Het lied in beeld workshop op de studiedag In beelden zingen, over het religieuze kinderlied op 2 september 2010

Transcriptie

1 Het lied in beeld workshop op de studiedag In beelden zingen, over het religieuze kinderlied op 2 september 2010 Arda de Boer van Veen Inleiding In deze workshop staat het lied Van de vrede blijf je dromen van Hanna Lam centraal, nummer 32 uit de bundel Met andere woorden, klein liedboek voor kinderen. Het lied staat ook in Verwonderen en Ontdekken, vakdidactiek godsdienst primair onderwijs, van Johan Valstar en Henk Kuindersma (hoofdstuk 9 Zingen met kinderen, p. 300). Je ontdekt hoe je dit lied met kinderen kunt verbeelden op een poster. Dat kan in de vorm van een puzzelposter poster in de vorm van een kerkraam poster in de vorm van een collage Doelstelling workshop De deelnemers aan de workshop verkennen mogelijkheden om met leerlingen de inhoud van het lied te verbeelden. Doelstelling les Kinderen leren de inhoud van het lied Van de vrede blijf je dromen meer verstaan door de tekst van het lied te verbeelden. Workshop Het lied in beeld 1 Centrum voor Levensbeschouwing

2 1. Het maken van een puzzelposter bij het lied Geschikt voor middenbouw en bovenbouw Vooraf Vouw een blad tekenpapier van A3 formaat in vieren en geef elk ¼ deel de vorm van een puzzelstuk. Druk het lied er zó op af, dat er op elk puzzelstuk een couplet van het lied staat (zie werkblad A). Knip de puzzelstukken uit. Materiaal Voor elke deelnemer een stuk tekenpapier in de vorm van een puzzelstuk met een couplet van het lied er op afgedrukt. Pastelkrijt, fineliner en (kleur)potlood Per vier deelnemers een stuk (etalage)karton Oefenpapier Beschermpapier Lijm Techniek Je maakt gebruik van oliepastel, (kleur)potlood en fineliner en maakt zo gevarieerd mogelijk gebruik van het materiaal: opzetten, uitvegen, wegschrappen, overtekenen enz. Je probeert de verschillende mogelijkheden zo nodig op kladpapier uit, Je gaat vrij met de ruimte op het papier om. Het lied is een droom, dus mensen, dieren en dingen kunnen zweven en komen in allerlei combinaties naast elkaar voor (zie bijvoorbeeld het werk van Chagall). Introductie Het lied wordt gezongen en je verkent de beeldspraak van het lied. Welke woorden en beelden in dit lied vertellen je over vrede? Welke vertellen je over onvrede? Wat denk je bij de droom van God? Wat zie je voor je bij de wegen gaan van God? Wanneer kan de aarde hemel worden? Hoe ziet de aarde er dan uit? Kern De groep wordt in viertallen verdeeld. Je krijgt een stuk papier in de vorm van een puzzelstuk met daarop een couplet van het lied. Het lied wordt nog eens aandachtig voorgezongen of gelezen. Je gaat voor jouw couplet na: welke plaatjes of kleuren heb je bij de door jou genoemde woorden? Welke passen bij jouw couplet? Je tekent je gevonden beelden en woorden uit op je puzzelstuk en doet dat zo dat het aansluit bij de puzzelstukken van anderen. Je kijkt daarbij niet alleen naar de vorm van de puzzelstukken, maar let ook op de afbeelding. De vier puzzelstukken worden tot een poster samengevoegd en op het vel karton geplakt. Afsluiting Je bekijkt de poster en zingt of beluistert het lied samen met de anderen. Workshop Het lied in beeld 2 Centrum voor Levensbeschouwing

3 2. Het maken van een collage bij het lied Geschikt voor middenbouw en boven bouw Vooraf Leg vier stukken aquarel papier tegen elkaar: twee onder en twee boven. Teken met potlood of watervaste fineliner een kronkelende lijn, die over alle vier de stukken loopt. Verdeel de groep in viertallen en maak voor ieder viertal zo n - uit vier delen bestaande - poster met een doorlopende, kronkelende lijn. Materiaal Materiaal om de tafels te bedekken Aquarelpapier, niet lichter dan 190 g/m2 (o.a. verkrijgbaar bij Kwantum) Stuk stevig karton Oliepastel of vetkrijt (bijvoorbeeld wasco of panda) Waterverf in de kleuren rood, geel en blauw (o.a. verkrijgbaar bij Kwantum en Action), sterk verdund met water. Door de kleuren te mengen kunnen er meerdere tinten en kleuren worden gemaakt. Kwasten Jampotjes of (kartonnen) wegwerpbekertjes Papieren zakdoekjes, keukenrol of katoenen lapjes (oud laken) Watervaste viltstift en/of fineliner Verschillende kleuren vouwblaadjes Scharen Lijm Eventueel fiberfill of watten Techniek Je tekent met oliepastel op het aquarelpapier. Met sterk verdunde waterverf schilder je over de tekening heen. Alleen waar geen vetkrijt zit komt de kleur van de waterverf op het papier. Je gebruikt maar weinig verf. Als het werkstuk te nat wordt dep je het met een papieren zakdoekje of met een katoenen lapje voorzichtig droog. Je werk droogt snel en als je wilt kun je er opnieuw met krijt of kleurpotlood overheen tekenen. Je kunt uit allerlei soorten papier geknipte figuren toevoegen, met fineliner details aangeven of fiberfill gebruiken. Je kunt je werk beschermen door een stuk papier op het blad te leggen, als je op een bepaalde plek nog iets bij wilt tekenen of plakken en je hand over het waskrijt dreigt te vegen. Introductie Het lied wordt gezongen en nog eens aandachtig en betrokken voorgelezen. Je luistert: staan er woorden in de tekst waarbij je een tekening zou kunnen maken? Hoe en met welke kleuren? Welke sfeer roept de melodie op? Misschien wil je je ogen wel dicht doen om goed te kunnen luisteren en om de beelden uit het lied voor je te zien. Schrijf deze woorden daarna zo nodig even op. Kern De groep wordt in viertallen verdeeld. Je krijgt een stuk aquarelpapier waarop met potlood of watervaste fineliner een kronkelende lijn is weergegeven. Deze lijn sluit aan bij de lijn op het papier van de anderen in je groepje. Deze lijn moet zichtbaar blijven in je werkstuk en wel zó, dat deze lijn jullie werk straks tot één geheel maakt. Samen met de anderen van je groepje verzamel je beelden en woorden, die bij je opgekomen zijn bij het luisteren naar het lied. In deze workshop krijg je de woorden aangeboden (zie werkblad B). De lijn op je blad moet straks ook iets vertellen over het lied. Spreek daarom met je groepsleden af hoe deze lijn er uit gaat zien. Suggesties: een weg droom wolkjes geschreven woorden uit het lied een kleur koren. (vul zelf maar in) Op je eigen stuk papier werk je bovendien de aangegeven woorden over vrede uit. Je kunt daarbij de woorden over onvrede als tegenhanger gebruiken. Als iedereen klaar is met de eigen afbeeldingen, plakken jullie de vier werkstukken zó op een stevig stuk karton, dat ze één geheel vormen en de uitgewerkte lijn als een rode draad door de afbeelding loopt. Afsluiting Je bekijkt de werkstukken, bespreekt wat er te zien valt en luistert nog eens naar het lied. Workshop Het lied in beeld 3 Centrum voor Levensbeschouwing

4 3. Het maken van een kerkraam bij het lied Geschikt voor de bovenbouw Vooraf Zorg voor goed materiaal. Je ontdekt wat goed materiaal is door de techniek van tevoren uit te proberen. Materiaal Materiaal om de tafels af te dekken ( bijv. een tafelkleed van geplastificeerd papier) Getekend kerkraam op stevig karton, met 4 tot 6 vierkante ramen van 25 cm x 25 cm en boven aan twee boogramen. Stukken echt tekenpapier, romandruk of 0.02 opdik, in ieder geval iets ruw Afmeting van de vierkante ramen: 25 cm x 25 cm. De twee boogramen hebben twee zijden van 25 cm lang. Geef op de boogramen in een hoekje even aan, of ze links ( L ) of rechts ( R ) op het grote raam komen te liggen. Wasco Terpentine, plus bakjes (saladebakjes van de groenteman bijvoorbeeld. Laat de dekseltjes op de bakjes totdat de terpentine werkelijk gebruikt wordt) Katoenen lapjes (oud laken bijvoorbeeld) Techniek Je werkt in grote lijnen en vlakken en brengt de wasco of oliepastel vrij dik op het papier aan. Door er met een lapje met wat terpentine overheen te gaan wordt het waskrijt een beetje vloeibaar. Daardoor kun je er als het ware mee schilderen: de kleuren laten vervagen, in elkaar over laten vloeien of laten mengen. Je kunt er daarna overheen tekenen om nog wat details aan te brengen. Met deze techniek is snel te werken en het hele papier kan gemakkelijk worden gevuld. In verband met de damp van de terpentine is het belangrijk dat de werkruimte goed geventileerd wordt. Introductie Het lied wordt gezongen en je verkent de beeldspraak van het lied. Wat denk je bij de droom van God? Welke plaatjes of kleuren heb je daar bij? Wat zie je voor je bij de wegen gaan van God? Wanneer kan de aarde hemel worden? Hoe ziet de aarde er dan uit? Kern Je kiest beelden, woorden of zinnen uit, die je op je raampje uit gaat beelden. In deze workshop zijn de uit te werken zinnen vooraf gegeven (zie werkblad D). In een les kun je kinderen vragen zinnen of woorden, waar ze een plaatje bij zien of een tekening bij kunnen maken, op te zoeken en te onderstrepen. Deze woorden en zinnen verzamelen, eventueel onderling verdelen en uitwerken. Je tekent alleen of in tweetallen een raampje. De raampjes worden op het grote raam samengevoegd tot één geheel. In een grote groep kunnen meerdere kerkramen gemaakt worden. Je ruimt op met respect voor het materiaal, de ruimte waar wordt gewerkt en het milieu. De overgebleven terpentine wordt niet door de gootsteen gegoten, maar verzameld in een jampotje, dat in de milieubox wordt gezet. De lapjes met terpentine gaan ook in de milieubox. Afsluiting Je bekijkt samen met de anderen het raam en zingt of beluistert het lied. Workshop Het lied in beeld 4 Centrum voor Levensbeschouwing

5 Informatie Vredesweek 2010 De keuze voor het lied Van de vrede blijf je dromen hangt samen met de Vredesweek, die dit jaar gehouden wordt van 18 tot en met 24 september. Religieuze liederen voor kinderen Bijbelse thema s als geloof, vertrouwen, bevrijding, gerechtigheid, hoop en vrede hebben tot op de dag van vandaag mensen geïnspireerd tot het maken van gedichten en liederen. Een lied kan een bijzondere en veelzijdige manier zijn waarmee kinderen in aanraking gebracht worden met deze geloofswoorden. Bij een goed lied krijgen de kinderen de kans zich in te leven in de tekst. Er zitten concrete beelden in, maar de kinderen komen ook in aanraking met symbolische taal. Het lied is poëtisch en kent verschillende betekenislagen. De coupletten zijn niet te lang en er komen veel zelfstandige naamwoorden in voor. Dat is vooral belangrijk voor jonge kinderen. Een goed kinderlied sluit niet alleen aan bij hun belevingswereld en voorstellingsvermogen van dit moment, maar geeft kinderen ook de gelegenheid te groeien aan de inhoud. Dat gebeurt natuurlijk vooral door het lied te beluisteren, te zingen en te spelen; alleen maar vooral ook sámen. De kracht van de herhaling is daarbij van grote waarde. Soms is het belangrijk kinderen ook op andere manieren te stimuleren de tekst te verkennen. Dat kan bijvoorbeeld door de inhoud van het lied te verbeelden. Zo krijgen ze de gelegenheid hun eigen innerlijke beelden te spiegelen aan de beelden en betekenislagen in het lied. Literatuur Hanna Lam e.a., Met andere woorden, Klein liedboek voor kinderen, Nijkerk 1987, lied nr. 32, blz. 46 Thea Endedijk Griffioen, Zingen met kinderen, in: Johan Valstar en Henk Kuindersma e.a., Verwonderen en ontdekken, vakdidactiek godsdienst primair onderwijs, Amersfoort 2008, hoofdstuk 9, blz. 262 vv Klaas Sponk, Een psalm ontsluiten en Special, een les over God, in: Johan Valstar en Henk Kuindersma e.a., Verwonderen en ontdekken, vakdidactiek godsdienst primair onderwijs, Amersfoort 2008, blz Henk Kuindersma, Zingen met kinderen in de kerk, Ouderlingenblad, Kampen mei 2010 Brian Bagnall, vertaling uit het Duits: Ingrid Pieters, Het complete handboek tekenen en schilderen, De Bilt 1997, blz Met dank aan Jikke van der Waal, lerares BeVo aan de PABO van Stenden hogeschool Leeuwarden Katern kinderboekenweek 2010 In september 2010 verschijnt Bijbel en beeld bijbel in beeld bij het Centrum voor Levensbeschouwing. Dit is een katern met verschillende lesschetsen en werkvormen bij De grote tekententoonstelling, het thema van de Kinderboekenweek in oktober Met dit katern kun je het thema van de Kinderboekenweek gebruiken voor de les godsdienstige vorming. Voor dit katern schreef ik o.a. de lesschets Een psalm in beeld. Hier wordt aangegeven hoe je met kinderen een psalm kunt uitbeelden op een poster. Meer informatie en bestellingen: > uitgaven Workshop Het lied in beeld 5 Centrum voor Levensbeschouwing

6 WERKBLAD A Van de vrede blijf je dromen, van een wereld in het groen, Waar verdriet niet meer kan koken, waar geen mens je kwaad zal doen. Niemand bang meer en alleen, zon en warmte om je heen. Samen zullen wij weer leren Van de vrede hoe dat moet, Hoe je onrecht om kunt keren Tot iets heels en tot iets goeds. Zodat alles anders wordt, dichterbij de droom van God. Van raketten en van zwaarden maken wij gewoon een ploeg. En wij zaaien op de aarde graan voor allen, brood genoeg. Liefde huist in elke straat, niemand wordt er meer soldaat. Van de vrede blijf je dromen, jij zult zien, soms hier en daar, hoe er steeds meer mensen komen die niet vechten met elkaar. Die de wegen gaan van God, tot de aarde hemel wordt Workshop Het lied in beeld 6 Centrum voor Levensbeschouwing

7 WERKBLAD B Verwerk de vetgedrukte woorden in jullie collage. De cursief gedrukte kun je, - als je wilt (!) - als tegenhanger gebruiken om de vetgedrukte woorden beter tot hun recht te laten komen Woorden van vrede VREDE Woorden van onvrede VERDRIET KWAAD BANG ALLEEN ZON EN WARMTE SAMEN ONRECHT RAKETTEN ZWAARDEN PLOEG GRAAN BROOD LIEFDE VECHTEN WEG Workshop Het lied in beeld 7 Centrum voor Levensbeschouwing

8 WERKBLAD C van de vrede blijf je dromen een wereld in het groen niemand bang meer en alleen, zon en warmte om je heen hoe je onrecht om kunt keren tot iets heels en tot iets goeds van raketten en van zwaarden maken wij gewoon een ploeg en wij zaaien op de aarde graan voor allen, brood genoeg jij zult zien, soms hier en daar,hoe er steeds meer mensen komen, die niet vechten met elkaar (mensen) die de wegen gaan van God, tot de aarde hemel wordt Workshop Het lied in beeld 8 Centrum voor Levensbeschouwing