Moeders informeren moeders Gezondheidsvoorlichting en opvoedingsondersteuning aan moeders die voor het eerst een baby hebben gekregen
|
|
- Elisabeth de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NIZW nummer 3 April 2004 Moeders informeren moeders Gezondheidsvoorlichting en opvoedingsondersteuning aan moeders die voor het eerst een baby hebben gekregen Wat is MIM? Moeders informeren moeders is een programma voor moeders door moeders. Het programma vormt een aanvulling op de zorg van het consultatiebureau. De kern van het MIM-programma: MIM is een gezondheidsvoorlichtings- en opvoedingsondersteuningsprogramma in de thuissituatie voor moeders van een eerste kind: de programmamoeders. Het programma gaat over de opvoeding en verzorging. Het programma bestaat uit 18 maandelijkse huisbezoeken door vrijwilligers: de bezoekmoeders. Het doel is om programmamoeders te ondersteunen in hun streven naar zelfredzaamheid en zelfzorg, waardoor zij minder afhankelijk worden van de deskundigen bij de opvoeding en zorg voor hun kind. Ervaren moeders de bezoekmoeders gaan maandelijks op huisbezoek bij de programmamoeders. Zij maken gebruik van twee hulpmiddelen: het praatpapier en het beeldverhaal. De MIM-coördinator bereidt de bezoekmoeders voor op de huisbezoeken en ondersteunt hen bij hun taak (Hanrahan, Prinsen en De Graaf, 1996). MIM is een methodiek die aansluit bij de belevingswereld van moeders. Het programma is oorspronkelijk ontwikkeld in Ierland als Community Mothers Programme. Het is een voor-endoor -methode, die berust op de ervaringsdeskundigheid van de vrijwilliger. Die vrijwilligers zijn ervaren moeders, die gepokt en gemazeld zijn in opvoeden en verzorgen. Zij gaan op bezoek bij moeders van een eerste kind. In de huisbezoeken draait alles om de ervaring van de moeder met haar baby. Tijdens het huisbezoek kan de vrijwilliger gebruikmaken van 44 beeldverhalen met aanvullende informatie over verzorging en opvoeding. De onderwerpen in de beeldverhalen zijn ontleend aan de door ouders meest gestelde vragen op het consultatiebureau. De praatpapieren met een aantal gespreksonderwerpen worden gebruikt om het gesprek structuur te geven.
2 Doordat de bezoekmoeder en programmamoeder qua ervaring, opleiding en/of milieu zo veel mogelijk dezelfde achtergrond delen, spreken zij letterlijk en figuurlijk vaak dezelfde taal. Voor onervaren moeders verlaagt dat de drempel om deel te nemen en op een gelijkwaardige manier ervaringen uit te wisselen met de vrijwilliger. Daardoor kunnen de ervaren bezoekmoeders in MIM de moeders die voor het eerst een baby hebben, stimuleren om zelf keuzes te maken in de verzorging en opvoeding van hun kind. Moeders informeren moeders in de praktijk 2 Op het consultatiebureau zeiden ze: Ga maar met pap beginnen. Maar thuis kon ik met zo n advies helemaal niet uit de voeten. Op de doos stond zeven lepels; nou dat kregen ze niet weg. Ik in paniek Milia bellen: Ze lusten geen pap! Met een lepeltje niet en de tuit heb ik ook al helemaal kapot geknipt. Op zo n moment dacht ik: ik doe het fout, ik ben geen goede moeder. Dit vertelt Claudia, een kersverse moeder van een tweeling van negen maanden. Een eerste baby brengt veel vragen en twijfels met zich mee, zeker als je met twee tegelijk mag beginnen, zoals Claudia overkwam. Ze vertelt: Ik was de hele dag bezig met voeding en had geen moment voor mezelf. En huilen deden ze naar mijn idee wel zestien uur op een dag. Iedereen gaf mij goedbedoelde adviezen, maar dat maakte alles alleen maar erger. Ik kon die mensen wel aanvliegen die het zo goed wisten. Toen hoorde Claudia via het consultatiebureau van het programma Moeders informeren moeders. Zo kwam zij in contact met Milia, een moeder van een drie jaar oude tweeling, die de kalmte zelf was. Zij wist Claudia vertrouwen in haar eigen kunnen te geven en leerde haar op haar intuïtie als moeder te vertrouwen. Hoe heeft Milia dat voor elkaar gekregen? Een baby is lang niet altijd zo geweldig. Zoiets zeg je alleen niet zo gemakkelijk. Bij mij kan Claudia dat wel vertellen. Ik kom niet bij Claudia om haar te vertellen hoe het moet. Ik zie mezelf als collega-moeder en moet het hebben van mijn eigen ervaringen als moeder. Via een gesprek probeer ik erachter te komen wat zij belangrijk vindt, Redenen waarom bezoekmoeders meedoen aan MIM: wat zij wil met haar kinderen en wat haar Door mee te werken aan het programma help je dwars zit. Ik laat haar zelf met oplossingen moeders te genieten van hun baby. komen. Ieder kind is anders, dus wat bij Door het programma ondersteun ik hen en zorg dat ze mijn kinderen werkte, kan bij de kinderen meer vertrouwen op hun eigen intuïtie. van Claudia wel helemaal niet aanslaan. Ik was onzeker toen ik mijn eerste baby kreeg en nu zou Vaak weet ze allang wat goed is voor haar ik willen dat het programma er toen was geweest. baby s en wil ze van mij alleen maar Ik ben blij dat ik meewerk aan het programma. Het helpt bevestiging. mijn zelfvertrouwen te vergroten. Bron: C. Kleinjan-Rens, The mothers view on community Bron: J. Prakken, Je hebt het over mensen. based programs. In: Hanrahan en Prinsen, Vernieuwing in de praktijk. Utrecht: NIZW, 1995.
3 Waar vindt u MIM? Anno 2004 bieden dertien thuiszorgorganisaties MIM aan. Moeders die hun eerste kind hebben gekregen kunnen op twintig locaties in Nederland meedoen. Sneek Steenwijk Hoorn Emmeloord Purmerend Borne Delden Hengelo Nijkerk Barneveld Goor 3 s Gravenhage Ede Hellevoetsluis Vlaardingen Dordrecht Spijkenisse 's-hertogenbosch Oss Uden Breda In uitvoering In alfabetische volgorde vindt u MIM in de volgende plaatsen: 1. Barneveld: Kruiswerk West Veluwe 2. Borne: Carint in samenwerking met Humanitas en Scala 3. Breda: Stichting Thuiszorg Breda e.o. 4. Delden/Goor: Carint in samenwerking met Humanitas en Scala 5. Dordrecht: Stichting Opmaat 6. Ede: Kruiswerk West Veluwe 7. Emmeloord: Regionale Thuiszorg Oude en Nieuwe Land 8. s-gravenhage: Thuiszorg Den Haag 9. Hellevoetsluis: Zorg en Welzijn Groep 10. Hengelo: Carint in samenwerking met Humanitas en Scala 11. s-hertogenbosch: Thuiszorg s Hertogenbosch e.o in samenwerking met Humanitas 12. Hoorn: Thuiszorg de Omring 13. Nijkerk: Kruiswerk West Veluwe 14. Oss: Stichting Thuiszorg Brabant Noord-Oost 15. Purmerend: Evean jeugdgezondheidszorg in samenwerking met Humanitas 16. Sneek: Stichting Thuiszorg Zuid-West Friesland 17. Spijkenisse, Zorg en Welzijn Groep 18. Steenwijk: Regionale Thuiszorg Oude en Nieuwe Land 19. Uden: Stichting Thuiszorg Brabant Noord-Oost 20. Vlaardingen: Stichting Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord
4 Samenwerkingsverband MIM De thuiszorgorganisaties die MIM uitvoeren vormen samen met het NIZW het Samenwerkingsverband MIM. Doel van deze samenwerking is de belangen te behartigen en de voortgang te bewaken van de implementatie van het programma MIM als deel van de jeugdgezondheidszorg. Organisaties die deel uitmaken van het samenwerkingsverband krijgen ondersteuning bij de uitvoering van MIM. Wie bereikt MIM? 4 Programmamoeders MIM richt zich op moeders die voor het eerst een baby hebben gekregen. De deelname onder moeders van eerste kinderen varieert per locatie. Deelnamepercentages liggen tussen 15% en 40%. MIM bereikt ook veel allochtone moeders: 40% van de moeders die met MIM meedoen heeft een niet-nederlandse achtergrond. Specifieke groepen die bereikt worden zijn onder andere: moeders met een huilbaby; moeders die een baby krijgen in een land waar ze zelf niet geboren zijn; moeders met een chronisch ziek of gehandicapt kind; moeders met een gebrekkig sociaal netwerk; moeders met een postnatale depressie. Ook moeders die zich onzeker voelen in hun nieuwe rol, moeders die alleen staan in de verzorging en opvoeding van hun kind, moeders met een tweeling en tienermoeders doen mee met MIM. Etnische achtergrond MIM bereikt in toenemende mate moeders met een andere etnische achtergrond dan de Nederlandse. Bijna 40 % van de programmamoeders heeft een niet Nederlandse achtergrond, waarvan 8% Turks, 6% Marokkaans, 3% Antilliaans, 1,6% Irakees en 1,2% Chinees. Nederland Turkije Nederlandse Antillen Marokko China Irak Overig Leeftijd Moeders van allerlei leeftijden doen mee met MIM. De grootste groep moeders heeft een leeftijd tussen 25 en 35 jaar. 4% van de programmamoeders is jonger dan 20 jaar en 3,6% heeft een leeftijd ouder dan 40 jaar jonger dan jaar jaar jaar jaar ouder dan 40
5 Opleidingsniveau De meeste programmamoeders hebben qua opleidingsniveau een middelbare opleiding. 31% heeft lager beroepsonderwijs en 27% heeft een opleiding in het hoger beroepsonderwijs of aan de universiteit gevolgd. Het percentage hoger opgeleide programmamoeders is enigszins toegenomen. Het blijkt dat ook onder hoogopgeleide vrouwen behoefte bestaat aan ondersteuning bij de verzorging en opvoeding van hun kinderen. Duur van het programma De MIM-huisbezoeken vinden plaats in de periode vanaf de geboorte totdat het kind van de programmamoeder 18 maanden is. De meeste moeders doen gedurende die periode mee, namelijk 70%. Vrouwen die voortijdig stoppen geven verschillende redenen hiervoor aan. Enkele redenen die genoemd worden zijn: geen behoefte meer, een baan gevonden, geen tijd meer, verhuizing, de bezoekmoeder stopt, behandeling door professionele hulpverlening. De vrijwilligers 5 Bezoekmoeders Vrouwen die zelf een of meer kinderen hebben, werken op vrijwillige basis mee aan het programma. Motieven voor dit vrijwilligerswerk zijn onder meer: zelf hebben ze deze steun gemist toen ze hun eerste kind kregen, ze bezitten een specifieke ervaring, bijvoorbeeld met een couveusebaby, die ze willen delen, ze hebben behoefte aan sociale contacten. Voor een aantal bezoekmoeders is het vrijwilligerswerk voor MIM een opstap naar andere activiteiten buitenshuis, zoals een studie of een baan. Etnische achtergrond 82% van de bezoekmoeders heeft een Nederlandse achtergrond. Van de overige 18% heeft 25% een Turkse achtergrond, 19% een Marokkaanse, 12,5% een Surinaamse en eveneens 12,5% een Antilliaanse achtergrond. 100 Leeftijd 60% van de bezoekmoeders heeft een leeftijd tussen de 30 en 40 jaar. Slechts 1,5% is jonger dan 25 jaar jonger dan ouder dan 40 Stoppen als bezoekmoeder De meest genoemde reden om te stoppen als bezoekmoeder is het krijgen van een betaalde baan. Andere veel genoemde redenen zijn een verhuizing of gebrek aan tijd Geen tijd meer Baan gevonden Verhuizing Anders
6 Het bereik van MIM Vanaf 1999 is er jaarlijks een landelijke registratie uitgevoerd. Deze registratie geeft een beeld van het bereik van MIM en de verspreiding van het programma. 6 MIM-registratie * Locaties Bezoekmoeders Percentage allochtone bezoekmoeders 22% 17% 17% 15% Programmamoeders Percentage allochtone programmamoeders 37% 38% 40% 40% * In de registratie zijn de cijfers van twee locaties niet opgenomen omdat deze locaties zich in de startfase bevonden. Onderzoek Uit het actiebegeleidend onderzoek van Wolf in 1995, waarin de subjectief ervaren effecten en de werkbaarheid van het programma zijn gemeten, bleek dat: de zelfredzaamheid van moeders toeneemt en zij meer en bewuster aandacht hebben voor de ontwikkeling van hun kind; de bezoekmoeders zelfredzamer zijn geworden, wat zich uit in grotere deelname aan scholing en (vrijwilligers)werk; het programma door bezoekmoeders, deelnemers en professionals positief gewaardeerd wordt. In 2002 promoveerde Marian Hanrahan op het evaluatieonderzoek van MIM aan de universiteit van Wageningen. Daarover is het volgende op te merken: De studie heeft een geteste theoretische basis gelegd voor het MIM-programma met theorieën uit de verpleegkunde, sociale psychologie, de pedagogiek en de sociale steuntheorie. Sociale steun van de partner en vanuit het eigen sociale netwerk en het kinderlijk temperament hebben een grote invloed op het opvoeden en verzorgen van het eerste kind. Uit het onderzoek blijkt dat MIM (bescheiden) positieve effecten heeft voor de deelnemers: de programmamoeders hebben het gevoel dat zij hun eigen effectiviteit van het opvoeden kunnen verhogen. Het onderzoek levert handvatten op voor de jeugdgezondheidszorg om de implementatie van MIM soepel te laten verlopen. Uit het onderzoek naar de effecten van het programma zijn geen significante effecten vastgesteld op gezondheidsvariabelen als voeding en ervaren gezondheidssituatie. Wel is de ervaren opvoedingscompetentie van de deelnemers aan MIM iets toegenomen. Met MIM vergelijkbare programma s zijn onderzocht in Ierland, Amerika en Engeland. De resultaten wijzen er voldoende op dat het inzetten van huisbezoeken in de jeugdgezondheidszorg met behulp van ofwel professionals, paraprofessionals of vrijwilligers veelbelovend is (Buskop- Kobussen en Cox, 2003). In de tweede editie van de CtC Gids wordt MIM beschreven als een veelbelovend programma (Ince, Beumer e.a., 2004).
7 Varianten in de uitvoering van MIM In de uitvoering van MIM zien we inmiddels verschillende varianten. In Borne, Delden/Goor, Hengelo, s-hertogenbosch en Purmerend wordt MIM gecombineerd met een ander gezinsondersteunend huisbezoekprogramma, Home Start. Naast de combinatie van MIM en Home Start zijn er in de loop der jaren andere varianten ontstaan. Uitspraken van programmamoeders over wat In het kader van de vroegschoolse educatie zien we in Steenwijk en MIM voor hen betekent: Dordrecht de combinatie van MIM met Boekenpret, een programma Ik kijk naar MIM als een goede leerschool. voor taal-/spraakstimulering. De vrijwilligers besteden op van Absoluut. Ik ben er echt enthousiast over. tevoren bepaalde contactmomenten aandacht aan de taal-/spraakontwikkeling en het belang van voorlezen. Ze voorzien de moeders Je wordt toch wel bevestigd dat je het goed doet. Dat je de kinderen beter begrijpt. Je hebt een van leesmateriaal en geven voorlichting hoe ze dit op een speelse lekkerder gevoel: het lukt allemaal wel. En ook dat manier met hun kind kunnen gebruiken. het niet allemaal in te delen is van: zo moet het. In Oss, Purmerend en Vlaardingen biedt men MIM aan in het kader Ik ben er blij mee. Ik zou het iedereen aanraden. van inburgering. In Vlaardingen financiert de gemeente de uitvoering van MIM. Het programma wordt aangeboden aan allochtone Bron: Wolf, vrouwen die al langer in Nederland zijn en nog geen inburgeringscursus hebben gevolgd. Zij worden bezocht door allochtone vrouwen die hiermee werkervaring opdoen. Zij worden hiervoor betaald. Op deze manier wordt MIM ingezet in het kader van arbeidstoeleiding. 7 Toekomst MIM vormt een aanvulling op het aanbod van de jeugdgezondheidszorg. Een van de wettelijk voorgeschreven taken van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg is advies, instructie, begeleiding en voorlichting. Naast wettelijk voorgeschreven voorlichting gaat het om opvoedingsondersteuning en gezondheidsvoorlichting. MIM kan gezien worden als een onderdeel van het maatwerk van dit basispakket. Thuiszorgorganisaties en GGD en kunnen in samenspraak met hun gemeente bij de invulling van het maatwerkdeel MIM en andere veelbelovende programma s toepassen. Literatuur Meer over MIM vindt u in het Programmapakket Moeders informeren moeders, waarin onder meer zijn opgenomen de handleiding voor MIM-coördinatoren, een video over het programma, het leertraject en een bouwplan voor de projectmatige invoering van MIM. Andere literatuur over MIM: Hanrahan, M., B. Prinsen en Y. de Graaf Moeders kunnen veel meer. MIM: voorlichtingsmethodiek voor verpleegkundigen in de ouder- en kindzorg. Utrecht: NIZW, 1996 Prakken, J. Moeders informeren moeders maakt moeders sterker. In: Je hebt het over mensen. Vernieuwing in de praktijk. Utrecht: NIZW, 1995
8 Onderzoek over MIM is gepubliceerd in: Hanrahan-Cahuzak, M.H.A. Mum to mum. An evaluation of a community-based health promotion programme for first-time mothers in The Netherlands. Wageningen: Wageningen University, 2002 Wolf, E. Met steun van een moeder. Actiebegeleidend onderzoek van het programma Moeders informeren moeders. Utrecht: NIZW, 1995 Meer informatie over de opvoedingsondersteuning in de jeugdgezondheidszorg als de context voor MIM vindt u in: 8 Buskop-Kobussen, M. en K. Cox Jeugdgezondheidszorg. In: I. Jongerden en Y. Heijnen-Kaales. State of the art studie verpleging en verzorging. Utrecht: LEVV, 2003 Ince, D., M. Beumer, H. Jonkman en M. Vergeer Veelbelovend en effectief. Tweede editie CtC Gids. Utrecht: NIZW, 2004 Prinsen, B., K. Verhegge en I. ten Thije Met ouders samen. Opvoedingsondersteuning in de preventieve zorg in Nederland en Vlaanderen. Utrecht/Brussel: NIZW / Kind en Gezin, 2002 Adressen en websites Informatie over MIM kunt u vinden op de website (via Praktijk, Methodieken, Alfabetisch overzicht, Moeders informeren moeders (MIM). U kunt ook contact opnemen met: Yvonne de Graaf Postbus DD Utrecht Telefoon (030) Y.deGraaf@nizw.nl Deze factsheet is een uitgave van het Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning van NIZW Jeugd. Van deze facsheet staat een pdf-uitgave op de website van het expertisecentrum. Eerder verschenen factsheets over de onderwerpen oudercursussen en opvoedingsondersteuning in de jeugdgezondheidszorg. Bij het International Centre van het NIZW is de factsheet Parenting support in the Netherlands uitgebracht Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn / NIZW Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Redactie: Bert Prinsen, Geraldien Blokland, Christa Stigter en Henk Dries
Registratie 2005. Moeders informeren moeders (MIM)
Registratie 2005 = = Moeders informeren moeders (MIM) = p~ãéåïéêâáåöëîéêä~åç=jfj= kéçéêä~åçë=fåëíáíììí=îççê=wçêö=éå=téäòáàå= = ^ìöìëíìë=omms= = = = Inhoudsopgave Inleiding... 2 Algemeen... 5 Groei MIM
Nadere informatieRegistratie 2008. Moeders informeren moeders (MIM)
Registratie 2008 Moeders informeren moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Oktober 2009 2009 Nederlands Jeugdinstituut Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of
Nadere informatieRegistratie 2009. Moeders informeren moeders (MIM)
Registratie 2009 Moeders informeren moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Mei 2010 2010 Nederlands Jeugdinstituut Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar
Nadere informatieRegistratie 2013. Moeders Informeren Moeders (MIM)
Registratie 2013 Moeders Informeren Moeders (MIM) Registratie 2013 Moeders Informeren Moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Juni 2014 2 2014 Nederlands Jeugdinstituut Niets van
Nadere informatieNIZW nummer 2 Februari 2004. Factsheets van het
NIZW nummer 2 Februari 2004 Factsheets van het Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning van NIZW Jeugd zijn publicaties waarin zeer beknopt de stand van zaken van een onderwerp of thema uit de opvoedingsondersteuning
Nadere informatieRegistratie 2014. Moeders Informeren Moeders (MIM)
Registratie 2014 Moeders Informeren Moeders (MIM) 5 Registratie 2014 Moeders Informeren Moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Augustus 2015 2 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets
Nadere informatieALGEMEEN. Voor het eerst moeder? MIM biedt een luisterend oor.
ALGEMEEN Voor het eerst moeder? MIM biedt een luisterend oor. Wat een verandering, een eigen baby! Je bent nog niet zo lang geleden voor het eerst moeder geworden. Natuurlijk ben je blij met je pasgeboren
Nadere informatieRegistratie 2011. Moeders Informeren Moeders (MIM)
Registratie 2011 Moeders Informeren Moeders (MIM) 1 Registratie 2011 Moeders Informeren Moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Mei 2012 2 2012 Nederlands Jeugdinstituut Niets
Nadere informatieMeedoen Werkt! Geen werk, geen uitkering, wél ambitie? Ontwikkel je talent in Purmerend!
Meedoen Werkt! Geen werk, geen uitkering, wél ambitie? Ontwikkel je talent in Purmerend! Heb je geen werk, geen uitkering maar wél ambitie? Wil je bijvoorbeeld graag werkervaring opdoen, in contact komen
Nadere informatieRegistratie Moeders informeren moeders (MIM)
Registratie 2010 Moeders informeren moeders (MIM) Registratie 2010 Moeders informeren moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Juni 2011 2011 Nederlands Jeugdinstituut Niets van
Nadere informatieVerslag onderzoek Wat Werkt - deel 3
Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI
Nadere informatiekinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen)
In opdracht van de Gemeente Amsterdam (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) Als ik mijn vader had gehad vanaf mijn jeugd, dan zou ik misschien anders zijn in het leven. (...) Wat ik allemaal wel niet
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Leren & Werken Wat is de beste school voor ons kind? Welke vervolgopleiding past bij mij? Kan mijn kind een betaalde baan aan of is een beschermde
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt
Nadere informatieRegistratie Moeders Informeren Moeders (MIM)
Registratie 2015 Moeders Informeren Moeders (MIM) Registratie 2015 Moeders Informeren Moeders (MIM) Samenwerkingsverband MIM Nederlands Jeugdinstituut Juni 2016 2 2016 Nederlands Jeugdinstituut Niets van
Nadere informatieWorkshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus
Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/
Nadere informatieZwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders
Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders Aya Crébas Programma - Voorstellen, ZBK gezamenlijk project - Optimale preventie begint voor de geboorte - Geboortecultuur en nieuwe Nederlanders
Nadere informatieBruggenbouwers Linko ping, Zweden
Bruggenbouwers Linko ping, Zweden Het Bruggenbouwers project wordt in de Zweedse stad Linköping aangeboden en is één van de succesvolle onderdelen van een groter project in die regio. Dit project is opgezet
Nadere informatieALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst
Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden
Nadere informatieConsultatiebureau Widar & Oudergroep
Consultatiebureau Widar & Oudergroep Zeist, september 2014 Beste ouders, Namens Sylvia Stroink en de oudergroep van consultatiebureau Widar bieden wij u deze nieuwsbrief aan. Het nieuws van Sylvia is te
Nadere informatieamersfoort Hoe bereik ik CJG Amersfoort?
amersfoort Folder voor ouders van 0-8 jarigen Bezoekadres Heiligenbergerweg 36, 3816 AK Amersfoort T 033 47 94 000, E info@cjgamersfoort.nl I www.cjgamersfoort.nl carta U kunt binnenlopen bij CJG Amersfoort.
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg. 0 tot 4 jaar. Amstelveen, Ouder-Amstel, Aalsmeer, Uithoorn
Jeugdgezondheidszorg 0 tot 4 jaar Amstelveen, Ouder-Amstel, Aalsmeer, Uithoorn Jeugdgezondheidszorg GGD Amsterdam In deze folder vindt u informatie over het zorgaanbod van de GGD (Geneeskundige en Gezondheidsdienst)
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatievoor al uw vragen over opgroeien en opvoeden en voor gezondheidsonderzoeken
voor al uw vragen over opgroeien en opvoeden en voor gezondheidsonderzoeken Het Centrum voor Jeugd en Gezin is er voor iedereen Kinderen zijn voortdurend in ontwikkeling. Zowel lichamelijk, geestelijk
Nadere informatieKlanttevredenheid consultatiebureaus Careyn
Klanttevredenheid consultatiebureaus Careyn Klanten van Careyn over het consultatiebureau Inhoud: 1. Conclusies 2. Algemene dienstverlening 3. Het inloopspreekuur 4. Telefonische dienstverlening 5. Persoonlijk
Nadere informatieAchtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 8
Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 8 Algemeen Goede informatie is belangrijk om de juiste keuze te maken. In de puberteit moeten jongeren veel belangrijke keuzes maken. Op veel plaatsen zijn
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatieOP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS
OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS Susanne Smorenburg, programmamanager Ben Sajetcentrum Marjon van Rijn, docent / onderzoeker HvA / AMC Symposium HBO-V van de Toekomst
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieIk ben David de Graaf
Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl
Nadere informatieOntmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers
Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb
Nadere informatieInformatiefolder voor ouders 2012 Activiteiten voor kinderen van 0 tot 12 jaar en hun ouders
Informatiefolder voor ouders 2012 Activiteiten voor kinderen van 0 tot 12 jaar en hun ouders Jeugd Toeleidingsactiviteiten Mijn kind is groep 3 Naschoolse activiteiten Weerbaarheid Opvoeden doe je niet
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieVragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1
Vragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1 Het basisontwerp van de CQI meetinstrumenten is ontwikkeld door het NIVEL, in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Jeugd & Gezin
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Jeugd & Gezin We redden het niet met de opvoeding van ons kind. Is er iemand bij wie we terecht kunnen? Iemand die ons begrijpt? Ons kind heeft een beperking,
Nadere informatieWist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:
Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatieWorkshop: Coach je kind zet allochtone ouders in hun kracht.
Vierde nationaal congres opvoedingsondersteuning Workshop: Coach je kind zet allochtone ouders in hun kracht. Ede,1 juni 2012 1 Opbouw workshop Coach je kind Kort voorstellen, warming up Presentatie van
Nadere informatieAdvie zen en Meldingen over Kindermishandeling in 2003
Advie zen en Meldingen over Kindermishandeling in 23 Registratiegegevens van de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling Iedereen die zich zorgen maakt over een kind in zijn of haar omgeving kan contact
Nadere informatieVerschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels
Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg interventies. Pre- en postnataal
Jeugdgezondheidszorg interventies Pre- en postnataal Prenatale zorg; hoe is dat geregeld!? Het is belangrijk om de zwangere goed voor te bereiden op de bevalling en de komst van een baby. Soms zijn bij
Nadere informatieThuiszorg Groningen. Werken met zorg. Bel 0900-8615 *
Thuiszorg Groningen Werken met zorg Bel 0900-8615 * Thuiszorg Groningen Werken met zorg 1 Thuiszorg Groningen Werken met zorg 2 Thuiszorg Groningen is er voor iedereen: ouders, kinderen, jonge gezinnen,
Nadere informatieZou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap.
Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zorggemeenschap. Wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wanneer we het hebben over een gemeenschap als samenleving, dan weet iedereen precies
Nadere informatieJaarverslag 2013-2014 Stichting Peuterspeelzalen Gemeente Eemsmond Maarweg 6 9981 KZ Uithuizen 0595-432603 www.peuterspeelzaleneemsmond.
Spelend leren Vertel het me en ik zal het vergeten. Laat het me zien en ik zal het onthouden. Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken Confucius 1 Jaarverslag 2013-2014 Stichting Peuterspeelzalen
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieMinters Mantelzorg. Kenniscentrum voor mantelzorgers én professionals. Voor mantelzorgers. Voor professionals. Over mantelzorg
Voor mantelzorgers Voor professionals Over mantelzorg Minters Mantelzorg Kenniscentrum voor mantelzorgers én professionals Zorgt u meer dan acht uur per week en/of langer dan drie maanden voor uw partner,
Nadere informatieThuiszorg Groningen Werken met zorg
Thuiszorg Groningen Werken met zorg 1 Thuiszorg Groningen Werken met zorg 2 Gestart als het Groene Kruis, hebben wij al meer dan 100 jaar ervaring met zorg thuis. Dichtbij en vertrouwd.thuiszorg Groningen
Nadere informatieVoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips
VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere
Nadere informatieHoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013
Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013 Anders in Gesprek over pleegzorg Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Dat en meer heeft Avanti als Stedelijk Platform
Nadere informatie\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht
\ Thuiszorg Zorg en hulp bij u thuis BrabantZorg, met aandacht 2 Alle aandacht en zorg bij u thuis \ Thuiszorg Thuis wonen in uw vertrouwde omgeving met alle hulp en zorg die u nodig heeft. BrabantZorg
Nadere informatieVolgens hetzelfde artikel moet het Platform Jeugdgezondheidszorg (JGZ) deze helderheid geven.
1. Inleiding Op 1 januari 2003 is het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg (BTP) van kracht geworden. Dit Basistakenpakket is gebaseerd op de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV). Het BTP
Nadere informatieOnderzoek Alcohol en Zwangerschap
Pagina 1 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Juni 2011 - Nieuwsbrief Nr 3 Beste verloskundige en assistente, Dit is de derde nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut
Nadere informatie4.2.2. Shantala babymassage (individuele begeleiding)
4.2. Aanbod voor ouders van het jonge kind Dit aanbod is veelal gericht op ouders met kinderen tot 4 jaar. Een aantal producten zijn inzetbaar voor een bredere doelgroep. De producten Home-Start, Vroegtijdige
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieHet Nazorgbureau Voor prematuur en dysmatuur geboren kinderen
Het Nazorgbureau Voor prematuur en dysmatuur geboren kinderen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2012 pavo 0757 Inleiding Baby s die te vroeg (prematuur) en/of te licht (dysmatuur) worden geboren, blijven
Nadere informatieMeld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson
Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter
Nadere informatieTevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie
Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie (in te vullen door mantelzorgers) Codering tevredenheidsonderzoek : _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Datum verzending : _ _ - _ _ - _
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieAchtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1
Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase
Nadere informatieProteion is er voor u in Leudal
Proteion is er voor u in Leudal U heeft een prettig leven en wil dat graag zo houden. Soms heeft u daarbij ondersteuning nodig. Als professional in welzijn en zorg wil Proteion dienstbaar en ondersteunend
Nadere informatieProteion is er voor u in Echt-Susteren
Proteion is er voor u in Echt-Susteren U heeft een prettig leven en wil dat graag zo houden. Soms heeft u daarbij ondersteuning nodig. Als professional in welzijn en zorg wil Proteion dienstbaar en ondersteunend
Nadere informatieGewoon meedoen! www.estinea.nl
Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieSTEVIG FUNDAMENT VOOR JEUGDZORG
STEVIG FUNDAMENT VOOR JEUGDZORG ONZE MISSIE EN VISIE ONZE INZET Onze missie Wij beschermen in hun ontwikkeling bedreigde kinderen en zorgen ervoor dat zij de juiste zorg krijgen. Onze visie Wij komen in
Nadere informatieVrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten
Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8
Nadere informatieRapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012
Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Almelo, juli 2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente
Nadere informatieGemeente Tilburg laat zien waar goede zorg om draait. oktober 2016
Gemeente Tilburg laat zien waar e zorg om draait oktober 2016 In deze rapportage van Mijnkwaliteitvanleven.nl leest u de resultaten van dit landelijke initiatief, specifiek gericht op de gemeente Tilburg.
Nadere informatieWij leveren samen met politie en woningbouwver.een bijdrage aan het voorkomen en bestrijden van psychische etc problematiek.
Van: Informatiecentrum Gemeente Heusden Verzonden: zondag 8 juli 2007 20:57 Aan: Addie Dumont Onderwerp: FW: concept beleidsplan WMO -----Oorspronkelijk bericht----- Van: Marlène van Doorm [mailto:marlenevandoorm@juvans.nl]
Nadere informatieOnderzoek Alcohol en Zwangerschap
Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Mei 2011 - Nieuwsbrief Nr 2 Beste verloskundige en assistente, Dit is de tweede nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut voor
Nadere informatieAppeltje van Oranje 17 januari 2014. MeeleefGezin: Samen meer! Voor 0 t/m 4 jarigen
Appeltje van Oranje 17 januari 2014 MeeleefGezin: Samen meer! Voor 0 t/m 4 jarigen Achtergrond / aanleiding van het inibabef GGz prakbjk en onderzoek (P.van der Ende, 2011-2013): Kind groeit liefst op
Nadere informatieKlantonde'rzoek. Deelonde'Ízoek. Evaluatie JGZ2tltl6. 3 november2c,c,6. Van Naem à PartneÍs. organisatieadviseurs. Ffg!,antie,rn. lorg:.
E& Van Naem à PartneÍs organisatieadviseurs Deelonde'Ízoek 4 Klantonde'rzoek Evaluatie JGZ2tltl6 3 november2c,c,6 Ffg!,antie,rn lorg:., : ïnokwalitritvan.leven:. 4215.23orCELeiden Wassenaarseweg 56. Postbus
Nadere informatieSamen spreken over Herstel bij Hersenletsel. Henriette Visser 23-09-2010
Samen spreken over Herstel bij Hersenletsel Henriette Visser 23-09-2010 Werken aan herstel bij hersenletsel Hoe vanzelfsprekend is het? Marjan en Henk: Ze moeten vragen wat we willen. Je moet zelf ook
Nadere informatiePeter van der Ende. Senior-onderzoeker onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen.
Peter van der Ende Senior-onderzoeker onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen Werkplek Jeugdzorg Mensen met verstandelijke beperkingen.fysieke beperkingen.psychiatrische beperkingen
Nadere informatiePraktische gids internationale kinderontvoering uitgave voor jongeren
Praktische gids internationale kinderontvoering uitgave voor jongeren Centrum Internationale Kinderontvoering Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Wat is internationale kinderontvoering? 1.1 Als je ouders uit
Nadere informatieBoekStart maakt baby s slimmer. Heleen van den Berg Adriana G. Bus
BoekStart maakt baby s slimmer Heleen van den Berg Adriana G. Bus BoekStart: Wereldwijd project In: Groot-Brittanië (sinds 1992), Australië, Japan, Taiwan, België, Duitsland Met als doel: Een vroege start
Nadere informatieU schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?
Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen
Nadere informatieBaby s van 3 maanden liggen ca. 5 minuten per keer op de buik. De meeste baby s van 6 maanden liggen minstens 5-10 minuten per keer op de buik.
Resultaten enquête In juni en juli 2012 is een enquête over wakker op de buik liggen afgenomen bij 101 ouders met baby s van 3 maanden én 142 ouders met baby s van 6 maanden. Vérian wil alle ouders die
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieGemeente Zoetermeer laat zien waar goede zorg om draait. oktober 2017
Gemeente Zoetermeer laat zien waar e zorg om draait oktober 2017 In deze rapportage van Mijnkwaliteitvanleven.nl leest u de resultaten van dit landelijke initiatief, specifiek gericht op de gemeente Zoetermeer.
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieSenioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010
Senioren ontmoeten elkaar Verslag van 2 oktober 2010 Meer overeenkomsten dan verschillen Dit is, in het kort, de conclusie van de lunchbijeenkomst Senioren ontmoeten elkaar 1 op 2 oktober 2010. De lunchbijeenkomst
Nadere informatieInformatie voor ouders
Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
Nadere informatieMet ouders en jongeren bepalen hoe het gaat en wat er nodig is
16 juni 2014 NJI congres Workshop GIZ-methodiek Gezamenlijk Inschatten van Zorgbehoeften Met ouders en jongeren bepalen hoe het gaat en wat er nodig is Nathalie Leeuwenburgh, stafarts Jeugdgezondheidszorg,
Nadere informatieWat werkt bij het bevorderen van een positieve ontwikkeling?
Marja Valkestijn, Deniz Ince & Willeke Daamen Wat werkt bij het bevorderen van een positieve ontwikkeling? De top tien beschermende factoren en handvatten voor jeugdbeleid Samenvatting Inleiding De transformatie
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
VOEDING, BEWEGING EN GEWICHT K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Jeugd 2010 6 Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD
Nadere informatieWat doet Kind en Gezin voor jou en je gezin? Ontdek ons ruime aanbod aan gratis diensten
Wat doet Kind en Gezin voor jou en je gezin? Ontdek ons ruime aanbod aan gratis diensten Je bent zwanger Een unieke, spannende tijd breekt aan. Jouw gevoel is meestal een prima raadgever. Vertrouw op jezelf
Nadere informatieBIJLAGEN. Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie. Sociaal en Cultureel Rapport Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart
BIJLAGEN Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie Sociaal en Cultureel Rapport 2008 Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, december 2008 Bijlage
Nadere informatieJan de Laat OVERSTAG
Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten
Nadere informatie