> VERSLAG INSPRAAKDAG LEERLINGENBEGELEIDING Vlaams Parlement Vrijdag 5 maart 2010 (10u15 12u00)
|
|
- David Willemsen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 > VERSLAG INSPRAAKDAG LEERLINGENBEGELEIDING Vlaams Parlement Vrijdag 5 maart 2010 (10u15 12u00) < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon-instellingen - deze lijn wordt niet afgedrukt > 1 Inleiding Alle scholen maken werk van leerlingenbegeleiding, maar vaak zijn leerlingen toch slecht en onvolledig ingelicht bij wie ze terecht kunnen en wat ze kunnen verwachten. Hoe krijgen ze toegang tot die informatie? En hoe krijgt leerlingenbegeleiding een beter imago dan nu vaak het geval is? Aanwezig op het discussiesalon zijn 18 leerlingen van Leonardo Lyceum Quellinstraat, Mariaburcht Hasselt, Sint-Niklaas instituut Anderlecht, VTI Sint Lucas Oudenaarde, Atheneum Gentbrugge, Stedelijk Instituut voor Handel en Ambachten (Antwerpen), Middelbare Steinerschool De Es, Sint-Ludgardisschool Merksem, Sint- Vincentiuscollege in Ieper, Sint-Maria Instituut Antwerpen, Sint Lutgardis Mol. Ook uitgenodigd zijn twee luisteraars: Hugo Van de Veire, directeur van het VCLB regio Gent en Veerle Hubrecht, pedagogisch adviseur, CLB GO!. Het discussiesalon wordt geleid door Wim Van Rompu, kabinetsmedewerker en André Verdegem, departement onderwijs, afdeling ondersteuningsbeleid. VSK medewerker aanwezig is Ilke Jaspers. 2 Verslag De leerlingen stellen zich voor en vertellen van elkaar wat hun meest aangename schooldag was het voorbije schooljaar. Ilke: We starten met een korte situering rond leerlingenbegeleiding door Wim Van Rompu. Wim: Ik start met een korte uitleg over leerlingenbegeleiding, zodat je op de hoogte bent van enkele essentiële zaken rond leerlingenbegeleiding als de discussie begint. Ik zag vanochtend een vriend die archivaris is. Hij archiveert oude documenten en was bezig met het archiveren van documenten van het atheneum van Brussel. Hij kwam tot de vaststelling dat het onderwijs wel heel veel veranderd is. Vroeger was alles heel strak georganiseerd en regelde de school alles voor de leerlingen. Dat is beginnen veranderen in de jaren 90, twintig jaar geleden. Ten eerste is alles nu minder gekoppeld aan strakke regels. Ten tweede is er meer aandacht voor het individu. Wat op school gebeurt is nu maatwerk, aangepast aan individuele behoeften. Dat was vroeger niet zo. Vanuit die geschiedenis moet je de leerlingenbegeleiding ook bekijken. Eén van de belangrijke spelers op het terrein zijn de PMS-centra, nu de CLB s. We hebben er 72 in Vlaanderen en er werken een 3000-tal mensen; dokters, psychologen, maatschappelijk assistenten, verpleegkundigen Ze houden zich bezig met de volgende aspecten van leerlingenbegeleiding: - emotioneel welbevinden; - gezondheid; - onderwijsloopbaan;
2 pagina 2 > 10 - leren en studeren. Het CLB is een eerste belangrijke speler. Maar ook binnen de scholen zelf is er meer aandacht voor leerlingenbegeleiding. Vroeger had je niet zoiets als een leerlingenbegeleider op school, een groene leerkracht, een graadcoördinator, enzovoort. Je had een directeur, een provisor en een studiemeester. Voor individuele begeleiding kon je ofwel bij een leerkracht terecht, ofwel bij je ouders. Een derde belangrijke speler waar er meer aandacht voor is, zijn de leerlingen zelf. Dan gaat het over peer coaching of peer mediation. Dat zijn systemen waarbij leerlingen andere leerlingen ondersteunen en helpen, zoals een systeem met peters en meters. Niet alleen binnen de school is er een evolutie geweest. Ook buiten het onderwijs gaat er meer aandacht naar het individu. Allerlei externe organisaties zijn nu zo gestructureerd dat ze beter tegemoetkomen aan de noden van dat ene kind. Misschien is het nu zelfs zo dat er te véél aandacht gaat naar het individu. Als we over leerlingenbegeleiding spreken, kunnen we niet alles over één kam scheren. Je verhaal doen bij een vertrouwenspersoon op school is anders dan aankloppen bij het CLB. De drempel is daar hoger. Het wordt nog moeilijker als je naar een organisatie gaat buiten de school. Er zijn dus heel wat vormen van leerlingenbegeleiding, zoveel zelfs dat de leerlingen de bomen door het bos niet meer zien. De discussie van vandaag gaat erover hoe we daar meer duidelijkheid in kunnen scheppen. André: Dan starten we nu met de discussie. We hebben zes stellingen opgesteld, waar we elk tien minuten voor uittrekken. Stelling 1: Leerlingenbegeleiding op school. Is dat eigenlijk allemaal wel nodig? Ik zal wel op andere plaatsen antwoorden vinden op mijn vragen als ik er heb! Ik heb nog nooit problemen gehad en ben er nog nooit naartoe geweest. Maar als ik problemen had, zou ik niet gaan. Die mensen ken ik niet en ik zou ze ook nooit vertrouwen. Je kan buiten de school ook info vragen maar eer je die info vindt Het is gemakkelijker om het op school te vragen. André: Je kan die mensen niet vertrouwen, zegt iemand. Vertrouw je je leerkrachten?
3 pagina 3 > 10 Bepaalde leerkrachten wel, want daar heb ik al jaren les van. Maar CLB s, psychologen en leerkrachten die al een tijdje met leerlingenbegeleiding bezig zijn, die ken ik niet en daar zou ik ook niet bij gaan. Mocht je daar leerkrachten zetten, zou ik die wel vertrouwen. André: Zijn er leerlingen die daar anders over denken? Je hebt wel gelijk dat het moeilijk is om vertrouwen te winnen maar CLB s hebben wel meer kennis dan leerkrachten want ze zijn meer gespecialiseerd. Dat is belangrijk. Veel problemen kan je buiten de school oplossen maar een probleem zoals pesten moet je op de school oplossen. Ik vind het logisch dat ik naar een leerlingenbegeleider ga want die kent de collega s en kan ervoor zorgen dat ze de gepeste aanspreken. Dat klopt als het over pesten gaat. Maar andere zaken, zoals tienerzwangerschap, kan je toch niet binnen de school bespreken. Ja, daar heb je wel gelijk in. Maar bij wie kan je dan terecht? Je moet er toch met mensen over kunnen praten, eventueel op school of met je ouders. Dan speelt het CLB toch zeker een rol. Ze kunnen je bijvoorbeeld helpen zoeken naar een ziekenhuis. Je ouders kunnen daar niet zo goed bij helpen.. André: Dus je kan het CLB vertrouwen? Soms. Soms kan het CLB je wel op de verkeerde weg helpen en meer problemen creëren. André: Moet leerlingenbegeleiding meer rekening houden met jullie? Op onze school houden ze wel rekening met ons. Ik denk ook niet dat ze onze ouders zouden aanspreken. Het zit goed in elkaar bij ons. Ik vind het belangrijk dat je een persoonlijk gesprek kan hebben met een CLB-medewerker.
4 pagina 4 > 10 André: We schaffen leerlingenbegeleiding af. Is dat een oplossing? Ik denk dat er heel wat leerlingen zijn die dan de weg kwijt geraken. André: Is het belangrijk dat leerlingenbegeleiding gratis is? Ja. Stelling 2: De medische onderzoeken zijn verouderd, niet meer aangepast aan deze tijd. Ze moeten meer rekening houden met de jongeren! Wat mag weg en wat moet blijven? Of moeten we het gewoon helemaal afschaffen? En is het echt nodig dat we met z n allen zoveel keer moeten gaan? Voor mij mag dat wel blijven. We gaan daar naartoe, bekijken een dvd tje Het is best wel leuk. Maar ik denk dat veel mensen zich daar zoals in een fabriek voelen. Je wordt weinig persoonlijk behandeld. Het gebeurt precies automatisch. André: Waarvoor dienen die medische onderzoeken eigenlijk? Ik heb een vermoeden dat ze controleren hoe je lichaam groeit tijdens de puberteit, zodat ze kunnen ingrijpen als er iets niet goed gaat. Ik vind dit ook niet al te aangenaam. Het klopt dat het op fabriekswerk lijkt. Je zit in je ondergoed in een ijskoud kamertje te wachten. Het zou een stuk comfortabeler kunnen zijn, en er zou ook meer aandacht naar persoonlijk contact moeten gaan. Het wachten duurt zo lang. Ik denk dat we zeker een uur staan wachten. Als je de laatste bent, duurt dat echt lang. Ik vind de blik waarmee ze je bekijken niet aangenaam. Je kan niet inschatten of er iets niet goed is. Het is zo n onderzoekende, neutrale blik. Pas vier weken later krijg je een brief, en die is dan nog aan je ouders gericht. Je mag die zelf niet eens openen. Ik vind dat ze toch al kunnen laten weten of alles in orde is. Dat kan je al geruststellen. André: Vindt de rest dat ook? Ik vind dat ook. De sfeer is te onpersoonlijk. Ze vragen of je rookt of drinkt en of er nog andere zaken zijn die je wil vertellen. Dan wil je niet meteen je hart uitstaorten omdat je zo lief behandeld wordt
5 pagina 5 > 10 Het wachten op het onderzoek kan een stuk gezelliger. Ze doen te weinig moeite om het aangenaam te maken. André: Hoe kunnen ze het aangenamer maken? Ik ga veel liever naar mijn huisarts dan naar het CLB. Mijn huisarts heeft ook veel patiënten en kent ook niet iedereen maar toch is het er veel gezelliger. In principe kan dat dus bij het CLB. Als ze erin slagen je het gevoel te geven dat ze écht geïnteresseerd zijn, heb je ook meer de neiging om erge en serieuze dingen te vertellen, dingen die belangrijk zijn. Twee jaar geleden ging ik naar het CLB en de dokter zei: Doe je broek af en blaas eens op je hand. Hij had toch eerst iets anders kunnen zeggen, zodat het wat meer persoonlijk werd? Vorig jaar hadden wij twee vrouwelijke medewerkers. De eerste was onpersoonlijk. De tweede sprak echt met jou en dat ging sneller voorbij, dat was aangenamer. Wij zijn twee jaar geleden naar een nieuw ingericht CLB-kantoor gegaan. Daar was het een stuk aangenamer. De kamers waren verwarmd en op de muren hingen er tekeningen. Je kon ook aflezen hoeveel je woog op de weegschaal, dat kon vroeger niet. Je kreeg ook veel meer informatie. André: Alle scholieren moeten naar het CLB. Er is niet enorm veel tijd en het personeel is beperkt. Hoe pakken we dat best aan? Moeten we het medisch onderzoek anders organiseren? Moeten we minder vaak naar het medisch onderzoek gaan? Vergeet niet dat het CLB ook een preventieve rol heeft en moet voorkomen dat er problemen ontstaan. Misschien moeten ze het niet langer verplichten maar de keuze geven om te gaan. Zo kunnen jongeren uit gezinnen waar ze het minder breed hebben, toch nog gratis op consultatie. In dat geval is het moeilijk om te gaan als de helft van de klas niet gaat, denk ik. Dat vind ik ook. Om de twee jaar gaan is goed. Er kan op twee jaar tijd veel veranderen. André: Ik ga deze stelling afronden met de conclusie: we willen het medisch onderzoek behouden maar het moet leerlingvriendelijker georganiseerd worden. Stelling 3:
6 pagina 6 > 10 De bomen maken een bos. Leerlingbegeleiders, groene leerkrachten, CLB-medewerker, externe hulp Help! Wie zijn ze, waar kan ik ze vinden, en wanneer? Bij ons is dat goed geregeld. Wij hebben een CLB-medewerker en een leerlingenbegeleider. We hebben ook een folder gekregen met alle info en nuttige telefoonnummers, zoals de zelfmoordlijn. André: Hoe geraak je bij het CLB? Je kan er terecht in lokalen op school. Daar zitten ze dan enkele middagen tussen bepaalde uren. André: Mag je tijdens de les ook naar de CLB-medewerker of interne leerlingenbegeleider gaan? Als je problemen hebt, worden die met de klastitularis en ouders besproken. Bij leerproblemen wordt er een moment tijdens de lesuren gekozen om met een begeleider mee te gaan. Bij ons hebben ze enveloppes waar je briefjes insteekt, dan komen ze ons uit de klas halen. Wij hebben een CLB-gebouw naast onze school, waar ook andere scholen terechtkunnen. Ik vind het geen goed idee om leerlingen uit de les te halen want vaak willen die niet dat iedereen dit weet. Ik denk dat dit veel mensen tegenhoudt om naar het CLB te gaan. Bij ons kan je tijdens de les gaan maar ook erna en tijdens de middag. Wij hebben wel maar één leerlingenbegeleider. Als die je niet ligt, heb je een probleem. Daarom vind ik dat er meerdere moeten zijn. Begeleiding door een leerkracht kan soms moeilijk zijn. Die leerkracht moet je daarna nog punten geven Ik denk dat je dan als leerling best even vergeet dat je met een leerkracht aan het praten bent. André: Het is vervelend om uit de klas te gaan omdat iedereen dan weet dat je een probleem hebt. Is het eigenlijk normaal dat de school toestaat dat leerlingen tijdens de les naar het CLB gaan? Kan daar eigenlijk geen misbruik van gemaakt worden? Moet een school hier regels opleggen? Ik vind wel dat de leerkracht op voorhand ingelicht moet worden om problemen te vermijden. Wij hebben op school een boksbal voor leerlingen die zich willen afreageren. Daar is een LO-leerkracht bij die weet hoe hij agressieve jongeren moet aanpakken. André: Is het altijd nodig dat de school weet waarvoor je naar het CLB of leerlingenbegeleider gaat? Ze zouden moeten weten hoe belangrijk het is dat je gaat, maar niet waarom je precies gaat.
7 pagina 7 > 10 André: Hoe kijkt de klas naar de leerlingen die er naartoe gaan? Wij hebben een kleine school dus we hebben vaak dezelfde klas en klastitularis doorheen al onze jaren. Bij ons is er geen probleem omdat we zo hecht zijn. Leerlingen die regelmatig naar de leerlingenbegeleider gaan, hebben wel een reputatie. Het mag er eigenlijk wel wat discreter aan toegaan. Stelling 4: Leerlingbegeleiders, groene leerkrachten, CLB-medewerkers Help! Wie moet wat doen als we ze gevonden hebben? Zit er een verschil in wat de school moet aanbieden en wat er daarbuiten aangeboden moet worden? Voor elk probleem moet er gespecialiseerde hulp zijn zoals thuisproblemen, financiële problemen, pesterijen enovoort. Het zou helpen als er gespecialiseerde mensen zijn. André: Moeten die mensen in de school zitten of mag dat het CLB zijn? Ik denk dat je in het begin toch naar je leerlingenbegeleiders gaat in de school. En als ze merken dat ze je niet kunnen helpen, kunnen ze je doorverwijzen naar anderen die meer gespecialiseerd zijn. André: Leerlingenbegeleiding in de school moet dus laagdrempelig zijn, maar moet op tijd kunnen doorverwijzen naar iemand die meer gespecialiseerd is? Dat lijkt mij een goed systeem. André: Stel, je bent een drugsdealer, je hebt een verslaving, je verkoopt op school maar je wil wel van je verslaving afgeraken. Je stapt naar de leerlingenbegeleider, en je vraagt om hulp. Mag die leerkracht/leerlingenbegeleider dat aan de directeur zeggen? Ik vind het dom om zoiets te zeggen. Ze zijn verplicht om dat door te zeggen. Ik denk dat ze gebonden zijn aan het beroepsgeheim. Leerkrachten hebben bij ons op school geen zwijgplicht. Het is wel erg als je dat op voorhand niet weet en dan ineens vaststelt dat al je leerkrachten je probleem kennen.
8 pagina 8 > 10 Als ik drugs zou dealen, zou ik zeker niet naar een leerlingenbegeleider op school gaan. Leerkrachten staan er nu eenmaal om bekend dat ze roddelen. André: Als je andere leerlingen in gevaar brengt, zoals bij het dealen, dan is iedereen verplicht om de directeur op de hoogte te brengen. Dan is er geen verschil tussen de schoolexterne en de schoolinterne leerlingenbegeleiders. Schoolinterne begeleiders zijn nooit gebonden aan beroepsgeheim. Ze moeten wel discreet omgaan met informatie. Roddelen mag dus niet. Het gaat hier om het principe Need tot know, not nice to know. Dat een leerkracht geen zwijgplicht heeft, dat is toch iets dat iedereen moet weten. Het zal onze kijk op leerlingenbgeleiding veranderen. Je gaat er altijd vanuit dat iemand persoonlijke informatie voor zichzelf houdt André: Leerkrachten mogen het wel niet zomaar aan iedereen doorvertellen, alleen maar aan de noodzakelijke personen. Daar moet je van uitgaan. Ik wil deze stelling afronden met deze conclusie: er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over wie wat mag vertellen aan wie en wat daarna met die informatie gebeurt. Klopt dat? Ja. Stelling 5: Kiezen en studeren. Er zijn nogal veel leerlingen die blijven zitten, het is beter om een test te doen voor je een richting kiest, die je zegt in welke richting je past! : Ik ga niet akkoord want een test geeft geen perfect beeld. Je moet je vooral thuis voelen in een richting. Ik ga daar wel en niet akkoord mee. Het moet niet per se een test zijn. Een gesprek met een leerkracht is ook goed. Kiezen voor een bepaalde richting omdat je vrienden daar zitten, gebeurt nog te vaak. Ik zou geen test organiseren, maar een soort salon waar je meer info krijgt over de verschillende studierichtingen. Zo kan het watervaleffect beperkt worden. Je leert een richting toch vooral kennen door ze te volgen? Ik zie het nut van zo n test echt niet in. André: Maar het is wel een feit dat we met een watervaleffect zitten en dat er een heleboel mensen zijn die niet goed kiezen. Hoe moeten we dat oplossen?
9 pagina 9 > 10 Veel mensen kiezen ook gewoon te hoog omdat hun ouders heel hard pushen. Een test is ook niet altijd betrouwbaar, het gevaar bestaat dat leerlingen dat niet serieus nemen. Een sit-in lijkt me beter. De school zelf durft ook te pushen. Als je heel goed bent in wiskunde maar eigenlijk interesseert je dat weinig, gaan ze je toch een wiskunderichting aanraden. Het is belangrijker dat je iets graag doet dan dat je er goed in bent. André: Is dat de mening van iedereen? Mijn ouders hebben mij ook gepusht om Latijn te doen. Eigenlijk was dat wel goed want nu doe ik het heel graag en anders was ik daar niet gestart, want Latijn interesseerde me echt niet. In de meeste gevallen zijn de leerlingen hun ouders wel dankbaar. Ik denk ook wel dat de meeste ouders inzien wanneer het te zwaar wordt. Ouders zouden toch meer aandacht moeten hebben voor wat hun kind aan kan en wat niet. De situatie thuis speelt ook een rol. Als je ouders aan het scheiden zijn, kan dat een invloed hebben op je schoolprestaties. Stelling 6: Informatie. Op school en in het CLB weten ze veel over de leerlingen, praten ze ook over leerlingen en schrijven ze dingen op. Maar ik lig daar niet echt wakker van. Die mensen zullen wel weten wat het beste is voor ons!: Ik zit in de schoolraad en ben daar te weten gekomen dat je je dossier kan opvragen als je dat wil. Je mag het inzien maar je mag er niets aan wijzigen. Ik zou toch willen weten wat er in mijn dossier staat, wat er gezegd wordt op de klassenraad. Ik vraag me af welke leerkracht wat zegt. Ik denk ook wel dat je het wat kan afleiden door je eigen gedrag. André: Als je niet naar een CLB gaat, dan zal er natuurlijk ook niet zoveel in jouw dossier staan. Ja, ik ben twee keer bij de directeur geweest voor vandalisme maar dat was niet echt mijn fout. Ik vraag me dan af, welke versie ze dan in het dossier zetten. André: Dat zal je moeten vragen aan je directeur.
10 pagina 10 > 10 We krijgen ook nooit info over waar je met vragen terecht kan. Het is dan wel een grote stap om ineens te zeggen: Ik wil dat inkijken. 3 Conclusies - Leerlingenbegeleiding heeft zeker een meerwaarde. - Er is onduidelijkheid rond het medisch onderzoek. Waarvoor dient dit onderzoek? Wat gebeurt er met de informatie? Er is nood aan meer en duidelijkere info. Medisch onderzoek moet leerlingenvriendelijker georganiseerd worden. - Leerlingen willen mee betrokken worden in de zaken die hen aangaan. - De ene leerkracht / CLB medewerker wekt vertrouwen, de andere niet. Vertrouwen kunnen wekken en duidelijker maken waarvoor bepaalde zaken onderzocht worden is belangrijk. - Leerlingen vragen meer feedback over hun onderzoeken aan CLB-medewerkers! - Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over wie wat mag vertellen aan wie en wat daarna met die informatie gebeurt. - Ouders kiezen wel vaker de richting van BAO naar SO, en niet de leerlingen zelf. - Een test die naar interesses peilt en je helpt kiezen is interessant. Vaak wordt er niet altijd rekening gehouden met de interesses, maar meer met de vaardigheden.
Ben ik verplicht om naar school te gaan? Kan de school mij als straf naar huis sturen? Kunnen we op school een leerlingenraad opstarten?
Ben ik verplicht om naar school te gaan? Kan de school mij als straf naar huis sturen? Kunnen we op school een leerlingenraad opstarten? Zit je met een vraag over school? Of wil je weten wat je rechten
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieWat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen?
Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? In deze folder vind je een antwoord, en lees je ook bij wie je terecht kan als je over mishandeling of verwaarlozing
Nadere informatieDit boekje is van:..
Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatie> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag)
> VERSLAG MAATSCHAPPELIJKE STAGES II Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 (namiddag) Aanwezig: 18 leerlingen Vertegenwoordiging: Vrij Technisch Instituut Leuven, Sint-Theresia-instituut Kortrijk,
Nadere informatieOpGroeieN. OpGroeieN. DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien
OpGroeieN OpGroeieN DaT doen We in Best SaMen! DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien Beste Betsy is het Centrum voor Jeugd en Gezin in Best. Niet
Nadere informatie> VERSLAG INSPRAAKDAG POLITIEK OP SCHOOL Vlaams Parlement Vrijdag 5 maart 2010 (13u15 15u00)
> VERSLAG INSPRAAKDAG POLITIEK OP SCHOOL Vlaams Parlement Vrijdag 5 maart 2010 (13u15 15u00) < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon-instellingen - deze lijn wordt niet afgedrukt
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieEnquête Vlaamse Scholierenkoepel 2011-10-25
Enquête Vlaamse Scholierenkoepel 2011-10-25 Hoe link is je school Relaties op school In het 2 e semester van het schooljaar 2010-2011 hield de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) een enquête onder 4200 leerlingen.
Nadere informatie1 Ben of word jij weleens gepest?
Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieHet Centrum voor Leerlingenbegeleiding in vragen
Het Centrum voor Leerlingenbegeleiding in vragen Het Centrum voor Leerlingenbegeleiding in vragen Onze school heeft een CLBmedewerker. Wat doet die precies? CLB staat voor het Centrum voor Leerlingenbegeleiding.
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieSCHOOL TIME-OUT. Lang programma. School Time-out
SCHOOL TIME-OUT Lang programma School Time-out Op één of andere manier raak ik altijd in confl ict met de leerkrachten. Er zit zoveel in mijn hoofd dat ik me niet kan concentreren op school. Als ik de
Nadere informatieVoorstelling Onafhankelijk leven
Voorstelling Onafhankelijk leven Inhoudsopgave 1. Wat is Onafhankelijk leven?... 3 2. Waarom is Onafhankelijk Leven belangrijk?... 4 3.1. Met een persoonlijk assistentie budget (PAB) kan je onafhankelijk
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieStudiek e uze. Neem je tijd voor belangrijke stappen!
Studiek e uze Neem je tijd voor belangrijke stappen! Alles over studiekeuze Vlaamse infolijn - Onderwijs tel. 1700 (gratis nummer) Onderwijskiezer www.onderwijskiezer.be Departement Onderwijs www.onderwijs.vlaanderen.be
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieIedereen heeft een verhaal
informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieStudiek e uze. Neem je tijd voor belangrijke stappen!
Studiek e uze Neem je tijd voor belangrijke stappen! Alles over studiekeuze Vlaamse infolijn - Onderwijs tel. 1700 (gratis nummer) Onderwijskiezer www.onderwijskiezer.be Departement Onderwijs www.ond.vlaanderen.be
Nadere informatieWil jij minderen met social media?
Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.
Nadere informatie30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN
30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN Alle kinderen die wij gevraagd hebben om een tip voor jullie hebben gezegd: blijf je vertrouwen in mij tonen, behandel me niet als een
Nadere informatieVerslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen
Verslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen Doelgroep Methodiek Thema s 11 ouders van jongeren in secundaire scholen (2014) Waarderende benadering Ouderbetrokkenheid- Communicatie Ondersteuning
Nadere informatieMijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO
Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende
Nadere informatieVoor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005
Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen uitgave 2005 Steeds meer kinderen stellen vragen aan de Kinderrechtswinkels over echtscheiding. Scheiden kan niet zomaar, je moet heel veel regels
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieHandleiding voor de begeleider: CLB-medewerker of leerkracht
1 Informatie over het medisch onderzoek door het CLB Handleiding voor de begeleider: CLB-medewerker of leerkracht Doel van deze flappenmap Tijdens hun schoolloopbaan komen kinderen en jongeren regelmatig
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieSoms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw
Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieAls je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.
Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een
Nadere informatieProtocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.
Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke
Nadere informatiev e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan
v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09
Nadere informatieHeilig Jaar van Barmhartigheid
Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieAllereerst zijn we benieuwd naar jouw reactie en willen we graag dat je de volgende vragen beantwoordt:
Pesten: ECHT NIET Terugblik Beste werker van team 6, Afgelopen vrijdag heb je als afronding van onze introductieweek de film BENX kunnen zien. Dit hebben we niet zonder reden gedaan. Deze film past immers
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieIk wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld
Ik wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld Symposium Slachtofferhulp Grenzen in het geding Den Haag, 20 februari 2015 Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris
Nadere informatie1. Als iemand mij in een groep onverwacht een vraag stelt, kan ik rustig een antwoord bedenken/geven. Nooit Soms Regelmatig Vaak Altijd
Assertiviteitstest Kun je duidelijk jouw grenzen aangeven? Vink steeds het antwoord aan dat het best bij je past. 1. Als iemand mij in een groep onverwacht een vraag stelt, kan ik rustig een antwoord bedenken/geven.
Nadere informatieVragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs
Vragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs Inleiding Hieronder staan een aantal vragen. De vragen gaan allemaal over de middelbare school. Jij gaat de vragen beantwoorden.
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieVoor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.
Voor jou! 9 Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Het boek gaat over geloven. Het gaat over jouw geloof! Lees en bekijk alles goed. Je
Nadere informatieLucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?
Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieAfdeling Medische Psychologie Informatie voor kinderen, jongeren en hun ouders
Afdeling Medische Psychologie Informatie voor kinderen, jongeren en hun ouders Je bent doorverwezen naar de afdeling Medische Psychologie van het Sint Anna Ziekenhuis. Deze brochure geeft je informatie
Nadere informatieHoe Yulius jongeren met autisme kan helpen
Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieEN HET ONDERSTEUNINGS CENTRUM JEUGdZORG
EN HET ONDERSTEUNINGS CENTRUM JEUGdZORG 2 Inleiding In deze brochure vind je informatie over het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg. We leggen uit wat het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg is, wie er werken
Nadere informatieRAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS
RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieon track again Opnieuw op weg na een zelfmoordpoging
on track again Opnieuw op weg na een zelfmoordpoging Ben je alles even moe? Zag je geen uitweg meer? Dacht je aan zelfmoord als een oplossing voor je problemen? Dit boekje laat jou zien dat je een heleboel
Nadere informatieProtocol Digitaal pesten
Protocol Digitaal pesten 2 1 Inleiding 1.1 Doelstelling 3 1.2 Beleid 3 1.3 Voorwaarden beleid 3 2. Achtergrondinformatie 2.1 Wat is digitaal pesten? 3 2.2 Waarom is digitaal pesten zo erg? 3 2.3 Signalen,
Nadere informatie30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN. Wijs ze op. www.lereniseenmakkie.nl. en de online coach.
30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN Wijs ze op en de online coach. Vermijd stressverhoging: dat blokkeert het leren nog meer. Wijs je kind steeds weer op wat het al wel
Nadere informatieDeze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.
Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP
Nadere informatieMINIGIDS Omschrijving van de talenten
Omschrijving: Waar haal ik mijn drive vandaan? Aansteker Bezige Bij Als ik een idee heb of hoor, wil ik meteen aan de slag gaan. Ik wil actie en ben vaak de eerste die eraan begint. Ik steek vaak anderen
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatieVormingspakket Energie. De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie
De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie Normaal gezien sluit de netbeheerder de elektriciteit nooit af. Er zijn echter 3 uitzonderingen. De eerste uitzondering is als er gevaar is door technische
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieLes 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts
Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan
Nadere informatieGevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!
Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je
Nadere informatieResultaten Bevraging. Pesten op school
Resultaten Bevraging Pesten op school Een initiatief van de drie ouderkoepels (KOOGO, GO! Ouders en VCOV) in het kader van de Vlaamse Week tegen Pesten Samen tegen pesten: wie doet er mee? De cijfers Wanneer
Nadere informatie> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013
> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieDip, down of depressie Hulp bij depressiviteit
Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als
Nadere informatieJe rechten bij de dokter vanaf 12 jaar Informatie voor tieners
Je rechten bij de dokter vanaf 12 jaar Informatie voor tieners Vrouw Moeder Kindcentrum In deze folder kun je lezen hoe het zit met jouw rechten en plichten in het ziekenhuis. Wie geeft bijvoorbeeld toestemming
Nadere informatieuitgave december 2011 beroepsgeheim
uitgave december 2011... met thet beroepsgeheim ... met het beroepsgeheim Sommige problemen, ziektes, kan je niet in je eentje oplossen. Om deze problemen aan te pakken, heb je hulp nodig van mensen die
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieFeedback aan leerkrachten
Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieDe kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.
Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatiePersoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling
PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat
Nadere informatiet Kompas School met de Bijbel Westbroek
t Kompas School met de Bijbel Westbroek Het protocol sociaal gedrag Het pestprotocol is een belangrijk onderdeel van het beleid van onze school. We hebben dan ook een protocol opgesteld dat op de hele
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatieIk wil dood suïcidaliteit
Ik wil dood suïcidaliteit bij jongeren Mark De Bock Anneleen Franssens Annelies Kog Klinisch psychologen en orthopedagogen, psychotherapeuten UKJA Waar of niet waar? De meeste zelfmoorden gebeuren impulsief
Nadere informatieuitgave januari 2015
uitgave januari 2015 Veel kinderen stellen vragen aan de Kinderrechtswinkel over wat er met hen gebeurt als hun ouders uit elkaar gaan. Bijvoorbeeld of zij kunnen beslissen bij welke ouder ze willen wonen
Nadere informatiePortret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO
Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Dit portret gaat over H., een vrouw die met een evoluerende spierziekte nog lang voor de klas heeft gestaan in het lager
Nadere informatieDe kracht van ADHD. Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD
De kracht van ADHD Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD Vraag Wie heeft er ADHD in de zaal? Voorstellen Arno de Poorter ADHD Jaren hulpverlening 2007 afgestudeerd Psycholoog 2008 begonnen met Hulp
Nadere informatie