Digitaal verslag Ambassadeursconferentie. Rookvrije Start 2019

Transcriptie

1 Digitaal verslag Ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

2 2 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

3 Terugblik Woensdag 26 juni 2019 was de tweede ambassadeursconferentie Rookvrije Start waar zo n 120 zorgprofessionals bij elkaar kwamen. Op verschillende momenten hebben zij ieder te maken met (aanstaande) ouders die roken. Doel van de dag was om de deelnemers handvatten te bieden bij het motiveren van ouders om te stoppen met roken. Ook gingen zij met elkaar in gesprek hoe zij collega s kunnen motiveren om hier ook mee aan de slag te gaan. Zowel binnen de eigen organisatie, maar ook met andere zorgprofessionals daarbuiten. Want samen brengen we de rookvrije generatie dichterbij! In dit document staat een impressie van wat is opgehaald in de verschillende plenaire sessies en workshops. Plenaire opening Welkom door dagvoorzitter Nathan de Groot Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

4 Openingsstatement door Miranda Vroom, MT-lid Directie Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie, ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Met het Nationaal Preventie Akkoord is de ambitie afgesproken dat het aantal zwangere vrouwen dat rookt daalt van 9% in 2016 naar minder dan 5% in Ik ben heel blij dat er al meer dan 700 ambassadeurs zich lokaal inzetten voor een Rookvrije start. De Taskforce kan u helpen aanstaande ouders te motiveren om te stoppen met roken. Samen met u brengen we de rookvrije generatie dichterbij! 4 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

5 Openingsstatement door Noor Rikkers-Mutsaerts, Vice-Voorzitter Taskforce Rookvrije Start. Lets go Local! Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

6 Presentatie resultaten Monitor middelengebruik en zwangerschap door Marlous Tuithof, wetenschappelijk medewerker Trimbos-instituut. Ten opzichte van 2016 is het percentage vrouwen dat rookt tijdens de zwangerschap licht (maar niet statistisch significant) gedaald. Laag- en middelbaaropgeleiden roken vaker gedurende de zwangerschap en hetzelfde geldt voor vrouwen met een rokende partner. 6 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

7 Presentatie resultaten Monitor Rookvrije Start binnen binnen VSV s door Marieke van Aerde, wetenschappelijk medewerker Trimbos-instituut. Samenwerking bij stoppen-met-roken zorg is enorm belangrijk. De monitor Rookvrije Start in de VSV brengt in beeld hoe stoppen-met-roken zorg aan (aanstaande) ouders in de VSV geregeld is. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

8 Plenaire bijdragen Roken tijdens de zwangerschap, hoe beleven zwangeren die roken dit zelf? Leonieke Breunis, arts-onderzoeker Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. Beschuldigen en stigmatiseren werkt averechts. Ga open het gesprek in zonder vooroordelen en realiseer u dat roken een verslaving is. Verhoog het zelfvertrouwen door te complimenteren en voorkom het aanpraten van schuldgevoelens. Begrijp dat de keus om te stoppen niet voor ieder vanzelfsprekend is: Kies je voor een kleine beloning op korte termijn of een grotere beloning op lange termijn? En wat als die grote beloning niet eens zeker is? 8 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

9 Kraak de code: hoe ontlok je duurzame motivatie? Dagmar Vriends, trainer Motiverende Gespreksvoering SISS trainingen & Lotte Proot, trainingsacteur Mensen veranderen niet door wat andere mensen tegen ze zeggen, mensen veranderen door wat ze zichzelf horen zeggen in reactie op anderen. (Blaise Pascal). Het gaat niet om het geven van de juiste adviezen, maar om het stellen van de juiste vragen, dit zorgt voor reflecties. De motivatie om te stoppen bestaat uit de wens, mogelijkheden, redenen en noodzaak. Hoe deze zich verhouden kan per persoon verschillen, dus er zijn verschillende codes om de kluis te kraken. Geef niet alleen aandacht aan de noodzaak, maar ook aan de wens, de mogelijkheden en de redenen. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

10 Zorg dat je zaadjes plant ; je ziet niet altijd meteen effect, maar dat kan ook later komen. Ambivalentie is niet tweezijdig, maar heeft minstens 4 kanten. De huidige en de nieuwe situatie hebben allebei voor- en nadelen. Vraag daarom bijvoorbeeld ook naar de voordelen van roken en naar nadelen van stoppen met roken. 10 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

11 Op naar een Rookvrije Start voor ieder kind: van de landelijke taskforce naar de lokale taskforce. Clasien van der Houwen, voorzitter Taskforce Rookvrije Start. De belangrijkste punten uit het preventieakkoord voor ons zijn: accijnzen omhoog, meer publiekscampagnes, steeds meer rookvrije omgevingen, per 2020 geen eigen risico voor SMR hulp 1e lijn en voortzetten van het werk van de Taskforce. De taskforce ondersteunt de lokale VSV s en JGZ s bij het verbeteren van stoppen met roken hulp door kennis op te doen via de monitor en werkbezoeken, door kennis te delen via de nieuwsbrieven, door materialen en trainingen te ontwikkelen. In Heerenveen hebben we een lokale taskforce Rookvrije Start waarin zorgverleners uit alle beroepsgroepen vertegenwoordigd zijn. We kennen elkaar en hebben een gemeenschappelijk doel. Ik kan iedereen aanraden om een eigen lokale Taskforce te starten. Let s go local. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

12 Quotes van de leden van de lokale taskforce Rookvrije Start Heerenveen: Training in motiverende gespreksvoering is heel belangrijk. 98% van de verpleegkundigen heeft de e-learning gemaakt. De e-learning leert je niet alleen over het gesprek over stoppen met roken. Het leert je vaardigheden die voor allerlei onderwerpen belangrijk zijn. De betrokkenheid van de huisarts en JGZ is erg belangrijk. 12 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

13 Bouwstenen voor een integrale aanpak Rookvrij! Marieke Helmus, verslavingsarts knmg en strategisch adviseur Rookvrij! bij Pharos Het is belangrijk om laaggeletterheid te integreren in stoppen met roken zorg. Je moet aansluiten bij de cultuur en leefomgeving, om te kunnen helpen. Vertrouwen is belangrijk in de relatie tussen vaardigheden en kennis. Het is belangrijk om persoonsgericht te werken: betrek de familie, denk aan huisbezoeken en wees sensitief voor de cultuur. Veel mensen onthouden niet wat je hebt gezegd. Je hebt vast zelf ook wel eens meegemaakt dat je na een bezoek aan een dokter eigenlijk niet meer weet wat hij of zij precies heeft gezegd? Laten we ons er sterk voor maken dat kwetsbare groepen zoals laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden niet nog verder achterblijven. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

14 Workshopronde Omgaan met wrijving Dagmar Vriends, trainer Motiverende Gespreksvoering SISS trainingen & Lotte Proot, trainingsacteur SISS trainingen. Blijf in verbinding. Begin een gesprek op het niveau van de relatie. We gaan vaak meteen naar de inhoud. Drie niveaus van luisteren: horen wat er gezegd wordt, begrijpen wat er gezegd wordt, begrijpen wat er bedoeld wordt. We zeggen soms er is weerstand, maar in feite is er een gebrek aan empathie. Iedereen wil gehoord, gezien en begrepen worden en iedereen heeft behoefte aan autonomie. Plant zaadjes en geef ze water. Wees trots op de zaadjes die je plant! Denk in kansen niet in problemen. Mensen willen vaak wel veranderen, maar weten niet hoe. Zonder wrijving geen glans. 14 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

15 1.2 & 2.2 Ons eigen verhaal Jettie van de Pol, trainer bureau KerstenvandePol Nascholing in de Zorg. Waar ligt je eigen motivatie als zorgverlener? En wat doen frustraties met je? Ervaringen met frustraties worden gedeeld: Ieder consult komt het aan bod, soms ook met partners en geef ik aan dat buitenroken niet goed is. Heb ik ze voldoende bereikt? Hoeveel meer kan ik soms doen? Ik heb zelf motivatie nodig om te motiveren. Hoe deal ik met imperfectie? Gevoelens van falen, frustratie, woede en waardeloosheid. Dingen draag je als professional op eigen schouder, het raakt je persoonlijk ook. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

16 Wij zijn niet perfect, wij moeten onszelf eigenlijk voorbereiden dat het niet altijd gaat zoals gewenst. Maar dat dit niet komt door jouw eigen aandeel als professional. Relationeel afstemmen. Wij ervaren het eigen aandeel vaak groter, waar wij naar handelen. Zowel de zorgverlener als de cliënt hebben ieder 50% aandeel. 1.3 Hoe mobiliseer ik mijn achterban? Noor Rikkers-Mutsaerts, Kinderarts-Pulmonoloog, LUMC. Geïnspireerd raken waarom iemand iets doet is vaker belangrijker dan wat iemand doet. Als mensen affiniteit hebben met hetzelfde onderwerp creëert dit een groepsgevoel. 1.4 Tabaksverslaving en de rol van een verslavingsarts Robert van de Graaf, Verslavingsarts, Verslavingszorg Noord-Nederland. Kinderen leren roken van ons allemaal. Het is belangrijk om in de spreekkamer de mens te blijven zien en niet het typetje, door stigma voelen rokers zich soms echt een kindermishandelaar. Rokers hebben geen idee hoe ze het moeten oplossen, maar willen het vaak wel. Niet alleen zitten op het belang van stoppen met roken, maar ook op het krijgen van vertrouwen. 16 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

17 1.5 Stoppen met roken bij de huisarts: ook voor zwangeren? Miriam de Kleijn, adviseur in de zorg, epidemioloog en (niet praktiserend) huisarts & Adrienne van den Bosch, manager Leefstijl en Preventie Zorggroep Zorroo. Een mooi voorbeeld van huisartsenorganisatie Zorroo hoe een stap te zetten op weg naar regionale netwerk-samenwerking rondom stoppen met roken in de zwangerschap, zowel bij verloskundigen, bij gynaecologen en bij huisartsen. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

18 1.6 Alles wat je wilt weten over nicotine vervangende middelen in de zwangerschap Sylvia Heddema, stoppen-met-roken coach en trainer & Clasien van der Houwen, voorzitter Taskforce Rookvrije Start Wie komen in aanraking voor nicotinevervangende middelen (NVM) in de zwangerschap? Niemand? Iedereen? Alleen de partner? De richtlijn zegt hierover: als een zwangere ernstige ontwenningsverschijnselen heeft, als eerdere stoppogingen niet succesvol waren of als er sprake is van multiproblematiek, dan komt een zwangere in aanmerking voor NVM. Voorschrijven van NVM aan zwangeren moet door iemand die ervaring heeft met NVM. Behandeling met NVM gebeurt altijd in combinatie met gedragsmatige begeleiding. 18 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

19 Workshopronde Verandertaal vs Behoudtaal Dagmar Vriends, trainer Motiverende Gespreksvoering SISS trainingen & Lotte Proot, trainingsacteur SISS trainingen. Met verandertaal worden de uitspraken bedoeld waarmee de cliënt zichzelf motieven geeft ten gunste van de verandering. Het is dus de kunst als hulpverlener om dergelijke uitspraken te ontlokken. Met onze technieken zit het meestal wel snor, we moeten vooral letten op onze oordelen. Maar ga daarbij ook niet over je eigen grenzen heen. Zoek evenwicht tussen kennis en oordeel. Als er iets van een oordeel in jouw vraag zit, krijg je sneller een sociaal wenselijke reactie. Bijvoorbeeld: Vond je het lekker om weer te roken? Als je als zorgverlener een oordeel hebt -wat menselijk is-, wees daar dan trans parant over. Wees authentiek. Goh, heel eerlijk, ik schrik er een beetje van. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

20 Zou je geholpen zijn met informatie over de gevolgen van meeroken? Of zit je daar nu niet op te wachten? Na de zwangerschap kun je vragen: Ik hoor je zeggen dat je in de zwangerschap niet wou roken. Hoe is dat nu? 2.3 Samenwerken met een SMR-coach, voor meer succesvolle stoppogingen Sylvia Heddema, stoppen-met-roken coach en trainer Het blijkt nog niet zo eenvoudig om vast te stellen wat een succesvolle stoppoging is en hoe je dat meet. Zorg dat je de mensen in het lokale stoppen-met-roken netwerk kent. Ga bij elkaar op de koffie. Het werk wordt leuker en beter als je samenwerkt. Overweeg om warm te verwijzen. Zeg bijvoorbeeld: wij werken samen met deze zorgverlener. Mag hij of zij u bellen? 20 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

21 2.4 Wordt jouw VSV ook rookvrij? Waar sta je en wat heb je daarvoor nog nodig? Clasien van der Houwen, voorzitter Taskforce Rookvrije Start & Robert van de Graaf, Verslavingsarts, Verslavingszorg Noord-Nederland. Wat doe je met zorgverleners die roken? Die moet je anders benaderen, niet de focus op eigen gezondheid maar linken met het werk, goed zorgverlenerschap. Dus niet alleen is een fysieke rookvrije zorg is belangrijk. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

22 De Rubiks cube: je hebt alle vlakken nodig voor een Rookvrij VSV. Een vlak lukt mogelijk vrij snel, maar om alle vlakken te bereiken heb je meer tijd nodig, het gaat echt om een cultuur ombuiging. 2.5 & 3.6 Begrijpelijk communiceren voor iedereen, hoe doe je dat? Janneke van der Velden, huisarts, trainer en adviseur bij Pharos. 18% in Nederland is laaggeletterd. En 36% van de volwassen Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Maar hoe herken je ze? Wees niet bang dat je in je uitleg te eenvoudig bent! Herkennen van plaatjes brengt de boodschap (ook) over. 2.6 Het programma Voorzorg en de aandacht voor stoppen met roken daarin Nelleke Maas, verpleegkundig specialist preventie en Elly de Graaf, VoorZorgverpleegkundige. Cliënten die VoorZorg ontvingen rookten minder vaak en minder veel. We moeten zorgen voor de kwetsbare moeders. 22 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

23 Workshopronde Voorkomen van terugval Dagmar Vriends, trainer Motiverende Gespreksvoering SISS trainingen & Lotte Proot, trainingsacteur SISS trainingen. Weerstand roept weerstand op. Zorg voor evenwicht tussen kennis en oordeel. Vraag je af: wat doen die oordelen met mij? Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

24 3.2 Het addendum Stoppen met roken ondersteuning en behandeling tabaksverslaving bij zwangere vrouwen Jasper Been, kinderarts-neonatoloog en epidemioloog in het Erasmus MC - Sophia Kinderziekenhuis Uit het publiek: ik pleit voor verslavingszorg, in plaats van verslavingsarts. Ik als arts kan en los het niet alleen op. 3.3 Verwijzen naar de praktijk ondersteuner, een stoppen met roken coach of verslavingsarts: hoe doe je dat en wat kan je verwachten? Clasien van der Houwen, voorzitter Taskforce Rookvrije Start, Selma van Doorn, POH-er & Robert van de Graaf, Verslavingsarts, Verslavingszorg Noord-Nederland. 24 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

25 Reacties van de deelnemers: Onvoldoende zicht waar wij naar kunnen doorverwijzen, dus wij verwijzen nu vaak door naar een huisarts/poh. Wij weten eigenlijk niet goed wat de andere mogelijkheden zijn. Behoefte aan een warme overdracht, nu krijg ik vaak geen terugkoppeling meer als ik iemand heb doorverwezen. Een ambassadeur zou eigenlijk per locatie in gesprek moeten gaan met de POH/Huisarts/ Stoppen-met-roken coach, zodat er op een persoonlijk niveau door verwezen kan worden. Als een vrouw gemotiveerd is voor ondersteuning wil je dat ze na een verwijzing snel gezien wordt voor het eerste ondersteuningsgesprek. Een knelpunt is het aantal contactmomenten voor ondersteuning, je wilt dat een zwangere vrouw tijdens de gehele zwangerschap ondersteund wordt. Een warme overdracht houdt in dat na toestemming de hulpverlener de POH/SMR coach vraagt contact op te nemen met de cliënt. Uit onderzoek blijt dat dit veel effectiever is dan wanneer je de cliënt vraagt zelf contact op te laten nemen. De overdracht vanuit de geboortezorg naar de JGZ/GGD moet beter. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

26 3.4 Een zorgpad? Maar hoe wordt dat succesvol? Irene Zuijdgeest, PA-verloskunde Medisch Spectrum Twente & Karien Hack, gynaecoloog/perinatoloog in het Gelre Ziekenhuis. Zorg voor een werkgroep met collega s uit verschillende disciplines. Registratie van roken voor/tijdens de zwangerschap gebeurt niet altijd en niet uniform. Het zou mooi zijn om meer zicht te krijgen op het aantal zwangeren dat na door verwijzing daadwerkelijk start met de begeleiding. Daar is veel uitval. Bij lancering van je werkgroep/zorgpad kun je VSV-breed de e-learning Rookvrije Start en V-MIS training volgen. Mooie manier om gezamenlijk te starten. V-MIS kan ook gebruikt worden bij de intake fertiliteit. Rokers krijgen 3 maanden wachttijd om te stoppen met roken voordat ze met een fertiliteitsbehandeling mogen starten. Niet-rokers hebben geen wachttijd. 3.5 Hoe betrek je partners, familieleden of vriend(innen) van zwangere vrouwen bij het stoppen met roken? Eefje Willemsen, wetenschappelijk medewerker Trimbos-instituut. Tijdens deze workshop werd een verkennend onderzoek gepresenteerd en werden voorbeelden uit de praktijk besproken. Verloskundig zorgverleners vinden het vaak moeilijk om stoppen met roken te bespreken met bijvoorbeeld een partner, moeder, vriendin van de zwangere vrouw. Ze vragen zich of dit wel bij hun rol hoort en naar wie ze moeten doorverwijzen. 26 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

27 Tijdens een consult zag ik dat de partner van de zwangere vrouw zijn sigaretten in haar tas bewaarde. (deelnemer) We moeten ons er meer van bewust zijn dat je als zorgverlener de zwangere vrouw kan steunen door de omgeving erbij te betrekken. Neem het sociale netwerk mee in de zorgpaden voor zwangere vrouwen. Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

28 Afsluiting door dagvoorzitter Nathan de Groot en Taskforce voorzitter Clasien van der Houwen 28 Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start 2019

29 Bedankt voor jullie deelname en enthousiasme! De Taskforce Rookvrije Start Digitaal verslag ambassadeursconferentie Rookvrije Start

30 Voor meer informatie over het ambassadeursschap en de Taskforce Rookvrije Start gaat u naar de website van de Taskforce.