OSLUUS i.) 1

Transcriptie

1 Ons provinsje fryslân provincie fryslân postbus hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) telefax: (058) Cd) iiiiiil Provinciale Staten 41. P HM LEEUWARDEN provincie@fryslan.nl OSLUUS i.) 1 Leeuwarden, 26 augustus 2014 Verzonden, 2 7 AU6. Z014 Ons kenmerk : Afdeling : Stôd en Plattelân Behandeld door : K.G. Talma /(06) of k.talma@fryslan.nl@fryslan.nl Uw kenmerk Bijlage(n) : 3 Onderwerp : Voorstel om gewijzigde bijlagen vast te stellen bij Fryske Guozzenoan pak (PS-utstel ligt september voor) Geachte Staten, In september wordt het onderwerp Fryske Guozzenoanpak behandeld in PS. Zoals u bekend is eerst geprobeerd om landelijk afspraken te maken over dit onderwerp en na het mislukken daarvan, is geprobeerd een Frysk akkoart te maken. Hoewel er constructief met elkaar is gesproken is dit net niet gelukt. De afspraken waar de partijen het onderling over eens waren zijn verwerkt in het voorstel zoals dat in september voor ligt bij PS. Omdat er relatief weinig tijd was na het mislukken van het Frysk akkoart, maar ook omdat het een dossier is waar veel dynamiek in zit, is gebleken dat er enkele zaken niet juist verwoord zijn in de stukken. In deze brief geven wij daar tekst en uitleg over en de aangepaste documenten zijn als bijlage aan deze brief toegevoegd. Voorgesteld wordt de gewijzigde documenten vast te stellen. Verder informeren wij u in deze brief over de stand van zaken. Foerageergebieden Eén van de pijlers onder het ganzenbeleid is dat er foerageergebieden komen. Foerageer gebieden zijn percelen waar de beschermde ganzen overdag kunnen eten. Avonds gaan de ganzen terug naar het open water. Zonder goed functionerende foerageergebieden wordt geen goede invulling gegeven aan de wettelijke zorgplicht en instandhoudingsdoelen. Er heeft een inventarisatie plaats gevonden bij de grondgebruikers in de oude foerageergebie den om vrijwillig voor 2 jaar deel te nemen. Bij deelname is er een deelnemersvergoeding beschikbaar van 50,-/ha mits de schade meer dan 25,-/ha. bedraagt. Uit de eerste ge gevens blijkt dat ca. 90% bereid is om mee doen. Wij verwachten daarmee voldoende ro buuste foerageergebieden in te kunnen stellen. Dit wordt de komende weken verder uitge werkt zodat deze gebieden op 1 november kunnen functioneren. Daarnaast wordt gewerkt aan het instellen van soortspecifieke foerageergebieden. Dit zijn die gebieden waar met na me de brand gans en de rotgans tot 1 mei of tot 1 juni blijven, alvorens te vertrekken. Wij zijn - 1 / 3 - kenmerk:

2 provinsje fryslân provincie frys1n b voornemens het vrijvallende budget van ca 10% voor deze extra maanden in te zetten (om dat ca. 90% van de beoogde oppervlak foerageergebied resteert, valt een deel van het bud- get Vrij). 1 1 De verordening schadebestrijding dieren 2014 De nieuwe verordening ligt voor ter besluitvorming. Ten opzichte van de oude verordening zitten er o.a. aanpassingen in om de snel groeiende brandganzen te kunnen bestrijden. Er wordt een groei verwacht van exemplaren in 2013 naar stuks in De oude verordening was nog erg ingestoken op het beschermen van de ganzen. Dit omdat er bij het destijds vaststellen van de oude verordening een geheel andere situatie was. Enkele onderdelen van het oude strikt beschermende beleid zijn in de eerder toegezonden veror dening blijven staan. Dit omdat er na het afbreken van het overleg om tot een Frysk Akkoart te komen, erg weinig tijd was. Het gaat dan om artikel 3 lid 13 en artikel 3 lid 15 van de eerder toegezonden verordening In art. 3, lid 13 is op dit moment opgenomen: Aan verjaging ondersteunend afschot is slechts toegestaan ten aanzien van op een beteeld gewasperceel in vallende ganzen. Onder in vallende ganzen worden ganzen verstaan die boven of rond het betreffende perceel draaien met het oogmerk daarop te gaan foerageren. Op ganzen die met rechtlijnige vliegbewegingen overvliegen mag geen afschot plaats vinden Voorgesteld wordt deze tekst in de verordening als volgt te wijzigen: Aan verjaging ondersteunend afschot is slechts toegestaan ten aanzien van op een beteeld gewasperceel in vallende ganzen. Onder in vallende ganzen worden ganzen verstaan die boven of rond het betreffende perceel draaien met het oogmerk daarop te gaan foerageren. Op ganzen die met rechtlijnige vliegbewegingen (hoog) overvlie gen mag geen afschot plaatsvinden Ter toelichting het volgende. Het blijkt dat er in het verleden discussie ontstond over over vliegende ganzen Door hier aan toe voegen hoog overvliegende ganzen, wordt verwacht dat deze discussie met handhavers achterwege blijft. In art. 3 lid 15 is de tekst opgenomen: Per jachtaktehouder mogen maximaal 8 ganzen per dag gedood worden. Per be teeld gewasperceel mogen, ongeacht het aantal deelnemende jachtaktehouders, maximaal 15 ganzen per dag gedood worden. Voorgesteld wordt artikel 3 lid 15 te laten vervallen. Ter toelichting het volgende. De jagersvereniging geeft aan dat de beperking in het aantal te doden ganzen zich niet verhoudt met de gewenste inzet (vermindering van schade). Deze regel is destijds overeengekomen in het G7 akkoord. Op dit moment is het juist de bedoeling de verwachte groei af te remmen. Verder zijn in de verordening nog een aantal tekstuele zaken aangepast, zoals op blz. 1: is de datum GS besluiten en het nummer aangepast. In art. 3, lid 14 is de omschrijving gewij zigd ( perceel met een oppervlakte gewas is gewijzigd in oppervlakte beteeld gewas. Nota Fryske Guozzenoanpak Ook in de nota Fryske Guozzenoanpak zijn nog enkele tekstuele aanpassingen doorge voerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inkleuring van tabel 1 op de 2e pagina. Advies ii..i4-2 / 3- Ons kenmerk:

3 provinsje fryslân provincie fryslân Wij adviseren u de volgende en de bij deze brief gevoegde documenten vast te stellen en niet de eerder toegezonden documenten. 1. De Nota Fryske Guozzenoanpak 2014; 2. de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2014 (concept 2); 3. De notitie Gans in Balans inclusief erratum ei çfj Gedeputeerde Staten van Fryslân, J.A. Jorritsma, voorzitter den Berg, secretaris 3/3 Ons kenmerk:

4 De Fryske Guozzenoanpak Samenvatting Fryslân zet de komende twee jaar fors in op de reductie van de ganzenschade. Nadat eind 2012 het landelijke G7-akkoord uiteen spatte kon elke provincie vervolgens aan de slag met een eigen aanpak. Omdat de onderhandelingspartners in Fryslân ook niet tot een akkoord zijn gekomen stelt de provincie nu een eigen beleidslijn vast. Onderhavige notitie is daar het resultaat van. Dit betekent overigens dat de beleidsnotitie Gans in Balans, waarmee de Staten in april 2013 hebben ingestemd, wordt aangepast (d.m.v. een erratum). De schade in Fryslân aan landbouwgewassen ten gevolge van ganzenvraat neemt steeds verder toe, vooral ten gevolge van vraat door winterganzen. De balans tussen enerzijds de bescherming van deze internationale populaties winterganzen en anderzijds de overlast ten gevolge van deze populaties winterganzen is zoek. Met name de populaties van de Brand- en Grauwe gans, die jaarlijks met zo n 6 à 7 % groeien veroorzaken steeds meer schade. De Fryske Guozzenoanpak 2014 is er dan ook op gericht om de schade te laten afnemen door een stevige aanpak van beide soorten. Doelstelling van het beleid is om vraatschade door met name winterganzen jaarlijks te verlagen met 5-10%, om te komen tot een maatschappelijk geaccepteerde schadehoogte. Daarbij houden we rekening met de duurzame instandhouding van de internationaal beschermde ganzenpopulaties. Via zorgvuldige monitoring en een evaluatie na twee jaar wordt het beleid getoetst aan de doelstelling. Indien de doelstelling niet wordt bereikt, worden aanvullende maatregelen getroffen in overleg met betrokken organisaties. Deze aanpak blijft heel dicht bij het bijna bereikte Friese akkoord. Op het punt van de winterrust kwamen de partijen niet tot elkaar. Er bleef verschil van mening over de verwoording van het instellen van de vier maanden winterrust (conform het landelijke G7-akkoord) na twee jaar. Ten opzichte van het landelijke G7-akkoord (G7-akkoord), zoals neergelegd in de beleidsnotitie Gans in Balans verschilt de voorgestane Friese aanpak op de volgende hoofdpunten: Onderwerp landelijk Fryslân Winterrust, 4 maanden (1 november 1 maart) Foerageergebieden op basis van: Schadehistorie Aantal historie en/of relatie met Natura 2000 gebieden Schadebestrijding Brandgans buiten foerageergebieden Schadevergoeding binnen foerageergebieden 2 maanden (eerste 2 jaar); 4 maanden (na 2 jaar en na evaluatie) op basis van: huidige begrenzing op vrijwillige basis 1 maart 1 november hele jaar (eerste 2 jaar) (in jan. en +feb. winterrust) 1 maart 1 november (na 2 jaar en na evaluatie) 100% 1 + evt. aanvullende opvangpremie 100% ,- deelnemerspremie 1 Op basis van oogstverlies aan gras van omgerekend 150 kg droge stof per hectare per cm vraatschade

5 In de figuur hieronder is per maand aangegeven in welke mate bestrijding gedurende de eerste twee jaar mogelijk is. Tabel 1: Bescherming/bestrijding schade door ganzen Gedurende de 1e twee jaar; buiten de foerageergebieden Maand / augus sep- oktobevemcemrbruari no- de- janua- fe- gustubebebetem- Ganzensoort Brandgans Kolgans Grauwe gans Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) maart april mei juni juli vertrek vertrek vertrek Na twee jaar; buiten de foerageergebieden Maand / augus sep- oktobevemcem- no- de- gustubebebetem- Ganzensoort Brandgans Kolgans Grauwe gans Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) januari februari maart april mei juni juli vertrek vertrek vertrek Binnen de foerageergebieden Maand / augus sep- oktober gustubetem- Ganzensoort februari Brandgans Kolgans Grauwe gans Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) Aankomst (eerste ganzen) november december januari Maart vertrek vertrek April (alleen voor 8000 ha) Mei (alleen voor 8000 ha) vertrek juni juli Geen verjaging met ondersteunend afschot Verjaging met ondersteunend afschot rustperiode, alleen verjaging met ondersteunend afschot op kwetsbare gewassen Geen verjaging met ondersteunend afschot in 8000 ha foerageergebied aankomst Maand van aankomst grootste deel van de winterpopulatie Het voorgestane beleid loopt in ieder geval tot en met het winterseizoen van 2019/2020. Dit onder voorbehoud van het beschikbaarstellen van de budgetten na 2018 (in de huidige begrotingssystematiek is er budget tot 2018).. Leeswijzer

6 In hoofdstuk 2 beschrijven we de aanleiding voor de nieuwe aanpak en noemen we de betrokken organisaties. In hoofdstuk 3 wordt de Friese aanpak beschreven en geven we puntsgewijs aan waar de nieuwe Friese ganzenaanpak uit bestaat. Ook de financiële consequenties worden beschreven. Hoofdstuk 4 wordt aangegeven wat dit betekent voor het eerder vastgestelde beleid. In hoofdstuk 5 geven we in hoofdlijnen aan wat de verschillen zijn met het landelijke G7-akkoord en de Friese vertaling daarvan, zoals weergegeven in Gans in Balans. behandelt de communicatie rondom de nieuwe aanpak. Als bijlagen zijn achtereenvolgens een overzicht van definities, achtergrondinformatie met (ecologische) informatie over de ganzensoorten, het landelijke G7-akkoord (G7-akkoord), de beleidsnotitie Gans in Balans, de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2014 en de Voorwaarden afschot november en december. 2. Aanleiding In Fryslân komen in de winterperiode veel winterganzen voor. De totale populatie winterganzen heeft zich fors ontwikkeld en veroorzaakt dientengevolge (vooral in het voorjaar) veel schade aan de gewassen. De ganzensituatie in Fryslân wijkt sterk af van de situatie elders in Nederland: buiten Fryslân zijn het vooral de overzomerende ganzen (of standganzen) die de schade veroorzaken, terwijl in Fryslân vooral de internationaal beschermde winterganzen schade veroorzaken. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat vooral in Fryslân sprake is van grotere meren en plassen in combinatie met veel agrarische percelen met gras. De ganzen slapen s nachts op open water en foerageren gewoonlijk binnen een straal van 5 km van de slaapplaats op gras. Historie Eerder is geprobeerd tot landelijke afspraken te komen. Op 6 december 2012 zijn in het document: Akkoord uitvoering ganzenbeleid tussen IPO/provincies en de Ganzen 7 de resultaten van de onderhandelingen vastgelegd. In de beleidsnotitie Gans in Balans (waarmee op 24 april 2013 is ingestemd door PS), heeft de provincie haar taken en rollen uitgewerkt, die voortvloeien uit dit landelijke ganzenakkoord. Het landelijke G7-akkoord Op 2 december 2013 is het landelijke ganzenakkoord alsnog uiteen gevallen. Naar aanleiding daarvan is afgesproken om provinciaal tot een uitwerking te komen. In Fryslân is dat opgepakt door met alle betrokken partijen te proberen om tot een provinciaal akkoord te komen. Dit zoveel mogelijk gebaseerd op de onderdelen van het document van 6 december 2012 (de landelijke afspraken). In dat document gaat het vooral om: een sterke reductie van het aantal zomerganzen (standganzen); het instellen van een winterrustperiode van 1 november 1 maart voor alle winterganzen; het instellen van foerageergebieden (in het G7 akkoord rustgebieden genoemd) op basis van schadehistorie, aantalhistorie en/of relatie met Natura 2000 gebieden; een uitwerking van het akkoord per provincie, door nieuw op te richten ganzenafstemmingskaders (gak s), waarin de G7-partners op regionaal niveau zijn vertegenwoordigd. Het Fryske overleg Begin 2014 is in Fryslân gestart met de onderhandelingen. Op 8 mei 2014 bleek dat partijen op twee onderdelen het niet eens konden worden, de bestrijding van de Brandgans en de overgang na twee seizoenen van 2 maanden winterrust naar 4 maanden winterrust. Dat betekent dat de provincie nu haar verantwoordelijkheid neemt. Het huidige beleid, zoals neergelegd in de beleidsnotitie Gans in Balans (bijlage 4) zal worden aangepast. Uitgangspunt bij de Friese onderhandelingen was het landelijke G7-akkoord. Betrokken organisaties

7 In Fryslân zijn de volgende organisaties betrokken bij (de uitvoering van) de Friese ganzenaanpak (verder: betrokken partijen): It Fryske Gea, Staatsbosbeheer Natuurmonumenten LTO, KNJV, NMV, NOJG, Vereniging Boerennatuur, Fauna Beheereenheid 3. De Friese aanpak Voor de nieuwe aanpak is het landelijk akkoord het uitgangspunt. Verder zijn de onderdelen waarover de Friese partijen overeenstemming hebben bereikt overgenomen. De volgende doelstelling en overwegingen liggen ten grondslag aan de Friese aanpak. Doelstelling: De vraatschade aan landbouwgewassen door met name winterganzen daalt jaarlijks met 5 10%, tot er sprake is van een maatschappelijk aanvaardbare schadehoogte. Daarbij wordt de duurzame instandhouding van de internationaal beschermde ganzenpopulaties gegarandeerd. Overwegingen bij de Friese aanpak zijn: de situatie in Fryslân verschilt sterk van de situatie in de rest van Nederland, omdat in Fryslân de schade vooral wordt veroorzaakt door winterganzen; winterganzen zijn beschermd op grond van nationale wetgeving, de Europese vogelrichtlijn en internationale verdragen; Foerageergebieden dienen als toevluchtsoord voor internationaal beschermde winterganzen; daarnaast zijn die gebieden ook nodig, om te voorkomen dat verjaging niet alleen maar leidt tot extra schade; voortdurende verjaging zonder rust leidt nl. tot extra energiebehoefte bij de ganzen en dus tot meer vraatschade; er is maatwerk nodig om een goede schadebestrijding mogelijk te maken; samenwerking tussen de betrokken organisaties is onontbeerlijk, omdat alleen door samen te werken enerzijds de schade gereduceerd kan worden en anderzijds aan de (inter)nationale verplichtingen kan worden voldaan. De basis voor de Friese aanpak is het document Akkoord uitvoering ganzenbeleid tussen IPO/provincies en de Ganzen 7 d.d. 6 december 2012 (bijlage 3) 2. In de beleidsnotitie Gans in Balans (vastgesteld door GS op 26 februari 2013; bijlage 4) is dit in beleid verwoord. 4. De wijzigingen in de Friese aanpak puntsgewijs Algemeen 1. De duur van het beleid. Op basis van het beschikbare budget en afgezien van tussentijdse wijzigingen naar aanleiding van de evaluatie geldt de Friese aanpak tot en met het winterseizoen van 2019/2020. Dit onder voorbehoud van punt 19 van deze lijst en onder voorbehoud van het beschikbaarstellen van de budgetten na 2018 (in de huidige begrotingssystematiek is er budget tot 2018). 2 Landelijk is steeds gesproken over rustgebieden. In onderhavig document wordt de term foerageergebieden gehanteerd in plaats van rustgebieden, omdat de term foerageergebieden beter weergeeft wat de ganzen doen op deze percelen: foerageren oftewel eten. Rusten doen ganzen veelal in de Natura 2000 gebieden op open water.

8 2. Monitoring. Alle aspecten, welke van invloed (kunnen) zijn op de doelstelling van het beleid worden gemonitord door het meten van de volgende parameters: a. afschot per soort, per maand, per postcode/locatie, per aanvrager van vrijstelling en WBE (wildbeheereenheid) - bron: Faunabeheereenheid (Fbe); b. schade (in termen van kilogram droge stof aan opbrengstverlies per oppervlakte-eenheid), aantal schadehectares en hoogte van de uitgekeerde tegemoetkomingen; in euro s en gecorrigeerd naar de droge stof-prijs van bron Faunafonds; c. aantallen ganzen per soort in Fryslân en de trend van de aantallen (seizoensgemiddelden en gerelateerd aan de weersomstandigheden in Nederland, in het broedgebied en langs de trekroute, als mogelijke verklaring van wijzigingen van aantallen, moment van aankomst en daarmee wijzigingen in de hoogte van de schade) - bron: Sovon; d. wijzigingen in de ecologie / gedrag van de ganzen (bijv. wijziging van trekgedrag kan leiden tot andere aantallen in Nederland) ; bron: Sovon e. broedresultaten van de winterganzen - bron: Sovon f. het aandeel van de ganzen dat verblijft in de foerageergebieden - bron: Sovon g. het effect van de schadereducerende maatregelen op de omvang van de schade - bron: Fbe h. de begrenzing van de foerageergebieden, de mate van dekking van deelnemende grondgebruikers - bron: BoerenNatuur i. Indien gaandeweg blijkt dat niet genoemde parameters van invloed kunnen zijn op de uiteindelijke schadeontwikkeling worden deze toegevoegd; De provincie verzamelt de gegevens genoemd onder a. t.e.m.h en verwerkt de gegevens vervolgens tot een monitoringsrapportage. 3. Evaluatie. De Fbe brengt advies uit aan de provincie en betrokken partijen over de evaluatie. Verder komen betrokken partijen minimaal eenmaal per jaar bij elkaar om, onder meer aan de hand van de resultaten van de monitoring, de effectiviteit van het beleid in termen van behaalde schadereductie en de voortgang tot dusverre te bespreken. De wijze van schadebestrijding wordt zo nodig aangepast op basis van de uitkomsten van de monitoring en de besprekingen om zodoende de effectiviteit van het beleid te vergroten. Daarbij is het van belang, gezien het dynamisch karakter van de problematiek, dat snel en adequaat wordt geopereerd. In overleg met de betrokken partijen zal steeds worden gezocht naar de meest effectieve aanpassingen, bijvoorbeeld via het uitvoeren van pilots. Foerageergebieden 4. Begrenzing. In de seizoenen 2014/2015 en 2015/2016 geldt de huidige begrenzing voor de foerageergebieden, zoals door GS vastgesteld ten behoeve van het beleidskader Faunabeheer. Aan de hand van de evaluatie in 2016 wordt de begrenzing opnieuw tegen het licht gehouden. 5. Duur. De foerageergebieden worden ingesteld van november tot april. 6. Soortspecifieke foerageergebieden. De Brandgans is de ganzensoort die op dit moment als wintergans de meeste schade veroorzaakt aan landbouwgewassen, doordat deze in het voorjaar lang blijft en de populatie sterk in omvang toeneemt. Het is daarom van groot belang om deze schade te reduceren. Verderop onder het kopje sschadebestrijding wordt aangegeven dat om te voorkomen dat de Brandgans teveel schade aanricht, deze soort intensiever zal moeten worden verjaagd. Omdat de Europese populatie Brandganzen beschermd is, moet tegelijkertijd een deel van de populatie Brandganzen voldoende bescherming worden geboden, tot deze soort vertrekt naar de broedgebieden. Daarom worden in de periode van 1 november tot en 3 Schadevergoeding is gebaseerd op de derving van opbrengst van landbouwgewassen, op basis van de droge stof-prijs. Deze prijs fluctueert jaarlijks.

9 met 31 mei soortspecifieke foerageergebieden begrensd op die lokaties, waar de hoogste aantallen Brandganzen voorkomen. Om dezelfde reden moet de Rotgans voldoende bescherming worden geboden. Daarom worden soortspecifieke foerageergebieden begrensd met een totale oppervlakte van circa hectare (inclusief ha op de Waddeneilanden) binnen de volgende gebieden: i. Workumerbinnenwaard en omgeving, ii. Friesland Buitendijks, iii. Dongeradelen (west zijde Lauwersmeer), iv. Waddeneilanden v. Nog nader uit te werken gebieden zoals bijvoorbeeld de Deelen, omgeving Sneekermeer etc. Hiervoor is een deelnemerspremie van 16,66 per schadehectare per extra maand beschikbaar voor de max ha. soortspecifieke foerageergebieden en mits het totaal bedrag voor de soortspecifieke foerageergebieden en de normale foerageergebieden (zie punt 22) van 1,4 miljoen niet overschreden wordt. 7. De exacte ligging en omvang van deze soortspecifieke foerageergebieden zullen op korte termijn worden bepaald. Dit zal plaatsvinden op basis van vrijwilligheid van de grondgebruikers. Op voorwaarde dat er minimaal hectare voldoende robuust en functioneel foerageergebied op vrijwillige basis kan worden begrensd, kan de Brandgans buiten deze gebieden worden worden aangepakt door middel van verjaging met ondersteunend afschot. 8. Alle betrokken partijen zullen zich maximaal moeten inspannen om tot een succesvolle begrenzing van foerageergebieden te komen. Hiervoor worden gesprekken gevoerd met de betreffende grondgebruikers. Vóór 1 augustus 2014 moet er duidelijkheid bestaan over de resultaten van deze gesprekken. Daarna beoordeelt de provincie (i.o.m. betrokken partijen) of er sprake is van voldoende robuuste en functionele foerageergebieden. 9. Bij voldoende robuuste en functionele foerageergebieden worden deze ingesteld van 1 november tot 1 april, soortspecifieke foerageergebieden van 1 november tot 1 juni. De provincie bepaalt op ecologische gronden in hoeverre sprake is van voldoende robuuste en functionele foerageergebieden. Winterrustperiode 10. De winterrustperiode buiten de foerageergebieden gaat in de jaren 2015 en 2016 in op 1 januari en eindigt op 1 maart; 11. Met ingang van het seizoen 2016/2017 gaat de winterrustperiode in op 1 november en eindigt op 1 maart. De evaluatie en de adviezen van partijen worden medio september 2016 aan Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten voorgelegd. Schadebestrijding 12. In de jaren 2014 en 2015 kan in de maand oktober (in de gehele provincie en de gehele dag) en in de maanden in november en december tot uur (buiten de foerageergebieden en onder voorbehoud van het kunnen begrenzen van voldoende robuuste en functionele foerageergebieden) bestrijding van schade plaatsvinden, die wordt veroorzaakt door de Grauwe gans, Brandgans en Kolgans. Schadebestrijding mag op alle gewassen plaatsvinden, door verjaging met ondersteunend afschot. De schadeverordening wordt op dit punt aangepast. 13. Tijdens de winterrustperiode mag buiten de foeageergebieden schadebestrijding plaatsvinden op zogenaamde kwetsbare gewassen. De schadeverordening wordt op dit punt aangepast. 14. Vanaf 1 maart is bestrijding van schade die wordt veroorzaakt door de Brandgans en Grauwe gans toegestaan, buiten de foerageergebieden op alle gewassen. De schadebestrijding mag de gehele dag plaatsvinden. Dit op voorwaarde dat er minimaal hectare voldoende robuust en functioneel soortspecifiek foerageergebied op vrijwillige basis kan worden begrensd.

10 15. Gedeputeerde Staten zullen de ontheffing voor Brandganzen (art. 68 van de Flora en faunawet) op dit punt aanpassen; 16. Vanaf 1 maart is bestrijding van schade die wordt veroorzaakt door de Kolgans niet toegestaan. De Kolgans behoort op dit moment niet tot de grote schadeveroorzakers en de omvang van de populatie is gestabiliseerd. Vanaf 1 juni is schadebestrijding wel toegestaan, omdat Kolganzen vanaf dat moment overzomeren. De ontheffing voor Kolganzen (art. 68 Van de Flora en faunawet) wordt hierop aangepast; 17. Bestrijdingsprotocol. De Fbe stelt vóór 1 oktober 2014 een bestrijdingsprotocol op, waarin alle aspecten van de schadebestrijding zijn benoemd, die van invloed (kunnen) zijn op de effectiviteit van de schadebestrijding. Het protocol dient zodanig te worden opgesteld dat uitvoering ervan: a. voor de betrokken agrarier een belangrijk signaal vormt dat hij serieus wordt genomen; b. de kans op schadereductie vergroot. Uitvoering van het protocol dient er in ieder geval toe te leiden dat: c. bij een melding van dreigende schade zo snel mogelijk (in elk geval dezelfde dag) gestart wordt met een verjagingsactie. In het protocol dient ook het minimum aantal jagers te worden geregeld dat wordt ingezet; 18. Convenant. De jagersverenigingen en TBO s maken afspraken dat er binnen een afstand van 500 m van de nachtelijke slaapplaatsen 4 niet verjaagd, noch verontrust wordt, noch ondersteunend afschot wordt toegepast. Deze afspraken worden voor 1 oktober 2014 in een convenant vastgelegd. Financiën en Schadevergoeding 19. De totale kosten van het beleid (uitbetaling van deelnemerspremies en schadebedragen, gevoegd bij de andere toegerekende kosten) zijn nooit hoger dan het maximaal beschikbare budget bij de provincie. Indien de totale kosten hoger dreigen te worden dan het budget, worden aanvullende maatregelen genomen om de schade te reduceren. Schadevergoeding binnen foerageergebieden 20. De schade in de foerageergebieden wordt voor 100% vergoed, volgens de taxatie van het Faunafonds (automatische taxatie). Dat betekent dat de grondgebruiker zich niet hoeft aan te melden bij schade bij het Faunafonds en dat de taxateur automatisch langs komt om te taxeren; 21. Het behandelbedrag van 300,- wordt niet in rekening gebracht; 22. Deelnemerspremie. In de foerageergebieden zal per seizoen een deelnemerspremie worden betaald aan de grondgebruikers van 50,-/ha bij een minimale getaxeerde schade van 25,-/ha. Deze deelnemerspremie is ter compensatie van de extra maatregelen die de grondgebruikers moeten treffen om als foerageergebied te functioneren en ter compensatie van het feit dat op de percelen voorkomende ganzen met rust moeten worden gelaten. De deelnemerspremie wordt bij voorkeur en afhankelijk van besluitvorming in IPO-verband uitbetaald aan de collectieve verenigingen van grondgebruikers. Ten behoeve van de deelnemerspremie maakt de provincie in ieder geval voor het seizoen 2014/2015 een regeling, waarbij de de-minimis 5 voor landbouwproductie het staatssteunkader vormt. Dat wil zeggen dat er gedurende drie belastingjaren niet meer dan ,- kan worden verstrekt per onderneming. Er wordt in IPOverband nog uitgezocht of voor de latere jaren gebruik kan worden gemaakt van 4 Een slaapplaats is een plek waar de ganzen tijdens de nachtelijke uren verblijven, veelal op het water. Na zonsopgang vertrekken ze in de loop van de ochtend van de slaapplaatsen naar de foerageergebieden en de schadepercelen. 5 Waarmee voldaan wordt aan de Staatssteun voorwaarden. Er kan, per individuele ondernemer, sprake zijn van andere bijdragen waardoor er alsnog sprake is van Staatssteun. Het risico van Staatssteun ligt daarom bij de ondernemer die in dat geval mogelijk terug moet betalen. Vooraf moet een deminimis verklaring worden ondertekend door de betrokken ondernemer.

11 SNL-financiering 6 en bijbehorend staatssteunkader. Als dat niet mogelijk blijkt te zijn, vallen we weer terug op de eigen regeling en het staatsteunkader dat daar bij hoort (de de-minimis). 23. Indien betaling van de deelnemerspremie via de collectieven loopt, komen de uitvoeringskosten en administratieve lasten voor rekening van de collectieven. De uitvoeringskosten en administratieve lasten van het collectief worden uit de premies bekostigd. Schadevergoeding buiten de foerageergebieden 24. Buiten de foerageergebieden geldt de landelijke afspraak dat de schade voor 95% wordt vergoed, waarbij per 1 oktober 2014 een behandelbedrag van 300,- in rekening wordt gebracht voor het in behandeling nemen van een verzoekschrift Faunaschade. Dit is conform het landelijk afgesproken beleid. Opmerkingen en toelichtingen a) Voor de kleine rietgans zijn de voor deze soort geldende instandhoudingsdoelen in het geding. Dit is in elk geval aan de orde bij het Natura 2000 gebied Witte en Zwarte Brekken. Dit punt wordt in goed overleg tussen partijen nog verder uitgewerkt. Daarbij dient aandacht te worden geschonken aan de rust rondom de slaapplaats van de kleine rietgans (en de kolgans omdat die ook in deze gebieden verblijft) en voor de foerageergebieden van deze soorten. b) Bij de bestrijding van schade die winterganzen in het winterseizoen veroorzaken aan de schadepercelen, mogen op grond van de Flora- en faunawet (onder andere) geen lokmiddelen gebruikt worden. Ook geldt er een maximum voor het aantal in te zetten geweren en een maximum aantal te doden vogels per geweer per dag en per perceel (zie bijlage 6: voorwaarden afschot november en december ). c) Gedurende de seizoenen 2014/15 en 2015/16 geldt in november en december geen onderscheid tussen kwetsbaar en niet kwetsbaar gewas. In die maanden mag buiten de foerageergebieden op alle gewassen schade worden bestreden. d) In de bijgevoegde Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2014 zijn de wijzigingen voorzover in dit stadium mogelijk, doorgevoerd. Uitvoering Er zijn een aantal acties, welke op korte termijn moeten worden uitgevoerd om de implementatie tijdig in gang te kunnen zetten. 1. De vereniging BoerenNatuur zal worden verzocht om vóór 1 augustus 2014 te adviseren over de omvang van de in te stellen foerageergebieden die maximaal mogelijk is op basis van vrijwillige deelname door grondgebruikers. 2. Vóór 1 oktober 2014 moet een bestrijdingsprotocol worden opgesteld. Dit moet worden geïnitieerd door de KNJV en NOJG in overleg met de TBO s. Dat is nodig om de bestrijding voldoende effectief te laten zijn. Daarnaast zal tweemaal per jaar een bestuurlijk overleg plaatsvinden over de voortgang van de uitvoering. 3. Blijkt bij de evaluatie dat onvoldoende sprake is van effectieve bestrijding, zal de provincie aansturen op extra maatregelen, waarbij gedacht kan worden aan interventieteams 7, of (financiële) prikkels voor grondgebruikers om effectieve schadebestrijding bevorderen. 4. De provincie moet een regeling opstellen, op grond waarvan binnen het kader van de de-minimis de 50,- deelnemerspremie kan worden betaald. Geprobeerd wordt om zo n regeling zoveel mogelijk in IPO-verband te realiseren. 6 Op grond van het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer kunnen grondgebruikers een bijdrage ontvangen in de kosten van het (reguliere) instandhoudingbeheer van natuur en landschap en van recreatief medegebruik. 7 Kleine teams van professionele bestrijders

12 5. Overigens wordt de implementatie v.w.b. de bestrijding van de zomerganzen en exoten, zoals aangegeven in de nota Gans in Balans gevolgd. De belangrijkste onderdelen daarvan zijn: a. Verruimen mogelijkheden voor afschot zomerganzen b. Het uitbreiden van locaties voor bestrijding zomerganzen c. Grootschalig vangen en doden van zomerganzen d. Bejagen van broedparen van zomerganzen 6. Om te bewerkstelligen dat geschoten ganzen nuttig kunnen worden aangewend, zal de provincie zorgdragen voor voldoende koelmogelijkheden in het veld. Dit speelt met name een belangrijke rol bij afschot in de zomerperiode. Financiën De totale kosten van het beleid (uitbetaling van deelnemerspremies en schadebedragen, gevoegd bij de andere toegerekende kosten) zijn nooit hoger dan het maximaal beschikbare budget van de provincie. Indien de totale kosten hoger dreigen te worden dan het budget, worden aanvullende maatregelen genomen om de schade te reduceren. Budget In de kadernota 2014 is opgenomen dat het budget voor de afhandeling en uitbetaling van de aanvragen voor schadevergoedingen en bijkomende kosten 9,5 miljoen bedraagt, te verdelen over de periode De jaarlijkse bijdrage is dan ,-. De bijdrage van het Ministerie van EZ bedraagt tot 2020 op jaarbasis 9,78 miljoen. Het jaarlijks budget bedraagt daarmee tot en met ,16 miljoen en daarna tot 2020 in ieder geval 9,78 miljoen. De kosten Deze worden geraamd op (bedragen x ): Schadevergoeding: Kosten Waddeneilanden (nu via lump-sum) 1,45 Zomerganzen 0,50 overige schades 0,45 Verwachte schade rustgebieden 3,44 schade buiten de rustgebieden 2,85 Maatregelenpakketten: 50,- deelnemerspremie 1,4 afhandelingskosten: Kosten Faunafonds 1,27 Kosten FBE 0,20 Onvoorzien 0, Kosten totaal 12,16 Beschikbaar Budget 12,16 5. Wijzigingen in het vastgestelde beleid De Friese aanpak heeft tot gevolg dat er een aantal wijzigingen optreden in het eerder vastgestelde beleid. Voor het beleid, zoals geformuleerd in onderhavige nota gelden de volgende wijzigingen en/of aanvullingen ten aanzien van het landelijke G7- akkoord en het beleid, zoals verwoord in Gans in Balans. Doelstelling. De algemeen geformuleerde doelstelling in Gans in Balans, dat de opvang van ganzen in het landelijk gebied geen onovenredige schade aan de

13 landbouw en aan natuurwaarden veroorzaakt wordt concreter geformuleerd. Doelstelling is nu: De vraatschade aan landbouwgewassen door met name winterganzen daalt jaarlijks met 5 10% tot er sprake is van een maatschappelijk aanvaardbare schadehoogte. Daarbij wordt tevens de duurzame instandhouding van de internationaal beschermde ganzenpopulaties gegarandeerd. Kortere winterrust gedurende de seizoenen 2014/15 en 2015/16 en daarna evalueren. Gedurende de seizoenen 2014/15 en 2015/16 geldt gedurende januari en februari winterrust, waarna een evaluatie wordt gehouden over de vraag in hoeverre de doelstelling van het beleid is bereikt. Daarna wordt de winterrust ingesteld, zoals in het landelijke G7-akkoord (november, december, januari en februari). Indien uit de evaluatie blijkt dat de schade onvoldoende is gereduceerd (minder dan 5 10% afname ten opzichte van de gemiddelde schade over de seizoenen 2011/12, 2012/13 en 2013/14), worden de maatregelen heroverwogen. Aanpak Brandgans. De Brandgans mag gedurende de eerste twee jaar het gehele jaar worden bestreden buiten de foerageergebieden, gedurende de winterrustperiode alleen op kwetsbaar grasland. Deelnemerspremie. We stimuleren deelname door agrariërs en overige grondgebruikers binnen de foerageergebieden, door bij schade vanaf 25,- pert hectare een deelnemerspremie te bieden van 50,- per schadehectare. De volledige beschrijving van de wijzigingen is in het erratum van Gans in Balans opgenomen. 6. Landelijke afspraken in Gans in Balans en andere afspraken De hoofdlijnen uit het IPO/G7 ganzenakkoord zijn: Bescherming van winterganzen door middel van een algehele rustperiode in de winter en het instellen van soortspecifieke foerageergebieden voor de Brandgans en de Rotgans, die medio mei, respectievelijk medio juni vertrekken. Beperking van de schade aan de landbouw en natuur door middel van een gecoördineerde aanpak voor het reduceren van de populaties zomerganzen en exoten. Maximalisatie van het budget voor schadevergoedingen. Aanvullende landelijke afspraken Daarnaast zijn we gehouden aan de volgende aanvullende afspraken die in het IPO tussen de provincies zijn gemaakt (zie ook bijlage 5). Provincies blijven zich gezamenlijk inspannen om het gebruik van CO2 bij vangacties, ook met het oog op het vermijden van landbouwschade, mogelijk te maken. Daarnaast zullen ze alternatieven, zoals het toepassen van dislocatie van de nekwervels onderzoeken totdat CO2-gebruik mogelijk is. De hoogte van de tegemoetkoming in schade door ganzen van het Faunafonds bedraagt binnen foerageergebieden 100% van de geleden schade en buiten de foerageergebieden 95% van de geleden schade. Per 1 april 2015 geldt een landelijk plafond van 2 miljoen voor het uitkeren van tegemoetkoming in schade door ganzen in de zomerperiode van het Faunafonds. Daarbij zullen de provincies de ruimte voor het bestrijden van schade door zomerganzen zo groot mogelijk maken. Per 1 oktober 2014 wordt een behandelbedrag van 300,- per aanvraag ingesteld voor schade-uitkeringen van het Faunafonds. Hiertoe was in juni 2012 ook al besloten, maar door het Ganzenakkoord was de uitvoering van dit besluit uitgesteld. Het behandelbedrag van 300,- wordt in foerageergebieden terugbetaald. Er komt geen aanvullende regeling via de collectieve benadering bij Agrarisch natuurbeheer vanaf Het wel of niet instellen van foerageergebieden is een provinciale keuze. Er zijn geen verjaaginspanningen in de winter nodig om schadevergoeding te ontvangen.

14 Vanaf 2012 geldt dat geen tegemoetkoming in de schade wordt uitgekeerd bij schade aan overjarig gras in oktober en november (overjarig gras is ingezaaid vóór 1 augustus voorafgaand aan het winterseizoen, waarin de bestrijding plaats vindt) 7. Communicatie De ganzenproblematiek staat volop in de belangstelling. Agrariërs en grondgebruikers ondervinden in toenemende mate schade door ganzen. Anderzijds ontstaat steeds meer maatschappelijke weerstand tegen het afschieten van ganzen. Daarom is het van groot belang de nieuwe Fryske Guozzenoanpak goed te communiceren. De onderhandelingen om tot een Fries akkoord te komen, hebben echter de nodige tijd gevergd. Daardoor is sprake van een erg korte voorbereidingstijd voor de bestuurlijke procedure om te komen tot een tijdige implementatie van de nieuwe aanpak. In november 2014 moet de nieuwe aanpak namelijk van start kunnen gaan. Dit staat uitvoerige communicatie op dit moment niet toe. Wel zijn op 27 mei de eerder genoemde betrokken partijen door gedeputeerde Kramer geconsulteerd over de nieuwe aanpak. Ook de Provinciale commissie landelijk gebied (PCLG) zal op zo kort mogelijke termijn worden geconsulteerd. Verder wordt het IPO en de andere provincies en de be-trokken partijen en organisaties als Dierenbescherming uitleg gegeven over de nieuwe Friese aanpak en de uit-werking daarvan. De coördinatie van de communicatie ligt bij de provincie; dat zal afhankelijk van de voortgang per onderdeel moeten worden uitgewerkt. Hiervoor is een goede communicatiestrategie essentieel. Dit zal nader uitgewerkt worden en is onderdeel van de implementatie. 8. BIJLAGEN Bijlage 1 Definities Bijlage 2 Bijlage 3 Ganzen in Fryslân achtergrondinformatie Het landelijke G7-akkoord (G7-akkoord) Bijlage 4 Beleidsnotitie Gans in Balans, Staten van Fryslân, april 2013, aangevuld met erratum Bijlage 5 Aanvullende landelijke afspraken schadevergoeding ganzenvraat Bijlage 6 Verordening schadebestrijding dieren Fryslân Bijlage 7 Voorwaarden afschot november en december 8 De verordening kan nog worden gewijzigd t.g.v. de mate van deelname aan de foerageergebieden door grondgebruikers. Dit zal medio augustus 2014 bekend zijn.

15 CONCEPT 2 Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2014 BESLUIT PROVINCIALE STATEN van FRYSLÂN gelezen de voorstellen van Gedeputeerde Staten van Fryslân van 17 juni 2014, nr , en 26 augustus 2014, nr ; gelezen het oordeel van van het bestuur van het Faunafonds; overwegende dat: ingevolge artikel 65, vierde lid, van de op 1 april 2002 in werking getreden Flora- en faunawet bij provinciale verordening kan worden toegestaan dat de grondgebruiker, in afwijking van de artikelen 9 en 10, handelingen, bedoeld in die artikelen, verricht op de door hem gebruikte gronden of in of aan door hem gebruikte opstallen, zulks onder de in artikel 65, vijfde lid, bedoelde voorwaarden; deze mogelijkheid ingevolge artikel 66 van de Flora- en faunawet ook bestaat voor de gebruiker van opstallen, niet zijnde de grondgebruiker, voor zover het de door hem gebruikte opstallen en de daarbij behorende erven betreft; gedeputeerde staten op 17 juni 2014 hebben besloten tot invoering van nieuw ganzenbeleid, hetgeen onder meer heeft geleid tot een (aangepaste) begrenzing van foerageergebieden voor trekganzen; het ingevolge het nieuwe ganzenbeleid vereist is dat binnen de foerageergebieden voor ganzensoorten rust heerst, terwijl buiten die gebieden zo effectief mogelijk, met name door kol-, brand- en grauwe ganzen veroorzaakte schade moet kunnen worden voorkomen en bestreden op met gewassen beteelde percelen; het nodig is om bestrijding van schade aan kwetsbare gewassen door kol-, brand- en grauwe ganzen, met aan verjaging ondersteunend afschot, uitsluitend toe te staan op percelen waarop voldoende preventieve middelen aanwezig zijn; het wenselijk is de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2005 te vervangen, aangezien de huidige vrijstellingsregeling onvoldoende voorziet in de in het nieuwe ganzenbeleid voorziene uitvoeringsmaatregelen; Besluiten: I. tot vaststelling van de navolgende verordening inzake het toestaan van handelingen in afwijking van de artikelen 9 en 10 van de Flora- en faunawet; II. tot intrekking van de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân Artikel 1 1. In afwijking van het bepaalde in artikel 9 van de Flora- en faunawet is het de grondgebruiker toegestaan, ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, de beschermde diersoorten kol-, brand- en grauwe gans te doden op de door hem gebruikte percelen welke zijn beteeld met gewassen of op een direct daaraan grenzende locatie, voor zover deze percelen of locatie zijn gelegen buiten de ganzenfoerageergebieden. 2. In de zin van deze vrijstelling worden onder percelen met kwetsbare gewassen verstaan: na 1 augustus volledig nieuw ingezaaide percelen gras van minimaal 1 hectare en percelen met nog oogstbare akker- en tuinbouwgewassen. In de zin van deze vrijstelling wor-

16 den overjarig gras (ingezaaid vóór 1 augustus voorafgaand aan de in lid 3 vermelde periode), doorgezaaid gras, afvanggewassen op geoogste maïspercelen, oogstresten en groenbemesters niet beschouwd als kwetsbare gewassen. 3. De in lid 1 genoemde ganzensoorten mogen slechts worden gedood ter ondersteuning van verjaging, gedurende de periode van 1 november tot 1 maart daarop volgend, van zonsopkomst tot uur, met behulp van het hagelgeweer, onder voorwaarde dat binnen de ganzenfoerageergebieden aanwezige beschermde trekganzen niet worden verontrust én met in achtneming van het in artikel 3 gestelde. 4. In afwijking van het bepaalde in artikel 10 van de Flora- en faunawet is het de grondgebruiker toegestaan beschermde inheemse diersoorten, zoals genoemd in artikel 2 van deze verordening opzettelijk te verontrusten op de door hem gebruikte gronden of in de door hem gebruikte opstallen en op de daarbij behorende erven, zulks onder de in artikel 65, vijfde lid, van de Flora en faunawet bedoelde voorwaarden, met dien verstande dat dit binnen de ganzenfoerageergebieden gedurende de periode dat de gebieden operationeel zijn niet is toegestaan voor trekganzen en daar voor de overige diersoorten slechts is toegestaan onder de voorwaarde dat daar aanwezige beschermde trekganzen niet worden verontrust. 5. Het vierde lid is van overeenkomstige toepassing voor de gebruiker van opstallen, niet zijnde de grondgebruiker, voor zover het de door hem gebruikte opstallen en de daarbij behorende erven betreft. Artikel 2 Het bepaalde in artikel 1, lid 4, is uitsluitend van toepassing op de volgende diersoorten: a. brandgans b. ekster c. grauwe gans d. haas e. kleine rietgans f. knobbelzwaan g. meerkoet h. kolgans i. roek j. rotgans k. spreeuw l. smient m. wilde eend n. holenduif o. fazant p. kokmeeuw Artikel 3 Voorschriften en beperkingen 1. De in artikel 1, lid 1, bedoelde handeling (doden) is uitsluitend toegestaan aan de grondgebruiker die in het bezit is van een door de Stichting Fauna Beheer Eenheid Fryslân (FBE Fryslân) verstrekt meldingsbewijs. De grondgebruiker kan het meldingsbewijs aanvragen bij de FBE Fryslân, Postbus 30027, 9700 RM Groningen, onder opgave van ten minste naam, adres, postcode en woonplaats van de grondgebruiker, het schadegewas en de oppervlakte daarvan. 2. Gedurende de perioden van 1 november 2014 tot 1 maart 2015 en 1 november 2015 tot 1 maart 2016 mag de in artikel 1, lid 1, bedoelde handeling worden toegepast op kol-, brand- en grauwe ganzen. Gedurende de perioden daarna slechts op kol- en grauwe ganzen. 3. Gedurende de perioden van 1 november tot en met 31 december van de jaren 2014 en 2015 mogen de in lid 2 genoemde ganzen worden gedood op percelen beteeld met kwetsbare gewassen, na 1 augustus volledig nieuw ingezaaide percelen gras van minder dan 1 hectare en percelen beteeld met overjarig en doorgezaaid gras (of op een direct daaraan grenzende locatie).

17 4. Gedurende de perioden van 1 januari tot 1 maart van de jaren 2015 en 2016 mogen de in lid 2 genoemde ganzen slechts worden gedood op percelen beteeld met kwetsbare gewassen (of op een direct daaraan grenzende locatie). 5. Gedurende de perioden vanaf 1 november 2016 en de daarop volgende jaren mogen de in lid 2 genoemde ganzen slechts worden gedood op percelen beteeld met kwetsbare gewassen (of op een direct daaraan grenzende locatie). 6. Voor het gebruik van deze vrijstelling binnen zgn. speciale beschermingszones (o.a. Natura 2000 gebieden) of in gebieden direct grenzend aan deze speciale beschermingszones kunnen vergunningen op grond van de Natuurbeschermingswet zijn vereist. Deze vergunningen (of informatie hierover) kunnen (kan) worden aangevraagd bij Provincie Fryslân, afdeling Stêd en Plattelân, team Landelijk Gebied en Water, Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden. 7. Indien de grondgebruiker het hem ingevolge artikel 1, lid 1, van deze vrijstelling toekomende recht per schriftelijke toestemming overdraagt aan een jachtaktehouder is het de jachtaktehouder, in afwijking van het bepaalde in artikel 65, lid 6, van de Flora- en faunawet, slechts toegestaan het hagelgeweer te gebruiken als middel om het recht uit te oefenen. 8. De grondgebruiker aan wie een in lid 1 bedoeld meldingsbewijs is verstrekt, is verplicht een rapportage overeenkomstig een door de FBE Fryslân voorgeschreven wijze in te dienen. 9. De persoon die ingevolge deze vrijstelling aan verjaging ondersteunend afschot uitvoert, moet bij zich hebben: het meldingsbewijs en - in geval hij niet zelf de grondgebruiker is - tevens de in lid 7 bedoelde schriftelijke toestemming van de grondgebruiker; hij geeft deze bescheiden op eerste vordering van een daartoe bevoegde ambtenaar ter inzage af. 10. Van de in artikel 1, lid 1, bedoelde handeling mag op percelen beteeld met kwetsbare gewassen (of op een direct daaraan grenzende locatie) slechts gebruik worden gemaakt na het gelijktijdig (aantoonbaar) toepassen van tenminste twee typen preventieve verjaagmiddelen, te weten een akoestisch en een visueel middel, conform de voorwaarden met betrekking tot effectief gebruik die zijn opgenomen in de handreiking Faunaschade van het Faunafonds (zie Het jachtgeweer is na uur niet meer toegestaan als akoestisch middel. 11. Van de in artikel 1, lid 1, bedoelde handeling mag op na 1 augustus volledig nieuw ingezaaide percelen gras van minder dan 1 hectare en percelen beteeld met overjarig en doorgezaaid gras (of op een direct daaraan grenzende locatie) gebruik worden gemaakt zonder dat preventieve verjaagmiddelen hoeven te worden toegepast. 12. Het gebruik van lokmiddelen (zoals lokganzen) is niet toegestaan. 13. Aan verjaging ondersteunend afschot is slechts toegestaan ten aanzien van op een beteeld gewasperceel invallende ganzen. Onder invallende ganzen worden ganzen verstaan die boven of rond het betreffende perceel draaien met het oogmerk daarop te gaan foerageren. Op ganzen die met rechtlijnige vliegbewegingen (hoog) overvliegen mag geen afschot plaatsvinden. 14. In gezelschap van de vrijstellingsgebruiker mogen per oppervlakte beteeld gewas tot 25 hectare ten hoogste 2 andere jachtaktehouders gebruik maken van de in artikel 1, lid 1, genoemde bevoegdheden. Voor elke 25 hectare dat de oppervlakte groter is mogen 3 extra jachtaktehouders worden ingezet. Binnen een straal van 150 meter mogen maximaal 3 jachtaktehouders op een beteeld gewasperceel of direct daaraan grenzende locatie aanwezig zijn. 15. Metalen ringen die aan gedode vogels worden aangetroffen moeten, onder vermelding van datum en plaats van afschot, worden opgezonden aan het NIOO-CTE Vogeltrekstation, Postbus 40, 6666 ZG Heteren, of dienen gemeld te worden via het daarvoor bedoelde elektronische systeem. Kleurringen en halsbanden moeten doorgegeven worden via de website Bij bijzondere weersomstandigheden kunnen Gedeputeerde Staten besluiten om de werking van deze vrijstelling op te schorten. 17. De FBE Fryslân is verplicht, uiterlijk 1 juni van elk kalenderjaar, een digitale rapportage uit te brengen aan de provincie Fryslân, Afdeling Stêd en Plattelân, team Landelijk Gebied en Water, over de wijze waarop van deze vrijstelling gebruik is gemaakt en wat daarvan

18 de resultaten zijn. De rapportage bevat in ieder geval een overzicht van de grondgebruikers aan wie een in lid 1 bedoeld meldingsbewijs is verstrekt (onder opgave van naam, adres, postcode en woonplaats); op welke gewassen de schadebestrijding heeft plaatsgevonden; het aantal gedode kol-, brand- en grauwe ganzen en de afschotdata. De aantallen dienen getotaliseerd te zijn. Artikel 4 1. Deze verordening wordt aangehaald als: Verordening schadebestrijding dieren Fryslân Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 november Indien het Provinciaal Blad waarin deze verordening wordt geplaatst, wordt uitgegeven na 1 november 2014, treedt zij in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van het Provinciaal Blad waarin zij wordt geplaatst, en werkt zij terug tot 1 november De Verordening schadebestrijding dieren Fyslân 2005 wordt ingetrokken met ingang van de datum waarop deze verordening in werking treedt. Aldus vastgesteld door Provinciale Staten van Fryslân in hun openbare vergadering van 24 september Toelichting op de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân Artikel 65 van de Flora- en faunawet (hierna: de Ffw) geeft grondgebruikers de mogelijkheid om veelvuldig voorkomende belangrijke schade aan gewassen, vee, bossen, bedrijfsmatige visserij en wateren of schade aan de fauna, veroorzaakt door beschermde inheemse diersoorten, te voorkomen. De Ffw maakt hierbij onderscheid tussen soorten die in het gehele land veelvuldig belangrijke schade aanrichten en soorten die in delen van het land veelvuldig belangrijke schade aanrichten. De soorten worden bij Algemene maatregel van bestuur aangewezen. Met het Besluit beheer en schadebestrijding dieren (hierna: Bbsd) zijn de soorten aangewezen die in het gehele land en in delen van het land veelvuldig belangrijke schade aanrichten. In bijlage1 van het Bbsd staan de soorten die in het gehele land veelvuldig belangrijke schade aanrichten (landelijke lijst) en in bijlage 2 van het Bbsd staan de soorten die in delen van het land veelvuldig belangrijke schade aanrichten (provinciale lijst). Provinciale staten kunnen vervolgens op grond van artikel 65, vierde lid, van de Ffw en het Bbsd, een provinciale verordening vaststellen waarin de grondgebruiker toegestaan wordt, in afwijking van de in de Ffw genoemde verboden, beschermde inheemse diersoorten opzettelijk te verontrusten of te doden ter voorkoming van (belangrijke) schade. Deze toestemming wordt in de Ffw een vrijstelling genoemd. Deze vrijstelling kan alleen worden gegeven als er geen afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort en er geen andere bevredigende oplossing bestaat. Op 28 september 2005 hebben provinciale staten de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2005 vastgesteld. Deze verordening wordt thans vervangen. Redenen van vervanging. Op 6 december 2012 hebben een zevental maatschappelijke organisaties en de twaalf provincies een landelijk akkoord gesloten ter uitvoering van een nieuw ganzenbeleid, het zogenaamde G-7 akkoord. De beleidsmatige uitwerking van het G-7 akkoord vond plaats in de nota Gans in balans. Met deze nota hebben Provinciale Staten op 24 april 2013 ingestemd. Tijdens de uitwerking van het akkoord bleek hier op regionaal niveau echter onvoldoende draagvlak voor te bestaan en op 2 december 2013 werd het akkoord opgezegd. Afgesproken werd te proberen op provinciaal niveau, met bij de ganzenproblematiek betrokken partijen, tot een provinciaal akkoord te komen en daarbij zo dicht mogelijk aan te sluiten bij het G-7 akkoord. Na onderhandelingen in het voorjaar 2014 bleken partijen grotendeels tot afspraken te kunnen komen; men kon het echter niet eens worden over met name de periode van de in te voeren winterrust. Aangezien geen provinciaal akkoord kon worden gesloten, hebben gedeputeerde staten op 17 juni 2014 zelf vormgegeven aan nieuw ganzenbeleid in onze provincie. Ter uitvoering van dit beleid moet o.a. de Verordening schadebestrijding dieren Fryslân 2005 worden vervangen. In de onderhavige verordening

19 wordt de toestemming voor schadebestrijding van kol-, brand- en grauwe ganzen gedurende de winterperiode (1 november tot 1 maart) geregeld. De bestrijding van ganzen gedurende de resterende periode van het jaar (1 maart tot 1 november) is / wordt door gedeputeerde staten geregeld via ontheffingen artikel 68 Ffw. Hiermee vervalt het oude ganzenbeleid zoals afgesproken in het Beleidskader Faunabeheer. De essentie van het nieuwe ganzenbeleid is dat de in ons land verblijvende beschermde inheemse ganzen gedurende de maanden januari en februari (de zogenaamde winterrustperiode) van de jaren 2015 en 2016 meer rust wordt geboden en dat ze buiten die periode intensiever zullen worden bestreden. Na deze twee jaren wordt de winterrustperiode uitgebreid naar 4 maanden (1 november tot 1 maart). Wel zal in september 2016 een evaluatie van het tot dan gevoerde beleid aan provinciale staten worden aangeboden. Afhankelijk van die evaluatie kunnen provinciale staten voorstellen doen voor aanpassing van het beleid. Tevens biedt het nieuwe ganzenbeleid de mogelijkheid tot extra bestrijding van de Brandgans, die in toenemende mate voor schade zorgt binnen onze provincie. Daarnaast heeft aanpassing van de begrenzing van de bestaande foerageergebieden plaatsgevonden en bestaat het voornemen om zogenaamde soort-specifieke foerageergebieden te vormen. Soort-specifieke foerageergebieden kunnen worden begrensd i.v.m. het langer aanwezig zijn van brand- (en rot-)ganzen alvorens ze vertrekken naar hun broedgebieden. Door enerzijds deze ganzen enkele maanden langer rust en voedsel te bieden binnen soort-specifieke foerageergebieden, kan anderzijds extra bestrijding van brandganzen buiten de foerageergebieden plaatsvinden. De (soort-specifieke) foerageergebieden zijn c.q. zullen worden begrensd op basis van vrijwilligheid, d.w.z. met toestemming van de agrariërs die hun percelen binnen die gebieden hebben liggen. Binnen de aangewezen (soort-specifieke) foerageergebieden voor ganzen moet zoveel mogelijk rust heersen en mogen geen trekganzen worden verjaagd en geschoten. Wel blijft de mogelijkheid bestaan om binnen die gebieden schadebestrijding van andere diersoorten en standganzen uit te voeren, echter onder de beperking dat daar aanwezige beschermde trekganzen niet worden verontrust. In tegenstelling tot het oude ganzenbeleid, waarbij de foerageergebieden van toepassing waren in de periode van 1 oktober tot 1 april, gelden de foerageergebieden onder het nieuwe beleid gedurende de periode van 1 november tot 1 april (soort-specifieke foerageergebieden tot uiterlijk 1 juni). Een andere wijziging is dat gedurende de winterrustperiode de ganzen (buiten de foerageergebieden) niet meer op overjarig grasland mogen worden bestreden met ondersteunend afschot. Daarnaast is de mogelijkheid van ondersteunend afschot van smienten komen te vervallen en is het thans ook toegestaan de Brandgans te bestrijden met ondersteunend afschot (uiteraard buiten foerageergebieden). Voorheen kon de Brandgans worden bestreden tussen 1 juni en 1 oktober; thans (onder voorbehoud van de vorming van soort-specifieke foerageergebieden) gedurende de eerste twee jaren het gehele jaar en na de eerste twee jaren tussen 1 maart en 1 november. Daarentegen is ondersteunend afschot van de Kolgans tussen 1 maart en 1 juni niet meer toegestaan. Kolganzen behoren op dit moment namelijk niet tot de grote schadeveroorzakers en de omvang van de populatie is gestabiliseerd. Op grond van de onderhavige vrijstelling van het verbod om te doden (art. 9 Ffw) kunnen grondgebruikers, buiten de foerageergebieden, kol-, brand- en grauwe ganzen verjagen met ondersteunend afschot, ter voorkoming van belangrijke schade aan landbouwgewassen. De grondgebruiker mag de met de vrijstelling gegeven bevoegdheden bij schriftelijke toestemming overdragen aan een jachtaktehouder. Hierbij geldt dat uitsluitend het hagelgeweer mag worden gebruikt. M.b.t. de voorwaarden waaronder ondersteunend afschot mag worden gepleegd is zo dicht mogelijk aangesloten bij het G-7 akkoord. Overig. Tevens wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om verontrusting van holenduiven, fazanten en kokmeeuwen ter voorkoming van belangrijke schade aan gewassen bij vrijstelling toe te staan (artikel 2). Deze mogelijkheid van verontrusting bestaat thans o.g.v. ontheffingen

20 ex art. 68 Ffw. De FBE en grondgebruikers hebben er al langer op aangedrongen deze verontrusting te regelen op een minder omslachtige wijze. In de (geactualiseerde) provinciale beleidsregels ter uitvoering van de Flora- en faunawet Libje en libje litte van 6 juli 2010 is vermeld deze mogelijkheid in de toekomst via de vrijstelling te regelen. Rapportage. De Vogelrichtlijn verplicht de Europese lidstaten te rapporteren over de toepassing van de artikelen 65 en 68 van de wet. Het is dan ook van belang dat de grondgebruiker het aantal geschoten ganzen rapporteert. Deze - bestuursrechtelijk afdwingbare - verplichting kan hem worden opgelegd op grond van artikel 79 van de wet.