In beeld en. 14 ANTenne juli - september 2015 NR 3. Aan de slag voor 3 bedreigde dagvlinders in de provincie Antwerpen?

Transcriptie

1 In deze vaste rubriek zetten we een In beeld en regio, project of soort uit de provincie Antwerpen in de kijker. Ook nieuwe initiatieven behoren hiertoe. Wens je als natuuronderzoeker, conservator (beonder de loep heerder) of landschapsontwikkelaar je werkingsgebied, project of werkgroep onder de aandacht te brengen bij onze lezers, geef ons dan een seintje ( Aan de slag voor 3 bedreigde dagvlinders in de provincie Antwerpen? Auteurs: Wouter Vanreusel & Ilf Jacobs, Natuurpunt Studie, wouter.vanreusel@natuurpunt.be Vorig jaar (ANTenne 2014/3) berichtten we dat de basisrapporten voor soortbeschermingsprogramma s (SBP) voor 3 dagvlinders klaar waren (argusvlinder, bruine eikenpage en heivlinder) en dat we wachtten op de omzetting naar volwaardige soortbeschermingsprogramma s zoals voorzien in het Soortenbesluit (Belgische Staatsblad, dd. 13/08/2009). Intussen heeft minister Schauvliege in een antwoord op een parlementaire vraag laten weten dat voor deze 3 soorten geen soortbeschermingsprogramma s zullen worden uitgewerkt. De focus van het Vlaamse soortenbeleid ligt momenteel hoofdzakelijk op soorten die hinder kunnen veroorzaken (zoals de bever) en op soorten van de Europese richtlijnen (waarop geen enkele van onze inheemse dagvlindersoorten staat). Van de overige soorten wordt verwacht dat ze meeliften met de maatregelen voor Europese soorten en gebieden. Maar helaas is dat voor veel soorten niet het geval. Bijvoorbeeld argusvlinder en bruine eikenpage leven voor een groot deel buiten IHD-gebieden (IHD= Instand- HoudingsDoelstellingen of natuurdoelen). Welke impact dit beleid gaat hebben op de vele zeldzame inheemse soorten zonder Europese bescherming moet nog blijken. Op het eerste gezicht ziet de toekomst er niet rooskleurig uit voor soorten als heivlinder, argusvlinder en bruine eikenpage. Die gingen reeds dramatisch achteruit (en doen dat nog steeds) en riskeren zonder gerichte inspanningen uit te sterven in de provincie. De meeste 1 Figuur 1: Overzicht van de recente waarnemingen van heivlinder in de provincie Antwerpen met aanduiding van de brongebieden, de mogelijk te koloniseren gebieden, en de gebieden die als stapsteen zouden kunnen dienen indien ze voldoende goed ingericht worden. 14 ANTenne juli - september 2015 NR 3

2 van hun actuele leefgebieden zijn wel op een of andere manier beschermd, maar omdat de meeste populaties klein zijn of sterk versnipperd, is dit onvoldoende. Een soortgerichte insteek is nodig, zoals op belangrijke plaatsen gericht rekening houden met de essentiële hulpbronnen (bv. nectar- en waardplanten, gunstig microklimaat), verbindingen aanleggen of soms actieve soortgerichte maatregelen nemen zoals herintroductie. Een goed overzicht en coördinatie van de acties is eveneens essentieel voor een succesvolle bescherming, maar ontbreekt nu volledig. Omdat onze vlinders niet kunnen wachten, sommen we in dit artikel per soort de belangrijkste leefgebieden in de provincie Antwerpen op, de toestand en bedreigingen en de maatregelen die nodig zijn om de achteruitgang te kenteren. Hopelijk kan dat terreinbeheerders en andere betrokkenen ook los van het soortenbeleid inspireren om binnen de eigen gebieden of werking reeds een inspanning te doen. Heivlinder De heivlinder is een habitatspecialist van droge heides,(land)duinen en droge schraalgraslanden. In de provincie Antwerpen zijn de meeste van de resterende grote biotopen van dit type beschermd als natuurgebied of militair domein met natuurbeheer. We kunnen nog drie zgn. behoudseenheden onderscheiden. Dat zijn zones waarbinnen meerdere leefgebieden en potentievolle gebieden liggen binnen koloniseerbare afstanden. In het noordwesten van de provincie is de heivlinder nog aanwezig in de Kalmthoutse Heide, het Groot en het Klein Schietveld. De populatie regelen worden genomen. van de heivlinder in de Kalmthoutse Ook de deelpopulatie in het gebied Heide maakt deel uit van een grensoverschrijdende populatie die verder komt wat versnipperd over het ter Klein Schietveld is klein. De vlinder loopt in het Nederlandse deel van rein voor en is voornamelijk aanwezig op recent geplagde zones. Net het Grenspark Kalmthoutse Heide De Zoom. De populatie is groot en als op het Groot Schietveld is ook lijkt momenteel niet onder druk te hier het aanbod aan snel opwarmende zandige plekken en geschik staan. Bij het beheer worden er nu reeds tal van maatregelen genomen te waardplanten eerder beperkt. Het om de kwaliteit van het heidelandschap te verhogen, met gunstige de soort hoewel best wat meer ge beheer in het gebied is gunstig voor effecten op de heivlinder. focust wordt op habitatherstel van Hoewel het Groot Schietveld een stuifduinkopjes. De connectiviteit aanzienlijke oppervlakte heeft, is de verhogen met zowel de Kalmthoutse heide als het Groot Schietveld is populatie van de heivlinder er niet heel groot. Het gebied bestaat grotendeels uit natte en vergraste heide wisseling te faciliteren. tevens belangrijk om genetische uit en wordt goed geïnventariseerd op In het centrum van de provincie is vlak van dagvlinders. Toch worden de situatie minder rooskleurig. In de de Heivlinders er bijna uitsluitend meeste historische gebieden is de waargenomen op paden, schietstanden en andere eerder artificiële locade in veel gebieden al langer gele heivlinder uitgestorven. Dat gebeurties. In grote delen van het gebied is den, maar ook recenter verdwenen er een tekort aan snel opwarmende nog populaties, zoals rond de eeuwwisseling in Landschap De Liereman zandige plekken, voor ei-afzet geschikte waardplanten en nectar. Om en Tielenkamp-Tielenheide. Met het de soort op het Groot Schietveld te verdwijnen van een aantal kerngebieden is er nu een duidelijke kloof behouden is het dan ook essentieel dat op korte termijn gerichte maat tussen de heivlinder-leefgebieden ANTenne juli - september 2015 NR 3 15 drie basisrapporten (downloaden: zoekterm 'vlinder') De 3 basisrapporten voor soortbeschermingsprogramma s ( heivlinder, brui - ne eikenpage en argusvlinder ) werden geschreven in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos door Natascha Segers en Dirk Maes van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek, Ilf Jacobs en Wouter Vanreusel van Natuurpunt Studie en Hans Van Dyck van het Biodiversity Research Centre van de Université catholique de Louvain. Segers N., Jacobs I., Vanreusel W., Van Dyck H. & Maes D. (2014). Weten - schappelijk basisrapport voor het Soortbeschermingsprogramma Hei - vlinder (Hipparchia semele). Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2014 (INBO.R ). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. Jacobs I., Segers N., Vanreusel W., Van Dyck H. & Maes D. (2014). Weten - schappelijk basisrapport voor het Soortbeschermingsprogramma Bruine eikenpage (Satyrium ilicis). Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2014 (INBO.R ). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. Segers, N., Van Dyck, H., Jacobs, I., Vanreusel, W. & Maes, D. (2014). Weten - schappelijk basisrapport voor het Soortbeschermingsprogramma Argus - vlinder (Lasiommata megera). Rapporten van het Instituut voor Natuur - en Bosonderzoek 2014 (INBO.R ). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel.

3 van Noordwest-Antwerpen en de meer oostelijk gelegen heivlinder-populaties. De enige tussenliggende populatie is nog die van het Militair Domein Malle. De aanwezige populatie heivlinder is daar echter erg klein en lijkt jaar na jaar achteruit te gaan, hoewel er goed ontwikkelde biotopen met ecologische hulpbronnen aanwezig zijn. De beperkte omvang van het gebied en vooral de sterk geïsoleerde ligging kunnen het knelpunt vormen. Mogelijk spegezocht! Natuurpunt zoekt nog tellers voor vlindermonitoring. Geïnteresseerden kunnen zich opgeven via Wie de vlinders in de eigen tuin wil opvolgen kan dit jaar weer meetellen tijdens het Grote vlinderweekend van Natuurpunt op 1 en 2 augustus. Alle info op be of Je kan je ook altijd aansluiten bij één van de drie lokale vlinderwerkgroepen van Natuurpunt die in de provincie Antwerpen actief zijn: Vlinderwerkgroep afdeling De Wielewaal (Lier, Nijlen, Berlaar, Zandhoven, Broechem en Emblem); contact: Robin Vermylen; e mail: robinvermylen77@gmail.com Vlinderwerkgroep Taxandria (Turnhout, Oud-Turnhout, Ravels, Arendonk, Retie, Kasterlee, Lille, Vosselaar, Beerse, Merksplas, Rijkevorsel, Hoogstraten en Baarle Hertog); contact: Willy Ronsmans; e mail: willy_ronsmans@msn.com Vlinderwerkgroep Atalanta van Natuurpunt Antwerpen Noord (Zandvliet, Berendrecht, Stabroek, Ekeren, Merksem, Kapellen, Brasschaat, Brecht, Wuustwezel en Schoten); contact: Hugo Wouters ; e mail: hugo. wouters@telenet.be len er ook al genetische effecten als gevolg van een te kleine populatie. Een onderzoek naar aanvulling van de populatie met individuen uit de dichtstbijzijnde bronpopulaties lijkt dan ook aangewezen. Zowel in het Militair Domein Tielenkamp-Tielenheide als het Militair Domein Grobbendonk werden recent op een relatief grote schaal open (heide) biotopen hersteld. Bij de inrichting en het huidig gevoerde beheer is er veel aandacht voor het creëren en in- Je kan je ook aansluiten bij één van de werkgroepen van VVE Vlaamse Vereniging voor Entomologie: e mail: guido.deprins@pandora.be Werkgroep Dagvlinders; contact: Sylvain Cuvelier; e mail: sylvain.cuvelier@telenet.be Belgisch Trekvlinderonderzoek (B.T.O.); contact: Eddy Vermandel, e mail: trekvlinders@gmail.com Werkgroep Bladmineerders Contact: Steve Wullaert, e mail: sw.demijnen@gmail.com Werkgroep Vlinderfaunistiek contact: Chris Steeman, e mail: christiaan.steeman@telenet.be standhouden van landduinvegetaties. In 2013 werd in het Militair Domein Tielenkamp-Tielenheide na jaren afwezigheid een heivlinder waargenomen. Dit individu, vermoedelijk een zwervend exemplaar, werd waargenomen op eenzelfde locatie waar de soort in het verleden het langst wist stand te houden, nl. de strook met landduinvegetaties langs de spoorweg. Deze waarneming toont (samen met waarnemingen van zwervers in andere gebieden) dat de soort in staat is terreinen te bereiken op ruime afstand van gekende bronpopulaties. Voor de Kempische Heuvelrug, een uitgestrekt gebied tussen Herentals en Kasterlee werden recent, onder andere in het kader van een natuurrichtplan en een Life+ project middelen vrijgemaakt voor bosomvorming en het creëren van permanente open plekken. Hierbij werd het areaal droge heide sterk vergroot, maar de heivlinder ontbreekt er nog. Ook in Landschap de Liereman werden de laatste jaren grootschalige herstelmaatregelen uitgevoerd op en om plaatsen waar de heivlinder vroeger aanwezig was. Hierbij werden droge heide-, landduin- en schaalgraslandvegetaties hersteld. De vegetaties evolueren naar een voor heivlinder geschikt leefgebied maar de lage abundantie en verscheidenheid aan waard- en nectarplanten vormt momenteel nog een knelpunt. Tevens is de afstand tot andere populaties momenteel behoorlijk groot waardoor de kans op spontane herkolonisatie laag is. Een van de minder evidente, maar wel belangrijke maatregelen voor het behoud van de heivlinder is dan ook het met elkaar verbinden van de bovenvermelde populaties door het inrichten van een netwerk van geschikte leefgebieden en stapsteengebieden. Een goed plan van aanpak, zoals beschreven in het basisrapport voor het soortbeschermingsprogramma, is dan ook sterk aangeraden. In het oosten van de provincie tenslotte komt de Heivlinder nog voor 16 ANTenne juli - september 2015 NR 3

4 2 Figuur 2: Overzicht van de recente waarnemingen van de bruine eikenpage in de provincie Antwerpen met aanduiding van de brongebieden, de uitbreidingsgebieden en mogelijk te koloniseren gebieden, en de locaties waar prioritair aan verbindende elementen zou moeten gewerkt worden. Emiel Boeckx in Mol, Dessel en Balen, onder andere in De Maat, op terreinen van Belgonucléaire en aan de Keiheuvel. Deze populaties zijn momenteel nog relatief robuust en vormen een deel van een groter geheel van (provinciegrensoverschrijdende) populaties in de Molse en Lommelse heidegebieden. Maar daar stelt zich het probleem dat niet alle populatiekernen veilig beschermd zijn. Bruine eikenpage De bruine eikenpage is een warmteminnende soort die vooral leeft in halfopen landschappen, bosranden, open bospaden en kapvlaktes, vaak in de buurt van heiden. Een leef- gebied is maar geschikt als er zowel voldoende kleine eikjes (< 3 m) voorkomen als waardplanten, nectarbronnen (vnl. bramen en sporkehout), hoge eiken als bruidsboom en een voldoende warm microklimaat. De belangrijkste oorzaken voor de achteruitgang van de bruine eikenpage zijn de afname van de variatie Wist je dat de provincie Antwerpen in haar groendomeinen Kessel- se heide (Kessel) en Prinsenpark (Retie) met een veldgids Heide aan MultisoortenMonitoring multisoortenmonitoring doet? En heide dat de heivlinder daarin opgeno - Veldgids men is. Dit veldgidsje, opgemaakt door de - partement Leefmilieu samen met de groendomeinen regio Kempen, moet helpen bij de herkenning van een groep soorten (=multisoorten) die in heide voorkomen. Zij zijn zo gekozen dat hun aan- of afwezigheid de beheerder iets meer vertelt over de kwaliteit van de heide. Naast andere methodes helpen deze soorten om het heidebeheer te evalueren. De in dit gidsje opgenomen soorten worden regel - matig opgevolgd in de tijd (= multisoortenmonitoring). De bekomen resulta - ten ondersteunen de beheerder in zijn keuze waar en wanneer het beheer moet worden bijgestuurd. Indien jij betrokken bent met een heide-gebied kan jij het natuurlijk ook altijd eens uitproberen (het is te downloaden via ISSUU-website, ANTenne juli - september 2015 NR 3 17

5 werkt aan de optimalisatie van het leefgebied door o.a. het creëren van bosranden en open plekken. Ook in Tielenkamp-Tielenheide lijkt een gezonde populatie aanwezig. Op de Kempische heuvelrug komt de vlinder verspreid voor, maar wel in lagere dichtheden dan de twee andere gebieden. In de hele regio is vooral het verbinden van de leefgebieden prioritair, zodat de gebieden functioneel verbonden worden, nieuwe terreinen kunnen worden gekoloniseerd, en zo terug 1 grote (meta) populatie kan ontstaan (figuur 3). Figuur 3: Detail van een voorgestelde verbindingszones om Hoge Rielen en Hoge Mouw functioneel te verbinden met Tielenkamp/Tielenheide en de Heiberg in het landschap (waardoor de ecologische hulpbronnen niet meer samen voorkomen), de versnippering van leefgebieden en de teloorgang van het historische hakhoutbeheer (figuur 3). Aandacht voor de nodige landschapselementen bij beheer en inrichting van een gebied, kan dan ook op relatief korte termijn de toestand voor de bruine eikenpage sterk verbeteren. Voor de verbindingen is een beleidsvisie nodig waarin de Provincie Antwerpen mogelijk een trekkende rol kan spelen. De verspreiding in Vlaanderen is momenteel beperkt tot de Kempen. Binnen de provincie Antwerpen zien we 3 ruimtelijk gescheiden behoudseenheden: Het noordwesten van Antwerpen met o.a. het Groot Schietveld en Essen-Duinen in Essen, de centraal-antwerpse Kempen (Visbeekvallei in Lille, het Militair domein Tielenkamp-Tielenheide in Tielen en de Kempische heuvelrug in Herentals-Kasterlee) en de gebieden ten noorden van Turnhout (Militair Domein NAVO-Vliegveld Weelde in Weelde, Bels lijntje). De populatie in het Groot schietveld en Essen is erg klein, en herstelmaatregelen om de populatiegrootte te laten toenemen zijn hier dringend. In het centrum van de provincie is de toestand beter, deze regio huisvest de grootste Vlaamse (meta) populatie van de bruine eikenpage. Vooral in de Visbeekvallei is een grote populatie aanwezig, mede omdat er de laatste jaren hard werd ge De omvang van de populatie ten noorden van Turnhout maakt deel uit van een grensoverschrijdende populatie. Vooral op het Militair Domein NAVO-Vliegveld Weelde wordt de vlinder in redelijke dichtheden aangetroffen. De toestand langs het Bels lijntje is minder gunstig. Elders in de omgeving werd de soort niet meer gevonden, maar in de natuurgebieden Turnhouts Vennengebied en Dombergheide en ook op privé-terreinen lijken goede kansen te liggen voor uitbreiding. Sleutel tot succes is een beheer met veel aandacht voor brede mantel-zoomvegetaties langs de bosrand en gericht inzetten op de ontbrekende hulpbronnen. Daar kan elke bosbeheerder, klein of groot, aan bijdragen. Argusvlinder Het Antwerps havengebied (figuur 4) is naast de Kustduinen en de Voerstreek één van de slechts drie resterende plaatsen in Vlaanderen waar de argusvlinder nog voorkomt (Maes et al. 2013). Sinds 2013 wordt de vlinder er opgevolgd via monitoringroutes, maar het is nog te vroeg om daaruit conclusies te trekken over de toestand. De argusvlinder is de minst goed onderzochte soort van de drie. Zijn sterke achteruitgang kan nog niet met 100% zekerheid verklaard worden. Er zijn verschillende mogelijke 18 ANTenne juli - september 2015 NR 3

6 Figuur 4: Gekende verspreiding van de argusvlinder in havengebied Antwerpen oorzaken, die onderling ook met mekaar in verband kunnen staan. Dat gebrek aan kennis vormt op dit moment één van de grootste bedreigingen voor de argusvlinder maar staat niet in de weg om enkele overduidelijke bedreigingen aan te kaarten. De argusvlinder kwam historisch en nu nog steeds grotendeels voor buiten de beschermde natuurgebieden. Door veranderingen in landgebruik nam zowel de oppervlakte aan begraasde (kam)graslanden als de kwaliteit ervan af. Zo daalde het aandeel kale bodem, zowel door interne factoren (bv. minder looppaadjes door grazers), als door externe factoren (bv. sterkere grasgroei en verstoorde nutriëntenbalans door verhoogde stikstofdepositie). De argusvlinder is een sterk warmteminnende soort en veranderingen in de thermische eigenschappen van het landschap kunnen mogelijk een rol spelen in de achteruitgang van de argusvlinder. Ook het afgenomen nectaraanbod is mogelijk negatief voor de argusvlinder. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat een wijzigend klimaat leidt tot Beschermingsplan argusvlinder Figuur 5: Cover Beschermingsplan argusvlinder - Nederlandse Vlinderstichting een partiële tot gehele derde generatie, die mogelijk verloren gaat omdat de rupsen zich in het najaar niet voldoende kunnen ontwikkelen om succesvol te overwinteren (Puls et al. 2013). Om de achteruitgang van de argusvlinder te begrijpen is investering in bijkomend onderzoek nodig. Tegelijk is het in en om de huidige leefgebieden al nodig om maatregelen te nemen. De belangrijkste zijn het behoud of herstel van microreliëf en structuurvariatie, nectaraanbod en voldoende plekken met kale bodem. Vermelden we tenslotte nog dat eind vorig jaar de Nederlandse Vlinderstichting een soortenbeschermingsplan Argusvlinder (figuur 5) heeft gepubliceerd waarin ook mogelijke oorzaken van achteruitgang aangegeven worden (meer info: www. vlinderstichting.nl/argusvlinder). Literatuur Maes, D., Vanreusel, W. & Van Dyck, H., 2013: Dagvlinders in Vlaanderen. Nieuwe kennis voor betere actie. Tielt. Uitgeverij Lannoo nv. Puls, R., Maes, D. & Bonte, D., 2013: Wordt de grond te warm onder de poten van de Argusvlinder? Is het klimaat verantwoordelijk voor zijn achteruitgang? Natuur.focus 12(4) ANTenne juli - september 2015 NR 3 19

7 Bijkomende provinciale prioritaire dagvlinders Bij het verschijnen van de dagvlinderatlas in 2013 kwam de provincie Antwerpen tot de constatatie dat bepaalde dagvlindersoorten bijkomend gecatalogeerd werden als provinciale prioritaire soort - PPS (meer info: > rubriek biodiversiteit of ANTenne nr. 2009/3). Wat vooraf ging: de oude methode (2001) Het INBO ontwikkelde in 2001 een methode om, op basis van hun verspreiding, prioritaire soorten voor een bepaalde provincie te bepalen. Soorten waarvan 33 procent (of meer) van de plaatsen waar ze voorkomen in Vlaanderen in een bepaalde provincie liggen, worden typische soorten voor die provincie genoemd 1 Figuur 1: concept prioritaire soorten (1 ste criterium). Niet alle typische soorten zijn bedreigd. Uit de lijst van typische soorten is dan ook verder een selectie gemaakt van die soorten die op Vlaams of Europees niveau zeldzaam zijn of bedreigd zijn in hun voortbestaan op basis van Rode Lijsten: 2 de criterium). Indien de soort aan beide criteria voldeed, werd ze opgenomen als Provinciale Prioritaire Soort (PPS). Deze oefening werd in 2010 voor de provincie Antwerpen ook voor dagvlinders gemaakt. Tabel 1 geeft de destijds geselecteerde vlindersoorten voor de provincie Antwerpen weer. Het gaat om 6 vlindersoorten: gentiaanblauwtje, groentje (figuur 2), bont dikkopje, heideblauwtje, veldparelmoervlinder (figuur 3) en heivlinder. Tabel 1: Prioritaire dagvlindersoorten voor de provincie Antwerpen volgens Beckers e.a. (2010) Legende: SA: Aantal bezette hokken in Antwerpen SVL: Aantal bezette hokken in Vlaanderen %SA: Procentueel bezette hokken in Antwerpen SIGN: significantieniveau met * voor a 0.05 en *** voor a RL VL: Rode Lijst Vlaanderen RL EUR: Rode Lijst Europa (K: kwetsbaar, B: bedreigd, MUB: met uitsterven bedreigd) Nieuwe methode (vanaf 2013) Bij de opmaak van het boek Dagvlinders in Vlaanderen: nieuwe kennis voor betere actie (Maes e.a. 2013) werden nieuwe prioritaire soorten voor de provincies geselecteerd. De criteria die eerder gebruikt werden, zijn lichtjes aangepast. De filosofie achter het bepalen van prioritaire soorten blijft echter dezelfde: in de eerste plaats, kan een soort als prioritair voor een provincie aangewezen worden wanneer ze op de Rode Lijst staat in Vlaanderen of Europa. Als bovendien een groot deel van de verspreiding in een bepaalde provincie gelegen is, maakt dat de verantwoordelijkheid van die provincie nog groter. Om als provinciale prioritaire soort aangeduid te worden, moet een soort dus voldoen aan één van de twee onderstaande criteria: 1. De soort komt in de provincie voor en staat in de Vlaamse Rode Lijst in de categorieën Ernstig bedreigd (a), Bedreigd (b) of Kwetsbaar (c) of de soort is op Europees vlak belangrijk (Species of Conservation Concern); 2. De soort heeft meer dan 33% van haar Vlaamse verspreiding in de provincie en/of heeft een beduidend grotere verspreiding in de provincie dan op basis van het aantal onderzochte kilometerhokken verwacht kan worden. Uit de lijst van soorten die met deze twee criteria verkregen zijn, werden vervolgens die soorten geselecteerd die in minder dan 1000 kilometerhokken voorkomen in Vlaanderen (i.e. in minder dan 10% van alle onderzochte kilometerhokken). In tabel 2 zijn de nieuwe provinciale prioritaire soorten voor de provincie opgenomen. De zes bijkomende vlindersoorten op de PPS-lijst zijn: de aardbeivlin 20 ANTenne juli - september 2015 NR 3

8 Tabel 2: Prioritaire dagvlindersoorten voor de provincie Antwerpen volgens Maes e.a. (2013). provincie antwerpen (12 prioritaire soorten - pps) Bruine eikenpage 1a2 Heideblauwtje 1b2 Groentje 1c2 Gentiaanblauwtje 1a2 Heivlinder 1b Bruine vuurvlinder 1c Veldparelmoervlinder 1a2 Argusvlinder 1b Geelsprietdikkopje 1c Aardbeivlinder 1a Kommavlinder 1b Bont dikkopje 2 De gebruikte criteria staan in superscript, de soorten staan in dalende volgorde van prioriteit: 1 de soort staat in Vlaanderen op de Rode Lijst (a = Ernstig bedreigd, b = Bedreigd, c = Kwetsbaar), 2 de soort heeft meer dan 33% van haar Vlaamse verspreiding in de provincie. der, bruine eikenpage, argusvlinder, kommavlinder, bruine vuurvlinder (figuur 4) en het geelsprietdikkopje. Twee soorten (de argusvlinder en het geelsprietdikkopje) zijn vanwege hun Rode-Lijststatus en hun beperkte verspreiding prioritaire soorten in alle provincies. In Antwerpen zijn de heidesoorten met acht van de twaalf prioritaire soorten sterk vertegenwoordigd en hebben zes soorten van de twaalf een groot deel van hun Vlaamse verspreidingsgebied in de provincie Antwerpen liggen. 2 Figuur 2: Groentje provincie Antwerpen Literatuur Maes, D., Vanreusel, W. & Van Dyck, H., 2013: Dagvlinders in Vlaanderen: nieuwe kennis voor 3 betere actie. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. Figuur 3: Veldparelmoervlinder Theo Bollen Beckers K., Vermeersch G., Maes D., Adriaens T., De Beer D., De Knijf G., Bosmans R., Hendrickx F., Jooris R., Maelfait J.P., Van Den Berge K., Van Keer K., Van Landuyt W., Van Thuyne G., 2009: Een gericht natuurbeleid voor de prioritaire soorten in de provincie Antwerpen. Rapport INBO.R Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel, i.o. van de Provincie Antwerpen. In: Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid, 2010: Provinciale Prioritaire 4 Soorten Provincie Antwerpen. Provincie Antwerpen, p13 - p153 Figuur 4: Bruine vuurvlinder provincie Antwerpen ANTenne juli - september 2015 NR 3 21