MAGAZINE persoonlijke visies op muziek Guido van Oorschot Roland Kieft 4Ard van der Steur Mascha van Nieuwkerk. 25 jaar

Transcriptie

1 NMF MAGAZINE 2014 M A G A Z I N E persoonlijke visies op muziek Guido van Oorschot Roland Kieft 4Ard van der Steur Mascha van Nieuwkerk 25 jaar INCLUSIEF JAARVERSLAG FREDERIEKE_SAEIJS_SUSSIE_AHLBURG.TIF

2 8 Everything you always wanted to know about our cellos 109 Zonder vrijwilligers geen NMF INTERVIEW Guido van Oorschot Het NMF krijgt vleugels FOTO DIRK RIETVELD 13 De collectie in beeld gebracht Breed gedragen

3 Jubelend het jaar door Het mysterie van de Bach suites 24 Zomaar een dankbare NMF-musicus Jaarverslag Het feestjaar Voorwoord 7 Nieuw begin! Inleiding in een notendop 12 Waarom het NMF bestaat 17 Feiten Het in bruikleen geven van een muziekinstrument 21 Cultureel Erfgoed 29 Educatie 30 Inkomstenbronnen 30 Onze donateurs 36 Communicatie 37 Het NMF in het nieuws 42 De organisatie 45 De toekomst 52 Bestuursverslag 56 Magazine Everything you always wanted to know about our cellos 8 Zonder vrijwilligers geen NMF 10 De collectie in beeld gebracht 13 Bijzondere schenkingen in 2013: het NMF krijgt vleugels 19 Jubelend het jaar door 24 Het mysterie van de Bach suites 31 Zomaar een dankbare NMF-musicus 32 Hoe een 12-jarige violiste in een 300 jaar oude viool haar ideale partner vond 38 Musicus in beeld: Ingrid van Dingstee 44 Un pianoforte per perfezionisti 53 Concert met koelkast 54 Musicus in beeld: Joachim Eijlander 60 Een verjaardagsfeest 61 Musicus in beeld: Joris van den Berg 62 Wat is er gebeurd met de Jacobs van Harriet Krijgh? 63 Een viool als een parfum 66 Interviews Guido van Oorschot 14 Roland Kieft 34 Ard van der Steur 48 Mascha van Nieuwkerk 58 3

4 44 MUSICUS IN BEELD Ingrid van Dingstee Hoe een 12-jarige violiste in een 300 jaar oude viool haar ideale partner vond 38 INTERVIEW Ard van der Steur INTERVIEW Roland Kieft Verbindingen leggen 48 Concert met koelkast 52 4 Krachtcentrale MUSICUS IN BEELD Joris van den Berg

5 Un pianoforte per perfezionisti 60 MUSICUS IN BEELD Joachim Eijlander 53 INTERVIEW Mascha van Nieuwkerk 63 Wat is er gebeurd met de Jacobs van Harriet Krijgh? Mooie verhalen 59 Een verjaardagsfeest Een viool als een parfum 5

6 Stichting Nationaal Muziekinstrumenten Fonds Postbus GX Amsterdam Sint Annenstraat HE Amsterdam t e info@muziekinstrumentenfonds.nl i muziekinstrumentenfonds De Stichting is statutair gevestigd te Amsterdam Inschrijving Kamer van Koophandel en Fabrieken te Amsterdam nr BTW nummer NL B.01 bankrelatie NL58ABNA grafisch ontwerp & productie Alle musici die zijn afgedrukt in dit jubileummagazine hebben of hadden tot voor kort een instrument of strijkstok van het NMF in bruikleen, tenzij anders vermeld. foto omslag Frederieke Saeijs Sussie Ahlburg Alle rechten voorbehouden. Een ieder die meent rechten te kunnen ontlenen aan deze uitgave, wordt vriendelijk verzocht contact met ons op te nemen. Comité van Aanbeveling dr. J.E. Andriessen oud-voorzitter Nationaal Muziekinstrumenten Fonds, oud-minister van Economische Zaken jhr. drs. P.A.C. Beelaerts van Blokland oud-commissaris van de Koningin in de Provincie Utrecht Anner Bijlsma cellist mr. M.J. Cohen oud-burgemeester Amsterdam mr. J.H.M. Deiters oud-directeur Concertgebouw N.V. Hans Heg muziekjournalist Philippe Herreweghe dirigent Janine Jansen violiste mr. P.J. Kalff oud-voorzitter Raad van Bestuur ABN AMRO Bank N.V. prof. dr. Ton Koopman dirigent Herman Krebbers violist mr. C.J.A. van Lede oud-voorzitter Raad van Bestuur Akzo-Nobel N.V. prof. drs. R. de Leeuw oud-algemeen directeur Rijksmuseum Cornélie Möller Max Möller & Zoon drs. George Möller oud-voorzitter Raad van Bestuur Robeco Groep N.V. dr. H.O.C.R. Ruding oud-minister van Financiën prof. Frans de Ruiter voorzitter CvB Koninklijk Conservatorium Den Haag dr. M. Sanders oud-directeur Concertgebouw N.V. W.E. Scherpenhuijsen Rom oud-voorzitter Bestuur van het Koninklijk Concertgebouworkest drs. Mischa Spel muziekredacteur NRC Handelsblad Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) is een onafhankelijke stichting die al sinds 1925 toezicht houdt op het inzamelen van geld voor goede doelen. De taak van het CBF is het bevorderen van een verantwoorde fondsenwerving en besteding door middel van het beoordelen van de fondsenwervende organisaties en het verstrekken van informatie en advies aan overheidsinstanties en publiek. Wanneer u het CBF-keur ziet afgebeeld, kunt u er als gever vanuit gaan dat er verantwoord met uw gift wordt omgegaan. Het NMF is door de Belastingdienst aangewezen als een Culturele ANBI, een Algemeen Nut Beogende Instelling. Het NMF hoeft daarom geen erfbelasting of schenkingsrecht te betalen. Donateurs van het NMF kunnen hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting (uiteraard binnen de geldende regels). Beschermheer Z.K.H. Prins Constantijn 6 FOTO RVD RVD

7 Het feestjaar SJAAK RAMAKERS Alvorens me aan het schrijven van dit voorwoord te zetten, blader ik nog weer eens door ons jubileummagazine. Die prachtige neerslag van 25 jaar Nationaal Muziekinstrumenten Fonds van waaruit ons tientallen oudere en (piep)jonge bruikleners toestralen. Waarin steunpilaren als donateurs en schenkers duidelijk maken waarom ze ons graag bijstaan. Over de begintijd met het Nationaal Strijkinstrumenten Fonds met Pieter Moerenhout, onze oprichter, en mijn voorgangers als voorzitter: Theo Olof ( ) en Koos Andriessen ( ). En de muziekpedagogen, zonder wie al onze instrumenten niet zo mooi zouden klinken, nietwaar Coosje Wijzenbeek? was ervoor!) in de Ridderzaal en de 100 concerten in het Weekend van het NMF in de stijlvolle ambiances van de panden van de Vereniging Hendrick de Keyser. Het feestjaar gonst na in onze oren, maar het leven gaat normaal verder: instrumenten krijgen uit schenkingen en legaten, kopen op veilingen, laten bouwen bij Nederlandse vioolbouwers, instrumenten uitlenen, innemen en weer uitlenen, ter verhoging van het algeheel speelniveau. Maar wel met - gelukkig - veel meer donateurs. Ons doel, weer meer donateurs halen in het lustrumjaar, is gelukt! Een heerlijk gevoel van zekerheid en continuïteit naar de toekomst. het niet. Wél voor het faciliteren van het aanstormend talent. Wij is dat geweldige bureau van ons, een handvol fantastische mannen en vrouwen die, jawel, een mooi jubileumfeest kunnen organiseren, maar zich nu weer met dezelfde ijver en passie op hun eigenlijke werk storten. Als u bij ons blijft, gaan wij door! Prof. ir. W. Dik voorzitter Wat een schitterende jubileumviering hebben we gehad! Met als hoogtepunten de twee concerten op één dag (zoveel belangstelling We zijn nu in bruikleners - binnen onze doelstelling - het grootste instrumentenfonds ter wereld! Geen misverstand: dáárvoor doen we 7

8 Everything you always wanted to know about our cellos BAS JONGEN De internationale instrumentenbeurs Mondo Musica brengt jaarlijks begin oktober handelaren, bouwers, experts én musici uit de hele wereld naar het Noord-Italiaanse stadje Cremona, de bakermat van de vioolbouw. Van handgesneden stemknoppen tot het duurste gereedschap, van de beginnende vioolbouwer tot de doorgewinterde handelaar, en van een Chinese elektrische contrabas tot de waardevolste Stradivari- of Guarneri-viool. Dat alles kan men daar tegenkomen. Uitgever Andy Lim heeft er al jaren een stand waar hij de prachtigste boeken presenteert over viool- en stokkenbouw. Het zijn boeken die opvallen door de vaak uitzonderlijke formaten en materialen. Zo heeft hij een boek uitgegeven waarin strijkstokken op volle lengte staan afgebeeld, en is er een boek over stokkenbouwer Nikolaus Kittel met een schapenleren omslag en bladgouden paginaranden. Dit laatste boek was de aanleiding voor onze ontmoeting in Het NMF heeft namelijk twee bijzondere Kittel-stokken, waarvan met name de cellostok zeer interessant bleek om in het boek te worden opgenomen. Lim kwam met het idee om een boek uit te geven over instrumenten van het NMF. Het NMF hoefde alleen de foto s aan te leveren, die toch zouden worden gemaakt door fotografe Cathy Levesque. Besloten werd om het boek te wijden aan cello s uit de NMF-collectie. In verband met de omvang van het boek moest een keuze worden gemaakt en die viel op alle cello s van overleden bouwers. Geheel in lijn met Lim s andere boeken, is het een uitzonderlijk mooie uitgave geworden, waarin de bijzondere cello s geheel tot hun recht komen. De foto s laten de belangrijkste aspecten van elke cello zien en de teksten vertellen de verhalen over hoe de cello in de collectie terecht is gekomen. Het boek bevat verder interviews met experts Andreas Post en Serge Stam, directeur Marcel Schopman en collectiebeheerder Frits Schutte, waardoor de lezer ook een goed beeld krijgt van de verschillende invalshoeken van waaruit er naar de unieke collectie van het NMF gekeken wordt en wat er bij komt kijken om die collectie samen te stellen. DARLING PUBLICATIONS Bestelinformatie Het Celloboek is te verkrijgen via reservering@muziekinstrumentenfonds.nl Prijs 55,-- inclusief verzendkosten. 8

9 MARCEL.JPG Nieuw begin! door Marcel Schopman directeur NMF Nu we de viering van een kwart eeuw NMF achter de rug hebben, is het tijd voor een frisse start. In het afgelopen jubileumjaar keken we (uiteraard) regelmatig terug naar het verleden, dit jaar kijken we weer naar de toekomst zoals dat hoort. En bij een nieuwe start horen nieuwe dingen. Zoals dit jaarmagazine U bent van ons gewend dat ergens in het tweede kwartaal van elk jaar het NMF jaarverslag verschijnt. Een publicatie waaraan we altijd veel aandacht besteden. Niet alleen omdat het het verhaal van het NMF van het afgelopen jaar vertelt, maar ook en vooral omdat het ons visitekaartje is. Dat visitekaartje behoort duidelijk, compleet, informatief en transparant te zijn. En misschien zelfs ook nog een beetje aangenaam, als het meezit. Dat jaarverslag werd in de afgelopen jaren maar liefst vier maal bekroond met een nominatie voor de Transparantprijs, de prijs voor het beste jaarverslag van een goed doel in Nederland. En in 2009 wonnen we die Transparantprijs zelfs! Nog steeds zijn we het enige kleine goede doel in Nederland dat ooit deze prijs gewonnen heeft! Wellicht heeft u vorig jaar ons nieuwe jaarmagazine in handen gekregen, dat we ter gelegenheid van ons 25-jarig jubileum uitbrachten. Het was een publicatie waarin we aandacht aan andere zaken konden besteden dan in het traditionele jaarverslag. Uw enthousiaste reacties op dat magazine hebben dit jaar geleid tot het magazine dat nu voor u ligt. Nieuw is het niet alleen vanwege de inhoud, nieuw is het ook omdat dit magazine - anders dan vorig jaar - het traditionele jaar verslag incorporeert. Dat betekent dus één publicatie, die jaarmagazine en jaarverslag combineert. Zo hopen we u aantrekkelijker en efficiënter dan in het verleden te informeren over verleden, heden en toekomst van het NMF. In dit jaarmagazine treft u naast de traditionele onderdelen van het jaarverslag ook een aantal verhalen: van en over mensen die met het NMF en muziek begaan zijn. Zoals vrijwilligers en NMF-musici. En verhalen van een viertal personen die hun visie geven op de toekomst van de muziekwereld: de wereld van het NMF. Een orkestdirecteur die NMF-musici in zijn orkest heeft, een muziek journalist die regelmatig voor het NMF schrijft, een politicus die lid is van de donateursdenktank van het NMF en met enige regelmaat NMF-concerten in eigen huis organiseert en (natuurlijk) ook een echte NMF-musicus. Want die mag zeker niet ontbreken in zo n rijtje van experts. Over NMF-musici gesproken: we dachten u dit jaar eens alle musici te laten zien die gedurende 2013 (of een deel van dat jaar) een instrument of stok van het NMF in bruikleen hadden. Het zijn er maar liefst 419. Hun portretten vindt u door het magazine verspreid. Zonder u zouden wij hen niet hebben kunnen helpen. Zij allen zijn u zeer dankbaar voor uw steun in het afgelopen jaar! 9

10 Het afgelopen jaar is er op veel grotere schaal dan voorheen gebruik gemaakt van de inzet van vrijwilligers. Dat was noodzakelijk vanwege de grote hoeveelheid extra werk veroorzaakt door het Jubileum. Maar dat was gelukkig ook mogelijk, doordat velen zich belangeloos voor het doel van het NMF wilde inzetten. Een evenement als het Weekend van het NMF was onmogelijk geweest zonder de inzet van enige tientallen vrijwilligers. Vrijwilligers worden niet alleen bij evenementen ingezet. Vrijwilliger Theo Laceulle bijvoorbeeld zet zijn kennis en liefde voor musici, muziek en instrumenten elke week in bij het NMF. Dit is zijn verhaal. NMF 10

11 Zonder vrijwilligers geen NMF In het NMF-najaarsbulletin van 2012 stond een oproep van Manon Veenendaal om vrijwilligers te werven, vooral met het oog op het Jubileumweekend in mei 2013, waarvoor veel hulp nodig was. Ik voel me als donateur al lang verbonden met het NMF, mijn vrouw en ik hebben ook bemiddeld bij de schenking door de musiciënne Henriette Kruseman van haar prachtige Doddcello aan het fonds. Toen dus die oproep kwam heb ik me enthousiast opgegeven en in het Weekend hebben mijn vrouw en ik drie prachtige concerten mogen presenteren. Maar er was meer. In een gesprek met directeur Marcel Schopman en Manon bleek dat er behoefte was aan de hulp van vrijwilligers, vooral op administratief gebied, om de profielpagina s van de musici op de site van het NMF wat gevulder te krijgen en om meer te kunnen vertellen over de instrumenten die door het NMF worden beheerd. Dat laatste nu bleek een kolfje naar mijn hand. Ik ben mijn hele leven al een groot liefhebber van vioolmuziek, van violisten (vooral ook de historische), ga veel naar concerten en heb een grote collectie grammofoonplaten en CD s, met heel veel vioolmuziek. Collectiebeheerder Frits Schutte heeft mij lijsten met instrumenten gegeven en gevraagd of ik over de geschiedenis van die instrumenten, voor zover dat te halen viel uit de dossiers, een stukje zou kunnen schrijven, deels te gebruiken op de NMF-site, deels als samenvatting van de documenten in de dossiers. Sinds die vraag kom ik 1 à 2 keer per week naar het NMF om een uittreksel te maken uit de dossiers die in grote ladekasten op Frits kamer verzameld zijn. Die uittreksels werk ik dan thuis uit en stuur ze weer naar Frits. Inmiddels zijn er ruim 100 dossiers door mijn handen gegaan. Ik heb heel wat leuke ontdekkingen gedaan! Zo kwam ik de vleugel tegen van de grote Nederlandse pianist George van Renesse, de violen van Herman Krebbers en Theo Olof, de prachtige collectie van Max Rodriguez, de collectie Röntgen en de Kersjescollectie. Het beheer van de collectie van het Studiefonds Oskar Back is door het NMF overgenomen; daarin zit bijvoorbeeld de Stradivarius-viool die toebehoorde aan de grote Joodse violist en altist Paul Godwin. De Petrus Guarnerius-viool waar Frederieke Saeijs op speelt heeft toebehoord aan de bekende Belgische violist Carlo Van Neste, die hem geschonken kreeg van koningin Elisabeth van België. Ik heb Frederieke een CD van Carlo Van Neste kunnen sturen. De Pique-viool van Theo Olof heeft toebehoord aan de schrijver-vliegenier Antoine de Saint-Exupérie (die speelde goed viool en had een mooie collectie strijkinstrumenten). In een briefje schreef mevrouw Olof - Elias hoe blij haar echtgenoot was met dit instrument dat een mooie grote toon bezit. Toen vioolbouwer Max Möller hem dit instrument te koop aanbood, wist hij meteen dat dit zíjn instrument was! De fantastische Bergonzi-viool van Herman Krebbers blijkt niet door de beroemde Carlo Bergonzi te zijn gebouwd, zoals eerst werd geoordeeld, maar, zoals uit dendrochronologisch onderzoek bleek, door diens zoon Michelangelo. De bekende violist Bouw Lemkes verkocht zijn Goffriller-viool voor de helft van de werkelijke waarde aan het NMF en schonk de rest aan het Fonds. De Vuillaume- viool van Piet Nijland is aan het NMF in bruikleen gegeven. Dit instrument werd eerder bespeeld door Mengelbergs eerste concertmeester Louis Zimmermann. Het verwerven van de Guarneri-cello die Quirine Viersen nu bespeelt, leest als een spannend verhaal: dankzij een aantal enorme giften van verschillende fondsen kon de kostbare ex-navarra-cello, die van Quirines leermeester Heinrich Schiff was geweest, worden verworven. Net op tijd voor het verlopen van de deadline kon die beslissing worden genomen. De grote Franse cellist André Navarra was weer de leraar van Schiff geweest en zo kon het instrument van leermeester op leerling overgaan. Door alle giften en schenkingen van fondsen en donateurs is het voor het NMF de afgelopen 25 jaar mogelijk geweest vele instrumenten te verwerven; zo spelen dankzij een grote daartoe bedoelde gift de leden van het EnAccord strijkkwartet allen op een prachtig negentiende-eeuws Frans instrument. Ook spelen vele musici op bijzondere oud-nederlandse instrumenten van Jacobs, Rombouts, Kleijnman en Cuijpers, waardoor ook actief Nederlands erfgoed wordt behouden. Natuurlijk zijn er vele roerende verhalen in de dossiers te vinden van particulieren die hun instrumenten aan het NMF schonken of in bruikleen gaven, om die te laten bespelen door jong talent. En dat is uitermate belangrijk; tenslotte is het in het huidige culturele klimaat voor jonge musici gewoon niet mogelijk een goed (en dus veelal kostbaar) instrument aan te schaffen. Het is voor mij een groot voorrecht om dit vrijwilligerswerk voor het NMF te kunnen doen, ik ga er met plezier nog lang mee door! 11

12 2013 in een notendop Balans (x e 1.000) Materiële vaste activa Financiële vaste activa 7 15 Vorderingen Liquide middelen Totaal reserves Langlopende schulden Kortlopende schulden Staat van baten en lasten (x e 1.000) Baten eigen fondsenwerving Overige baten Besteed aan doelstelling Besteed aan werving baten Besteed aan beheer en administratie Resultaat 35 (220) OVERIGE GEGEVENS Bestedingsratio: 60 % De bestedingsratio brengt de verhouding tussen de bestedingen en de inkomsten tot uitdrukking. Een ratio groter dan 100% betekent dat de bestedingen groter zijn dan de inkomsten. Kosten eigen fondsenwerving: 23 % Het kostenpercentage eigen fondsenwerving geeft inzicht in de omvang van de kosten eigen fondsenwerving. Het Centraal Bureau Fondsenwerving hanteert voor CBF-Keur houders een norm van maximaal 25% (gemiddeld over 3 jaar). Het 3-jaarsgemiddelde van het NMF bedraagt 15 %. Kosten beheer en administratie: 25 % Het kostenpercentage beheer en administratie geeft inzicht in deze kosten gerelateerd aan de totale lasten exclusief het bestede bedrag aan instrumenten. Het NMF hanteert als interne richtlijn dat dit percentage maximaal 30% gemiddeld over drie jaar mag bedragen. Het 3-jaarsgemiddelde van het NMF bedraagt 27%. 12

13 De collectie in beeld gebracht Onze instrumentencollectie staat in dienst van de musici. Hetzelfde geldt voor de mensen die bij het NMF werken. De focus op onze doelgroep houdt ons bij de les en zorgt ervoor dat we ons niet laten verleiden door het museale aspect dat uiteraard wel lonkt als je zo n prachtige collectie instrumenten onder je hoede hebt. Maar trots zijn we natuurlijk wel. En die trots geldt niet alleen voor de grote namen in de collectie, maar net zo goed voor de anonieme 18e-eeuwse Italiaanse alt, de vrij onbekende Bernhard Stoss uit Wenen, of de 135 hedendaagse voornamelijk Hollandseinstrumenten uit de collectie. Elk strijkinstrument is vorig jaar, vorige eeuw, of eeuwen geleden met de hand gebouwd door een bekwaam vakman. Met iedere keer een andere tijdgeest, een ander cultureel kader, een andere economische situatie. Elk instrument heeft zijn eigen geschiedenis, toekomst en klank en is daardoor uniek. Dat het NMF trots is op al die instrumenten, willen wij tot uiting laten komen door ze stuk voor stuk te laten vereeuwigen op prachtige digitale foto s en die met u te delen op onze website. Maar uiteraard is trots niet het belangrijkste argument. Belangrijker is dat het NMF op die manier visuele toegang biedt tot alle 400 strijkinstrumenten die we sinds 1988 aan onze collectie konden toevoegen. Daaronder bevinden zich natuurlijk de vele instrumenten die het NMF kon aankopen dankzij geldelijke donaties. Maar ook komen de instrumenten in beeld die als dierbaar bezit werden gekoesterd, voordat ze door de eigenaren aan onze zorg werden toevertrouwd, via schenking, legaat of bruikleen. Elk instrument kan in detail worden bekeken en is (of zal worden voorzien) van relevante technische gegevens en informatie over de bouwer, de geschiedenis van het specifieke instrument en hoe het in de collectie is terechtgekomen. Cathy Levesque, professioneel fotografe in Amsterdam, is inmiddels bijna klaar met de fotografie, die plaatsvond in het atelier bij expert Andreas Post in Amsterdam. Nieuwe aanwinsten in de collectie zullen steeds gefotografeerd en toegevoegd worden aan de website. De digitale ontsluiting van de collectie is mede mogelijk gemaakt door de genereuze steun van de Stichting Dioraphte en vele particuliere donateurs. Het NMF is hen zeer dankbaar voor hun steun. FOTOGRAFE CATHY LEVESQUE IN HAAR STUDIO AAN HET WERK 13

14 SELFIEW DOOR GUIDO VAN OORSCHOT MARCO BORGGREVE Journalist Guido van Oorschot (52) schrijft onder meer voor de Volkskrant over klassieke muziek en opera. Hij stelt zich te weer tegen sceptisch gesomber. Klassieke muziek heeft buiten de eigen parochie nog nooit zo n groot bereik gehad. Breed Catharina Ungvari

15 Waarom heerst er rond klassieke muziek zo n alarmstemming? Dat vraag ik me ook af. Ik weet niet beter of we wonen nog altijd in een paradijs. Amsterdam herbergt een toporkest en een spraakmakend operahuis. Utrecht heeft het belangrijkste oude-muziekfestival ter wereld. Nederlandse musici staan wereldwijd bekend als creatief, innovatief en ondernemend. We hebben een topsector waarin we slim moeten investeren. U bedoelt: draai de subsidiekraan maar open. Nee, ik zei: investeren. Ergens geld in stoppen om er later de vruchten van te plukken. In Den Haag zien ze u al aankomen. Sommige politici kennen inderdaad van alles de prijs, maar van weinig de waarde. Ik behoor niet tot de dorknopers die cultuur gelijkstellen aan een racefiets, onder het mom: die betaal je toch óók zelf? Een faire bijdrage van de overheid blijft onmisbaar. Toch zitten veel Nederlanders helemaal niet op cultuur te wachten. Toen Halbe Zijlstra het kunstbudget kortte met 200 miljoen, steeg zijn partij, de VVD, drie, vier zetels in de peilingen. Dat mag de kunstsector zichzelf aanrekenen. Het debat is gekaapt door populisten. Die hebben er enthousiast het beeld in geramd van kunstenaars als luie subsidieslurpers, van componisten die alleen maar atonaal gekrijs afleveren, van een grachtengordelelite die op kosten van Jan met de pet z n modernistische wansmaak botviert. Dat is toch ook zo? Welnee, propagandistisch gekwaak. Om maar een voorbeeld te noemen: Nederland telt ruim 13 duizend amateurkoren, tegenover voetbalclubs. Cultuur wordt wel degelijk breed gedragen. Waarom hoor ik de gevestigde instellingen daar dan nooit over? Dat begrijp ik ook niet. Ze moeten zich niet zo laten piepelen. Meng je in het debat, zou ik zeggen. Vuur terug met oneliners. Bedelf Den Haag onder lobbyisten! Blijft toch dat lelijke, atonale componeren. Het lijkt wel prikkeldraad. Ik zal u een geheim verklappen: dat is allang weer uit de tijd. Arvo Pärt, Philip Glass, of in Nederland Joep Franssens en Calliope Tsoupaki: ze schrijven muziek die als honing in het oor vloeit. En ondertussen stromen de zalen leeg. Dan heeft u andere cijfers dan ik. Volgens het CBS bezocht in procent van de Nederlanders minimaal eens per jaar een uitvoering van klassieke muziek, in 2007 was dat 14 procent. Ach kom, als criticus ziet u toch ook de open plekken in het Concertgebouw en bij De Nationale Opera? De kredietcrisis heeft inderdaad gezorgd voor een dip. Inmiddels trekt het alweer bij. De toestand lijkt me allerminst dramatisch. Kijk naar al die grijze koppen! Daar heeft u een punt. De verversing van het publiek heeft aandacht nodig. Dat is precies de reden waarom orkesten, zalen en musici druk in de weer zijn met nieuwe activiteiten. Ze trekken de wijk in en bezoeken scholen. Op Lowlands veroorzaakte het Residentie Orkest een vibe met Sjostakovitsj. Het Nederlands Kamerorkest snuift soms de verschaalde bierlucht op van Paradiso. Leuke gimmicks, daar niet van, maar levert het publiek op? Vergeet de tv niet. Na het programma Maestro, met al die zwaaiende BN ers, snapte opeens iedereen waar dirigeren over ging. Mooi was ook de serie rond het Koninklijk Concertgebouworkest. Bleken in die chique club gewone, hardwerkende mensen van vlees en bloed te zitten. Of neem de eenminuutopera s van De Wereld Draait Door. Of Reinbert de Leeuw, die 4 33 van John Cage mocht uitvoeren. Op primetime! O ja, dat stiltestuk. Wat een nep. Dat kan mijn nichtje van 6 ook. Laat het haar vooral proberen. Maar waar het mij om gaat: tel alles bij elkaar op en klassieke muziek heeft buiten de eigen parochie nog nooit zo n groot bereik gehad. En de volgende fase breekt alweer aan. In Utrecht opent binnenkort TivoliVredenburg. Dat herbergt niet alleen de vertrouwde Grote Zaal, daaromheen zijn vier kleine zalen gebouwd waarin klassiek, pop en jazz door elkaar heen gaan lopen. Niet alleen de genres, maar ook het publiek. Als TivoliVredenburg het slim aanpakt, staat daar de échte tempel zonder drempel. Dus? Dus laten we elkaar niet in de put praten. Misschien moet het mooiste nog wel komen. gedragen 15

16 ADINDA MEERTINS 1987 CONTRABASSISTE AIDAN MIKDAD 2001 PIANIST AIJA REKE 1988 AKOS KERTESZ 1973 CELLIST ALBA ENCINAS 1989 ALEKSANDRA RYBAK 1984 CELLISTE (DANIEL KEMPISTY) ALEXANDER BUSKERMOLEN 1985 PIANIST ALEXANDER DROZDOV 1979 PIANIST ALEXANDER WARENBERG 1998 CELLIST AMARINS WIERDSMA 1991 AMITAI KAMP 2003 VIOLIST AMKE TE WIES 1994 CELLISTE AMSTERDAM SINFONIETTA 1988 CONTRABAS ANASTASIA KOZLOVA 1979 ANASTASIJA ZVIRBULE 1983 ANIA KATYNSKA 1980 CELLISTE ANNA BADALIAN NMF-musici ANNA MEENDERINK 1996 ALT ANNA SOPHIE TORN 1988 ANNA STEENHUIS 1989 ANNA-MAGDALENA DEN HERDER 1988 ALT ANNABETH SHIRLEY 1989 CELLISTE ANNE BAKKER 1989 ANNE ROOS HOIJTINK 1998 (PETER CUYPERS) ANNE-LINDE VISSER 1992 CELLISTE ANNEFLOOR PLANTINGA 1997 ANNEKE VAN HAAFTEN 1972 (MARTEN ROOT) ANNEMARIE VAN PROOIJEN 1983 ANNEMIEKE HULS 1983 ALT ANNEMIJN DEN HERDER 1975 ALT ANNERIEKE NENTJES 1983 ANNERIEN STUKER 1987 ANNIE TÅNGBERG 1972 CELLISTE ANSFRIED PLAT 1969 CELLIST 16 ANTON SPRONK 1994 CELLIST ARBEN ADEMI 1986 ALTVIOLIST ARJUN GANGULY 1997 CELLIST ARMEN NAZARIAN 1984 ALTVIOLIST ARNO VAN DER VUURST 1978 CELLIST (GER ADRICHEM) ARTHUR RUSANOVSKY 1993 VIOLIST ARTHUR SCHOONENBERG 1995 CELLIST

17 Waarom het NMF bestaat Muziekinstrumenten kosten geld: veel geld. Vaak zoveel dat musici en muziekstudenten zich de aanschaf ervan niet kunnen veroorloven. En dat terwijl een goed instrument geen luxe is, maar een absolute noodzaak voor iemand wiens vak het is te musiceren. Dat betekent dat velen een probleem hebben. Het NMF is in 1988 opgericht om dat probleem op te lossen. En vandaag de dag geldt die oorspronkelijke doelstelling nog onverkort: het NMF geeft jaarlijks ongeveer 400 kwalitatief hoogstaande muziekinstrumenten en 350 strijkstokken in bruikleen aan professionele musici en aan hen die dat willen worden. Doelstellingen Het NMF is een organisatie die in grote lijnen drie specifieke doelen heeft: - het uitlenen van instrumenten aan musici. De nadruk ligt hierbij op het helpen van jong talent, conservatoriumstudenten en beroepsmusici. Maar ook topsolisten die dure instrumenten nodig hebben krijgen hulp van het NMF. Zo wordt het hoogstaande Nederlandse muziekleven structureel gesteund; - het behouden en ontwikkelen van cultureel erfgoed. Het NMF rekent het tot zijn taak de instrumenten uit de historisch belangrijke Nederlandse vioolbouwschool te behouden voor het nageslacht en deze ook bespeelbaar te laten zijn. Zo wordt de hoogstaande collectie Nederlandse instrumenten geconserveerd, uitgebreid en beluisterbaar gemaakt en gehouden; - het geven van educatie. Het NMF begeleidt muziekstudenten bij het maken van de juiste keuze van een instrument en/of stok. Het NMF heeft ondervonden dat er aan dit aspect in de traditionele muziekopleidingen te weinig aandacht wordt besteed, terwijl dit juist van wezenlijk belang is. Daarnaast biedt het NMF de NMF-musici ondermeer de mogelijkheid podiumervaring op te doen, mee te doen aan CD/ DVD-opnames en te participeren in klanktesten. 17

18 De doelgroep: professionele musici en zij die dat willen worden. Het NMF wil beroepsmusici en hen die dat willen worden helpen. Zij kunnen een beroep doen op het NMF om een instrument in bruikleen te krijgen. Dit geldt voor zowel klassieke als niet-klassieke musici. Bovendien kan men voor elk instrument een aanvraag indienen, zodat met recht kan worden gezegd dat het NMF het gehele Nederlandse muziekleven steunt. De aanvraag Een musicus die een aanvraag wil doen moet voldoende kwaliteit hebben om beroepsmusicus te zijn of dat te worden. Hij komt in aanmerking voor een instrument dat past bij zijn artistieke niveau en hij mag niet zelf in staat zijn een dergelijk instrument aan te schaffen. Het NMF vindt het belangrijk dat alle muziekinstrumenten van het fonds door het publiek gehoord kunnen worden. Dat betekent dat NMF-musici een actieve rol in het Nederlandse muziekleven moeten vervullen. Buitenlanders die met voldoende regelmaat op de Nederlandse podia optreden, kunnen een aanvraag bij het NMF indienen als zij aan de overige eerder genoemde criteria voor bruikleen voldoen. DE BERGONZI VIOOL (EX HERMAN KREBBERS) De procedure Een instrument dient schriftelijk aangevraagd te worden. Na ontvangst van de aanvraag vindt er een intakegesprek plaats. Het NMF probeert dan enerzijds een beeld te krijgen van motivatie, capaciteiten en verlangens van de potentiële NMF-musicus, terwijl anderzijds de do s en don ts van het NMF uitvoerig worden uitgelegd. Na deze voorselectie bespreekt de Commissie Aanvragen en Instrumenten de aanvraag. Deze commissie bestaat uit een achttal deskundigen en brengt een niet-bindend advies uit aan het bestuur dat uiteindelijk beslist over de aanvraag. 18 CATHY LEVESQUE

19 Bijzondere schenkingen in 2013 Het NMF krijgt vleugels Het is in het 25-jarig bestaan van het NMF nog niet eerder voorgekomen dat we een historische vleugel in goede staat van onderhoud als schenking kregen aangeboden. In het afgelopen jaar gebeurde het plotseling twee keer achter elkaar! Een prachtige Erard TON STOLK, MET OP DE VOORGROND DE ERARD-VLEUGEL De eerste schenking betrof een Erard-vleugel met een lengte van 212 cm uit 1873 die we aangeboden kregen van Ton Stolk, toonkunstenaar en eigenaar van het Muziekinformatie- en documentatiecentrum in Vlaardingen. Het ging op een bijzondere manier, want Ton Stolk was één van de deelnemende gastheren tijdens het Weekend van het NMF, waarbij in samenwerking met vereniging Hendrick de Keyser door het hele land concerten plaatsvonden op instrumenten van het NMF. De locatie die Ton beschikbaar wilde maken voor het concertpubliek, was klein en vooral erg vol vanwege zijn verzameling instrumenten. Hij besloot daarom dat er ruimte moest worden gemaakt om wat meer mensen toe te kunnen laten en bewerkstelligde dat door zijn bijzondere Erard-vleugel aan het NMF te schenken! Sebastien Erard ( ) was een uitvinder en instrumentenbouwer die grote invloed heeft gehad op onder andere de ontwikkeling van de piano. Zo vond hij het linker pedaal uit waarmee het gehele klavier een stukje verschuift en ontwikkelde hij het repetitiemechaniek, waardoor één zelfde toets zeer snel achter elkaar kan worden aangeslagen. Ook was hij het die het smeedijzeren raamwerk als eerste toepaste en omwond hij bassnaren met koperdraad. Na zijn dood in 1831 werd de zaak voortgezet door neef Pierre. In 1855 overleed Pierre. Diens weduwe vond een kennis, de heer Schaeffer, bereid om de zaak te leiden. Dankzij het online dossier van de Citée de la Musique in Parijs, kon worden vastgesteld dat de geschonken vleugel in 1873 werd gebouwd en dat een zekere heer James Wittering op 18 november van dat jaar de eerste eigenaar werd. Ton Stolk verkreeg de vleugel in 1984 via een pianist. Een aantal jaren later, in 1992, vond een ingrijpende restauratie plaats bij Frits Janmaat in Amsterdam. Janmaat is één van de bekendste restaurateurs van Franse toetsinstrumenten ter wereld en is met name gespecialiseerd in instrumenten van Erard. Zo bijzonder was de vleugel van Stolk dat deze op verzoek van Janmaat gebruikt werd tijdens een TV-opname met muziekjournalist Han Reiziger in een concert in de bijzondere combinatie van piano met harp. Edward Witsenburg speelde in dit concert met Jeanette de Boer. Samen maakten deze musici (beiden overigens professor aan het Mozarteum in Salzburg) voor deze ongebruikelijke combinatie ook een CD. Een rechtsnarige Bechstein De tweede historische vleugel die het NMF geschonken kreeg was een Bechstein met een lengte van 190 cm uit 1864/65. Het is een uitzonderlijk vroege, rechtsnarige vleugel die in zeer goede staat verkeert. En dat mag een wonder heten, want de schenker uit Mijdrecht verkreeg de vleugel als afdankertje. Hij stond bij een garagehouder in Nijmegen die hem ooit voor zijn dochter had gekocht. De vleugel was zeer slecht onderhouden en had duidelijk geleden onder de houtkachel die er vlak naast had gestaan. De schenker liet de vleugel in etappes uitgebreid reviseren, zodat er uiteindelijk weer een compleet gezonde vleugel stond. 19

20 Feiten 2013 Doelstelling 1 Het in bruikleen geven van muziekinstrumenten De resultaten van een organisatie zijn op verschillende manieren te definiëren. Wat zijn de relevante resultaten voor een organisatie als het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds? Voor een stichting, die als voornaamste doel heeft om musici te helpen, is het belangrijkste resultaat het aantal musici dat de stichting heeft kunnen helpen. Dat zijn er in geweest. Wilt u hier meer over weten, kijk dan op pagina 21. Doelstelling 2 Cultureel Erfgoed Het NMF heeft als voornemen het behouden, conserveren, gebruiken en zelfs ontwikkelen van cultureel erfgoed. Het doet dat door een belangrijke collectie Nederlandse muziekinstrumenten op te bouwen. Enerzijds gaat het daarbij om oude instrumenten die men tracht te bewaren voor de Nederlandse samenleving, anderzijds gaat het om het ontwikkelen van nieuw Nederlands cultureel erfgoed door het geven van bouwopdrachten aan Nederlandse vioolbouwers. Wilt u meer weten over ons cultureel erfgoed, kijk dan op pagina 29. Doelstelling 3 Educatie Het wordt keer op keer duidelijk dat er bij jonge musici behoefte is aan begeleiding op hun weg naar volwassenheid. Talent en het geven van alleen een uitstekend instrument is niet genoeg om een carrière te laten slagen. Begeleiding bij podiumpresentatie, marketing, promotie en communicatie zijn eveneens essentiële onderdelen. Het NMF onderzoekt samen met andere partijen hoe dit het beste verwezenlijkt zou kunnen worden. Wilt u meer lezen over educatie, kijk dan op pagina 30. De financiële situatie Het NMF haalde in 2013 iets meer dan een miljoen Euro binnen. Wilt u meer weten over financiële zaken, kijk dan op pagina 30. Onze donateurs Het hebben van donateurs is onontbeerlijk voor het NMF, omdat het grootste deel van de inkomsten van het NMF van deze groep afkomstig is. Het aantal donateurs bereikte met het hoogste aantal ooit in de geschiedenis van het NMF. Wilt u meer lezen over onze donateurs, kijk dan op pagina 36. Nieuwe instrumenten Ondanks dat het aantal NMF-musici en aanvragen iets terugliep ten opzichte van de jaren daarvoor, is er nog steeds een tekort aan instrumenten en bestaat er een wachtlijst. In 2013 werd dus opnieuw getracht instrumenten aan de collectie van het NMF toe te voegen. Dat lukte ook: er werden 15 instrumenten en stokken toegevoegd aan de collectie. Bestuur, commissies en werkgroepen Naast de medewerkers van het bureau, die het meest zichtbaar zijn voor de buitenwereld, is er ook een aantal mensen die zich op een andere manier inzetten voor het NMF. Zo zijn er verschillende commissies die met het NMF verbonden zijn. Daarnaast is er natuurlijk het Bestuur, de Commissie Aanvragen en Instrumenten, de Raad van Advies en het Comité van Aanbeveling. Wilt u meer weten over de samenstelling van de diverse commissies, kijk dan op pagina 45. NMF-bureaumedewerkers Wilt u meer weten over de NMF-medewerkers, kijk dan op pagina

21 Het in bruikleen geven van een muziekinstrument Op 31 december 2013 waren er bijna 400 musici in Nederland die met een instrument van het NMF rondliepen. Hoewel rondliepen misschien niet altijd de juiste benaming is. Want ruim 30 van onze NMF-musici hebben thuis een vleugel van het NMF staan, waarop zij hun concertoptredens voorbereiden. Het NMF heeft immers niet alleen strijkinstrumenten in zijn collectie, maar ook vleugels, piano s, harpen en een klein aantal blaasinstrumenten. Weliswaar bezit het NMF een verzameling muziekinstrumenten van museale waarde (de gemiddelde waarde van een instrument uit de NMF-collectie bedraagt ongeveer ), de collectie is een levende collectie, dat wil zeggen zij wordt bespeeld en reist daarom voortdurend door Nederland en andere landen. Het NMF zou daarom met recht een mobiel museum genoemd kunnen worden. Maar het gaat bij het NMF niet in de eerste plaats om het samenstellen van een waardevolle collectie, het gaat er het NMF om dat musici geholpen worden door deze instrumenten ter beschikking te stellen aan hen. Het is daarom van het grootste belang dat het aanbod instrumenten aansluit op de vraag van musici. Gedurende het jaar 2013 werden 12 instrumenten en 3 strijkstokken aan de collectie toegevoegd (vergelijk in 2012: 12 instrumenten en 7 stokken). Het ging hier voornamelijk om schenkingen. Eén alt en één viool werden in bruikleen gegeven. Een andere viool en een vleugel werden gedeeltelijk gekocht, gedeeltelijk geschonken. Sommige NMF-musici hadden slechts een deel van het jaar een instrument van het NMF in bruikleen. Op 31 december 2013 waren er 376 bruikleners, terwijl er gerekend over het gehele jaar 419 waren. 100 Het totaal aantal musici met een instrument van het NMF bleef ten opzichte van het voorgaande jaar constant. Het aantal nieuwe aanvragen van musici daalde iets ten opzichte van vorig jaar (zie tabel). aantal aanvragen en NMF-musici in 2013 aantal aanvragen aantal NMF-musici 21

22 STEVEN HEYBROEK Jubelend h

23 et jaar door

24 Jubileumconcert 10 NOVEMBER 2013, RIDDERZAAL DEN HAAG Weekend van het NMF APRIL 2013, DOOR HET HELE LAND In plaats van de gebruikelijke het jaar afsluitende Presentatieconcerten die in een aantal plaatsen in Nederland gehouden worden (het laatste jaar in Amersfoort, Zwolle, Den Bosch en Delft) organiseerde het NMF in haar Jubileumjaar een groots en feestelijk Jubileumconcert in de Ridderzaal in Den Haag. Bijzonder was dit concert alleen al door de locatie: want de Ridderzaal is misschien wel de mooiste zaal in Nederland. En het is slechts bij hoge uitzondering dat de zaal beschikbaar wordt gesteld. Dankzij de steun van staatssecretaris Sander Dekker, die als gastheer wilde optreden, kon het Jubileumconcert in de Ridderzaal plaatvinden. Bijzonder was uiteraard de aanwezigheid van onze beschermheer Z.K.H. Prins Constantijn en zijn echtgenote H.K.H. Prinses Laurentien. Daarnaast gaf ook de Commissaris van de Koning Jan Franssen, acte de presence. De rode lijn in het muzikale programma liep van de huidige Fancy Fiddlers van Coosje Wijzenbeek met Noa Wildschut als soliste, naar voormalige Fancy Fiddlers die een ad-hoc strijkkwartet hadden gevormd en een voormalige Fancy Fiddler die samen met een zigeunerensemble uit de Balkan speelde. De publieke belangstelling voor het Jubileumconcert was dermate groot, dat er besloten werd om het geplande programma tweemaal op één dag te brengen. Zo was er opeens een ochtend- en een middagconcert. Elfhonderd enthousiaste mensen maakten het officiele einde van het Jubileumjaar mee. 100 concerten in ruim 2 dagen in 100 panden van de Vereniging Hendrick de Keijser, waarvan in de meeste nog nooit een concert is gegeven. Dat lijkt vragen om problemen. Want: willen de bewoners van die bijzondere panden hun huis wel openstellen voor publiek? En hoeveel mensen kunnen die concerten in die panden eigenlijk bijwonen? En zijn er wel voldoende stoelen om op te zitten? Zijn de sanitaire voorzieningen wel toereikend? Is er wel koffie en thee of fris en wijn voor het publiek? Wie gaat dat regelen? Zijn er wel voldoende piano s en vleugels om de musici te begeleiden? En waar kleden de musici zich om? Wie zorgt er voor eten en drinken voor de musici? Hoe kan het publiek trouwens kaartjes kopen? Hoe regelen we de promotie voor het Weekend? Wie zorgt er voor de kaartcontrole? Wie gaat het verhaal van het Weekend vertellen aan het publiek? Soms is het maar goed dat je van tevoren niet weet wat er allemaal mis kan gaan. Zoals het feit dat een paar uur voor aanvang van het uitverkochte openingsconcert blijkt dat de vleugel toch niet door de trap omhoog kan (zie foto). Of dat de violiste die spontaan aangeboden had om op elke avond tijdens het Weekend Bach te spelen een week van tevoren van haar paard valt en er dus opeens drie concerten uitvallen. Of dat de busjes met stoelen die door het land rijden naar de concertlocaties vast komen te zitten in vrijdagmiddagfiles en dreigen te laat aan te komen. Moet het publiek dan maar staan? Of dat ene busje met stoelen dat zo laat aankwam dat de bezorger de stoelen maar in de voortuin van het betreffende pand neerzette, zonder de bewoners te waarschuwen. Helaas werden de stoelen echter in de tuin van het verkeerde huis gezet, zodat de volgende ochtend de overburen tot hun stomme verbazing 50 stoelen in hun tuin vonden. En het concertpand zonder stoelen zat. Enfin, (bijna) alles is goed gekomen. Dankzij de medewerking van ongeveer 300 musici, 100 huizenbewoners en bijna 100 NMF en HdK vrijwilligers werd het onmogelijke mogelijk. Nooit eerder vertoond: 100 concerten door professionele musici en muziekstudenten in bijzondere monumenten door heel Nederland. Van achtjarige talenten tot musici met een internationale carrière. In een boerderij, een watertoren, een middeleeuwse kapel, een 17e eeuwse bibliotheek, een landgoed, een smederij en in nog veel meer bijzondere panden. Van middeleeuwse muziek tot en met hedendaagse improvisatie. Het zat er allemaal in, u kon het allemaal zien en horen. Onmogelijk? Niets is onmogelijk als iedereen het wil en meehelpt. Het NMF heeft zijn visitekaartje afgegeven, met dank aan HdK en aan allen die meehielpen. Hopelijk heeft u met ons genoten van één of meerdere van de bijzondere concerten in het Weekend. STEVEN HEYBROEK 24 JAN VAN SELMS

25 SOPHIE GROOTE IN HET HUIS VAN BRIENEN TE AMSTERDAM VAN VERENIGING HENDRICK DE KEIJSER ARJAN BRONKHORST TERUGBLIK JUBILEUMJAAR BIRTHE BLOM DIRK RIETVELD 25

26 Luisterconcoursen Lezingencyclus Luisterconcours viool 27 APRIL 2013 WAALSE KERK AMSTERDAM i.s.m. Het Nederlands Vioolconcours Luisterconcours cello 24 AUGUSTUS 2013 COMPAGNIE THEATER AMSTERDAM i.s.m. Grachtenfestival Amsterdam Tweemaal dit jaar organiseerde het NMF een blinde klanktest, ofwel een zogenaamd Luister concours. Het ging erom vijf verschillende instrumenten, die heerlijk bespeeld werden door Frederieke Saeijs en Joris van den Berg, van elkaar te kunnen onderscheiden door een blinde test af te leggen. Maar niet nadat onze Frits Schutte uitvoerig tips and tricks aan het publiek had gegeven. De testen bleken ook dit jaar weer heel lastig. In de eerste klanktest (met violen) had niemand alle vijf de instrumenten goed geraden, bij de klanktest met de celli was er maar één persoon die alle antwoorden juist had. Die daarmee als prijs een privé-concert van het NMF won. TERUGBLIK Onder de vleugels door Frank Bonarius (Andriessen vleugels en piano s) 15 MAART 2013 HAARLEM In de keuken van Coosje door Coosje Wijzenbeek 24 MEI 2013 HILVERSUM Het antiek van de toekomst door Jaap Bolink en Annelies Steinhauer 11 OKTOBER 2013 HILVERSUM Hollands Glorie in Vioolbouw door Serge Stam en Andreas Post i.s.m. Gemeentemuseum Den Haag 19 NOVEMBER 2013 DEN HAAG JUBILEUMJAAR SUZY AHLBORG 26 GEERTJE VAN DER LINDEN NNE-LINDE VISSER 1992 CELLISTE.PNG ANNEFLOOR PLANTINGA 1997.PNG ANNEMARIE VAN PROOIJEN 1983.PNG ANNEMIEKE HULS 1983 ALT.JPG

27 Het NMF kan met recht een kenniscentrum genoemd worden op het gebied van muziekinstrumenten en musici. Natuurlijk komt dat enerzijds door 25 jaar ervaring met instrumenten en musici, maar anderzijds ook door het uitgebreide netwerk dat het NMF heeft opgebouwd met vioolbouwers en bouwers van andere instrumenten, muziekpedagogen en -docenten en dergelijke. Die kennis wil het NMF graag delen met anderen, vandaar dat in 2013 een viertal lezingen georganiseerd werd met thema s uit de wereld van instrumenten en musici. Frank Bonarius vertelde in de eerste lezing in zijn piano-atelier in de Haarlemse binnenstad over (de restauratie van) vleugels en piano s, geassisteerd door NMF-bruikleenster Mariana Izman. Coosje Wijzenbeek vertelde (bijna) in haar eigen keuken over het coachen en opleiden van jong talent. Een paar kilometer verder weg en een paar weken later lieten vioolbouwers Jaap Bolink en Annelies Steinhauer een select gezelschap kennis maken met het bouwproces van een viool. Tenslotte deelden experts/vioolbouwers Andreas Post en Serge Stam hun grote kennis over het ontstaan en de interessante ontwikkelingen van de vioolbouw in Nederland met de bezoekers van het Gemeentemuseum in Den Haag. De meest unieke exemplaren uit de museumcollectie en een paar zeldzame instrumenten uit de collectie van het NMF werden tijdens de lezing getoond en besproken. SJAAK RAMAKERS SJAAK RAMAKERS Jongste musici in het oudste huis van Amsterdam Het NMF heeft bijzondere bruikleners: van jonge talenten tot internationale sterren. In het Jubileumjaar wilde het NMF graag juist die talentvolle jongeren in het zonnetje zetten. En omdat het NMF ook beschikt over een bijzonder pand, was de combinatie gauw gemaakt. Jongste musici in het oudste huis in Amsterdam heette de concertserie die in 2013 van start ging. Zes zondagochtenden speelden de jonkies alsof hun leven ervan af hing. Voor sommigen was het zelfs hun solistisch concertdebuut. Zo genoten musici en publiek van bijzondere concerten op een bijzondere plek. 27

28 BARBARA BEKHOF 1991 ALT BARBARA VARASSI PEGA 1977 PIANISTE BAS BARTELS 1990 ALTVIOLIST BAS JONGEN 1992 CELLIST BAS TREUB 1987 VIOLIST BEATRIJS PRONK 1990 CELLISTE BEN WEISHAUPT 1996 PIANIST BENJAMIN DE BOER 1995 CONTRABASSIST BENJAMIN SCHERER 1979 VIOLIST BENTE VERHEUL 1995 CELLISTE BERDIEN VRIJLAND 1973 ALT BERNADETTE WIJNHAMER 1995 BI-NAN WANG 1994 BIRTHE BLOM 1982 BOB HEUVELMANS 1987 HARPIST BRENDA BROUNS 1991 BRIT ISSA RIJNEN 1999 (MAJANKAFOTOGRAFIE) CAMILLA VAN DER KOOIJ 1984 CARIEN DE BAKKER 1990 CARLA DE KLEUVER-LEURS 1978 CARLES PUIG RUSCALLEDA 1981 VIOLIST CARLO NABBE 1963 VIOLIST CAROLIEN HULSHOF 1981 CAROLINE KANG 1980 CELLISTE CASSANDRA LUCKHARDT 1969 CELLISTE CATHARINA UNGVARI 1975 CATHERINE BAHN 1975 CONTRABASSISTE CÉCILE GOUDER DE BEAUREGARD 1985 CHARLOTTE GULIKERS 1995 CLAUDINE CARMEN ROMA 1975 CLEMENS VAN DER FEEN 1980 CODARTS ROTTERDAM 1930 CECILIA BERNARDINI 1984 CELLISTE CHRISTIAAN LASCAE 1980 VIOLIST PIANISTE CONTRABASSIST VLEUGEL CORALINE GROEN 1996 CORINNE STAAL 1964 PIANISTE CYNTHIA KLOSTERMANN 1992 ALT DAAN BORMAN 1991 CELLIST DANIËL ESSER 1949 CELLIST DANIEL ROWLAND 1972 VIOLIST DANIËLLE DAOUKAYEVA 1992 DAPHNE OLTHETEN DAVID RABINOVICH 1959 DETMAR LEERTOUWER 1967 CELLIST DIAMANDA DRAMM 1991 DIETHARD STRUELENS 1988 CELLIST DIONNE NIJSTEN 1988 CELLISTE DOMINIQUE CHABOT 1991 CONTRABASSISTE EILDERT BEEFTINK 1974 PIANIST

29 Cultureel Erfgoed Het NMF heeft in zijn ruim 25-jarige bestaan een collectie Nederlandse instrumenten samengesteld, die een museale waarde heeft. Het NMF bezit instrumenten uit het tijdperk van de eerste belangrijke Nederlandse bouwperiode tot aan nu. Binnen deze periode van ruim 300 jaar is een belangrijke collectie opgebouwd. Hoewel het Haags Gemeentemuseum (middels de collectie verzameld door de bankier Daniël Scheurleer) een nog veel grotere verzameling bezit, heeft de collectie van het NMF het voordeel dat deze (in tegenstelling tot die in Den Haag) zichtbaar is en bespeeld wordt: indachtig het oorspronkelijke doel van een muziekinstrument. Een muziekinstrument is immers een gebruiksvoorwerp. is of bespeeld is geweest door belangrijke Nederlandse musici. Zo bezit het NMF de Pique viool van Theo Olof, de Carlo Bergonzi viool die Herman Krebbers tientallen jaren heeft bespeeld, twee violen (een Jaap Bolink en een Federico Goldnagl) uit de collectie van Isabelle van Keulen en vele andere instrumenten met een bijzondere afkomst. DE PIQUE VIOOL (EX THEO OLOF) Jarenlang is het belang van de Hollandse school en de instrumenten die zij maakte onderschat. Pas nadat met name buitenlandse beleggers hun oog lieten vallen op deze instrumenten en violen in grote aantallen naar het buitenland verdwenen en (dus) in prijs stegen, kwam de aandacht voor deze ten onrechte vergeten groep weer op. Het NMF speelt bij de hernieuwde aandacht voor eigen erfgoed een leidende rol. De prijs/kwaliteitverhouding van deze instrumenten is nog steeds aantrekkelijk en mede daarom heeft het NMF een grote belangstelling voor Hollandse instrumenten. Het NMF bezit onder meer instrumenten van belangrijke instrumentenbouwers als Pieter Rombouts, Hendrick Jacobs, Johannes Cuypers, Max Möller, Eberhard Uebel, Jaap Bolink, Otto Stam en Daniel Royé en vele anderen. Ook als cultureel erfgoed beschouwt het NMF de verzameling instrumenten die afkomstig CATHY LEVESQUE 29