In goede handen. De Wording Unieke collectie historische piano s en klavecimbels
|
|
- Karolien Abbink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 De Wording Unieke collectie historische piano s en klavecimbels In goede handen Een consolepiano en een vleugel uit 1835 van Pape, wiens instrumenten het mechaniek boven de snaren hadden en de met metaal verstevigde zangbodem onderaan Chris Maene is naast bouwer ook gepassioneerd verzamelaar van historische piano s en klavecimbels. Hij heeft een van de belangrijkste privécollecties opgebouwd. Nadat zijn bedrijf verhuisde naar een grotere locatie, heeft hij zijn oude bedrijfspand in het charmante Belgische dorpje Ruiselede ingericht tot museum. Tekst: Django Mathijsen, Foto s: Joost Leijen
3 Deze Bechstein uit 1860 (nummer 374) is een van de eerste concertvleugels van Bechstein: een zeldzaam instrument Het oudste overgebleven instrument (nummer 147) van Conrad Graf Soms krijg je een tip. Dat geeft een soort spanning; je gaat al van het instrument houden voordat je het hebt. Dat is het plezier van verzamelen: het ontdekken, koesteren en bewaren Het was nooit mijn bedoeling om een museum te bezitten, zegt Chris Maene (57), wiens interesse voor muziekinstrumenten al jong begon. Op mijn twaalfde had ik een antiek harmonium op mijn slaapkamer en twee jaar later een kleine tafelpiano. Ik bewonderde muziekinstrumenten: dingen die mooi en speciaal waren. Ik wilde er alles over weten, maar informatie over historische muziekinstrumenten was toen veel moeilijker te vinden dan tegenwoordig. Ook was ik geïnteresseerd in schilderijen en antiek. Maar piano s en muziek zaten in mijn hart. De aantrekkingskracht van een bijzonder instrument is enorm: vaak is het liefde op het eerste gezicht. Als vijftienjarige kon ik mijn ouders al overtuigen om een zeldzame piano te kopen. Maar pas toen ik op eigen benen stond en in de pianozaak van mijn ouders ging werken, kon ik meer instrumenten aankopen of overnemen, ook omdat ik al vroeg bezig was met nieuwbouw van historische klavecimbels en pianofortes. Tien jaar geleden besefte Chris Maene dat hij een verzameling had, nadat men hem vroeg om een veertigtal instrumenten tentoon te stellen in een Brussels winkelcentrum. Daarvoor ben ik instrumenten gaan oppoetsen en fotograferen en heb ik een catalogus gemaakt, vertelt hij. Buitenstaanders zeiden dat ik een verzameling had. Ik begon te tellen en inderdaad: ik had er al tegen de honderd. Rond die tijd was zijn pianobedrijf verhuisd naar een nieuwe locatie. Dus kon hij de oude toonzaal (in een gebouw dat ooit een brouwerij was) gebruiken voor zijn collectie. Al acht jaar lang zijn er permanent tachtig instrumenten te bewonderen. En ik heb er nog een honderdtal in een opslag, zegt hij. Het huis begint te klein te worden. Ik wil nog een paar De volledig metalen piano van de Nederlandse pianobouwer Rippen, ca.1960 Hier graag wat ruimte overlaten voor een bijschrift APRIL/MEI
4 De Monochorde van Pousot: een viool met één snaar voor pianisten die vioolpartijen willen spelen ruimtes aan het museum toevoegen, maar die moeten eerst worden aangepast. Het museum kan op afspraak worden bezichtigd, vooral door groepen van bedrijven, verenigingen, academies en clubs. En er zijn regelmatig activiteiten en concerten waar iedereen naartoe kan komen, vult Maene aan. Authentiek houden De meeste instrumenten zijn niet gerestaureerd. Alleen instrumenten met grote muzikale waarde worden gerestaureerd, zodat ze weer gebruikt kunnen worden voor concerten en opnames. We restaureren vooral instrumenten die ooit verknoeid zijn, zegt Maene. Zeldzame buitenbeentjes en piano s die interessant zijn vanwege hun aparte constructie kun je beter authentiek laten. Zo heb ik de oudst overgebleven Graf: daar blijven we met onze vingers vanaf. Maene is begonnen met verzamelen door zijn passie historische instrumenten te ontdekken en te redden. Maar hij heeft ook verschillende instrumenten speciaal gekocht om ze te kunnen nabouwen, zodat hun specifieke klank weer beschikbaar wordt voor pianisten. Bij het maken van kopieën van historische instrumenten moet je vaak de originelen in musea opmeten, vertelt hij. Het werkt beter als je het origineel thuis hebt. Dan ga je helemaal op in het proces van restaureren en nabouwen. Het is ook een groot voordeel bij een restauratie van een instrument, als je zaken eerst kunt uitproberen op de kopie. Die combinatie van restaureren en tegelijk kopiëren komt ten gunste van de kwaliteit van de restauratie. Toen hij zag dat hij veel instrumenten had, begon hij er lijnen in uit te zetten: Van Wornum heb ik bijvoorbeeld zes verschillende types. Daar wil ik dan graag nog instrumenten bij vinden. En ik probeer de Gentse piano s te volgen en te kopen. In Gent waren vroeger honderden pianofabrikanten. Vroege Weense vijf-octaafspiano s interesseren mij ook, maar die komen zelden op de markt. En ik zoek de piano s die de grote componisten gebruikten om ze daarna - via replica of restauratie - weer bespeelbaar te maken. Hoewel Maene zijn historische instrumenten koestert, sluit hij ze niet op in zijn museum. Hij stelt ze vaak ter beschikking voor tentoonstellingen, concerten en opnames. Als je alles voor jezelf zou houden, dan leeft zo n verzameling niet, zegt hij. Historische piano s spreken bij velen tot de verbeelding, ook bij mensen die geen piano spelen. Verbluffende hoeveelheid Het is verbluffend om te zien hoeveel verschillende pianovarianten er vroeger gebouwd zijn. Zo zijn er de giraffen- en piramidevleugels: vleugelpiano s waarbij de snaren recht overeind zijn gezet (bij de giraffenpiano zitten de langste snaren links, bij de piramidepiano in het midden). Pianobouwers waren vroeger heel creatief en inventief: iedereen maakte zijn eigen modellen, legt Maene uit. Door de geschiedenis heen hebben ze gezien dat bepaalde ingewikkelde types niet zinvol zijn. Ook Wachtl en Bleyer, de uitvinders van de giraffenvleugel, zijn later gewone vleugels gaan bouwen. Tegenwoordig is de piano We restaureren vooral instrumenten die ooit verknoeid zijn. Zeldzame buitenbeentjes en piano s die interessant zijn vanwege hun aparte constructie kun je beter authentiek laten APRIL/MEI
5 De ondioline van Georges Jenny, een vroege elektronische synthesizer die o.a. in 1958 werd gebruikt op de top van het Atomium bij de opening van de Wereldtentoonstelling Replica van een Ruckers klavecimbel (1632), met daarachter het origineel, Maenes grootste trots gestandaardiseerd en kennen we nog maar twee soorten: de vleugel en de buffetpiano. Daarbij is de concertvleugel het topinstrument. Interessant zijn ook instrumenten zoals de monochorde en de klavierharp, bedoeld om pianisten een viool- of harpgeluid te geven. Met plezier verzamelen Chris Maene is erg gehecht aan instrumenten zoals het Ruckers klavecimbel uit 1632, dat zijn vader nog ontdekt heeft. En hij heeft zijn vaders Steinway concertvleugel uit 1874 gerestaureerd: die wordt vaak gebruikt voor concerten en cd-opnames. Er gaan duizenden uren zitten in al die instrumenten bijeen zoeken, vertelt hij. Aan elk instrument kleeft een verhaal. Ik heb ook schenkingen gekregen van mensen die weten dat een instrument bij mij in goede handen is. Omdat men weet dat ik verzamel, ben ik vaak de eerste die ze een instrument laten zien als ze denken dat ze iets speciaals hebben. Vaak schatten mensen de waarde te hoog in. Dan moet ik ze ontgoochelen. Veel instrumenten zijn slecht gerestaureerd en hebben een lagere waarde dan ongerestaureerd. De mensen proberen het daarna soms bij opkopers en antiquairs. Daardoor heb ik al instrumenten bij een antiquair gekocht voor minder dan wat ik er zelf drie jaar eerder voor had geboden. Maar op veilingen worden instrumenten ook weggekocht voor twee of drie keer de prijs door Japanners, Amerikanen of Chinezen. En soms krijg je een tip of zie je via een tussenpersoon alleen foto s van een instrument. Je denkt soms: dat zou meerwaarde zijn voor mijn verzameling. Dat geeft een soort spanning; je gaat al van het instrument houden voordat je het hebt. Ik denk dat dat bij veel verzamelaars het plezier van het verzamelen is: het ontdekken, koesteren en bewaren. Django Mathijsen is organist, wetenschapsjournalist en auteur Chris Maene pianomuseum, Aalterstraat 4, 8755 Ruiselede, België, , Maene is momenteel bezig alle instrumenten te inventariseren en te ordenen. Op zijn website komen binnenkort foto s en beschrijvingen van de instrumenten en een evenementenkalender voor wie het museum wil bezoeken. 98 APRIL/MEI
JE CULTURELE ZELFPORTRET
JE CULTURELE ZELFPORTRET Dit is het culturele zelfportret van Vul alles in hele antwoordzinnen in. Gebruik een ander lettertype of een andere kleur voor de antwoorden. Plak hier je pasfoto Film/tv 1 Ga
Nadere informatieStedelijke Musea Ieper. voor gezinnen
Stedelijke Musea Ieper voor gezinnen Om te winnen moet je Om te winnen moet je is een speurtocht met krabloten die kinderen langs het Onderwijsmuseum, het Stedelijk Museum en het Museum Godshuis Belle
Nadere informatieInleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5
Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding
Nadere informatieInformatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.
Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17
Nadere informatie32 porsche scene live
32 porschescenelive porsche classic beutler porsche Zeldzame Porschevariant Mark Wegh van Porsche Centrum Gelderland is gek van bijzondere auto s, met name van speciaal gefabriceerde modellen die op basis
Nadere informatienarratieve zorg Elder empowering the elderly
narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar
Nadere informatieREPORTAGE. Wonen, EEN WARME TRADITIE VAN HUIS UIT TEKST: ANNEMIE WILLEMSE FOTO S: CLAUDE SMEKENS TIJDLOOS 39
REPORTAGE Wonen, EEN WARME TRADITIE VAN HUIS UIT TEKST: ANNEMIE WILLEMSE FOTO S: CLAUDE SMEKENS TIJDLOOS 39 Wij wilden het vakmanschap van Lefèvre Interiors van nabij leren kennen, en werden op de koffie
Nadere informatieIk ben Jeremiah Werleman en ik ben zeventien jaar oud. Ik zit in het vierde jaar van de mavo op het Mon Plaisir College, midden in mijn examens.
Talenten op Aruba. Ze zijn overal te vinden. Zij storten zich in het leven, of het nu sport, kunst, uitgaan, lezen, muziek of juist de donkere kant van de samenleving is. Het is aan hen. Voor diegene die
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatieWONEN LEVE DE VERBEELDING
Less is more is niet besteed aan Caroline Notté, want ze houdt van veel objecten, meubelen, kunstwerken en snuisterijen. Hier zie je zowel antieke meubelen, vintage design als trouvailles, zoals het driehoekige
Nadere informatieSpreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Nadere informatieKRUMB, DE ALLEREERSTE SOCIALE SMARTPHONE APPLICATIE DIE JE VERTELT WAT ER OM JE HEEN LEEFT.
KRUMB, DE ALLEREERSTE SOCIALE SMARTPHONE APPLICATIE DIE JE VERTELT WAT ER OM JE HEEN LEEFT. De vele metro-kunstwerken van de MIVB bekijken terwijl je in de Brusselse straten rondloopt; nu al het toekomstige
Nadere informatieKunst kijken met Google Art Project
Kunst kijken met Google Art Project Ontdek beroemde kunstwerken, wereldwonderen en historische momenten. Open het Google Cultural Institute, ga naar: https://www.google.com/culturalinstitute/home?hl=nl.
Nadere informatieDe laatste wens van Maarten Ouwehand
De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief
Nadere informatie5 lessen voor maar 5!!!
Aanbod naschoolse activiteiten Brede school Heemse 5 lessen voor maar 5!!! Toneelspelen Ontdek t! Lijkt het je leuk om op een podium te staan? Je in te leven in een ander? Een persoon of een typetje te
Nadere informatie,!7IJ0I6-abbcbg! Zo ben jij! jij! Willem de Vink. tiener BIJBEL
Willem de Vink Wie ben jij? Mag de belangrijkste persoon die er bestaat dat zeggen? God de Vader ziet in jou zijn kind. Hij zegt dat jij net zo mooi, waardevol en geliefd bent als Jezus. Wow, zo ben jij!
Nadere informatieDe echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid
Verzamelaars van oude ansichten (2) Jan Verboom De echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid en oog voor detail met een onverzadigbare liefde voor zijn of haar onderwerp.
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieLisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!
2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst
Nadere informatieErik Satie. BV De Pianomannen. Ken je Erik Satie? Erik Satie is een componist. Weet je wat dat is? Dit is een foto van Satie.
BV De Pianomannen Erik Satie Ken je Erik Satie? Erik Satie is een componist. Weet je wat dat is? Dit is een foto van Satie. Herken je hem ook op de andere plaatjes? Zet steeds een pijltje bij Satie. (Op
Nadere informatiePicasa: eenvoudig en toch goed
Picasa: eenvoudig en toch goed Vroeger kon je alleen maar je volle filmpje laten ontwikkelen en afdrukken anders had je niets. Nu kun je op elk moment je nieuwe foto s op je computer overzetten (al zijn
Nadere informatieDe viool en de gitaar en de dwarsfluit.
De viool en de gitaar en de dwarsfluit. Er was is een vrouw die had een familie. De familie heette de viool. Ze had 2 baby violen en 2 zussen en 1 moeder en vader.,maar toen ze bij ons kwamen was pa niet
Nadere informatieTIEN TIPS WANNEER JE EEN KUNSTWERK WILT AANSCHAFFEN
TIEN TIPS WANNEER JE EEN KUNSTWERK WILT AANSCHAFFEN Het is een feest om een echt kunstwerk in huis te hebben! Toch denken veel mensen dat ze zich dat niet kunnen veroorloven. Of dat het ingewikkeld is
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieVrijdag 1 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR. Officiële Opening Studio Alijn - Gent
Vrijdag 1 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Officiële Opening Studio Alijn - Gent Mijnheer de burgemeester, meneer de schepen, Dames en heren,
Nadere informatieUpdate maart 2015 In deze nieuws mail:
Update maart 2015 In deze nieuws mail: 91 deelnemers Factureren Nog 99 dagen te gaan Muzikaal intermezzo SKLZ Flyers Dankwoord 91 deelnemers Update maart 2015 Met trots kunnen wij melden dat per heden
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieZe zijn zestien en maakten hun eigen magazine. Alle dertien goeduitde hypermarché. www.trouw.nl ZATERDAG29 AUGUSTUS2015
Trouw Ze zijn zestien en maakten hun eigen magazine tijdpagina 12 pagina 17 Alle dertien goeduitde hypermarché www.trouw.nl ZATERDAG29 AUGUSTUS2015 LEVEN EN DOEN Wat moet ik toch met die berg foto s? De
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieWelk persoon uit het geslacht van Elimelech komt in beeld?
Ruth op de akker van Boaz. Welk persoon uit het geslacht van Elimelech komt in beeld? Ruth 2:1 1 Nu had Naomi een bloedverwant van de kant van haar man, een zeer vermogend man, uit het geslacht van Elimelech,
Nadere informatieHET PERFECTE PORTFOLIO. - Tuur Sangers, G&IC, Game Art -
HET PERFECTE PORTFOLIO - Tuur Sangers, G&IC, Game Art - 2 De vorm van het portfolio Omdat ik zelf voornamelijk dingen maak die komen door creatieve uiting zou ik het liefst al mijn werken willen uitstallen
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieEuh, geweldig eigenlijk. Superversie! Maar ik stel hier de vragen. Je wordt
Elvis Perkins wanneer zijn In Dearland uitkwam, haatte ik hem voor het maken van zo n geweldige plaat. Binnenkort komt zijn Doomsday EP uit en die belooft wederom veel goeds. Ook live stelde hij niet teleur:
Nadere informatie'Geheime' kunstcollectie Imtech komt in de verkoop
FD: Economie & Politiek door Siem Eikelenboom 28 augustus 2015 'Geheime' kunstcollectie Imtech komt in de verkoop Karel Appel, 'Bloem met blauwe ogen' (1977) 'Als je de ontvangsthal van Van Rietschoten
Nadere informatieVoorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieWie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR
Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DEEL 4 DISCIPLE MENTOR In Gen 1, 2 en 3 lezen we direct hoe God denkt over de mens. Hij laat zien wie we zijn, waar we voor gemaakt zijn en wat onze bestemming in het
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatiefoto s sina willmann haar mannetje
foto s sina willmann Sina Willmann staat haar mannetje De wereld van quadraces staat bij het brede publiek voornamelijk bekend als een echte mannenwereld. Er zijn echter ook dames die hun mannetje weten
Nadere informatieEen muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool)
Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Paul Knöps Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap
Nadere informatieOnlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.
Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere
Nadere informatieEvaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015
Evaluatie Topondernemers groepen 8 8 april 2015 In april 2015 is door de kinderen van groep 8 een aantal vragen over de methodiek Topondernemers beantwoord. Gekozen is voor deze groepen omdat zij het vergelijk
Nadere informatieOBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C
OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3
Nadere informatieBERLIJN. Vlak daarbij is er het Europa-Center waarvan de bouw in 1963 begon en veel winkels en restaurants bevat.
BERLIJN Toen ik student was ben ik in 1963 voor het eerst in Berlijn geweest. Er was nog geen muur maar om naar Oost-Berlijn te gaan moest je langs de Vopo s die het geweer op de mensen hielden. Geen prettig
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatieEen goed leven voor.
Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieTekst: Luna Andrea Foto s: Gerard Neijts
Verzamelde oude en nieuwe verhalen / verslagen van Regio West door Gerard Neijts Derde jaargang Nr. 8 In deze aflevering: Walhalla van klassieke auto s Tekst: Luna Andrea Foto s: Gerard Neijts Pagina 2
Nadere informatieMijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?
Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatieU in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren
Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.
Nadere informatieIk weet dat het soms best wel allemaal wat ingewikkeld kan lijken.
WELKOM Bedankt om dit gratis e-book te downloaden! J Ik weet dat het soms best wel allemaal wat ingewikkeld kan lijken. Als anderen vertellen over de hosting van hun website, en updates doen en backups
Nadere informatieDe bij die niet kon vliegen
De bij die niet kon vliegen De kleine bij zat in het gras en keek treurig om zich heen. Daar vlogen alle andere bijen af en aan. Hun kleine pootjes vol met stuifmeel, de mond vol met de nectar van de mooie
Nadere informatieMeting maart 2014 DONATEURSVERTROUWEN BLIJFT STIJGEN
Meting maart 2014 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl DONATEURSVERTROUWEN BLIJFT STIJGEN Nederland is duidelijk op weg naar een
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieWetten van oorzaak en gevolg
Wetten van oorzaak en gevolg Eerste druk, april 2012 2012 John Warnas isbn: 978-90-484-2372-9 nur: 718 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze
Nadere informatieDat doen we dus even anders! Een schets van het model
Waargeven De kaart is niet het gebied. Iedere NLP-er die zichzelf serieus neemt, is daar vast van overtuigd. Maar we weten ook dat de manier waarop we de werkelijkheid in beeld brengen (hoe we kaarten
Nadere informatieDe vrouw van vroeger (Die Frau von früher)
Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin
Nadere informatieLeerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8
Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 8 Industrieel erfgoed en herbestemming in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Fabrieken van vroeger 1. Oude foto s en wist jedat? De volgende foto s zijn
Nadere informatieZondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help!
Zondag 16 februari 2014 Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr. Klaas Keimpema Pianist en dirigent schoolkoor: dir. Adriaan Stuij Welkom -
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatieEn rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.
Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieVERKOOP & BOUWFORMULE
VERKOOP & BOUWFORMULE BOUWEn MET ZEKERHEID Het leven zit vol dromen en verlangens. De Verkoop & Bouwformule van Hyboma helpt u die waarmaken: een woning op maat, zonder zorgen, om te leven zoals u dat
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieTijdsplanning werkstuk groep 5
Naam: Groep 5 Tijdsplanning werkstuk groep 5 Wat wanneer Aan de juf het onderwerp van maandag 21 januari 2013 mijn werkstuk doorgeven inleveren opdracht 1 maandag 28 januari 2013 inleveren opdracht 2 donderdag
Nadere informatieGezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners.
Gezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners. WAT IS SLAAP? Slaap is een toestand van rust. Het is een natuurlijk proces waarbij je lichaam zich herstelt, maar ook om ervaringen van de dag te helpen
Nadere informatieHeiloo: een dorp en gemeente in de provincie Noord Holland. Met zo n 22.500
Heiloo: een dorp en gemeente in de provincie Noord Holland. Met zo n 22.500 inwoners verspreid over 19,01 kilometer een knusse en pittoreske plaats om te verblijven. Dat het dorpje echter niet te onderschatten
Nadere informatieVersteende boeken in Artis Bibliotheek
Versteende boeken in Artis Bibliotheek Stap de Artis Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam binnen en je treedt binnen in het jaar 1868, het jaar dat de bibliotheek zijn plek kreeg in een eclectisch
Nadere informatieDubbelspel. Alan Durant
Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij
Nadere informatieHet Symfonie orkest. Lessuggestie bovenbouw: Lesdoelen: Lesopbouw:
Lessuggestie bovenbouw: Het Symfonie orkest Lesdoelen: Kinderen maken kennis met klassieke muziek. Ze weten welke instrumenten er in een symfonieorkest te vinden zijn. De kinderen kunnen de verschillende
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieOp de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de
Op de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de mensen, maar naar mijn mening komt dit niet goed over bij
Nadere informatie10 Gouden Tips voor Professioneel Relatiebeheer
2 Inhoudsopgave Inleiding ----------------------------------------------------------- 5 Wees je bewust van je doel -------------------------------------- 6 Bellen: een uitstekend instrument -------------------------------
Nadere informatieProjectdossier: Hoe organiseer ik een hybride evenement zodat het een meerwaarde geeft aan mijn bedrijf?
Projectdossier: Hoe organiseer ik een hybride evenement zodat het een meerwaarde geeft aan mijn bedrijf? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en recreatiemanagement
Nadere informatieC. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse
C. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse en ook: wil ik werken, of door naar een (passende) hbo-opleiding? Optie 1: Een vraag die ieder mens zich vroeg of laat stelt: wat wil
Nadere informatieKennis over Kinderarbeid
Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek
Nadere informatieReizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit. Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl KUNSTHUIS
Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit Reizen in de Tijd is een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. De activiteiten gaan over de leerlingen en de plek
Nadere informatie40-dagendagboek. Discipelen van Jezus. Leren dienen in de gaven van de Geest. Kees de Vlieger. Een Kerygma studie
40-dagendagboek Discipelen van Jezus Leren dienen in de gaven van de Geest Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatieInterview met de Spaanse arts Betty Cerda de Palou, 63 jaar oud en sinds 32 jaar in Maastricht
1 Interview met de Spaanse arts Betty Cerda de Palou, 63 jaar oud en sinds 32 jaar in Maastricht Betty: Ik ben Betty Cerda de Palou. Ik woon in Maastricht al 32 jaar. Ik ben 63 jaar. Ik ben arts, maar
Nadere informatieIk ben rustiger geworden en haal meer resultaten
Leergang Veranderen en Organiseren in gemeenten Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Hoe bied ik ontwikkelingen in en buiten mijn organisatie
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieCHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL
CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer
Nadere informatieVooraf Voorafgaand aan deze museumles hebben de leerlingen de KunstKabinetles 4.8 Kunst uit mijn kamer klassikaal gekregen en uitgevoerd.
Verzamelingen Groep 4 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand aan deze museum hebben de leerlingen de KunstKabinet 4.8 Kunst uit mijn kamer klassikaal gekregen en uitgevoerd. Leerlingen hebben geleerd over
Nadere informatieDe meeuwen van de Afsluitdijk
De meeuwen van de Afsluitdijk Eerste druk, oktober 2011 2011 Ellen D. IJzendoorn Kleuringbewerking cover: Kasper Smoolenaars ISBN: 978-90-484-9016-5 NUR: 277 Uitgever: Literoza, Zoetermeer www.literoza.nl
Nadere informatieDharma DE WARME CHARME VAN
REPORTAGE Dharma DE WARME CHARME VAN Het enthousiast kloppend hart van Kortrijk heeft er sinds kort een uniek adresje bij. Met Bed&Breakfast Dharma maakt gastvrouw Linda haar droom waar en garandeert ze
Nadere informatieGedurende onze jarenlange ervaringen met verkoop hebben wij een sterke evolutie meegemaakt in het aankoopgedrag van onze consumenten.
Beste aanwezigen, maar vooral beste collega s winkeliers, Ik ben Veerle van Schoenen Reyskens en wil jullie een praktijkgetuigenis brengen hoe wij omgaan met het nieuwe winkelen. We zijn sinds kort bezig
Nadere informatieNieuwsbrief editie 4. April/Mei 2012
Nieuwsbrief editie 4 April/Mei 2012 Inleiding Deze nieuwsbrief heeft als thema: Beweging. Een actueel thema, waarmee ik de afgelopen periode weer regelmatig ben geconfronteerd. Mijn column met als titel:
Nadere informatieSCHOOLKRANT GROEP 7 & 8
SCHOOLKRANT GROEP 7 & 8 Spreekbeurt week: Kwade Hoek Jack en ik deden een spreekbeurt over De Kwade Hoek. We zijn begonnen met werken tijdens docu. Later kregen we te horen dat we hem op vrijdag 16 mei
Nadere informatieDoe middag. Nummer 29, 15 januari 2015. Activiteiten:
Nummer 29, 15 januari 2015 Verjaardagen: Verjaardagen 14-01 Julia Zhou Jiang groep 7 16-01 Dries v Kemenade groep 5 18-01 Mick Simons groep 4 20-01 Flinn vd Zandt groep 6 26-01 Lara Schouteten groep 1-2A
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieSchenken aan een museum?!
Schenken aan een museum?! Er worden heel veel objecten en dus erfgoed bij de mensen thuis bewaard. Het begint meestal met een dingetje dat - vaak per toeval - gekregen of aangekocht wordt. Eens men daar
Nadere informatieWerkboek. Wij werken samen. Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie. oktober - december 2015 Meridiaan College JAAR VAK
oktober - december 2015 Meridiaan College NAAM JAAR VAK PROJECT TITEL KLAS Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie Werkboek Wij werken samen Wat gaan we doen? Het Meridiaan College
Nadere informatieVoor de ouders of verzorgers
Voor de ouders of verzorgers Dit boekje is bedoeld voor kinderen tussen drie en zes jaar. Acht kunstwerken uit de collectie oude kunst van het Centraal Museum zijn geselecteerd voor dit boekje. Deze werken
Nadere informatieKlee. en Cobra. Opnieuw beginnen
Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is
Nadere informatieJEZUS VERGEEFT EN GENEEST
LITURGIE voor de themadienst ter afsluiting van de VBW De bouwplaats op zondag 25 oktober 2015 om 9.30 uur in de Elimkerk te t Harde. JEZUS VERGEEFT EN GENEEST Voorganger: ds. D. Dekker Organist: dhr.
Nadere informatie