Groenesterpad. Plan voor een duurzame groenstructuur

Transcriptie

1 Groenesterpad Plan voor een duurzame groenstructuur Datum 4 juli 2019

2 Inhoudsopgave: Aanleiding 3 Geschiedenis van het pad 4 Inventarisatie De bomen 5 Beeld 5 Kwaliteit van de laanbeplanting 6 Boomgroepen (indeling) 6 De oevers 7 De paden 7 Ecologie 7 Gefaseerd kappen van de laan 9 Het plan De bomen 10 De oevers 10 Beheer 12 Bijlage I

3 Aanleiding Hoe om te gaan met de populierenlaan van het fietspad naar de Groene Ster is al langer onderwerp van zorg voor de gemeente Leeuwarden. De bomen vragen veel onderhoud, de oeverconstructies zijn op bepaalde delen slecht er zijn klachten van direct aanwonenden. De gemeente zoekt al langer naar een oplossing en heeft onderzoek laten doen door een extern bureau naar de kwaliteit, toekomstverwachting, beheer- en eventuele vervangingsaspecten van de bomen. Ook heeft zij ecologisch advies ingewonnen. OP 29 november 2018 heeft de gemeente een centrale bewonersavond georganiseerd waar de mening van de aanwonenden en belangstellenden van het Groenesterpad is gepeild. Hiervan is een verslag gemaakt en een memo wat voorgelegd is aan wethouder Herwil van Gelder. Gekozen is op met het model gefaseerde kap en herplant van de laan aan de slag te gaan. Het resultaat hiervan is beschreven en in beeld gebracht in dit rapport.

4 1. Geschiedenis van het pad Het Groenesterpad is aangelegd in 1966, nog voordat de wijk Camminghaburen werd gebouwd. Het werd aangelegd als verbindend fietspad tussen het Kalverdijkje en de Kleine Wielen. De populierenbeplanting die er vandaag de dag staat is in verschillende fasen tussen 1981 en 1990 aangeplant. Foto uit 1966 op de brug naar de kleine Wielen Foto uit 1978 bij de aanleg van Camminghaburen Luchtfoto uit 1979 waarop de aanleg van de wijk en het Groenesterpad (links) goed te zien is.

5 2. Inventarisatie: De bomen De bomen langs het Groenesterpad zijn met een onderlinge afstand van 5à 6 meter geplant. Er staan in hooddzaak twee verschillende soorten populieren (abelen): Populus canadensis Robusta en Populus canensens Enniger. In het rapport van Alles over Groenbeheer wordt de onderhoudstoestand van de bomen uitgebreid beschreven. Samenvattend kan gezegd worden dat de bomen in goede conditie zijn. Beleidsplan Groen De laan langs het Groenesterpad maakt in het beleidsplan Groen 2016 deel uit van de groene hoofdstructuur van de stad. Hij staat aangeduid als groenblauwe verbinding. Belangrijke doorgaande (water)structuren met hun oevers die zowel esthetisch maar ook vooral ecologisch en/of recreatief van grote waarde zijn voor de wijk. De hoofdgroenstructuur is een samenhangend netwerk van groene gebieden, lijnen en verbindingen in en door stad, dorp en landschap. Aan de hoofdstructuur is de ontwikkelingsgeschiedenis van de stad, de dorpen en het landschap af te lezen. Het bevat de belangrijkste cultuurhistorische-, ecologische-, recreatieve- en representatieve elementen, die gezamenlijk zorgen voor de groene identiteit van onze gemeente. Bron: Beleidsplan Groen 2016, Gemeente Leeuwarden Afbeelding 2.1 Uitsnede kaart hoofdgroenstructuur uit Beleidsplan Groen 2016 Beeld De laan is eind zeventiger jaren opgezet met als doel een grootse monumentaal ogende laan te creëren. Inmiddels is dat eindbeeld bereikt. De laan torent hoog boven de wijk uit wat een imposant beeld geeft. Gefaseerde kap zal deze grootse structuur deels teniet doen. Er zal verschil ontstaan in de leeftijd, grootte en ontwikkelingsstadium van de bomen. Daarom is het belangrijk weer een eindbeeld te definiëren.

6 Kwaliteit van de laanbeplanting: In 2016 heeft de gemeente Leeuwarden een opdracht uitgezet bij het bedrijf Alles over Groenbeheer. De opdracht was om te onderzoeken hoe het beste om te gaan met de bestaande populierenbeplanting. Er is overzicht verkregen in de kwaliteit en toekomstverwachting van de bomen. De gegevens die zijn voortgekomen uit deze visuele inspectie zijn gebruikt bij het maken van keuzes op het gebied van behouden en/of vervangen van de populierenbeplanting. De conclusies die in het rapport zijn getrokken geven aan dat de bomen over het algemeen een goede conditie hebben. De toekomstverwachting, uitgaande van gelijkblijvende omstandigheden, komt voor alle bomen uit op meer dan 15 jaar. Gezien de opgenomen aspecten in het onderzoek (boomsoort, leeftijd, onderhoudstoestand, conditie en toekomstverwachting) is er technisch gezien geen directe reden om bomen te verwijderen. Toch moet er een plan komen zodat straks niet alle bomen tegelijkertijd op zijn en de laan in één keer moet worden vervangen. Esthetisch en ecologisch is dit niet wenselijk. Daarom is er gekozen om toch delen van de laan dit jaar te vervangen. Deze keuze wordt versterkt door een aantal klachten en de opmerkingen op de bewonersavond over de overlast van de bomen die aan de noordkant van het pad staan. Om de laanstructuur duurzaam te behouden wordt om en om kappen (dunnen) afgeraden. Verwijderen van individuele bomen binnen de groep geeft te veel gewijzigde windbelasting in de kronen van de bomen die overblijven. Deze hebben dan een hoog risico tot afbreken. Een andere optie is het kappen van boomgroepen uit de structuur. Boomgroepen zijn min of meer gezamenlijk gesloten kronen. Bron: Alles over Groenbeheer, Onderzoek populieren Oostergoweg en Groenesterpad Leeuwarden, projectnummer , 19 oktober 2016 Boomgroepen (indeling) Gekozen is om gefaseerd de bomen te kappen en nieuwe bomen te planten. Daarvoor zijn eerst boomgroepen gedefinieerd om het advies van alles over groenbeheer te kunnen opvolgen om boomgroepen fasegewijs te kappen zodat de individuele bomen weinig last hebben van de veranderende windbelasting. Afbeelding 2.2 Verschillende boomgroepen

7 De oevers: De oeverbescherming van de vijvers langs het Groenesterpad is niet overal in goede conditie. De oudste constructies (bruin op de kaart) zijn in 1979 aangelegd. De oeverbescherming bestaat op het oostelijk deel uit een houten damwandconstructie De afgelopen jarenzijn korte stukken vervangen die in zeer slechte staat waren, omdat een wens vanuit Camminghaburen kwam voor meer natuurlijke oevers zijn wij met de verdere vervanging gestopt en een onderzoek gestart dat we nu in het plan hebben verwerkt. De vijver ter hoogte van Vijversburg/ Sassingastins (roze) heeft aan de noordkant een ecologische (riet)oever. Deze heeft geen zichtbare damwandconstructie (meer) Bron: GBI beheersysteem gemeente Leeuwarden Ecologische oevers sluiten aan op de visie die de gemeente Leeuwarden heeft op de openbare ruimte; namelijk een rijke en gevarieerde stadsnatuur door de samenhang tussen groen en water te verbeteren en het creëren van groene verbindingen. Omvorming naar extensieve oevers op locaties waar de betuiningen in zeer slechte staat verkeren en waar dit technisch mogelijk en esthetisch verantwoord is. Afbeelding 2.3 Oeverbescherming. De paden: Het fietspad is een pad van dicht asfaltbeton en is in verschillende jaren aangelegd en vernieuwd. De fiets en voetpaden worden op een aantal plekken opgedrukt door de wortels van de grote populieren. Toch is groot onderhoud nog niet noodzakelijk in de eerste fase van het plan. Omdat fasegewijze kap van de bomen in dit plan uitgangspunt is blijft het fietspad de komende jaren daardoor last houdt van enige wortelopdruk Dit zal met klein onderhoud moeten worden opgelost. Groot onderhoud kan plaats vinden als de bomen aan beide kanten worden/zijn vervangen en het pad aan groot onderhoud toe is. Bron: GBI beheersysteem gemeente Leeuwarden Ecologie: In mei 2018 is door Ecobureau Merula een rapport geschreven die de resultaten van de Quickscan naar beschermde flora en fauna weergeeft. De conclusie van dit onderzoek is dat wij rekening moeten houden met vleermuizen en met jaarrond beschermde nesten van vogels en vogels/ vleermuizen die in de boomholtes verblijven. Aan de hand van deze bevindingen is door John Melis ecologie een nader onderzoek gedaan naar vleermuizen in dit gebied. Bron: Zweemer, M., QuickScan Wet Natuurbescherming bomen Groenesterpad te Leeuwarden, rapportnummer , Leeuwarden, mei 2018 Het rapport van John Melis Ecologie is op dit moment nog niet klaar. Het kan dus zijn dat het plan op bepaalde punten nog moet worden bijgesteld aan de hand van de conclusies en het advies uit dit rapport. Hij heeft al wel een korte samenvatting geschreven: Tijdens de paarrondes zijn er verschillende vleermuissoorten waargenomen tussen de bomen. Het gaat om de volgende soorten: gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, rosse vleermuis, laatvlieger en meervleermuis. In de bomen met holtes zijn geen paarverblijven aangetroffen. Daarnaast was er ook weinig tot geen interactie met de bomen met holtes binnen het plangebied. Er is ook geen gebruik als vlieg(migratie)route geconstateerd. Er zijn geen kraamverblijven

8 aangetroffen. De watergang, met luwte van de huizen en de bomen wordt wel op diverse plaatsen gebruikt als vliegroute. John Melis ecologie: Rapportage P Leeuwarden, Groenesterpad

9 3. Gefaseerde kap van de laan fase 1 rood : dit jaar, 2019 fase 2 oranje: tussen 5 tot 10 jaar (7/8 jaar) fase 3 groen: > 10 jaar (15 jaar) Afbeelding 3.1 fasering kap, bomen groenesterpad Bij het bepalen van de fasering hebben verschillende aspecten een rol gespeeld. Kwaliteit en soort van de bomen, veranderende windbelasting, ecologie, ervaring van overlast, kwaliteit oeverbescherming en terug planten van de nieuwe boomstructuur. We beginnen dit jaar met het kappen van de populieren aan de noordoostkant van het pad. Aan de zuidkant van dit gedeelte staan de abelen. Deze zijn het beste van kwaliteit en hebben de langste levensverwachting. In het middengedeelte, bij Vijversburg, kappen we de bomen ten noorden van het voetpad als eerste. Zo kan hier een nieuwe structuur worden opgezet die kan groeien totdat in de tweede fase ook de zuidkant van het pad gekapt wordt. De bomen ten noorden-oosten van de huizen aan de Hermanastins verdwijnen ook in fase 1. De ze staan mooi in het verlengde van de bomen aan de Vijversburg waardoor de nieuwe boomstructuur gelijk opgroeit.

10 4. Het plan: Uniforme laan met daarnaast een divers assortiment aan bomen afbeelding 4.1 Plan voor de vervanging bomen en oevers tekening op groot formaat in bijlage 1 Het streven is om een uniforme laan (beide zijde van het pad een rij) te maken over de gehele lengte met daarnaast bomen van verschillende soorten. Deze laatsten zetten we op plekken neer waar meer ruimte is. De verschillende soorten bomen zorgen voor meer biodiversiteit en daarmee voor een boombestand dat beter bestand is tegen ziektes. De uniforme laan zorgt voor een duidelijk herkenbare groen hoofdstructuur over de gehele lengte van het pad. Vooral in het westelijk deel van het pad zal daarmee de herkenbaarheid worden vergroot. Daar ontbreken nu veel bomen in de laan voor een eenduidig beeld. De huidige bomen (populieren,abelen en wilgen zijn rond de 25 meter hoog. Ze staan gemiddeld op 35 meter noord en 29 meter zuid hoofdverblijven van de huizen. In het nieuwe plan staan de grote bomen respectievelijk 41 meter en 36,5 meter van de huizen. De kleine bomen die verstrooid naast de laan komen te staan, staan dichter op de huizen. Deze zullen door hun geringe hoogte weinig schaduwwerking veroorzaken. De hoofdlaan zal bestaan een boom van de eerste grootte. Gedacht wordt aan esdoorn, linde, populier, els of iep. Deze soort moeten zorgen voor een stevige, herkenbare structuur. Aan de oostkant begint de laan 3 rijen breed waarvan twee rijen uniform zijn en de derde rij, aan de zuidkant verschillende boomsoorten bevat. Naar het westen toe wordt de laan strakker en minder breed. Het middenstuk bij Vijversburg is de laan 2 rijen breed. Hiervoor zal in de tweede fase moeten worden gekeken of het zuidelijke voetpad hiervoor kan worden omgelegd, bij groot onderhoud aan het pad/ In het westen eindigt de laan bij de brug in 1 strakke rij die is aangevuld op de plekken waar de bomen nu ontbreken. De oevers: Zoals in het inleidende verhaal over de oevers is geschreven gaan we de noord en zuidoever van het oostelijk deel van de laan vervangen (Staniastate/ Harkemastate). Op de delen op de kopse kanten van de vijvers, die al zijn vervangen, na. We leggen hiervoor in de plaats een natuurvriendelijke oever aan die begint op de lijn van de huidige damwandconstructie. Deze damwandconstructie wordt net onder op de waterlijn afgezaagd en de oever vergraven. Daardoor komt er achter de huidige waterlijn een deel van de oever onder water te staan. Een zogenaamde plas-dras zone. Hier zullen waterplanten gaan groeien. Daarachter leggen we een flauw oplopend talud aan waar we een bloemenmengsel zaaien.

11 Een natuurvriendelijke oever is goed voor planten en dieren. Dieren kunnen makkelijker aan land komen, vissen en amfibieën kunnen eitjes leggen in de plas-draszone en er zullen nieuwe planten zich vestigen die houden van deze natte omstandigheden. Er worden in dit model geen of nauwelijks stortstenen gebruikt. afbeelding 4.2 doorsnedes van het plan, tekening op groot formaat in bijlage 1

12 5.Beheer bomen In 2017 zijn de bomen met een hoge hoogwerker gesnoeid. Het meeste dode hout is er toen er uit gehaald. Volgens het rapport van Alles over groenbeheer is er voor het grootste deel van de bomen één keer in de drie jaar een onderhouds-snoeibeurt nodig. De bomen die al voldoen aan een technisch eindbeeld (de vorm van de boom en de lengte van de takvrije stam) kunnen één keer in de zes jaar worden gesnoeid. Dat betekent dat na de kap van fase 1 een groot deel van de bomen die blijven staan moeten worden gesnoeid in 2020.

13 Bijlage 1: Plan voor vervanging van Bomen en oeverbescherming Groenesterpad Bijlage 2: Doorsnedes behorende bij plan Groenesterpad