Nota van B&W. onderwerp Aanpak Radicalisering Portefeuilehouder drs. Theo Weterings

Transcriptie

1 Nota van B&W onderwerp Aanpak Radicalisering Portefeuilehouder drs. Theo Weterings Collegevergadering 22 Septem ber 2016 inlichtingen Floortje Verheul ( ) Registratienummer Inleiding Radicalisering is een landelijk thema en speelt ook in Haarlemmermeer. Radicalisering kan betrekking hebben op verschillende groepen: rechts- en linksextremisme, dieren- en milieuextremisme en gewelddadig jihadisme. Radicalisering wordt door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) als volgt gedefinieerd: "Het (actief) nastreven en/of ondersteunen van diep ingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar kunnen opleveren voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde (doel), eventueel met het hanteren van ondemocratische methodes (middel), die afbreuk kunnen doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect)". In deze nota lichten we de gemeentelijke aanpak van radicalisering toe, gericht op preventie, detectie en repressie van radicalisering. Context Radicalisering is actueel en gaat ons allemaal aan. Ook in Haarlemmermeer is aandacht voor radicalisering. Om radicalisering tijdig preventief en repressief aan te pakken is een verhoging van het kennisniveau over radicalisering nodig bij eerstelijnsprofessionals. In de aanpak van radicalisering heeft de gemeente drie rollen: Preventie: weerbaarheid vergroten en verkleinen voedingsbodem Detectie: bewustwording, voorlichting, gebruikmaken van (bestaande) meldpunten Repressie: persoons- en systeemgerichte aanpak Probleemstelling We houden in de aanpak rekening met radicalisering in de volle breedte, van rechts- en linksextremisme tot dieren- en milieuextremisme tot gewelddadig jihadisme. In de aanpak concentreren wij ons op de mensen die wonen en leven in de gemeente Haarlemmermeer. Schiphol wordt in de landelijke aanpak meegenomen. Doelstelling Ons doel is radicalisering zoveel mogelijk te voorkomen, te detecteren en waar het zich voordoet aan te pakken middels repressieve maatregelen. Oplossingen Het plan Aanpak Radicalisering betreft zowel preventieve als repressieve interventies. Om radicalisering zoveel mogelijk te voorkomen en tijdig te signaleren is het zaak het kennisniveau van eerstelijnsprofessionals te verhogen. Hierbij geven wij prioriteit aan leerplichtambtenaren, (balie)medewerkers van burgerzaken, toezichthouders, straatcoaches en jongerenwerkers omdat zij het meest met inwoners in contact staan. Daarnaast zijn er veel professionals actief binnen ons netwerk, zoals gebiedsmanagers, medewerkers van online team, het call center, openbare orde en veiligheid en medewerkers van

2 onderwerp Volgvel 2 Aanpak Radicalisering maatschappelijke ondersteuning en zorg. Als er voldoende ruimte en middelen beschikbaar zijn, willen we hen eveneens van een basistraining voorzien. Het is belangrijk dat een zo groot mogelijke groep binnen ons netwerk in staat is tijdig signalen van radicalisering te herkennen en dat zij weten waar en hoe melding daarvan te maken. Daarnaast benutten we het bestaande netwerk op het gebied van informatie- en kennisuitwisseling. Preventie Binnen de preventieve aanpak zijn in het plan Aanpak Radicalisering verschillende rollen en verantwoordelijkheden benoemd. Zo hebben eerstelijnsprofessionals in de preventieve aanpak een cruciale rol. Zij onderhouden relaties met inwoners op basis van vertrouwen en fungeren als aanspreekpunt. Het is van belang dat zij voldoende geëquipeerd zijn door een gedegen opleiding, waardoor hun kennisniveau over radicalisering op peil is. Door deze eerstelijnsprofessionals worden al veel gesprekken gevoerd, zoals keukentafelgesprekken. Binnen de gemeente is ook meermaals een interreligieuze dialoog georganiseerd. Hiermee gaan wij door en investeren we verder in ons netwerk. Daarnaast zetten ook andere instellingen zich in ter preventie van radicalisering, bijvoorbeeld jongerencentra, migrantenorganisaties, verenigingen en dorpshuizen. Met netwerkpartners als politie en MeerWaarde is over het thema radicalisering al goed contact. Het professionele netwerk weet elkaar goed te vinden en wisselt informatie uit over de ontwikkelingen rondom dit thema. Bovendien vindt binnen dit professionele netwerk afstemming plaats over personen die mogelijk radicaliseren. Detectie We willen graag dat een zo breed mogelijke groep binnen ons professionele netwerk signalen van radicalisering kan herkennen en weet hoe daarvan melding te maken. Doordat zij dagelijks contact hebben met inwoners kunnen zij vroegtijdig signaleren en melden. Ook inwoners, scholen en bedrijven zijn hierin belangrijk. Zij kunnen in hun omgeving te maken krijgen met radicalisering. Om laagdrempelig en lokaal vragen te kunnen stellen, zorgen te uiten en signalen te melden, richten we een informatiepunt in. Daarnaast zijn er landelijk meldpunten ingericht waar zowel professionals als inwoners terecht kunnen. Voor scholen is extra aandacht voor radicalisering in het convenant Veilig in en om School ( ). Repressie Over de repressieve aanpak zijn tussen gemeenten, Ministerie van Veiligheid en Justitie, Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), landelijk parket en nationale politie afspraken gemaakt. Verantwoordelijkheden en taken zijn bij verschillende partijen belegd. De gemeente Haarlemmermeer werkt aan een integrale veiligheidsaanpak samen met de gemeenten in politie eenheid Noord-Holland, het Openbaar Ministerie, de Koninklijke Marechaussee, de Veiligheidshuizen, politie en NCTV op casusniveau. Middelen Voor 2016 is aan alle gemeenten in de eenheid Noord-Holland een bedrag toegekend ter hoogte van ,-. De verkregen gelden zijn echter niet structureel van aard en dienen te worden verdeeld over alle gemeenten in de eenheid Noord-Holland. Dit bedrag wordt in natura uitgekeerd. Dit betekent voor Haarlemmermeer een eendaagse basistraining voor 15 professionals en een tweedaagse verdiepingstraining voor 3 professionals. Voor 2017 bestaat de mogelijkheid om wederom een aanvraag voor versterkingsgelden in te dienen.

3 Onderwerp Volgvel 3 Aanpak Radicalisering De verwachting is dat het toegekende bedrag niet toereikend zal zijn om meerdere professionals van en in gemeente Haarlemmermeer te trainen en aanverwante initiatieven te ontplooien op het gebied van preventie van radicalisering. Voor het trainen van medewerkers van de gemeente wordt opleidingsbudget ingezet. Wij verwachten dat de begroting hiervoor toereikend is. Indien in 2017 blijkt dat er extra budget nodig is voor de uitvoering van de Aanpak Radicalisering, dan wordt een aanvraag gedaan in de Voorjaarsrapportage Evaluatie Na een jaar zal de Aanpak Radicalisering worden geëvalueerd. Gedurende dit jaar is er intensief contact binnen het professionele netwerk. Hier worden voortdurend ervaringen en resultaten uitgewisseld. Communicatie Zowel intern als extern wordt gecommuniceerd over dit onderwerp. We willen het gesprek met elkaar en met inwoners open aangaan. Gezien de actuele aard van het onderwerp wordt de strekking van de Aanpak Radicalisering gedeeld via de InforMeer. Inwoners kunnen contact opnemen met de gemeente via het informatiepunt dat daarvoor beschikbaar wordt gesteld. Dit maakt het voor hen mogelijk laagdrempelig vragen te stellen, zorgen te uiten en signalen te melden. We voeren gesprekken om bewoners actief te betrekken bij dit onderwerp. Dit biedt hen de mogelijkheid vragen te stellen en zorgen te uiten. Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. in te stemmen met het plan Aanpak Radicalisering; 2. deze nota ter informatie te zenden aan de raad. Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, Bijlage(n) Aanpak Radicalisering

4 Aanpak Radicalisering Preventie, detectie en repressie van radicalisering in gemeente Haarlemmermeer. Inleiding De scope van radicalisering is zeer veelomvattend. Radicalisering kan betrekking hebben op verschillende groepen; rechts-extremisten, milieu- en dierenactivisten, links-extremisten, gewelddadig Jihadisme. Radicalisering is een landelijk thema en speelt ook in Haarlemmermeer. In vergelijking met andere grote Nederlandse gemeente is het fenomeen radicalisering minder aanwezig in Haarlemmermeer vanwege de opbouw en samenstelling van de inwoners in de gemeente. Door radicalisering zetten groepen zich tegen elkaar en tegen de samenleving af. Dit zorgt voor onrust en intolerantie. Daarom is het belangrijk radicalisering onder de aandacht te brengen in de volle breedte. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) houdt de volgende definitie van radicalisering aan: "Het (actief) nastreven en/of ondersteunen van diep ingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar kunnen opleveren voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde (doel), eventueel met het hanteren van ondemocratische methodes (middel), die afbreuk kunnen doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect)." - AIVD Figuur 1: Scope radicalisering (bron: Delft) 1

5 Omdat Schiphol in de landelijke aanpak wordt meegenomen concentreert dit plan zich op de inwoners van Haarlemmermeer. Eerst wordt in dit plan een korte toelichting gegeven over het fenomeen radicalisering, vervolgens wordt dieper ingegaan op de rol van de gemeente en de daarbij behorende acties. De rol van de gemeente bestaat uit het volgende: - Preventie: weerbaarheid vergroten en verkleinen voedingsbodem voor radicalisering - Detectie: bewustwording, voorlichting, gebruikmaken van (bestaande) meldpunten - Repressie: persoons- en systeemgerichte aanpak In deze acties richten wij ons op radicalisering aan alle kanten van het spectrum. De huidige casuïstiek betreft vaak gewelddadig Jihadisme, zodoende besteden we daar extra aandacht aan. Doel We willen radicalisering zoveel mogelijk voorkomen, detecteren en waar het zich voordoet aanpakken. Het is onze prioriteit dat eerstelijnsprofessionals signalen herkennen en weten hoe zij daarvan melding kunnen maken. Binnen deze groep eerstelijnsprofessionals heeft het trainen van leerplichtambtenaren, (balie)medewerkers van burgerzaken, toezichthouders, straatcoaches en jongerenwerkers prioriteit omdat zij het meest met inwoners in contact staan. Vervolgens willen we deze groep uitbreiden met gebiedsmanagers, medewerkers van online team, het call center, openbare orde en veiligheid en medewerkers van maatschappelijke ondersteuning en zorg. Het is belangrijk dat het kennisniveau op peil is binnen ons professionele netwerk, daarom willen we een zo groot mogelijke groep bereiken. Beschrijving van het fenomeen Profiel Een eenduidige profielschets van een radicaliserend persoon is niet te maken. Daarom is er geen specifieke doelgroep. Heel beeld van radicaliserende personen is zeer dynamisch. Jongeren tussen de 16 en 25 zijn vatbaar voor radicalisering doordat zij bezig zijn met het vormen van hun identiteit. Dit sluit echter niet uit dat ook jonge kinderen of volwassenen kunnen radicaliseren. Typen van radicalisering Ondanks dat er geen specifieke doelgroep is waarop wij ons kunnen richten zijn verschillende criteria en signalen te zien bij radicaliserende personen. Deze signalen hebben betrekking op het hele spectrum van radicalisering (gewelddadig Jihadisme, links-, rechts-, milieu- en dierenextremisme). Op basis daarvan heeft de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) vier typologieën gemaakt. Deze worden hieronder kort beschreven: 2

6 Identiteitszoeker Het ontwikkelen en behouden van een positieve identiteit is belangrijk voor mensen. Mensen hebben vaak een sterke behoefte om bij een groep te horen. In extreemrechtse radicalisering zijn vooral status, identiteit en sociale binding belangrijke factoren. Bij moslimjongeren speelt de strijd tussen culturen een rol. Beide groepen zijn daarom vatbaar voor meeloopgedrag en hebben behoefte aan sociale binding. Rechtvaardigheidszoeker Deze groep wordt gedreven door het gevoel van onrecht, relatieve deprivatie, dat volgens hen de groep of henzelf wordt aangedaan. Deze groep heeft een sterk 'wij' versus 'zij' gevoel. Dit zijn vaak politiek activistische radicalen. Zingevingszoeker Deze categorie wordt gedreven door de zoektocht naar zingeving en houvast. Zij zijn vatbaar voor de waarden van de ideologie of religie waarmee zij zich identificeren. Hierdoor vereenzelvigt de persoon zich met de ideologie of religie waardoor hij/zij zichzelf opoffert voor het belang van de groep. Sensatiezoeker Deze groep bestaat uit mensen die op zoek zijn naar spanning en avontuur. Dit zijn voornamelijk verveelde mannen met veel energie, daarom is deze groep geneigd tot het gebruik van geweld. Radicaliseringsproces Het radicaliseringsproces is een nonlineair proces. Dit proces kan in doorlooptijd verschillen, soms duurt het enkele maanden en soms kan het radicaliseringsproces jaren in beslag nemen. Alle verschillende soorten radicalisering doorlopen dit proces (gewelddadig Jihadisme, links-, rechts-, milieu- en dierenextremisme). De eerste Figuur 2: Radicaliseringsproces (zie ook bijlage 2) 3

7 stap, polarisatie verscherpt tegenstellingen tussen verschillende groepen. Vervolgens worden ingrijpende veranderingen aan de democratische rechtsorde en samenleving nagestreefd, dit is radicalisering. Wanneer er geen preventieve en/of repressieve maatregelen worden genomen kan een persoon dit proces verder doorlopen, waarna extremisme optreedt. Hierbij wordt de wet overtreden om hun doel te bereiken. Tenslotte is terrorisme het gebruiken (en verheerlijken) van geweld gericht op mensen. Deze begrippen worden meer uitgebreid toegelicht in bijlage 2. Triggers Triggerfactoren spelen een belangrijke rol omdat ze van invloed zijn op de snelheid en richting van het radicaliseringsproces. Binnen dit proces is onderscheid tussen oorzakelijke factoren en triggerfactoren. Oorzakelijke factoren zijn structureel of langdurig terwijl triggerfactoren concrete gebeurtenissen zijn die de emmer doen overlopen. Dit zijn bijvoorbeeld incidenten, problemen of keuzes die aanleiding geven tot verdere radicalisering. Triggerfactoren zijn onder te verdelen in keerpunten en katalysatoren. Een keerpunt kan voor verdere radicalisering zorgen maar ook tot deradicalisering. Een katalysator kan leiden tot versnelling of vertraging in het radicaliseringsproces. (Bron: Triggerfactoren in het Radicaliseringsproces, Expertise-unit Sociale Stabiliteit). In de onderstaande tabel worden de typologieën gelinkt aan mogelijke triggers: Type Kenmerk Triggers Identiteitszoeker Worsteling met (hybride) Gevoelig voor triggers gerelateerd identiteit, zoektocht naar aan identiteit en sociale sociale binding. binding. Rechtvaardigheidszoeker Waarneming van onrecht, Gevoelig voor triggers gerelateerd zoektocht naar aan waargenomen onrecht tegen rechtvaardigheid. zichzelf of de eigen groep. Zingevingszoeker Crisis op persoonlijk vlak, Gevoelig voor triggers op zoektocht naar houvast en persoonlijk vlak en triggers zingeving. gerelateerd aan een ideologie die zingeving biedt. Sensatiezoeker Zoektocht naar spanning en Gevoelig voor triggers gerelateerd avontuur. aan geweld, spanning, romantiek en sensatie. Aanpak Radicalisering in Haarlemmermeer: preventie, detectie en repressie Preventie In preventie van radicalisering spelen eerstelijnsprofessionals en zorgverleners een cruciale rol. Zij hebben op dagelijkse basis direct contact met inwoners en zijn zodoende in positie tijdig te signaleren, melden en interveniëren, als ook (vooraf) te informeren. Met elkaar het goede gesprek aangaan is belangrijk om radicalisering te voorkomen. 4

8 Verschillende rollen Binnen de gemeente Haarlemmermeer staan verschillende eerstelijnsprofessionals dagelijks in contact met de doelgroep. Daarnaast zijn er ambtenaren die gevoel hebben voor wat er speelt en goede contacten hebben in de wijk. Zo zijn er verschillende rollen binnen de aanpak van radicalisering: Baliemedewerker - Baliemedewerkers staan dagelijks in contact met de inwoners. Zij spelen een cruciale rol in het oppikken van signalen. Bijvoorbeeld bij het uitgeven van paspoorten. Het is belangrijk dat zij weten wat signalen van radicalisering zijn en welke vervolgstappen te nemen. Leerplichtambtenaar Leerplichtambtenaren hebben zicht op en contact met schoolverlaters. Ook zij zijn daarom zeer belangrijk in het signaleringsproces. Voor hen is het zeer belangrijk goed te weten op welke manier zij gesprekken met jongeren kunnen voeren over radicalisering. Toezichthouders Toezichthouders zijn actief en zichtbaar in de wijk. Zij zijn ogen en oren van de gemeente waardoor zij signalen van radicalisering kunnen oppakken. Voor hen is het van belang te weten waarop te letten en hoe daarop te handelen. Staatcoaches en Jongerenwerkers Straatcoaches en Jongerenwerkers staan dagelijks in contact met de doelgroep. Zij zijn vaak vertrouwenspersoon en weten goed wat er speelt in de wijk. In preventie en signalering spelen zij bij uitstek een belangrijke rol. Gebiedsmanager Gebiedsmanagers weten wat er speelt in de wijk. Zij verbinden buiten met binnen door op het juiste niveau aan de bel te trekken. Intern kunnen zij zaken rondom radicalisering strategisch en tactisch aan het licht brengen, terwijl zij extern goede contacten onderhouden met sleutelfiguren in de wijk. Online Team en Call Center Medewerkers van Online Team en Call Center krijgen niet dagelijks of direct te maken met radicalisering. Zij communiceren echter wel dagelijks met inwoners. Het is belangrijk dat ook zij alert zijn op signalen en vragen over radicalisering kunnen beantwoorden. Politie De politie investeert al lang in de awareness rondom radicalisering. Intern heeft de politie een duidelijk meldsysteem. De wijkagent speelt een belangrijke rol in signalering omdat hij de ogen en oren in de wijk is. In het netwerk is de politie zeer belangrijk zowel preventief als repressief. 5

9 Scholen Scholen hebben vaak zicht op wat er speelt bij jongeren. In signalering kunnen zij dus belangrijk zijn als ze weten waarop gelet moet worden. Scholen kunnen daarnaast ook veel doen aan preventie door aandacht te besteden in de klas aan radicalisering, het gesprek daarover te organiseren en door te praten over cultuur(verschillen). Bovendien heeft de gemeente contact met scholen onder het thema Veilig in en om de School. Met de scholen is afgesproken dat zij hulp van de gemeente kunnen inzetten om de veiligheid op school te vergroten, ook rondom radicalisering. Sleutelfiguren Sleutelfiguren in de wijken en gemeenschappen zijn belangrijk om een vertrouwensband mee op te bouwen. Zij weten wat er speelt en zijn in de positie op het juiste moment in te lichten. Betrekken van inwoners Inwoners spelen ook een belangrijke rol bij het signaleren en melden van radicalisering. Zij kunnen afwijkingen van reguliere patronen in hun wijk en omgeving melden. We willen inwoners betrekken door hen te informeren, het gesprek met hen aan te gaan en ruimte bieden om vragen te stellen en zorgen te delen. Bijvoorbeeld door bewonersavonden, interreligieuze dialogen en keukentafelgesprekken. Betrekken van bedrijven Ook voor bedrijven is het belangrijk te weten op welke manier zij kunnen bijdragen aan preventie en signalering van radicalisering. Binnen gemeente Haarlemmermeer gaat daarom veel aandacht uit naar bedrijven op en rondom Schiphol. Voor een uitgebreide aanpak verwijzen we naar de Handreiking terrorismebestrijding voor bedrijven ( Detectie Het tijdig herkennen en signaleren van radicalisering is zeer belangrijk met het oog op preventie en repressie. Bij het signaleren is het van belang radicalisering in de volle breedte te beschouwen. Daarnaast is het belangrijk dat de juiste mensen weten hoe radicalisering te signaleren en hoe te handelen wanneer radicalisering speelt. Signalen van radicalisering zijn: 1. Plots en hevig afstand nemen van naasten. 2. Devotie (volledige toewijding). 3. Vijandbeeld van de samenleving. 4. Uiterlijke kenmerken (zwakke indicator). 5. Onderlinge solidariteit met (nieuwe) groep. Eigen identiteit ontlenen aan groepsidentiteit. 6. Kan zowel fysiek als virtueel zijn. NB. Let bij signaleren op: - Eén signaal is geen signaal - Dat meerdere personen getuigen 6

10 Repressie Binnen de repressieve aanpak zijn landelijk tussen Ministerie van Veiligheid en Justitie, Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), landelijk parket, nationale politie en de gemeenten afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheden binnen de aanpak radicalisering. Een speciale verantwoordelijkheid ligt hier bijvoorbeeld bij de Koninklijke Marechaussee (KMar). De KMar controleert in- en uitreizigers naar conflict gebieden en speelt daarom een belangrijke rol op het gebied van detectie en repressie. Het Rijk biedt bijvoorbeeld ook ondersteuning aan ouders en familieleden van een geradicaliseerd persoon. Repressieve aanpak in Haarlemmermeer In Haarlemmermeer is contra-terrorisme, extremisme en radicalisering (CTER) een vast onderdeel van de driehoek. Gemeente Haarlemmermeer werkt op het gebied van veiligheid en CTER samen met de gemeenten in politie-eenheid Noord-Holland, het Openbaar Ministerie, de Koninklijke Marechaussee, de Veiligheidshuizen, politie en NCTV. In deze integrale veiligheidsaanpak wordt uitgegaan van vier processtappen: 1. Verwerven en duiden van informatie Meldingen en signalen komen via verschillende kanalen binnen. Deze komen tijdens het CTER informatieoverleg ter sprake, vervolgens worden verschillende informatiechecks verricht. Na de informatiechecks worden in het CTER informatieoverleg vervolgstappen besproken waarna eventueel melding wordt gemaakt van de potentiele casus aan de betreffende burgemeester. 2. Tactisch afstemmen Deze melding wordt door de politie ingebracht in het regionale Integraal Tactisch Overleg (ITO). Het ITO brengt een integraal interventieadvies op hoofdlijnen uit aan de lokale driehoek. 3. Besluiten en sturen De driehoek kan besluiten dit advies over te nemen, niet over te nemen, of opdracht geven tot nader integrale informatiewerving. 4. Integraal voorbereiden en uitvoeren van interventies De regierol ligt nu bij de adviseur openbare orde en veiligheid (AOV er) van de gemeente. Experts vanuit verschillende disciplines (bestuur, zorg, opsporing en vervolging en/of veiligheidspartners) voeren een plan van aanpak uit op basis van het interventieadvies. Acties binnen gemeente Haarlemmermeer: preventie, detectie en repressie Onze prioriteit heeft het trainen van eerstelijns professionals die op dagelijkse basis met inwoners te maken krijgen zodat zij kenmerken van radicalisering kunnen herkennen. Bovendien hebben we al veel goede gesprekken gevoerd, dit willen we behouden en intensiveren. Tenslotte hebben we al een uitgebreid netwerk, hierin willen we blijven investeren en deze kennis blijven benutten. Hieronder worden een aantal acties beschreven. Deze interventies kunnen zowel preventief, detectief als repressief zijn. 7

11 Trainingen Er is behoefte aan kennis over radicalisering en meer tools om hiermee om te gaan. In deze trainingen worden professionals opgeleid om 1) signalen te herkennen, 2) te melden en 3) hoe om te gaan met radicalisering. Op 20 september start een eerste lichting van leerplichtambtenaren, baliemedewerkers van burgerzaken, toezichthouders en straatcoaches en jongerenwerkers. Later zullen meer trainingen worden ingezet om een zo groot mogelijke groep bewust te maken van signalen, hoe te handelen en ook hoe het gesprek over radicalisering aan te gaan. Het is belangrijk voldoende kennis te hebben over radicalisering. Daarom is deze training is niet vrijblijvend voor eerstelijnsprofessionals. Doel Signalen herkennen, weten hoe te handelen bij radicalisering, weten hoe om te gaan met radicalisering, kennis verwerven. Goede gesprekken Het is belangrijk om met sleutelfiguren in de wijk, scholen en inwoners het gesprek aan te gaan over radicalisering. Zij kunnen meedenken omdat dit een fenomeen is wat ons allemaal aangaat. Bovendien weten zij goed wat er speelt in hun wijk en school, en wat daar het meeste effect zal hebben. Vooral sleutelfiguren in (religieuze)gemeenschappen zijn belangrijk. De gebiedsmanagers hebben hier een belangrijke taak, zij hebben een vertrouwensband met sleutelfiguren en onderhouden deze relaties. We doen al veel op dit gebied. Zo is meermaals een interreligieuze dialoog gehouden en onderhoudt de burgemeester goede contacten met diverse geloofsgemeenschappen in Haarlemmermeer. We bouwen hierop voort en kunnen deze acties uitbreiden in overleg met gebiedsmanagement en het programma participatie. Wij denken hierbij aan het (nogmaals) organiseren van: interreligieuze dialoog, bewoners bijeenkomsten, gesprekken met sleutelfiguren en gebruik te maken van het e-panel. Doel Luisteren, vertrouwen opbouwen, informeren, gesprekken faciliteren en voeren, signaleren, delen. Benutten van het netwerk Radicalisering is een breed maatschappelijk fenomeen daarom is het belangrijk een uitgebreid netwerk te hebben. In Haarlemmermeer hebben we daar al veel in geïnvesteerd en deze relaties worden goed onderhouden. We hebben een goede samenwerking met de netwerkpartners, zoals MeerWaarde en de politie. Op deze manier wordt belangrijke informatie makkelijk en snel met elkaar gedeeld. Dit helpt bij het vroegtijdig oppakken van signalen, melden en inzetten van geschikte maatregelen. Daarnaast worden ervaringen met elkaar gedeeld om op die manier elkaars kennis te versterken en van elkaar te leren. Doel Informeren, kennis delen, leren van elkaar, weten wat er speelt. Meldpunt Er zijn verschillende meldpunten beschikbaar. Deze zijn veelal landelijk of regionaal ingericht (zie tabel hieronder). Het is belangrijk zorg te dragen voor inwoners die in hun kring te maken hebben met 8

12 radicalisering. Daarom zijn er op landelijk niveau veel mogelijkheden op het gebied van hulp en ondersteuning. Het is wenselijk dat inwoners van Haarlemmermeer ook bij ons terecht kunnen als zij dat willen, daarom stellen we een lokaal meldpunt beschikbaar. Doel aanspreekpunt zijn, signalen oppikken, vragen beantwoorden, zorgen ventileren. Doelgroep Meldpunt Site / contact Ouders en familieleden Hulplijn Radicalisering Ouders en familieleden Familiesteunpunt Radicalisering Burger en professionals Meld Misdaad Anoniem Scholen en leerkrachten School en Veiligheid / Rijksoverheid ilig-leren-en-werken-in-het-onderwijs Schematisch overzicht activiteiten De onderstaande acties willen wij inzetten. Voor een aantal acties geldt dat deze worden ingezet wanneer daar behoefte aan is, bijv. bewonersbijeenkomsten en inzet e-panel. Om die behoefte te peilen maken we gebruik van het uitgebreide netwerk. Daarnaast is het ook mogelijk dat er komend jaar acties bij komen op basis van de ervaringen met de trainingen en andere activiteiten. Na een jaar zal de aanpak door de werkgroep radicalisering worden geëvalueerd. Actie Wat Wie Basistraining Kennisniveau verhogen Eerstelijnsprofessionals Preventie, detectie (grote groep) Verdiepingstraining Kennisniveau verdiepen Eerstelijnsprofessionals (selecte groep) Preventie, detectie, repressie Werkgroep Informatie en kennis Multidisciplinair Preventie, detectie radicalisering uitwisselen netwerk Goede gesprekken Vertrouwensband Eerstelijnsprofessionals Preventie, detectie opbouwen (met sleutelfiguren en inwoners) Bewonersbijeenkomsten Bijeenkomst rondom Gemeente Preventie thema radicalisering (gesprek faciliteren, informeren) Interreligieuze dialoog In gesprek met elkaar Gebiedsmanagement Preventie Gemeentelijk meldpunt Lokaal en laagdrempelig vragen en melden Voor inwoners, professionals, door gemeente (OOV) Preventie, detectie, repressie 9

13 Veilig in en om de Scholen kunnen hulp OOV, Leerplicht Preventie, detectie, School van gemeente repressie inschakelen rondom thema radicalisering Inzetten e-panel Informatie verschaffen OOV, Participatie Preventie, detectie en ophalen Financiële middelen De regionale bestuurlijke stuurgroep heeft voor 2016 versterkingsgelden aangevraagd bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Voor 2016 is een bedrag toegekend ter hoogte van ,-. Dit bedrag bekostigt onder andere trainingen voor gemeentelijke eerstelijnsprofessionals. De verkregen gelden zijn echter niet structureel van aard en dienen te worden verdeeld over alle gemeenten in de eenheid Noord-Holland. Haarlemmermeer heeft voor 2016 budget gekregen om 15 professionals van een eendaagse basistraining te voorzien en 3 professionals van een tweedaagse verdiepingstraining in Voor 2017 bestaat de mogelijkheid wederom een aanvraag voor versterkingsgelden in te dienen. De verwachting is dat het toegekende bedrag niet toereikend zal zijn om meerdere professionals van en in gemeente Haarlemmermeer te trainen en aanverwante initiatieven te ontplooien op het gebied van preventie van radicalisering. Voor het trainen van medewerkers van de gemeente wordt nagegaan of het opleidingsbudget kan worden ingezet. Indien in 2017 blijkt dat er extra budget nodig is voor de uitvoering van de Aanpak Radicalisering wordt een aanvraag gedaan in de Voorjaarsrapportage Activiteit Aantal professionals Budget Eendaagse basistraining ,- Tweedaagse verdiepingstraining ,- Activiteiten ter ondersteuning van preventieve en n.v.t. 2000,- repressieve interventies * Incidentele bijdrage aan regionaal onderzoek en analyse n.v.t. 1000,- ten behoeve van strategisch beeld ** Totaal * Dit budget willen we flexibel houden om adequaat in te kunnen springen op de actualiteiten binnen de casuïstiek. ** Dit onderzoek draagt bij aan het in kaart brengen van de stand van zaken rondom radicalisering, waaronder ook in Haarlemmermeer. Dit draagt bij aan de te maken strategische keuzes op dit beleidsterrein. Communicatie 10

14 We zijn ons bewust van de lading die het onderwerp radicalisering heeft. Daarom wordt zowel intern als extern neutraal over dit onderwerp gecommuniceerd. We willen open het gesprek met elkaar en met inwoners aangaan. Evenals faciliteren dat inwoners het gesprek met elkaar aan kunnen gaan. Daarom wordt een laagdrempelig meldpunt georganiseerd, zodat inwoners met vragen, zorgen en signalen bij ons terecht kunnen. Dit plan wordt intern besproken omdat wij het belangrijk vinden dat collega s op de hoogte zijn van mogelijke signalen en hoe zij daar melding van kunnen maken. Het plan wordt ook extern gedeeld via de reguliere media zoals InforMeer. 11

15 BIJLAGEN Bijlage 1: Begrippenlijst Bron: Rijksoverheid, AIVD Polarisatie Polarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepen en toename van de segregatie (langs etnische en religieuze lijnen). Figuur 3: Radicaliseringsproces Radicalisering Het (actief) nastreven en/of ondersteunen van diep ingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar kunnen opleveren voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde (doel), eventueel met het hanteren van ondemocratische methodes (middel), die afbreuk kunnen doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect). Extremisme Extremisme is het fenomeen waarbij personen of groepen bewust over de grenzen van de wet gaan en illegale acties plegen om zo hun doel te bereiken. In Nederland kennen we diverse extremistische groeperingen met elk een eigen terrein, zoals rechts-extremisme, dierenrechtenextremisme en linksextremisme. Activisten zijn gematigder, zij opereren binnen de grenzen van de wet en ondernemen doorgaans geen illegale acties. Terrorisme Terrorisme is het uit ideologische motieven dreigen met, voorbereiden of plegen van op mensen gericht ernstig geweld, dan wel daden gericht op het aanrichten van maatschappij-ontwrichtende schade, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen, de bevolking ernstige vrees aan te jagen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. Het belangrijkste verschil met extremisten is dus dat terroristen uit ideologische motieven geweld plegen dat gericht is op mensen. Zij willen de bevolking angst aanjagen of de maatschappij ontwrichten, om zo de maatschappij te veranderen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. Daarbij kunnen dodelijke slachtoffers vallen. 12