegenwoordigers van besturen- en ouderorganisaties en Schoolmanagers-VO. U kunt de school vragen of zij deze gedragscode toepast. U kunt de gedragscode downloaden op onderwijs volgt in het voortgezet onderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs of het speciaal voortgezet onderwijs, ontvangt een basistoelage en kan soms ook in aanmerking komen voor een aanvullende toelage. Ook een leerling van 18 jaar of ouder die onderwijs volgt in het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs kan voor deze tegemoetkoming studiekosten in aanmerking komen, afhankelijk van het aantal uren dat onderwijs wordt gevolgd. Hierover kunt u meer lezen in de brochure Informatie voor scholieren in het vo, (v)so en vavo. Deze brochure kunt u aanvragen bij het Centraal Distributiepunt van de IB-Groep, telefoonnummer: of downloaden via de internetsite van de IB-Groep ( U kunt de brochure ook bij de school en bij de steunpunten van de IB-Groep krijgen. Bijzondere scholen vragen soms ook contributie nog contributie voor het lidmaatschap van de vereniging waar de school van uitgaat. U bent echter meestal niet verplicht om lid te worden van zo n vereniging. Wie kan in de studiekosten bijdragen? Voortgezet Onderwijs In sommige gevallen is het mogelijk een tegemoetkoming tegemoetkoming in de studiekosten schoolkosten te krijgen. Dat is geregeld in de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten: WTOS. Daarover verschijnen speciale brochures. De WTOS is ook van toepassing op leerlingen van leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs. Een leerling die 18 jaar of ouder is en 18

19 2 K O S T E N E N R E G E L S Veel scholen hebben een boekenfonds ingesteld. De school koopt boeken en verhuurt die aan de ouders. Ouders blijven wettelijk verantwoordelijk voor de kosten van levensonderhoud en studie totdat hun zoon of dochter 21 jaar is, ook al ontvangt hij of zij eventueel een tegemoetkoming in de schoolkosten (volgens de WTOS). Voor leerlingen met een lichamelijke, verstandelijke, of zintuiglijke handicap is het onder bepaalde voorwaarden mogelijk via de gemeente een vergoeding te krijgen voor de kosten van het kosten vervoer van en naar school. leerlingenvervoer De school en de gemeente kunnen u hierover informatie geven. De bijdrage voor culturele activiteiten via school In de bovenbouw van vmbo, havo en vwo krijgen leerlingen het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV); in het gymnasium krijgen ze Klassieke Culturele vorming (KCV). Deze vakken bestaan uit drie delen, waarvan CKV 1 (KCV1) voor alle leerlingen verplicht is In het kader van CKV (KCV) nemen leerlingen deel aan een aantal culturele activiteiten. Daarom ontvangen leerlingen van vmbo, havo en vwo die met het vak CKV beginnen een Cultureel Jongeren Paspoort (CJP) en een aantal CKV-bonnen CKV-bonnen. Ook voor leerlingen van praktijkonderwijs en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs zijn bonnen beschikbaar. Het CJP geeft een jaar lang recht op korting op de toegangsprijs van culturele instellingen. Met de CKV-bonnen kan betaald worden bij culturele instellingen. De CKV bonnen worden via de school verstrekt. De school kan ervoor kiezen om de bonnen rechtstreeks aan de leerlingen te geven, die daarmee de CKV-activiteiten van hun keuze kunnen betalen. De school kan ook besluiten om (een deel van) de bonnen te reserveren voor collectieve activiteiten voor CKV. boekenfonds De aanschaf van boeken Veel scholen hebben een boekenfonds ingesteld. De school koopt de boeken en verhuurt die aan de ouders. Zo hoeft u niet altijd nieuwe boeken aan te schaffen. Sommige scholen hebben geen boekenfonds, maar organiseren boekenmarkten. Leerlingen kunnen daar boekenmarkten hun boeken verkopen en weer andere aanschaffen die ze voor een volgend jaar nodig hebben. Meestal wordt een uitzondering gemaakt voor woordenboeken, atlassen en werkboeken. Die moet u dus zelf kopen. De leerplicht Iedereen heeft na de basisschool nog een tijd recht op gratis onderwijs. Bovendien bestaat er tot een bepaalde leeftijd een leerplicht voor alle kinderen. Die leerplicht is vastgelegd in de Leerplichtwet 1969 waar ouders én leerlingen zich aan moeten houden. De wet gaat er namelijk van uit dat leerlingen vanaf hun 12de zelf de verantwoordelijkheid hebben om naar school te gaan. Als zij dat niet doen (en langdurig spijbelen), dan kunnen ze een boete krijgen. In het ergste geval riskeren ze zelfs een gevangenisstraf. 11/12 jaar Als een leerling volgens de directeur van de basisschool voldoende geschikt is voor aansluitend voortgezet onderwijs, kan de leerling worden toegelaten tot het eerste jaar van een school voor voortgezet onderwijs. 13/14 jaar Als een leerling volgens de basisschool nog ongeschikt is voor de overgang naar het voortgezet onderwijs, kan deze op de basisschool blijven tot en met het schooljaar waarin hij 14 jaar wordt. Onder bepaalde voorwaarden kunnen leerlingen vanaf hun 14de jaar een alternatief leertraject volgen. Ze gaan dan naar school, maar 19

20 2 K O S T E N E N R E G E L S Voortgezet Onderwijs werken daarnaast ook in de praktijk. 16 jaar In het laatste schooljaar dat zij leerplichtig zijn, kunnen leerlingen ingeschreven worden bij een instelling voor gedeeltelijke leerplicht. Dat houdt in dat ze ten minste twee dagen per week naar school gaan. Als ze een beroepspraktijkovereenkomst hebben in een bepaalde bedrijfstak (in het kader van de beroepsbegeleidende leerweg van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs), dan zijn ze één dag per week leerplichtig. 17 jaar Na het schooljaar waarin ze 16 jaar worden, zijn leerlingen niet meer volledig leerplichtig. Ze zijn dan nog één jaar gedeeltelijk leerplichtig voor ten minste één of twee dagen in de week. De volledige leerplicht eindigt ook als de leerling twaalf volledige schooljaren één of meer scholen heeft bezocht. 17/18 jaar Vanaf het moment dat leerlingen niet meer volledig leerplichtig zijn, is het voortgezet onderwijs nog gratis. Leerlingen tot 16 jaar die door een vroeg huwelijk wettelijk meerderjarig meerderjarig zijn, blijven toch leerplichtig. Scholen moeten leerlingen vrij geven extra vrij voor dagen waarop zij vanwege de geloofs- of levensovertuiging van de ouders niet op school kunnen zijn. Dat geldt ook voor dagen met belangrijke familieverplichtingen, zoals begrafenissen of huwelijken. vakantie De directeur of rector mag buiten de schoolvakanties geen vrij geven voor een wintersportvakantie of bezoek van buitenlandse leerlingen aan het land van herkomst. De directeur of rector van de school mag in heel bijzondere gevallen de leerling voor ten hoogste tien dagen per jaar vrij geven om met zijn ouders of verzorgers op vakantie te gaan. Maar dat geldt alleen voor ouders die door hun beroep niet in de schoolvakanties weg kunnen gaan. De directeur of rector mag geen toestemming geven voor vakanties in de eerste twee weken na de grote vakantie. ziek Een leerling die ziek is, kan niet naar school. De ouders moeten de school tijdig op de hoogte stellen van de ziekte. controle De gemeente controleert of ouders en leerlingen zich aan de leerplicht houden. Daarvoor zijn speciale leerplichtambtenaaplichtambtenaren. Zij kun- mensen aangesteld: de leernen - in bijzondere gevallen - de leerling toestemming geven om van school te verzuimen. Bijvoorbeeld omdat de leerling niet naar school kan door ernstige lichamelijke of psychische problemen, of omdat ouders met de leerling voor langere tijd naar het buitenland gaan. De school let erop dat leerlingen niet zonder duidelijke redenen van school wegblijven. Ouders of de leerlingen verzuim melden moeten elk verzuim - om welke reden dan ook - aan de school melden. Als ouders toestemming willen krijgen voor extra vrij, dan moeten ze dat in de regel ten minste twee dagen voordat de gebeurtenis plaatsvindt, vragen aan de school. strafbaar Ouders die hun kinderen moedwillig van school houden en leerlingen die van school wegblijven zonder dat de ouders dat te verwijten valt, 20

21 2 K O S T E N E N R E G E L S kunnen een boete krijgen of in het ergste geval riskeren ouders een gevangenisstraf. spijbelen Elke leerling heeft wel eens een dag geen zin om naar school te gaan. Dat moet echter wel. De Leerplichtwet 1969 verplicht ouders om ervoor te zorgen dat hun kinderen naar school gaan. Maar ook de leerlingen zélf zijn vanaf hun 12de jaar verantwoordelijk voor hun aanwezigheid op school. Bij herhaalde afwezigheid van een leerling of na drie dagen afwezigheid zonder dat daarvoor een redelijke verklaring wordt gegeven, waarschuwt de school de gemeente. De leerplichtambtenaar zal dan een onderzoek instellen en controleren of de school, de ouders en de leerling zich aan de wet houden. Het aantal lesuren overblijven is gratis, maar het eten en drinken niet. De kosten daarvoor komen voor rekening van de ouders en leerlingen. De verantwoordelijkheid voor de leerling vlak voor en De verantwoordelijkheid van na schooltijd de school begint officieel op het tijdstip dat de leerling op school moet zijn. Dat kan zijn als de lessen beginnen, maar ook eerder als de school zelf heeft bepaald dat leerlingen eerder kunnen komen. De verantwoordelijkheid van de school eindigt als de lessen zijn afgelopen. buitenschoolse Scholen organiseren ook activiteiten zogenaamde buitenschoolse activiteiten. Zoals de naam al aangeeft, gaat het dan om reisjes, excursies en In de eerste drie jaar van het voortgezet onderwijs moet de school minstens 32 lesuren per week verzorgen. Na het derde jaar wordt dat anders. Het aantal lesuren wordt dan afhankelijk van de schoolsoort: leerwegondersteunend onderwijs, vmbo, havo of vwo. Scholen mogen op grond van hun eigen ideeën over het onderwijs zelf - binnen bepaalde grenzen natuurlijk - het lesrooster lesrooster bepalen. Zo bepaalt de wet het minimale aantal uren dat aan bepaalde vakken besteed moeten worden. Voor weer andere vakken is een advies gegeven. Uiteindelijk bepalen de schoolbesturen de lesroosters voor de verschillende jaren. Ook stellen zij de schooltijden vast. Aan het begin van het schooljaar krijgt elke leerling het lesrooster voor dat jaar. Overblijven tussen de middag Alle scholen voor voortgezet onderwijs hebben een aula of een kantine waar de leerlingen kunnen overblijven. Dat dergelijke buiten het schoolterrein. De school is dan eveneens verantwoordelijk voor uw kind. aansprakelijkheid De vraag of de school altijd aansprakelijk is voor eventuele schade die de leerling oploopt of een ander toebrengt, is niet zomaar te beantwoorden. Het gaat bij aansprakelijkheid namelijk om de vraag wat redelijk en billijk is. Met andere woorden, is er een situatie waarin de ouder of de leerling aansprakelijk is of is de school tekortgeschoten in het toezicht of vereiste handelen? In dat geval brengt de eigen verzekering voor wettelijke aansprake- 21

22 2 K O S T E N E N R E G E L S lijkheid (WA-verzekering) meestal uitkomst. Bovendien kan een schoolongevallenverzekering schoolongevallenverzekering nuttig zijn. Vaak wordt zo n verzekering via de school aangeboden. Scholen kunnen voor hun leerlingen een collectieve ongevallenverzekering afsluiten. Dat is vooral van belang als er buitenschoolse activiteiten worden ondernomen. Vraag de school hoe dat geregeld is. De zomervakantie vakantiespreiding Wanneer de zomervakantie valt, verschilt per regio. Om de vakantiedrukte te spreiden is Nederland in drie regio s verdeeld (noord, midden en zuid). Een van de regio s krijgt als eerste vakantie, een week later volgt een tweede regio en weer een week later is de laatste regio aan de beurt. De zomervakanties duren in alle regio s wel even lang. Wanneer de andere vakanties beginnen en hoe lang die duren, bepaalt het bestuur van de school. De minister bepaalt alleen de zomervakantie en geeft voor de andere vakanties een advies. De meeste scholen volgen dat advies overigens wel op. De school zal u in het begin van het jaar vertellen wanneer de vakanties zijn en hoe lang ze duren. Leerlingen die vijf dagen per week naar school gaan, krijgen maximaal 60 dagen vrij. Voordat zo n besluit kan worden genomen, moet eerst de leerling worden gehoord. Als deze nog geen 18 jaar is, moeten ook zijn ouders de gelegenheid krijgen te worden gehoord. Als het om een leerplichtige leerling gaat, moet het schoolbestuur er bovendien voor zorgen dat een andere school de leerling toelaat. Een beslissing over verwijdering moet het schoolbestuur meteen melden aan de leerplichtambtenaar. Ook moet er dan worden overlegd met de inspectie. Gedurende deze periode kan de leerling worden geschorst. De schoolbesturen zijn verplicht aan de leerling, en als deze nog geen 21 jaar is ook aan zijn ouders, schriftelijk uit te leggen waarom de leerling wordt verwijderd. Binnen zes weken kan schriftelijk bezwaar worden gemaakt bij het schoolbestuur. Dat moet daarna binnen vier weken opnieuw beslissen nadat de leerling, en als deze nog geen 18 jaar is, ook zijn ouders de gelegenheid hebben gehad te worden gehoord. Schorsing of verwijdering Voortgezet Onderwijs Als leerlingen zich ernstig misdragen, dan kunnen ze van school worden gestuurd. Is dat voor maximaal een week, dan spreekt men van schorsing. verwijdering Is dat voorgoed, dan heet dat verwijdering. Verwijdering gebeurt maar hoogst zelden en ook niet van de ene dag op de andere. Voordat een leerling verwijderd wordt, is er meestal al heel wat voorgevallen. De beslissing over verwijdering van een leerling wordt genomen door het schoolbestuur. 22

23 Leerlingen die vijf dagen per week naar school gaan, krijgen maximaal 60 dagen vrij.

24 Veel leraren geven niet alleen les, maar hebben ook nog een andere taak.

25 3 D E G A N G V A N Z A K E N O P S C H O O L E N I N D E L E S Hoe het toegaat op school en De medewerkers op school tijdens de les staat allemaal in dit hoofdstuk. Het gaat dan om zaken als de vakken die worden gegeven, hoe de school met tussenuren omgaat, wat een brugperiode is. Ook kunt u lezen hoe de school omgaat met het geven van cijfers en met de rapporten. Op de school voor voortgezet onderwijs krijgen de leerlingen voor ieder vak meestal een andere leraar. Dat is wel het grootste verschil met het basisonderwijs: niet meer één leraar per leraar per vak groep, maar een leraar per vak. Leerlingen kunnen dus op een dag wel vijf of zes verschillende leraren hebben. Veel leraren geven niet alleen les, maar hebben ook nog een andere taak. Ze zijn bijvoorbeeld mentor of klassenleraar, decaan, leerlingbegeleider of brugklascoördinator. Het komt ook voor dat docenten volledig zijn vrijgesteld van het lesgeven en alleen als decaan of brugklascoördinator werken. De mentor of klassenleraar zorgt voor één klas. Meestal komt de klas één keer per week met de mentor bij elkaar. De mentor houdt in ieder geval de resultaten van de leerlingen in de gaten en bespreekt deze met hen. De mentor is ook vaak degene bij wie een leerling vragen terecht kan met allerlei vragen en met een probleem en problemen waar hij of zij in vertrouwen over wil spreken. Natuurlijk kan dat ook met een andere leraar. Er is altijd wel een leraar die een luisterend oor heeft voor problemen waar een leerling mee zit. Samen kunnen ze dan bekijken hoe een probleem het beste aangepakt kan worden. Daarmee wordt wellicht voorkomen dat een leerling de school voortijdig verlaat. Om allerlei redenen kan een leerling van school gaan zonder een diploma behaald te hebben. Zonder diploma is een carrière maken of hogerop komen vrijwel onmogelijk. Ouders en school kunnen op allerlei manieren actie ondernemen om te voorkomen dat een voortijdig leerling voortijdig van school schoolverlaten gaat. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft een website op 25

26 3 D E G A N G V A N Z A K E N O P S C H O O L E N I N D E L E S internet over voortijdig schoolverlaten. Op deze site kunt u regelgeving en wetenswaardigheden vinden over voortijdig schoolverlaten. Het adres is: Of lees de brochure Iedereen naar school. Deze brochure is op school verkrijgbaar. decaan De decaan helpt de leerlingen een beroep of vervolgstudie te kiezen. De decaan geeft adviezen over de aanpak van de studie en helpt een speciaal studietraject uit te zetten als een leerling dat nodig heeft. Op school werken niet alleen leraren, maar ook mensen die zich niet direct niet-onderwijzend met lesgeven bezighouden: personeel het niet-onderwijzend personeel. Dit zijn bijvoorbeeld de conciërge, de kantinebeheerder, administratieve medewerkers, de amanuensis die onder andere helpt bij proeven in de natuurkunde- of scheikundeles, de systeembeheerder en mediatheekmedewerkers. Al deze mensen werken in dienst van het onderwijs en zijn dus heel belangrijk voor een goede organisatie van de school en de lessen. doen met wat ik heb geleerd? Hoelang leerlingen dit brede vakkenpakket volgen verschilt tussen de schoolsoort en kan van school tot school verschillen. Het uitgangspunt is drie jaar. Maar een duur van twee of vier jaar is ook mogelijk. Het programma gaat geleidelijk over in dat van de hogere leerjaren. In het schooljaar 2006/2007 zullen de eisen die de overheid stelt aan scholen om onderwijs in de onderbouw aan te bieden, veranderd zijn. Deze nieuwe eisen zullen meer verschillen tussen scholen en schoolsoorten mogelijk maken. Op die manier kunnen scholen beter inspringen op verschillen tussen leerlingen en op alle leerlingen toegesneden onderwijs aanbieden. Hieronder wordt nog uitgegaan van de huidige situatie, die voor het schooljaar 2005/2006 nog geldt. Een aantal scholen heeft van de minister toestemming gekregen om al in het schooljaar 2005/2006 met die nieuwe eisen voor de onderbouw aan de slag te gaan. Uw school kan u hier meer over vertellen. De brugperiode Voortgezet Onderwijs De dagelijkse leiding van een school voor voortgezet onderwijs is in handen directeur of rector van een directeur of rector. Grote scholen hebben één of meer adjunct-directeuren of conrectoren, die ieder een speciale taak hebben. Er kan ook een centrale directie worden gevormd met maximaal vijf personen. Het eerste en tweede leerjaar Het vakkenpakket dat alle leerlingen in basisvorming de onderbouw krijgen is breed samengesteld en verschilt inhoudelijk niet veel per schoolsoort. Er wordt veel aandacht besteed aan praktische alledaagse situaties. De leerlingen moeten veel zelf doen en moeten zich daarbij steeds afvragen: wat kan ik De meeste scholen voor voortgezet onderwijs met meer dan één onderwijssoort kennen een brugperiode van één of twee jaar. Die brugklas of brugperiode is onder andere bedoeld keuze uitstellen om de keuze - vmbo-beroepsgericht of theoretisch, vmbo theoretisch of havo en havo of vwo - nog een tijdje uit te stellen. In die periode gaat de school na wat voor de leerling de meest passende onderwijssoort is. groepsindeling Scholen verschillen van elkaar in de manier waarop ze groepen indelen. Veel scholen stellen brugklassen samen waarin leerlingen zitten met ongeveer hetzelfde schooladvies, bijvoorbeeld vmbo beroepsgericht-theoretisch, vmbo theoretisch-havo, 26