Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar LNV Innovatiebeleid Marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit Nr. 3 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 16 oktober 2002 De vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 1 heeft op 26 september 2002 overleg gevoerd met staatssecretaris Odink van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij over: I de brief van de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij van 31 oktober 2001 met de beleidsbrief «Innovatie LNV: sleutel tot verandering» (28 077, nr. 1); de brief van de SER van 25 juni 2002 met het advies «Innovatie voor duurzaam voedsel en groen» (LNV ); II de brief van de staatssecretaris van LNV van 12 september 2002 over administratieve lastenverlichting: samenvoeging van mestnummers (24 036, nr. 266). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. 1 Samenstelling: Leden: Blaauw (VVD), Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Van Heemst (PvdA), Verbugt (VVD), Crone (PvdA), Vos (GroenLinks), Klein Molekamp (VVD), Meijer (CDA), voorzitter, Buijs (CDA), Schreijer-Pierik (CDA), Atsma (CDA), Oplaat (VVD), Verbeet (PvdA), Van den Brink (LPF), Dekker (LPF), Van den Brand (GroenLinks), Tichelaar (PvdA), Ormel (CDA), Teeven (Leefbaar Nederland), Koopmans (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), De Jong (LPF), Groenink (LPF) en Van Loon- Koomen (CDA). Plv. leden: Cornielje (VVD), Van Dijke (Christen- Unie), K. G. de Vries (PvdA), Van Beek (VVD), Koenders (PvdA), G. M. de Vries (VVD), Mosterd (CDA), Spies (CDA), Van Lith (CDA), B. M. de Vries (VVD), Duivesteijn (PvdA), Herben (LPF), Eerdmans (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Albayrak (PvdA), Jense (Leefbaar Nederland), Mastwijk (CDA), Van Geen (D66), Vergeer-Mudde (SP), Smolders (LPF), Jukema (LPF) en Jager (CDA). Vragen en opmerkingen uit de commissie (I) De heer Van der Ham (D66) mist een reactie van de staatssecretaris op het rapport van de SER. Die reactie zou inzicht kunnen bieden in het standpunt van de regering en de Kamer de mogelijkheid bieden haar betrokkenheid bij de afwegingen te vergroten. De heer Van den Brand (GroenLinks) sluit zich aan bij de vraag van de heer Van der Ham, maar zegt het standpunt van de regering het liefst verwoord te zien in een notitie. Daarin zouden de verschillende aspecten van het nieuwe beleid aan de orde kunnen komen. Belangrijk is dat dat beleid minder rigide en bureaucratisch zal zijn, zodat vernieuwingen die in het ene deel van het land tot stand komen ook toepasbaar worden in het andere. Verder moet er aandacht zijn voor spreiding, praktische toepasbaarheid, samenwerking van instellingen en grensoverschrijdende projecten en moet het nationale innovatiebeleid passen bij de inzet van het kabinet in EU-verband. Vooral zou moeten worden aangegeven welke instrumenten ontwikkeld kunnen worden om nieuwe ontwikkelingen bij vooral de multifunctionele KST63821 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2002 Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 1

2 landbouw een kans te geven. Er is een latente vraag naar groene diensten van de landbouw en er is ook voldoende aanbod. Als niet de juiste instrumenten ontwikkeld worden om met het potentiële aanbod aan de latente vraag te voldoen, zullen veel kansen onbenut blijven. Die instrumenten zullen experimenteerruimte moeten bieden, omdat innovatie vaak kwetsbaar en fragiel is. De SER houdt een sterk pleidooi voor het onderzoeken van nieuwe publiekrechtelijke regelingen voor de hele keten, variërend van kwaliteitsvoorschriften tot en met regelingen voor algehele verduurzaming. Het is van belang dat in de vervolgnotitie de overheid haar eigen verantwoordelijkheid concreet vormgeeft. Nog niet duidelijk is bijvoorbeeld welke initiatieven worden genomen om de totstandkoming van innovatienetwerken te stimuleren? Welke instrumenten zijn reeds voor het stimuleren van innovatie beschikbaar? Welke regelingen werken belemmerend? Welke financiële incentives zouden, ook in het kader van het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP), kunnen worden ontwikkeld? De heer Oplaat (VVD) herinnert eraan dat zijn voorganger de heer Geluk reeds heeft gepleit voor praktische innovatie en het wegnemen van onnodige, belemmerende regelgeving. Innovatie is immers nodig om de vooraanstaande positie van de land- en tuinbouw in Nederland te behouden, zeker nu het aantal lidstaten van Europa zal worden uitgebreid en een verdere liberalisering van de wereldhandel is te verwachten. Er zou daarom op een betere manier van het Innovatiefonds gebruik moeten worden gemaakt. Ten onrechte geniet het niet veel aandacht. Kan de staatssecretaris iets zeggen over de manier waarop het thans functioneert? Het beleid vereist enige continuïteit. De heer Oplaat herinnert in dat verband aan de duidelijke afspraken met de pelsdierhouderij en de ontwikkeling van verrijkte kooien voor legbatterijen. Wanneer grote investeringen door veranderingen in het beleid teniet worden gedaan, zal dat demotiverend werken. Volgens de SER heeft het vooral ontbroken aan aandacht voor het uitwerken van de, zowel inhoudelijk als procesmatig complexe, systeeminnovaties. Wat zal het beleid van het nieuwe kabinet op dit punt zijn? Zal de versnippering van het innovatie-instrumentarium worden tegengegaan? Welke rol spelen belangrijke instellingen, waaronder het Instituut voor voedingswetenschappen en de Universiteit van Wageningen, bij het ontwikkelen van systeeminnovaties? Tot slot herinnert de heer Oplaat aan de suggestie van de heer Geluk om jaarlijks een agro-innovatieprijs uit te reiken. Antwoord van de regering De staatssecretaris zegt dat de algemene lijn die uit het SER-advies blijkt, hem aanspreekt en dat het kabinet spoedig met een standpunt naar aanleiding van dat advies zal komen. Met dat standpunt wil de regering vooral inzetten op marktwerking van de innovatieve landbouw, aangezien uiteindelijk de innovaties zullen moeten worden terugverdiend. Om dat terugverdienen mogelijk te maken, moet de overheid voor een goed marktconcept zorgen en de vele ideeën helpen te concretiseren. Kleine technologische veranderingen in een bedrijf zullen wel voor een betere afzet kunnen zorgen, maar die zal toch beperkt zijn. Voor toegang tot grotere markten zullen systeeminnovaties nodig zijn en de inzet van veel partijen. De markt kent nu eenmaal een groot aantal schakels die de verkoop tot een succes moeten maken. Een voorbeeld daarvan is een project dat heeft geleid tot het vervoer van bier over water in plaats van over de weg. De realisering van het project vroeg de inzet van de distributie, de brouwerij, de retailers, de logistieke dienstverleners en de binnenvaart. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 2

3 De staatssecretaris erkent dat bij het creëren van een geschikte markt er nog belemmeringen in de regelgeving zijn en dat de overheid tot taak heeft die weg te nemen. Daarom zal zij zich moeten richten op vermindering van de administratieve lasten, vereenvoudiging van de wetgeving, het inzetten van EU-gelden en het creëren van een level playing field op Europees niveau. Dat laatste houdt in dat de Nederlandse wet- en regelgeving moet zijn afgestemd op wat in de omringende landen geldt. Met het creëren van het juiste marktconcept is echter veel tijd en energie gemoeid. Ieder product en iedere groep ondernemingen zal een eigen aanpak vergen, hetgeen de innovatie diffuus maakt. Toch probeert het ministerie samenhang aan te brengen. Van belang is in dat verband dat aansluiting wordt gezocht bij het innovatiebeleid van de minister van Economische Zaken voor het bedrijfsleven in het algemeen en er goed overleg is met andere overheden. Hoe complex innovatie kan zijn, blijkt vooral bij vernieuwingen die de natuur betreffen. Om bijvoorbeeld het landschaps- en natuurbeheer te doen slagen is de nationale overheid niet alleen afhankelijk van het particulier initiatief, maar eveneens van de inzet van andere overheden. Ook doordat er vaak een regionale afzet is, heeft men te maken met veel markten en veel producten. Echter, gemeenschappelijk kenmerk blijft de marktwerking. Daarom dient de overheid alleen dan stimulerend te werken als de innovatie leidt tot een gewenst marktproduct. Alleen op specifieke punten zal zij ondersteuning moeten bieden, maar daarnaast vooral voorwaardenscheppend bezig moeten zijn. De overheid moet bijvoorbeeld zorgen voor goed onderzoek en onderwijs, omdat kennis een belangrijke motor voor innovatie is. De staatssecretaris geeft vervolgens enkele beleidsontwikkelingen aan. In juni 2002 zijn alle gemeenten gewezen op het bestaan van vernieuwde subsidieregelingen voor landschapsontwikkeling. Doel is het landschapsbeleid op regionaal en lokaal niveau te stimuleren. Het Nationaal netwerk voor Leader+ is een gebiedsgericht programma dat vernieuwende activiteiten stimuleert, maar op zo n manier dat de plattelandsgebieden zowel economisch, ecologisch als sociaalcultureel een dynamische omgeving blijven. Met dit programma kan ook beter op Europees niveau een alternatief worden geboden voor het oude systeem van inkomenssteun. Het kabinet blijft jonge agrariërs financieel ondersteunen die voorafgaande aan een overname van een agrarisch bedrijf een vernieuwend ondernemingsplan opstellen of die bij de overname een vernieuwing op het bedrijf doorvoeren. Voor deze laatste stimuleringsregeling is nog geen goedkeuring van de Europese Commissie verkregen. Het IGRA, het Innovatienetwerk groene ruimte en agroclusters, stelt organisaties in staat allianties te vormen voor het werken aan innovaties. De SIGN, de Stichting glastuinbouw Nederland, heeft met het IGRA een veel belovend concept ontwikkeld voor een energieleverende kas. Proeven voor de test van het ontwerp starten binnenkort. Dit revolutionaire concept kan zorgen voor een fundamentele positieverandering van de glastuinbouw. Bij de ondersteuning van de biologische landbouw is nadrukkelijk gekozen voor de ontwikkeling van het ketenconcept. De overheid is bereid om, vanwege de grote risico s, eenmalig investeringen gedeeltelijk te compenseren. Het Platform transparantie en ICT zorgt ervoor dat bedrijven samen met de overheid een informatiestructuur ontwikkelen, waarbij ook de voedselveiligheid en de productiemethoden zijn gebaat, hetgeen weer van belang is voor het geven van garanties. Het ministerie wil in het kader van de voorlichting jaarlijks 10 mln euro uittrekken voor met name informatieoverdracht om een innovatieve houding bij betrokkenen te bewerkstelligen. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 3

4 Ook met cursusonderwijs kan de innovatieve houding worden bevorderd. Hiervoor is op jaarbasis ruim 3 mln euro beschikbaar. De regeling versterking innovatie agrarisch onderwijs is gericht op de inhoudelijke vernieuwing in het totale «groene» onderwijs. Met name het sneller laten circuleren van de beschikbare kennis kan daarmee worden bevorderd. Er wordt gedacht aan eveneens 3 mln euro op jaarbasis. Nadere gedachtewisseling De heer Van der Ham (D66) is het eens met de staatssecretaris dat ook de landbouw onderhevig moet zijn aan de tucht van de markt. Innovatieve landbouw is landbouw die zonder subsidie op de markt kan overleven. Kennisontwikkeling zal daarbij een belangrijke rol spelen. Het kabinet zal die dan ook stimuleren, maar welke positie kiest zij als het om genetisch gemodificeerd voedsel gaat? Zal het de ontwikkeling daarvan bevorderen of juist afremmen? Wanneer zal de nota naar aanleiding van het SER-advies verschijnen? Het kabinet wil 70 mln bezuinigen op de aankoop van natuurgebieden en vooral het agrarisch natuurbeheer bevorderen. Daarvoor is echter niet veel geld beschikbaar. Hoe denkt de staatssecretaris met de beperkte middelen innovatie op dit gebied te kunnen bevorderen? De heer Van den Brand (GroenLinks) meent dat niet alles van marktwerking verwacht mag worden. Ook de SER geeft aan dat de overheid moet zorgen voor samenhang. Daarover zou in de uit te brengen nota iets moeten worden gezegd. Verder kan de overheid een taak hebben bij het stimuleren van ontwikkelingen die zich voordoen in de sfeer van pre-innovatie. In dat stadium is het moeilijk geïnteresseerde marktpartijen te vinden. Op termijn kunnen zij echter wel baat bij bepaalde initiatieven hebben. Op dat punt kan de overheid een rol spelen om het belang dat als het ware de individuele ondernemer overstijgt, veilig te stellen. Daarnaast geldt dat de belastingbetaler verwacht dat de overheid voor hem optreedt, bijvoorbeeld bij het vormgeven van de groene ruimte ten behoeve van de recreatie. Als marktpartijen daarvoor geen geld over hebben, kan er, gelet op het algemene belang, een taak voor de overheid zijn. Hieraan zou in de notitie aandacht moeten worden besteed. Verder zou daarin iets gezegd moeten worden over de stedelijke druk waarmee landbouw te maken heeft. Het plattelandsbeleid van de EU lijkt namelijk vooral in te zetten op gebieden die met ontvolking te maken hebben. In Nederland heeft de landbouw echter te lijden onder de stedelijke druk. Een proactief beleid zou ervoor moeten zorgen dat dergelijke specifieke kwesties bij het plattelandsbeleid aandacht krijgen. De heer Van Lith (CDA) meent ook dat het bedrijfsleven primair verantwoordelijk is voor innovatie en dat de markt haar werk moet kunnen doen. Dat wil niet zeggen dat voor LNV geen rol zou zijn weggelegd. Dat ministerie dient vooral kaderstellend en faciliterend bezig te zijn. Niet duidelijk is evenwel welke ambitie zij op dit punt heeft en hoe zij nieuwe ideeën niet alleen wil stimuleren, maar ook vorm wil geven. Ondernemers hebben namelijk vaak goede ideeën, maar kunnen die niet altijd uitwerken. Dan zou LNV moeten kunnen begeleiden en adviseren. Te denken valt in dat verband aan een data base waarin bestaande projecten te vinden zijn, maar ook informatie over subsidieregelingen. Die regelingen moeten onder de aandacht worden gebracht bij degenen die nadrukkelijk innovatief bezig zijn. Daarentegen moeten regels die de innovatie bemoeilijken worden weggenomen. Kan thans experimenteerruimte worden geboden? Hoe staat het met de mogelijkheden in het kader van het Human resources revolving fund? Wat is de voortgang van het LLTBproject? Worden de subsidieregelingen van de verschillende ministeries Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 4

5 op elkaar afgestemd? Is monitoring mogelijk? Het zou goed zijn bij het nastreven van doelen ijkmomenten aan te geven aan de hand waarvan de vorderingen kunnen worden gemeten. Terecht stelt het kabinet dat er een robuust innovatiebeleid moet zijn. Die robuustheid blijkt echter niet uit de cijfers. Zijn de budgetten van de beleidsbrief verwerkt in de begroting of worden daarin andere prioriteiten gesteld? De heer Van der Vlies (SGP) sluit zich aan bij de vragen van voorgaande sprekers en onderstreept het belang van innovatie, ook in het licht van de wereldwijde concurrentie. Bij het op gang brengen van innovatie is er een verantwoordelijkheid van de overheid om initiërend en stimulerend op te treden. Zonder een duidelijk budgettair kader is dat echter niet mogelijk. De heer Van den Brink (LPF) meent dat de regering in haar nota wel over innovatie spreekt, maar die niet alle kansen biedt. Vanwege het non-vaccinatiebeleid van de EU zijn veehouders bijvoorbeeld gedwongen mensen weg te houden van hun stallen. Eigenlijk wordt op die manier hun bedrijf voor het publiek verborgen gehouden. Daarmee gaat veel innovatie verloren en komt de brede functie van de landbouw, die in feite het oogmerk van de regering was, niet binnen bereik. Juist omdat innovatie van onderop gestalte moet krijgen, is het vreemd dat de overheid het non-vaccinatiebeleid steunt en daardoor indirect de specialisatie over de sector afroept. Daardoor verdwijnt de brede functie van de landbouw, terwijl die in andere lidstaten van de EU kan worden gehandhaafd. Wil men ook in Nederland de landbouw met al haar mogelijkheden in stand houden, dan zal het beleid van enkel specialisatie moeten worden teruggedrongen. Op sommige punten heeft de overheid duidelijk kansen gemist om innovatie te bevorderen. Met de Wet herstructurering varkenshouderij heeft zij wel een opkoopregeling gerealiseerd, maar geen structuurverbetering aangebracht. Daardoor was de biggenproductie niet afgestemd op vleesvarkensproductie. De overheid biedt niet de juiste gewasbeschermingsmiddelen voor de reguliere landbouw, waardoor de kansen voor die sector afnemen. Zij meent ook dat decontaminatie van producten niet mogelijk is. Op deze manier doet zij de innovatie juist teniet. De heer Oplaat (VVD) herinnert aan zijn vragen in de eerste termijn over het instellen van een agroprijs en de continuïteit van beleid met betrekking tot de pelsdierhouderij en de legbatterijen. De staatssecretaris zegt dat de reactie van het kabinet op het SER-advies over enkele maanden zal verschijnen. In reactie op de opmerking van de heer Van der Ham over genetisch gemodificeerd voedsel, merkt de staatssecretaris op niet voornemens te zijn terug te komen op het beleid dat het vorige kabinet hiervoor heeft vastgesteld. Nieuwe ontwikkelingen zouden reden kunnen zijn de discussie hierover te heropenen, maar vooralsnog zijn er geen maatschappelijke signalen die daartoe aanleiding geven. Wel zal met belangstelling de onderzoeken van de universiteit Wageningen op het gebied van genomics worden gevolgd. In het najaar zal in Leipzig een congres worden gehouden over de regionale plattelandsontwikkeling. Het kabinet wil die gelegenheid benutten om ook aandacht te vragen voor de stedelijke druk op de landbouw. Meer landen in de EU kampen met dit probleem. Ten onrechte zou de idee kunnen postvatten dat bij regionale ontwikkeling alleen het probleem van de ontvolking speelt. De huidige economische situatie brengt met zich dat voor innovatiebeleid beperkte middelen beschikbaar zijn. Daarom kan niet elk initiatief dat zich in het kader van pre-innovatie aandient, gehonoreerd worden. De middelen zullen vooral dan moeten worden ingezet als een veranderings- Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 5

6 proces in gang kan worden gezet dat perspectief op rendement biedt. Daarvoor bestaan een aantal regelingen, genoemd op bladzijde 22 van de nota. Zij bieden ruimte voor experimenten. Een aantal projecten zal waarschijnlijk een andere invulling krijgen vanwege de beperkte middelen. Verder worden de financiële incentives in het kader van het POP bemoeilijkt door de Europese regelgeving. In reactie op de opmerking van de heer Oplaat over de pelsdierhouderij, zegt de staatssecretaris dat Nederland wel een dierenwelzijn beleid voert, maar in de EU niet voorop wil lopen. Als de markt echter het stellen van extra welzijnseisen mogelijk maakt, zal het kabinet die van ganser harte steunen. Het kabinet zal zich dan ook inzetten voor het behouden van die producten die het dierenwelzijn ten goede komen en vernieuwingen die daaraan bijdragen bevorderen. Nagegaan zal worden welke aanvullende waarde een agro-innovatieprijs naast de reeds bestaande prijzen kan hebben. Tot slot merkt de staatssecretaris op dat het kabinet op vele manieren haar verantwoordelijkheid zal nemen. Zij streeft naar duidelijke wet- en regelgeving, regelgeving die in ieder geval geen beperking voor de innovatie betekent. Vermindering van de administratievelastendruk heeft duidelijk de aandacht, maar ook aan kwesties als die van de decontaminatie van producten wil het niet zonder meer voorbijgaan. Altijd zal gezocht worden naar de juiste inzet. Soms zal dat financiële ondersteuning zijn, maar soms ook alleen het scheppen van een goed overlegklimaat. Vragen en opmerkingen uit de commissie (II) De heer Oplaat (VVD) waardeert de tot stand gebrachte deregulering, maar wijst erop dat die in de praktijk nog op problemen stuit, bijvoorbeeld bij het samenvoegen van bedrijven. Dan kan het mestsaldo niet worden meegenomen naar het nieuwe mestnummer. Hierdoor is de samenvoeging op papier mogelijk, maar in de praktijk niet. Bij bedrijfsbeëindigingen kampt men vaak met het probleem van de aanwezige voorraad mest. Welke oplossing denkt de staatssecretaris in dergelijke gevallen te kunnen bieden? De heer Koopmans (CDA) sluit zich aan bij de opmerkingen van de heer Oplaat. Voorts pleit hij voor het in de tijd naar voren halen van enkele besluiten. In de loop van 2003 zal na wijziging van de Wet herstructurering varkenshouderij tevens het grondgebonden deel van het varkensrecht overdraagbaar worden. Waarom zou die overdracht niet eerder mogelijk kunnen zijn? Waarom zou ook niet meteen een eind kunnen worden gemaakt aan de verplichting om een accountantsverklaring bij de mineralenadministratie te overleggen? De heer Van den Brink (LPF) is ook blij met het samenvoegen van de mestnummers, maar is eveneens van mening dat als bij het samenvoegen van bedrijven het saldo niet kan worden meegenomen naar het nieuwe mestnummer, er in de praktijk een bottleneck is. Bij bedrijfsbeëindiging moet formeel de in het jaar van de beëindiging te veel geproduceerde mest worden afgevoerd. Het zou echter goed kunnen dat men de te veel geproduceerde mest een jaar later op de eigen grond kan uitrijden. Dit zou milieutechnisch geheel verantwoord zijn. Toch mag dit niet, terwijl het in overeenstemming zou zijn met de geest van de wet. Het gaat immers om het milieu. Wat denkt de staatssecretaris hieraan te doen? De heer Van der Vlies (SGP) ziet het samenvoegen van de mestnummers als een flinke stap vooruit, maar erkent eveneens dat zich nog forse knelpunten voordoen. Als vader en zoon beiden op een bedrijf werken en het Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 6

7 bedrijf overgaat van vader op zoon, moeten alle kenmerken van het bedrijf kunnen blijven gelden. Dan moet dus ook het saldo kunnen overgaan. Antwoord van de regering De staatssecretaris merkt op dat de recente berekeningen van het mestoverschot laten zien dat de inspanningen gericht op het terugdringen van het mestoverschot resultaat beginnen af te werpen. In dat licht is er ruimte voor nieuwe afwegingen met betrekking tot de administratievelastendruk. Met de reeds genomen maatregelen en een aantal nog te nemen maatregelen, zoals vermeld in de stukken, zal deze administratievelastendruk worden verminderd en zal het samenvoegen van mestnummers worden mogelijk gemaakt. Met ingang van 1 oktober zal het Bureau heffingen een aantal nieuwe formulieren in gebruik nemen. De formulieren met betrekking tot het samenvoegen, splitsen en overdragen van bedrijven zijn sterk vereenvoudigd en het aantal formulieren is teruggebracht van 9 naar 4. Voor het verplaatsbaar maken van grondgebonden varkensrechten is evenwel een wetswijziging nodig. De Wet herstructurering varkenshouderij voorziet namelijk niet in de mogelijkheid van het treffen van een ministeriële regeling hiervoor. Nog dit jaar zal het overdragen van Minas-saldi bij bedrijfsoverdracht mogelijk worden gemaakt. Het wetsvoorstel om overdracht van Minassaldi in het kader van het samenvoegen van bedrijven mogelijk te maken zal binnenkort voor advies naar de Raad van State worden gestuurd. Vooruitlopend daarop kan de huidige wetgeving zo uitgelegd worden dat bij het samenvoegen van bedrijven ook gesproken kan worden van voortzetting van één van de twee bedrijven. De verschillende activiteiten mogen dan op één mestnummer worden gezet. Terugwerkende kracht bij de nieuwe regeling voor de overgang van het grondgebonden deel van het varkensrecht in het kader van samenvoeging van bedrijven is niet mogelijk. Terugwerkende kracht zou onder het beslag van grote onzekerheid plaatsvinden, omdat de uitkomst van de parlementaire behandeling van de wijziging van de Wet herstructurering varkenshouderij niet bij voorbaat vaststaat. Niettemin zegt de staatssecretaris toe te willen nagaan in welke mate terugwerkende kracht mogelijk zou zijn. In oktober zal hij een beslissing nemen over de verplichting om bij de Minas-administratie een accountantsverklaring te overleggen. De staatssecretaris zegt vervolgens dat het systeem van Minas met zich brengt dat de aan- en afvoer van mest in het ene jaar geen invloed heeft op de aangifte in een ander jaar. De Minas-aangifte dient namelijk per kalenderjaar te worden opgemaakt. Een ondernemer moet dus weten dat hij in het jaar van beëindiging zijn mest moet afvoeren. Niettemin is de staatssecretaris bereid ook deze kwestie nader te bestuderen. De voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Meijer De wnd. griffier van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Van Leiden Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 3 7