Jaarverslag HZPC HOLLAND B.V. I

Transcriptie

1 Jaarverslag HZPC HOLLAND B.V. I

2 Voorbeschouwing op jaarverslag Inhoudsopgave Wij opereren al jarenlang op de internationale markt voor pootaardappelen. Zo n 1 jaar geleden werden er al pootaardappelen net over de grenzen in Noord-Europa verhandeld. Geleidelijk zijn de afzetgebieden verder uitgebreid over grotere delen van Europa. En nu zijn wij actief in bijna alle continenten: hetzij via pootgoedleveringen, hetzij via licentieteelt. Wij hebben er bewust voor gekozen om onze Nederlandse onderneming om te buigen naar een internationale onderneming. Daarom zijn in diverse landen bedrijven opgezet om lokaal pootgoed te produceren en/of te verhandelen. Deze keuzes hebben bijgedragen aan de groei van de onderneming. Het is onze ambitie om onszelf nog verder internationaal te ontwikkelen. Internationaal opereren stelt hoge eisen aan een organisatie. Hoewel de wereld klein is en iedereen snel met elkaar in contact kan komen, bestaan er grote culturele verschillen tussen landen. Wie opgegroeid is in een bepaalde cultuur handelt vanuit die cultuur en gaat uit van de aangeleerde waarden en normen. Missie en visie Bericht van de directie Personalia Kerngegevens Het certificaat van aandeel Verslag van het management Commerciële ontwikkelingen Research en ontwikkeling Productie en logistiek Human resources Maatschappelijk verantwoord ondernemen Risicoprofiel en interne controle Corporate governance Resultaten Investeringen Financiering Verslag van de raad van commissarissen De groep in één oogopslag Culturele verschillen kunnen echter ook leiden tot misverstanden en vooroordelen. Daarom besteden wij veel aandacht aan het internationale karakter van onze onderneming. Jaarrekening HZPC Holland B.V. 39 In dit verslag laten wij de verschillende kanten zien van het internationale karakter van HZPC.

3 Missie en visie HZPC is een internationaal opererende onderneming, actief in de markt van aardappelen. Wij ontwikkelen nieuwe, innovatieve rassen en verzorgen de afzet van vooral pootaardappelen. Onze rassen worden op vrijwel alle continenten in de wereld geteeld. De afnemers van onze pootaardappelen bevinden zich met name in Europa, Noord-Afrika en het Onze missie is een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van verantwoord voedsel voor de groeiende wereldbevolking. Het gewas aardappel maakt het mogelijk om in een korte periode en met relatief weinig water goede voeding te produceren: rijk aan vitamines en koolhydraten. De productie wordt wereldwijd echter beperkt door gebrek aan kennis en de gevoeligheid voor ziekten. Wij willen meewerken aan de verbetering van de aardappelteelt in de wereld. Onderzoek en ontwikkeling spelen daarbij een belangrijke rol. Het is onze visie om een toonaangevende speler te zijn in de winstgevende regio s van de verschillende sectoren in de markt. De wereld is daarbij ons speelveld. Wij willen onze kennis van aardappelen continu verbeteren om samen met onze kwekers nieuwe rassen te ontwikkelen die voldoen aan de wensen van onze klanten. Om ons te onderscheiden van de concurrentie willen wij toegevoegde waarde leveren aan alle partijen in de keten en bovenal een betrouwbare partner zijn. Wij zijn trots op onze telers in de verschillende landen. Zij leveren pootaardappelen van hoogwaardige kwaliteit. Hun bedrijven zijn onlosmakelijk met ons verbonden. Wij hebben een passie voor aardappelen. Wij geloven dat onze medewerkers het verschil maken bij het versterken van de relatie met onze klanten en het vervullen van hun behoeften. Onze belangrijkste kwantitatieve doelstellingen zijn een jaarlijkse groei in gecertificeerde hoeveelheden pootgoed van vier procent en een rendement op het eigen vermogen van acht procent per jaar. Op deze wijze willen wij de continuïteit voor de teler, kweker, aandeelhouder en medewerker garanderen. Midden-Oosten. VERWACHTE GROEI WERELDBEVOLKING à 1... HZPC 2 3 JV11 12

4 Bericht van de directie De komende jaren willen wij met name in de Amerikaanse markt verder groeien Vanaf 1 oktober 211 werken wij met een driehoofdige directie. Het directieteam bestond aan het begin van het boekjaar 211/212 uit Herman Verveld en ondergetekende. Vanaf 1 oktober 211 is Feico Tijmstra aan dit team toegevoegd. Daarmee is het directieteam op sterkte. Schommelingen in volume en prijzen horen bij de aardappelhandel. Het jaar 211/212 kenmerkte zich als een jaar waarin de volumeafzet in Europa zeer matig was, daar stond echter tegenover dat de afzet in het Midden-Oosten en Noord-Afrika goed was. De opbrengst in de potermaten was lager dan het gemiddelde van de laatste jaren, waardoor het totale aanbod voor de meeste rassen beperkt was. Al met al hebben wij goede prijzen kunnen realiseren voor de pootaardappelen. Het geringe volume met de goede prijzen heeft geleid tot een omzet van 237 miljoen euro en een nettoresultaat van 4,4 miljoen euro. Dit komt overeen met een rendement op eigen vermogen van 11,5 procent en ligt daarmee duidelijk boven onze doelstelling van jaarlijks 8 procent rendement op eigen vermogen. Daarmee is 211/212 een prima jaar geworden. Al meerdere jaren focussen wij ons op vijf marktsectoren. Voor iedere marktsector is een duidelijke strategie gekozen die is afgestemd op onze groeidoelstelling van vier procent per jaar. In nagenoeg alle sectoren willen wij groeien: hetzij in directe verkoop, hetzij door licentie-inkomsten. Groeien met pootaardappelen gaat echter niet snel. De lage vermeerderingsfactor van aardappelen maakt dat de groei van een succesvol ras beperkt is. Indien de vraag naar een bepaald ras groot is, kan het een aantal jaren duren voordat wij het aanbod hierop hebben afgestemd. Dit gegeven, tezamen met de grote jaarlijkse schommelingen in volume en prijs, maakt dat wij onze groei niet van jaar tot jaar beoordelen, maar dat wij dit meten aan de hand van een meerjarenperspectief. 21/211 was een zeer bijzonder jaar. Unieke omstandigheden creëerden een groot volume alsmede een hoog prijsniveau. Ook de prijs van consumptieaardappelen was dat jaar bijzonder goed. Dit leidde tot een recordomzet van 29 miljoen euro en een nettowinst van 8,6 miljoen euro. De resultaten van 211/212 liggen uiteraard op een lager niveau dan die van het recordjaar 21/211. Toch passen ze goed in het meerjarig perspectief waarin het tonnage en de brutomarge gestaag zijn gestegen. Bezien over een periode van vijf jaar bedraagt onze jaarlijkse groei in tonnen gemiddeld vijf procent, waarmee onze groeidoelstelling van minstens vier procent op jaarbasis is behaald. In 211/212 hebben wij de resterende 6 procent van de aandelen van het bedrijf HZPC Kantaperuna AB in Zweden verworven, zodat wij nu alle aandelen in handen hebben. Daarnaast hebben wij 6,5 procent van de aandelen van HZPC Sadokas verworven, waardoor de participatie van HZPC is toegenomen tot 41,3 procent. Ook voor de komende jaren verwachten wij verder internationaal te kunnen groeien. De laatste jaren heeft de volumegroei voornamelijk in Europa plaatsgevonden, de komende jaren willen wij met name in de Amerikaanse markt (Verenigde Staten) verder groeien. Daarbij richten wij ons voornamelijk op autonome groei. Het jaar 211/212 was ook voor de meeste pootaardappeltelers een prima jaar. De afgelopen jaren hebben wij de telers goede prijzen kunnen uitbetalen. Dat rechtvaardigt de vraag of de telers wederom - gemiddeld genomen - een goed jaar hebben of dat dit niveau structureel is. Wij waarschuwen onze telers ervoor dat deze prijzen geen garantie zijn voor de toekomst. Wel is merkbaar dat er structureel iets is veranderd in de landbouwwereld over de laatste jaren. De meeste akkerbouwproducten bevinden zich op een hoger prijsniveau. De graan- en maïsprijzen zijn hiervan een duidelijke illustratie. De politieke onrust in het Midden-Oosten maakt de aardappelverkoop en het innen van gelden er niet gemakkelijker op. Toch is het niet onmogelijk. In ieder land wenst men de voedselproductie op gang te houden en daar zijn ook pootaardappelen voor nodig. Met veel inspanning en de nodige creativiteit zijn wij er in geslaagd om de afzet op een goed niveau te houden. Voorzichtigheidshalve hebben wij de voorziening voor debiteuren verhoogd. Onder politiek moeilijke omstandigheden verloopt de introductie van nieuwe rassen echter minder goed. Het is veelal onmogelijk om proefvelden aan te leggen en de klanten tijdens het groeiseizoen te bezoeken. Wij zetten veel af in het Midden- Oosten, maar omdat we actief zijn in veel verschillende landen, is de afzet gespreid. Indien de afzet naar een bepaald land niet meer mogelijk is, heeft dat slechts een beperkte invloed op het resultaat van de gehele onderneming. De kennis over de genetische samenstelling van planten, waaronder de aardappel, groeit bijzonder snel. Daarom worden er met grote regelmaat nieuwe technieken ontwikkeld om te analyseren en/of te muteren. Het is bijzonder om te constateren hoe snel deze ontwikkelingen gaan. Het is een grote uitdaging om keuzes te maken welke van deze technieken op korte of langere termijn grote waarde hebben voor ons onderzoeksprogramma. Dat er veel gaat veranderen in de veredeling van aardappelen lijdt geen twijfel. Welke veranderingen daarin bepalend gaan worden, is nog een vraag. Wij wensen een leidende rol te blijven spelen in het ontwikkelen van nieuwe aardappelrassen. Daarom besteden wij veel tijd en energie aan het volgen en beoordelen van deze nieuwe mogelijkheden. De Europese politiek wil geen keuzes maken ten aanzien van diverse nieuwe veredelingstechnieken. Vooralsnog behandelt de EU dit als zijnde GMO-technieken. Daartoe worden deze technieken praktisch onbruikbaar in de EU. Immers, een product dat ontwikkeld is met zo n techniek dient dan aan alle eisen te voldoen voor genetisch gemodificeerde organismen, ook al is er geen soortvreemd DNA gebruikt in het ontwikkelingsproces. Dat vraagt bijzonder veel duur onderzoek en bewijsvoering van de eigenaren van het product, wat voor een kleiner veredelingsbedrijf als HZPC ondoenlijk is. In de Verenigde Staten worden diverse van deze technieken als reguliere technieken beschouwd. Wij zouden deze benadering ook graag in Europa zien. Als wij deze technieken willen gaan toepassen zullen wij dit in de Verenigde Staten moeten gaan doen. Dat zouden wij bijzonder jammer vinden, maar de politiek in de EU dwingt ons om een dergelijke keuze te maken. HZPC 4 5 JV11 12

5 In onze organisatie werken wij hard om onze eigen prestaties te verbeteren Gerard Backx, Herman Verveld en Feico Tijmstra Binnen Nederland en de gehele EU wordt een politieke discussie gevoerd over het kwekersrecht versus het patentrecht in Europa. Ook buiten Europa leeft deze discussie. Het kwekersrecht heeft een bijzonder instrument, namelijk de breeders exemption. Dit houdt in dat gedurende de bescherming van het ras een andere kweker dit ras mag gebruiken om nog betere rassen te kweken. De breeders exemption heeft voor een grote vooruitgang gezorgd in de plantenveredelingswereld. Het patentrecht daarentegen, stelt dat niemand met het product mag werken, zolang het beschermd is. Nieuwe uitvindingen in de plantenveredelingswereld kunnen worden gepatenteerd. Maar de meeste plantenveredelaars, waaronder HZPC, wensen dan wel een breeders exemption binnen dit patentrecht. Dit botst met de belangen van grote patentaanvragers. Deze wetgeving geldt immers niet alleen voor plantenveredelaars, maar voor iedere uitvinder. per % dochter van HZPC Wij werken met een groep zeer toegewijde professionele medewerkers, verdeeld over verschillende disciplines en diverse regio s. Zonder hen waren de goede prestaties over de laatste jaren niet te realiseren. In onze organisatie werken wij hard om onze eigen prestaties te verbeteren. Daarnaast worden er nieuwe competenties aan onze onderneming toegevoegd. Wij zijn onze medewekers zeer erkentelijk voor de inspanningen gedurende het jaar 211/212 en danken een ieder daar hartelijk voor. De directie vertrouwt erop dat wij met een dergelijke staf ook de uitdagingen van de toekomst goed aankunnen. Namens het directieteam, Personalia HZPC Holland B.V. Manager Directieteam Bonna Terra B.V. - W. Testers HZPC UK Ltd. - C.R. Baker G.F.J. Backx, chief executive officer F.L. Tijmstra, chief financial officer H. Verveld, commercial director Managementteam HZPC Polska Sp. z.o.o. - T. Jardzioch Huchette Cap Gris-Nez SAS - P. Huchette R.P. Graveland, manager Research & Development J.J. Geelhoed, manager sector Traditional M.F.W. Jansen Klomp, manager sector Processing F. van der Werff, manager Production & Logistics H.K. Witteveen, manager Human Resource HZPC Portugal Lda - J. Fernandez da Silva Raad van commissarissen HZPC Deutschland GmbH - R. Möller (Seizoen van aftreden) B.Th. Visser, voorzitter (214) E. Kraaijenzank (215) A.T. Oosterhof (213) T. Schot (212) W. Sinnema (216) M.J. Ubbens (213) Ondernemingsraad Patatas HZPC España S.L. - J. Luis Marti & R. Marti HZPC Americas Corp. - F.M. Koops HZPC América Latina S.A. - E. Santos Faccennini HZPC Kantaperuna AB - H. Ek Stet Holland B.V. - P.C. Ton ZOS B.V. en ZOS Wehe B.V. - R. Woudwijk R. Stekelenburg, voorzitter S. Olijnsma-Touwen, vicevoorzitter B. Meppelink, secretaris B. Borkhuis J. Brouwer M. Fokkema J.H. van der Tas Gerard Backx HZPC 6 7 JV11 12

6 Kerngegevens Het certificaat van aandeel x 1 miljoen euro 27/28 28/29 29/21 21/ /212 Resultaat Geconsolideerde netto-omzet 234,4 226,6 211,3 285,4 232,3 Brutomarge 35, 34,3 32,9 43,2 39,1 Nettoresultaat boekjaar 7,3 4,8 3,6 8,6 4,4 Afschrijvingen op materiële vaste activa 1,4 1,6 1,9 2,1 2,2 Investeringen in materiële vaste activa 1,6 2,7 6,2 1, 2,9 HZPC heeft aandelen uitgegeven van nominaal 2 euro. Vereniging HZPC bezit 1 procent van de aandelen en heeft alle aandelen gecertificeerd. De certificaathouders vormen een besloten groep en moeten aan specifieke kwaliteitseisen voldoen. Alle certificaathouders hebben een zakelijke overeenkomst met HZPC of hebben deze in het verleden gehad. Tweemaal per boekjaar, in november en in mei, wordt door Vereniging HZPC een beursdag georganiseerd. De Friesland Bank is beurshouder en verzorgt de administratie van de certificaten. De certificaathouders worden over de onderneming geïnformeerd door middel van persberichten en via de website van HZPC: Daarnaast ontvangen de Nederlandse certificaathouders het relatiemagazine Ruggespraak en het jaarverslag. Balans Eigen vermogen exclusief voorgesteld dividend 31,1 32,7 34,1 37,1 38,6 Nettokasstroom uit operationele activiteiten 6,1 -,5 7,9,3 3,9 Liquide middelen 36,1 22,5 2,5 2,6 12,4 Schuld inzake telerdeposito s 22,7 17,5 16,9 2, 16,6 Balanstotaal 78,7 74,7 75,3 79,8 82,9 Vermogen in % van het balanstotaal 39,5% 43,8% 45,3% 46,5% 46,6% Overige Uitbetalingsprijs pootaardappelen in euro per 1 kg 36,38 3,55 23,1 33,12 31,3 Omvang van de Nederlandse pool x 1. ton /28 28/29 29/21 21/ /212 Nettowinst per certificaat 9,31 6,12 4,62 1,94 5,67 Dividend per certificaat 6, 4, 3, 7, 3,75 Dividend als % van de winst 64% 65% 65% 64% 66% Zichtbaar eigen vermogen per certificaat 39,69 41,7 43,57 47,37 49,29 Beurskoers per 3 juni 41,75 43,5 44, 53,2 64,35 Dividend als % van de koers 14,4% 9,2% 6,8% 13,2% 5,8% Aantal verhandelde certificaten Koersverloop ( x eur 1) Winst per certificaat van aandeel ( x eur 1) /1 1/2 2/3 3/4 4/5 5/6 6/7 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 /1 1/2 2/3 3/4 4/5 5/6 6/7 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 Dividend Winst HZPC 8 9 JV11 12

7 Verslag van het management Na het bijzonder goede seizoen 21/211 ligt de omzet over 211/212 op een lager niveau. Zowel de vraag naar pootgoed als het aanbod van pootgoed lagen op een lager niveau dan vorig boekjaar. Wij zijn erin geslaagd om de verkoopprijzen op bijna hetzelfde niveau als in 21/211 te houden. Dat er minder vraag was, had verschillende redenen. Een paar voorbeelden: in Saoedi-Arabië reduceert de regering de productie van aardappelen voor export om grondwater te besparen. Productie voor de lokale markt is nog wel toegestaan. In Zuid-Europa verwachtten de telers lage prijzen waardoor het areaal aardappelen is gereduceerd. In diverse gebieden van Europa zijn meer aardappelen uit consumptiepartijen als pootgoed gebruikt vanwege de lage consumptieprijzen. Het lagere aanbod is veroorzaakt door de lage knolaantallen per plant. Dit is veroorzaakt door de drogere weersomstandigheden in Noordwest-Europa gedurende het begin van het groeiseizoen van de pootaardappelen. Over het algemeen zijn er goede tot zeer goede prijzen gerealiseerd in de overzeese afzetgebieden en zijn er redelijke tot goede prijzen gerealiseerd in Europa. De pootaardappelomzet van HZPC daalde van 237 miljoen euro in 21/211 naar 28 miljoen euro in 211/212. De omzet in 29/21 betrof 179 miljoen euro. De prijzen van consumptieaardappelen waren laag dit jaar. Hierdoor is de financiële omzet in consumptieaardappelen gedaald van 44,9 miljoen euro naar 2,4 miljoen euro. De brutomarge van HZPC daalde als gevolg van een lager volume van 43,2 miljoen euro naar 39,1 miljoen euro. Over 29/21 heeft HZPC een brutomarge van 32,9 miljoen euro gerealiseerd. Dit onderstreept nogmaals het bijzondere karakter van het jaar 21/211. De nettowinst daalde van het zeer hoge niveau van 8,6 miljoen euro in 21/211 naar 4,4 miljoen euro in 211/212. Uitgedrukt in het rendement op het eigen vermogen is dit nog steeds een mooie winst, namelijk 11,5 procent. Van deze winst is 66 procent middels dividend uitgekeerd aan de certificaathouders van HZPC. Het dividend is vastgesteld op 3,75 euro per certificaat. De HZPC-pootaardappeltelers in Europa hebben in 211/212 over het algemeen een vergelijkbare prijs per kilogram gekregen als in het vorige boekjaar. Door de lagere opbrengsten per hectare hebben de telers echter per hectare een lagere financiële opbrengst verkregen dan in het bijzonder goede seizoen 21/211. Maar nog steeds zijn de financiële opbrengsten per hectare over het algemeen goed tot zeer goed te noemen. Opvallend is de financiële opbrengst van de telers van onze deelneming Stet Holland. Stet Holland concentreert zich meer op de markten in het Midden-Oosten. Daar zijn goede prijzen gemaakt. Het ras Bellini, dat een groot ras is geworden bij Stet, stelt telers in staat een hoge opbrengst per hectare te realiseren. In combinatie met een mooie telersprijs resulteerde dit in een zeer goede financiële opbrengst per hectare voor de telers van Stet. De omzetgroei is procentueel het sterkst in Amerika. Dit jaar is de omzet van HZPC-rassen daar met 15 procent toegenomen. Voor 212/213 verwachten wij een jaar waarin het totale volume aan verkochte gecertificeerde pootaardappelen in Europa verder zal stijgen. De hogere consumptieaardappelprijzen maken dit mogelijk. In de overige landen verwachten we een marktomvang welke vergelijkbaar is met die van 211/212. HZPC gaat ervan uit dat ze haar marktaandeel wederom iets kan vergroten. Daarmee wordt de groei in het volume van HZPC-rassen op de totale markt voortgezet. Met een groter aanbod van pootaardappelen zal dit leiden tot een lagere telersprijs per kilogram dan in 211/212 is gerealiseerd. Maar in combinatie met een hoge opbrengst per hectare, hoeft dit niet te leiden tot een lagere financiële opbrengst per hectare voor de gemiddelde HZPC-teler. HZPC 1 11 JV11 12

8 Commerciële ontwikkelingen Export pootaardappelen vanuit Nederland over 2 jaar x 1. ton Onze commerciële activiteiten zijn georganiseerd vanuit twee beheerslijnen: de sectoren en de bedrijven in de verschillende landen. De sectoren zijn ingedeeld op basis van de bedrijfsketen. Onder leiding van de sectormanager zijn naast de commerciële functie ook de logistieke functie en de opzet van het veredelingsprogramma in 4 een team ondergebracht. Wij onderscheiden 92/93 93/94 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/ /1 1/2 2/3 3/4 4/5 5/6 6/7 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 vijf sectoren. FABULA RODEO CARRERA SYLVANA SIFRA Export consumptieaardappelen vanuit Nederland over 5 jaar x 1. ton België Rusland Overige Europese landen Overige landen De sector Traditional, de markt van pootgoed waarin de consument voornamelijk losse aardappelen koopt op de dagelijkse markt. De sector Retail Fresh, gespecialiseerd in de afzet van pootgoed voor verse aardappelen die via het supermarktkanaal worden verkocht. De sectoren French Fries, Crisps en Peeled, gezamenlijk behorend tot Processing, verkopen pootgoed bestemd voor de productie van grondstoffen voor de verwerkende industrieën en schillerijen. Onze vijf sectormanagers richten zich, onafhankelijk in welk land, op alle klanten in hun sector. Zij zijn binnen hun sector verantwoordelijk voor het strategisch beleid van de gehele groep. Onze bedrijven in de verschillende landen zijn verantwoordelijk voor de verkoopactiviteiten in hun eigen land. De bedrijven met een lokale productie hebben dan ook een eigen winstverantwoordelijkheid. De andere bedrijven opereren als verkoopkantoor van in andere landen geproduceerd pootgoed. Deze structuur biedt ons de mogelijkheid ons op marketingniveau te focussen op alle ketenpartijen in de sectoren en tegelijkertijd op slagvaardige wijze de lokale markt in de verschillende landen te bedienen. SECTOR TRADITIONAL In de sector Traditional verkopen wij hoofdzakelijk in Nederland geteelde aardappelen. In 211/212 was de vraag binnen deze markt minder goed dan in het recordjaar 21/211. De lage consumptieprijzen hebben met name in Europa geleid tot een hoger gebruik van consumptiepartijen als pootgoed. Daarnaast was de vraag vanuit Rusland weer op een normaal niveau, nadat deze vorig boekjaar vanwege de extreme droogte in dat land op een exceptioneel hoog niveau lag. In Noord-Afrika en het Midden-Oosten hebben wij vanwege de politieke onrusten te maken gehad met zeer uitdagende marktomstandigheden. Toch zijn wij er met veel inspanning en de nodige creativiteit in geslaagd om ten opzichte van het goede jaar 21/211 een nog hogere afzet te realiseren. Een uitzondering hierop was Saoedi-Arabië, waar de afzet daalde als gevolg van overheidsmaatregelen. Voor het resultaat is naast het volume ook het prijsniveau belangrijk. In het recordjaar 21/211 lagen de prijzen op een hoog niveau. Wij zijn verheugd dat wij erin zijn geslaagd om de prijzen op bijna hetzelfde niveau als vorig jaar te houden. Voor de introductie van nieuwe rassen hebben wij over de gehele wereld weer veel demonstratie- en proefvelden opgezet. Hierbij zijn alle klimaatzones vertegenwoordigd. Het verder verbeteren van opbrengstzekerheid, in combinatie met ziekteresistenties en stabiliteit over meerdere jaren, blijven de primaire vereisten in de sector Traditional. Wij verwachten dat de rassen Fabula, Rodeo en Carrera zullen blijven groeien en dat de nieuwe rassen Sylvana en Sifra een toename in afzet en marktpositionering zullen laten zien. Het rassenpakket voor Traditional wordt steeds breder zodat wij alle belangrijke marktsegmenten kunnen bedienen. In de komende jaren blijft kwaliteit een van onze belangrijkste speerpunten. De kwaliteitseisen worden in veel landen verder aangescherpt. Omdat partijen pootgoed niet voldeden aan de hogere kwaliteitseisen hebben wij ook in het afgelopen seizoen afzet naar bepaalde gebieden moeten missen. Een voorbeeld hiervan is Rusland waar de normen op zilverschurft flink zijn aangescherpt. De kritische succesfactor voor Traditional blijft het tijdig en foutloos leveren van grote en kleine volumes aardappelen. Hierbij is kostenbeheersing belangrijk, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan alle kwaliteitscriteria. De processen worden door ons voortdurend geanalyseerd en aangepast om operational excellence te bereiken. HZPC JV11 12

9 Wereldwijd bevestigen onze afnemers dat wij als sector Traditional een sterk imago en merkbekendheid hebben en dat wij gezien worden als een betrouwbare zakenpartner. Dit mag worden beschouwd als een compliment aan de collega s binnen Traditional, maar zeker ook aan onze telers, onze medewerkers in de buitendienst en op de functionele afdelingen. Alleen door gezamenlijke inspanningen kan een resultaat als dit worden neergezet. Dit blijft cruciaal om succesvol in een wereldmarkt te kunnen opereren waar de vrije rassen nog steeds een aanzienlijk aandeel hebben. PERCENTAGE AARDAPPEL- AANKOPEN IN DE SUPERMARKT 8% Noordwest-Europa, Australië en Nieuw-Zeeland 65% tot 75% Zuid-Europa en Tsjechië minder dan 25% Polen, Rusland en China Naar de toekomst toe zijn de internationale macroeconomische omstandigheden, met alle onrust, politieke spanningen, en zelfs burgeroorlogen, zorgwekkend. Toch biedt dit ons ook kansen. Met ons product kunnen wij voedselzekerheid bieden tegen een betaalbare prijs. Hiermee komen wij tegemoet aan de behoefte van een aanzienlijk deel van de wereldbevolking die slechts over een beperkte tot zeer beperkte koopkracht beschikt. Het blijft een uitdaging om in de complexe internationale markt van Traditional te opereren. Maar met het ondernemerschap en de creativiteit van onze medewerkers gaan wij deze uitdaging met een gerust hart aan. SECTOR RETAIL FRESH In de sector Retail Fresh verkopen wij hoofdzakelijk de lokaal geteelde pootaardappelen uit Nederland, Frankrijk, Duitsland, Polen, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Noord- Amerika. Het betreft pootgoed voor de markt van verse aardappelen die via het supermarktkanaal worden verkocht. In 211/212 is er door de retailers zware druk uitgeoefend op de prijsafspraken in de aardappelketen. Hierdoor zijn de verkoopprijzen gedaald en is er nauwelijks geld verdiend in het consumptiegedeelte van de aardappelketen. Ook is, ondanks de lagere verkoopprijzen, de consumptie van verse aardappelen verder gedaald. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat de kwaliteit van de verpakte aardappelen verminderd is. Immers, als de verkoopprijzen omlaag moeten terwijl er in de keten ook nog wat verdiend moet worden, bestaat het gevaar dat er minder aandacht wordt besteed aan de kwaliteit van de aardappelen. Zeker is in ieder geval dat de consument de kwaliteit van de verse aardappel erg belangrijk vindt. Gelukkig is dit besef her en der ontstaan in het eerste kwartaal van 212. Sommige retailers zijn gaan inzien dat er op deze manier ook voor hen niet genoeg geld verdiend wordt en dat zij door de tegenvallende kwaliteit klandizie verliezen. Juist de categorie consumenten die bereid is te betalen voor goede kwaliteit en smaak moet gekoesterd worden. Door een consistent product aan te bieden kan de neerwaartse spiraal worden doorbroken. Internationaal zien wij de retailmarkt zich steeds verder ontwikkelen. Wij maken onderscheid in drie verschillende landengroepen. De eerste groep bestaat uit landen waar meer dan 8 procent van de consumenten hun aardappelen in de supermarkt kopen, bijvoorbeeld Noordwest-Europa, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. De tweede groep bestaat uit landen waarbij dit percentage rond 65 tot 7 ligt, bijvoorbeeld Zuid-Europa en Tsjechië. De derde groep bestaat uit landen waar het percentage minder dan 25 bedraagt, bijvoorbeeld Polen, Rusland en China. Vaak zijn retailers werkzaam in alle landengroepen en kunnen zij met de opgedane kennis en ervaring sneller de omslag maken van een dagelijkse buurtwinkel of marktvers naar meer aardappelverkopen in de supermarkten. Waar het in de Noordwest-Europese landen nog 35 jaar duurde om het huidige percentage aardappelverkopen in de supermarkten te bereiken, vraagt dat in Zuid-Europese landen al minder tijd. In de jonge retaillanden zal dit nog sneller gaan. Belangrijk verschil hierbij is de cultuur. Daar waar de versbeleving hoger aangeschreven staat - vaak worden daar aardappelen als groente gezien - is de overgang van dagelijkse buurtwinkel of marktvers naar supermarktverkopen lastiger te realiseren. Maar uiteindelijk zullen de retailmarketeers overwinnen; supermarkten zijn niet meer weg te denken in onze samenleving. Voor ons is het van groot belang om deze internationale ontwikkeling naar steeds meer aardappelverkopen via supermarkten op de voet te blijven volgen en hier op de juiste manier op in te spelen. Dit is een behoorlijke uitdaging, maar biedt tegelijkertijd veel mogelijkheden om internationaal verder te groeien. Retailconcepten De consument is veranderlijk, vooral zijn behoeften. Daarop proberen wij zoveel mogelijk te anticiperen door aansprekende concepten aan te bieden, die aan de consumentenbehoeften voldoen. Voorbeelden zijn het Pommonde smaakconcept en het Sunlite low calorieconcept. Naast het Pommonde concept, vier verschillende smaken consistent jaarrond beschikbaar bij retailer Albert Heijn in Nederland, heeft er eind 211 ook een testtraject plaatsgevonden bij retailer REWE in Duitsland. Dit testtraject zal in oktober 212 een uitgebreid vervolg krijgen. Ons Sunlite concept, 3 procent lagere caloriewaarde per 1 gram, verkopen wij al in meerdere landen. In het najaar van 212 zal het concept ook in Frankrijk en Tsjechië commercieel geïntroduceerd worden. Naast deze concepten hebben wij in 212 drie andere concepten ontwikkeld. Ten eerste het Annabelle seizoenvers concept (uit Cyprus) dat via retailer Plus in Nederland wordt verkocht. In seizoen 212/213 zal dit concept ook in Noorwegen en Duitsland in de winkels liggen. Ten tweede het Pomme Coulour concept, dat uit vijf verschillende en verrassende kleuren aardappel bestaat. Dit concept gaat vanaf oktober 212 commercieel geïntroduceerd worden in foodservice, processing en het retailkanaal in verschillende landen. En als laatste het M-Enjoy Life concept, waarmee wij ons vooral richten op de jongere consument op basis van snel, simpel en toch anders. Dit concept, met momenteel de rassen Colomba en Marilyn, zal in 212/213 verder uitgerold worden. Buiten het voldoen aan een consumentenbehoefte, hopen wij dat deze concepten ook meehelpen om het imago van aardappelen als belangrijk voedselproduct verder te verbeteren. Pick a HZPC JV11 12

10 De komende jaren ligt in de research met name de focus op aspecten als textuur, smaak, suikergehalte, consistentie en opbrengst innovator CHALLENGER SAGITTA DIONE FRENCH FRIES De sector French Fries richt zich op de Quick Service Restaurants (QSR), de retail en de foodservice. De QSR bestaan uit bijvoorbeeld McDonald s, Burger King, Wendy s en Kentucky Fried Chicken (KFC). Retail richt zich op de supermarkten waar producten als frites, aardappelschijfjes en wedges worden verkocht; de foodservice richt zich met name op restaurants. Onder aanvoering van de QSR groeit de internationale markt voor de afzet van frites en fritesgerelateerde producten. De sterkste groei vindt plaats in de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China). Daarnaast zien wij een stijgende vraag naar frites in Oost-Europa. In het afgelopen seizoen is ook de markt in Noord-Amerika weer toegenomen na een groot aantal jaren van afname. Bij de productie van frites voor de QSR worden zeer hoge eisen gesteld aan de kwaliteit. Om aan de specificaties te kunnen voldoen, zijn rassen nodig met de zogenaamde QSR-eigenschappen en een hoogwaardige teelt. Het seizoen 211/212 gaf een groot verschil te zien in aanbod op de diverse continenten. In Europa waren de opbrengsten hoog en daardoor lagen de grondstofprijzen op een laag niveau. Hierdoor was Europa competitief op de mondiale markt voor frites. Daarentegen was de oogst in Noord-Amerika van een normale omvang. Door de toegenomen vraag naar grondstof was er in Noord-Amerika per saldo sprake van krapte op de markt, waardoor de grondstofprijzen in Noord-Amerika het hele jaar op een relatief hoog niveau lagen. In Australië daarentegen stond de productie van frites onder druk vanwege de hoge grondstofprijzen. Frites, geproduceerd in Europa, is daarom een geduchte concurrent geworden in Australië. Frites voor de BRIC-landen wordt nog voornamelijk geleverd vanuit Europa of Noord-Amerika, al komt in een aantal van die landen ook de lokale productie op gang. In het afgelopen jaar hebben wij onze positie internationaal versterkt. Het is onze ambitie om aanwezig te zijn en groei te realiseren op alle continenten waar frites wordt geproduceerd. Ons ras Innovator vervult hierin een hoofdrol. Het afgelopen jaar is de afzet van dit ras verder toegenomen en is het aandeel van Innovator gegroeid naar ca. 1 procent van de mondiale fritesmarkt. In het afgelopen seizoen hebben wij tevens positieve resultaten geboekt met de introductie van andere rassen geschikt voor de QSR, zoals Ivory Russet en Dione. Wij werken hard aan een verbreding van onze portfolio van rassen voor dit specifieke segment. In de retail- en foodservicemarkt ontwikkelt het ras Challenger zich zeer positief. Deze markt vraagt om rassen die multifunctioneel zijn. Ten opzichte van bestaande rassen biedt Challenger voordelen voor zowel de verwerker als de producent van grondstof. Afzet vindt plaats naar een groot aantal landen. Voor de meer gele frites laat het nieuwe ras Leonardo goede resultaten zien. In het vroege segment en voor de Fish & Chips markt presteert het ras Sagitta zeer goed. Ter ondersteuning van de ontwikkeling van onze rassen besteden wij veel aandacht aan productmanagement. Hierdoor is support beschikbaar om onze klanten wereldwijd te faciliteren. Wij zullen ons de komende jaren in de research met name focussen op aspecten als textuur, smaak, suikergehalte, consistentie en opbrengst. Binnen de sector werken wij volgens het principe local for local, wat inhoudt dat pootgoedteelt zoveel mogelijk plaatsvindt dicht bij de bestemmingsgebieden. HZPC JV11 12

11 CRISPS De chipsmarkt is een groeiende markt, met name in landen met een sterke economische groei. In de BRIC-landen zien wij de vraag naar chips toenemen. Omdat de productie van chips dicht bij de eindconsument plaatsvindt, wordt er in veel landen ook grondstof voor chips geteeld. Lokale omstandigheden hebben daardoor een grote invloed op de omvang en de kwaliteit van de grondstofvoorziening. In het algemeen is de grondstofvoorziening in 211/212 van voldoende niveau geweest. Wij stoppen veel energie in het ontwikkelen van nieuwe chipsrassen die op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid en gezondheid toegevoegde waarde bieden. De in dit kader opgestarte projecten zijn veelbelovend en zullen leiden tot meer inzicht in de relatie tussen verschillende eigenschappen en een optimale kwaliteit. Dit is nodig omdat de consument steeds hogere eisen stelt aan kwaliteit en consistentie. Binnen HZPC ontwikkelt de sector Crisps zich positief. De nieuwe rassen Crisps4all en Taurus worden breed afgezet en laten een goede ontwikkeling zien. Het komende seizoen introduceren wij het ras HER Om de sector mondiaal gezien goed te kunnen bedienen, willen wij meer kennis van de totale sector verkrijgen. Nieuwe nummers worden beproefd ter aanvulling van de bestaande portfolio. PEELED De markt van de sector Peeled bevindt zich voor wat betreft de retail met name in Noord- Europa en voor wat betreft de foodservice vooral in Noord-Europa en Scandinavië. Kenmerkend voor de retail is dat vooral private labels worden aangeboden. Dit volume groeit gestaag verder ten koste van de A-labels die een steeds geringer percentage vertegenwoordigen. Als gevolg van de aanhoudende economische crisis in Europa groeit deze convenience-markt momenteel iets minder sterk. De grondstofvoorziening is het afgelopen jaar goed geweest waardoor de prijzen op een laag niveau lagen. Hierdoor heeft de markt voor de foodservice zich goed kunnen ontwikkelen. Op de lange termijn zal de groei van deze convenience-markt ook in landen en continenten plaatsvinden waar dit nu nog niet het geval is. In deze nog jonge sector werken wij nu een aantal jaren met het ras Saline. Het ras wordt goed geaccepteerd. Daarnaast worden onze rassen Sagitta en Challenger meer en meer gebruikt als multi purpose rassen. Het afgelopen seizoen zijn wij met de introductie van Leonardo gestart. Wij zijn nadrukkelijk op zoek naar rassen met een onderscheidend vermogen zowel op het agronomische vlak als in de consumentenvoorkeur. De komende jaren zullen hiervoor diverse nummers worden beproefd. Huchette Cap Gris-Nez SAS FRANKRIJK De Franse markt is vrij stabiel. Toch is de afzet in tonnen in Frankrijk iets gestegen. Daarbij dienen wij wel aan te tekenen dat de gemiddelde maat van het pootgoed ook iets groter was. Het areaal van HZPC in Frankrijk is niet gestegen. Frankrijk heeft sinds eind 211 een nieuwe zaaizaad- en plantgoedwet. Deze wet is nu aangepast aan de EUwetgeving. Dit stelt de aardappelsector in staat om structurele afspraken te maken ten aanzien van het gebruik van Farm Saved Seed van beschermde rassen en het betalen van de daarbij behorende licenties. Het bedrijf Huchette Cap Gris-Nez (HCGN) heeft een hoge omzet in het chair ferme (vastkokend of salade-)segment. Dit is een bijzonder segment, want in dit segment zijn de handelsmarges op pootaardappelen over het algemeen hoger dan bijvoorbeeld op de pootaardappelen voor de industrie. Het marktaandeel van HCGN is relatief groot in Frankrijk. De belangrijkste uitdaging is het verder uitbouwen van deze positie. De Franse markt is toonaangevend voor Europa. In Frankrijk worden veel hoogkwalitatieve tafelaardappelen geproduceerd voor export naar de gehele Europese markt. Frankrijk exporteert ca. 65 procent van de tafelaardappelproductie. HZPC UK Limited Verenigd Koninkrijk De markt in het Verenigd Koninkrijk heeft zijn eigen dynamiek ten opzichte van het continent van Europa. Ook in het Verenigd Koninkrijk waren de consumptieprijzen laag gedurende het jaar 211/212. De afzet van het pootgoed is goed verlopen en de totale afzet van HZPCrassen is wederom verder gegroeid. Wij zijn actief in nagenoeg alle sectoren. Het Verenigd Koninkrijk heeft een bijzonder segment met een grote afzet van aardappelen via Fish & Chip shop. Een aantal van de HZPC-rassen is bijzonder geschikt voor dit segment. Verder ontwikkelen de HZPCrassen zich goed in de sectoren French Fries en Crisps. Beide sectoren zijn groot in het Verenigd Koninkrijk. In de retailmarkt zijn met een aantal kleinverpakkers en hun supermarkten ketenafspraken gemaakt over het gebruik van HZPC-rassen. Wij hebben een stevige groeiambitie voor het Verenigd Koninkrijk en hebben plannen ontwikkeld om de omzet in dit land in de komende jaren te verdubbelen. Wij zijn momenteel een belangrijke, maar zeker niet de grootste, speler op de pootaardappelmarkt van het Verenigd Koninkrijk. HZPC Deutschland GmbH Duitsland Het ras Annabelle doet het heel goed op de Duitse markt In Duitsland verkopen wij lokaal geproduceerde pootaardappelen, maar toch ook een groot deel Nederlandse pootaardappelen. De klant bepaalt waar de voorkeur naar uit gaat. Er worden veel industrieaardappelen geproduceerd voor de grotere aardappelverwerkende industrieën waarvoor veel HZPC-rassen worden gebruikt. Wij hebben voor de tafelaardappelmarkt slechts een beperkt rassenpakket omdat wij in het verleden minder gekweekt hebben voor de typisch Duitse markt. Nieuwe rassen voor deze markt komen echter binnenkort beschikbaar. Het ras Annabelle doet het heel goed op de Duitse markt. Dit ras is bijzonder goed geaccepteerd in het Ab Hof segment. In Duitsland hebben wij een ketenafspraak gemaakt met een kleinverpakker en een supermarkt voor het Pommonde concept. HZPC JV11 12

12 HZPC Polska Sp. z.o.o. POLEN HZPC Americas Corp. canada Het bedrijf wordt volledig geïntegreerd in HZPC. Voor HZPC Kantaperuna is 211/212 een jaar met een verkort boekjaar, omdat het boekjaar liep van 1 december tot en met 3 november. Nu loopt de boekhouding synchroon met HZPC. ZOS B.V. HOLLAND De Poolse markt is het afgelopen jaar bijzonder moeizaam geweest. Het aanbod van consumptieaardappelen was bijzonder groot, met lage tot zeer lage prijzen tot gevolg. In een dergelijke markt is het moeizaam opereren. Wij hanteren een consistent prijsniveau en wensen onze prijzen gedurende het jaar niet echt aan te passen. Ondanks de concurrentie zijn wij hier ook in geslaagd. De afzet in tonnage is ongeveer gelijk aan het voorgaande jaar. Gezien de omstandigheden zien wij dit als een goede prestatie. Wij hebben in 211/212 afscheid genomen van de directeur in Polen. Verder is in 211 een medewerker van HZPC Holland in dienst getreden bij HZPC Polska. Zo n internationale beweging zorgt voor kennisoverdracht en het intensiveren van onze positie. HZPC Polska is groot in de sector French Fries. De sector Retail Fresh dient nog verder uitgebouwd te worden. Sinds afgelopen jaar wordt er door de aardappelbedrijven gewerkt aan het innen van Farm Saved Seed licenties bij de grotere aardappeltelers. Dit is een heel positieve ontwikkeling, zowel voor de sector als ook voor ons. internationale beweging zorgt voor overdracht van kennis en het intensiveren van onze positie HZPC Americas verhandelt pootaardappelen. Daarnaast is het uitgeven van licenties aan derden die zelf pootaardappelen willen produceren van de HZPC-rassen een zeer belangrijke activiteit. Daardoor is het belangrijk om ruime aandacht te besteden aan de introductie en de begeleiding van de teelt van die rassen. Wij hebben een hoge groeiambitie voor HZPC Americas. Daarom investeren wij in dit continent en is winstmaximalisatie op dit moment nog geen eerste doelstelling. De laatste jaren is de omzet al stevig gegroeid. Wij hebben veel aandacht besteed aan het geelvlezig segment voor tafelaardappelen. De laatste tijd besteden wij ook aandacht aan de ontwikkeling van de sector French Fries. Dit is een bijzonder grote markt in Amerika, die wordt gedomineerd door enkele grote en oudere niet-beschermde rassen. In 211/212 hebben wij een nieuw kantoor en laboratorium laten bouwen in Charlottetown (PEI - Canada). Voorheen werden de instandhouding en vermeerdering van rassen door ons uitbesteed. Wij hebben de ambitie om het in stand houden van nieuwe en bestaande rassen op dit continent in eigen beheer te gaan uitvoeren. Het team in Canada en Noord-Amerika zal verder worden versterkt ten behoeve van de introductie van nieuwe rassen. HZPC Kantaperuna AB ZWEDEN Gedurende seizoen 211/212 hebben wij alle aandelen van het bedrijf HZPC Kantaperuna verworven. Dit bedrijf is in 27 gestart als een joint venture tussen een Fins pootaardappelbedrijf en HZPC. Het management werd vanuit Finland aangestuurd en er werden HZPC-rassen gebruikt. Door de verandering van ambitie en strategie van de Finse partner hebben wij alle aandelen overgenomen. De afzet in Zweden is slechts beperkt. Het is een kleinere markt met een hoog prijsniveau en veel oudere, vrije rassen. De afgelopen jaren hebben wij elk jaar onze afzet iets kunnen vergroten. Ons streven is om hier geleidelijk te groeien en om de oudere, vrije rassen te vervangen door onze beschermde rassen. OVERIGE DEELNEMINGEN HZPC Sadokas Oy RUSLAND Deze onderneming kent diverse aandeelhouders. Een van de aandeelhouders heeft zijn aandelen aangeboden en HZPC heeft deze overgenomen, waardoor het aandeel van HZPC is verhoogd van 34,8 naar 41,3 procent. De markt in Rusland was in 211/212 matig, terwijl deze in 21/211 heel erg goed was als gevolg van extreme droogte. En hoewel de winst van HZPC Sadokas dit boekjaar beduidend lager was, lag deze nog steeds op een goed niveau. Wij proberen via dit bedrijf pootaardappelen van hoogwaardige kwaliteit te leveren aan professionele klanten. Aardappelverwerkende industrieën investeren meer en meer in Rusland, zodat het accent van HZPC Sadokas wat gaat verschuiven van het bedienen van de markt voor verse aardappelen naar het bedienen van deze industrieën. Dit biedt goede mogelijkheden tot verdere groei. Het is niet eenvoudig om lokaal goed kwalitatief pootgoed te produceren in Rusland, omdat het klimaat dit niet toe laat. De grootste moeilijkheid in Rusland is echter het betalingsrisico. Door strikt beleid in de laatste jaren is dit risico goed gemanaged. Het opslag- en sorteerbedrijf ZOS, met vestigingen in Emmeloord, Stiens en Wehe den Hoorn, heeft gedurende 211/212 iets minder tonnen opgeslagen en gesorteerd dan in 21/211. Dit is het gevolg van lagere opbrengsten bij de oogst. ZOS slaat niet alleen aardappelen op voor HZPC-telers, maar opereert ook zelfstandig naast HZPC en acquireert zijn eigen klanten tegen eigen tarieven. Stet Holland B.V. holland Stet Holland produceert en verhandelt pootaardappelen naar met name Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Ze focust zich binnen deze gebieden op een beperkt aantal landen. Al meerdere jaren wordt de strategie gecommuniceerd met de woorden vroeg - ver - vers. Stet richt zich op afnemers die vroeg in het seizoen pootaardappelen nodig hebben. Veel van deze klanten zitten ver weg van Nederland. Stet richt zich vooral op de verse aardappelmarkt en minder op de industriemarkt. Stet Holland werkt aan de introductie van een drietal nieuwe rassen, te weten Kastelli, Sultana en Luciole. De heldere focus van Stet heeft ervoor gezorgd dat het bedrijf de laatste jaren bijzonder goede bedrijfsresultaten heeft behaald en zijn omzet heeft zien stijgen. De ambitie is om nog verder te groeien. Ook de telers van Stet kunnen bijzonder tevreden zijn. De uitbetaling over oogst 211 was bijzonder goed. Per kilogram heeft Stet Holland wellicht niet de allerhoogste prijzen betaald, maar door de hoge kilogram-opbrengsten per hectare, vooral van het ras Bellini, was de financiële opbrengst per hectare voor de telers wel hoog. HZPC 2 21 JV11 12

13 Research en ontwikkeling Rasontwikkeling Het is voor onze onderneming van groot belang om constant nieuwe, innovatieve rassen te ontwikkelen. Wij streven er naar dat ieder jaar minstens één ras de grens van 1 hectare pootgoedteelt passeert. Nadat in 211 de rassen Crisps4all, Taurus en Sylvana deze grens zijn gepasseerd, zien wij dat in 212 ook de rassen Sifra en Rodeo succesvol zijn en over de grens van 1 hectare heen gaan. Sifra kenmerkt zich als een sterk, hoogopbrengend blankschillig ras voor de sector Traditional met een lage stikstofbehoefte met goede droogtetolerantie. Rodeo bestaat al langer en is zeer gewild in een aantal landen rond de Middellandse Zee. De teelt van dit ras bleek niet eenvoudig. Door grootschalige ondersteuning via miniknollen zijn wij nu wel in staat om het areaal van dit ras stabiel te houden en zelfs te laten groeien. Rodeo is een langovaal, roodschillig ras met een hoge opbrengst. Het ras behoudt zijn dieprode kleur bij hoge temperaturen. Deze jonge rassen sluiten alle vijf uitstekend aan bij de internationale teelt voor zowel de versmarkt als de markt voor verwerkte aardappelen. Echt nieuwe rassen zijn de rassen die op de rassenlijsten zijn opgenomen en daarmee markttoegang hebben verkregen. Dit boekjaar zijn in drie rassen van HZPC, Memphis, Flamenco en Celandine, alsmede twee rassen van Stet, Kastelli en Sultana op de Nederlandse rassenlijst opgenomen. Veredelingstechnieken Cisgenese onderscheidt zich van transgenetisch gemodificeerde planten (GMO) door het gebruik van uitsluitend soorteigen genen van natuurlijk kruisbare soorten. De Europese voedselveiligheidsorganisatie EFSA heeft uitgesproken dat cisgenese even veilig is als de klassieke plantenveredeling. Wij hopen dat de Europese politiek deze visie van EFSA overneemt en de ontwikkeling van nieuwe rassen middels deze technieken niet in de weg zal staan door cisgenese gelijk aan GMO te stellen. In de VS zijn er positieve ontwikkelingen gaande om gebruik van soortgelijke genen niet gelijk te stellen aan transgenese, waarbij niet soorteigen genen of delen van genen worden gebruikt. Deze ontwikkelingen dragen bij aan de verwachting dat cisgenese in de VS, en eventueel in Europa, een belangrijke techniek voor de plantenveredeling en daarmee ook de aardappelveredeling kan worden. Op deze wijze wordt cisgenese ook haalbaar voor kleinere veredelingsbedrijven, zoals HZPC. In navolging van diverse andere gewassen wordt er nu ook bij het gewas aardappel gewerkt aan het ontwikkelen van hybride systemen. Eerdere benaderingen, zoals True Potato Seed, zijn niet grootschalig in de moderne landbouwsystemen opgenomen. Mogelijk boeken de huidige technieken meer resultaten, maar dit zal dan op lange termijn pas tot uiting komen. Ook andere, nieuwe technieken krijgen aandacht in de aardappelveredeling. Diverse vormen van mutatietechnieken kunnen wellicht in de toekomst een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van nieuwe rassen. Internationaal beproevingssysteem De aardappel is een sterk internationaal gewas. Het is het vierde voedselgewas ter wereld en wordt op veel plaatsen onder verschillende omstandigheden geteeld. Hierop zal de ontwikkeling van rassen moeten aansluiten. Het is onmogelijk om veredelingsmateriaal vanaf het begin op veel locaties in de wereld te beproeven. In de basis zijn de eerstejaars klonen reeds verspreid over meerdere teeltlocaties en ondergaan daarmee verschillende selecties. De aangesloten kwekers zorgen ook voor een spreiding van selectieresultaat. Vervolgens wordt het veredelingsmateriaal zo snel mogelijk beproefd in verschillende klimaatzones en onder diverse teeltomstandigheden. Hiermee wordt onderzocht wat een kloon onder gunstige en minder gunstige omstandigheden presteert. Het gaat hierbij niet alleen om de opbrengst in het veld, maar zeer zeker ook om de kwaliteit van de aardappelen voor de gebruiker. Door de combinatie van slimme locatiekeuzes en klimaatanalyses is het mogelijk om rasprestaties zelfs intercontinentaal te benaderen. Dit draagt voor een ras sterk bij aan de stabiliteit in de teelt en zijn inhoudelijke kwaliteit. Aandachtsgebieden research Naast rasontwikkeling, rasbeproeving en nieuwe veredelingstechnieken hebben wij diverse andere aandachtsgebieden op het terrein van research. Aandachtsgebieden om vele analyses op nieuwe potentiële rassen uit te voeren, maar ook analyses op pootaardappelen of door onze telers geteelde consumptieaardappelen. Deze methodieken dienen evenzeer verder te worden ontwikkeld en constant te worden verbeterd. Hiertoe werken wij voortdurend aan het ontwikkelen van nieuwe genetische markers, vele nieuwe of verbeterde kwaliteitsparameters en nieuwe of verbeterde ziektetoetsen. Miniknollen Van pootaardappelen worden minder generaties vermeerderd dan in het verleden gebruikelijk was. Wij stimuleren deze trend omdat dit de kwaliteit van pootaardappelen ten goede komt. Hierdoor is de vraag naar en de productie van miniknollen wederom sterk toegenomen. HZPC produceert zelf een groot deel van de miniknollen voor haar Nederlandse en enkele buitenlandse telers. Jaarlijks is er bij onze telers een groei van 1 tot 15 procent in de vraag naar miniknollen en dit zal nog enkele jaren doorzetten. Deze ontwikkeling heeft in andere landen al eerder plaatsgevonden. De groeiende behoefte willen wij intern opvangen door het productie-rendement in onze kassen in de komende jaren met minimaal 1 procent per jaar te verbeteren. Daarnaast werken wij samen met telers om specifiek per ras, herkomst en perceel meer te leren over het verhogen van het aantal knollen in de nateelt van miniknollen, waardoor de teeltkosten voor de teler kunnen worden gereduceerd. HZPC JV11 12

14 Productie en logistiek Areaalontwikkeling Ons pootgoedareaal is de laatste vijf jaar gegroeid van hectare naar 15.6 hectare wereldwijd. In Nederland is ons areaal de laatste jaren echter stabiel en schommelt tussen de 11.1 en 11.4 hectare. Het totale areaal in de andere productielanden in Europa (Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Duitsland en Zweden) alsmede in Canada is in de afgelopen vier jaar gegroeid van 3.5 hectare naar 4.5 hectare. Teelt kan van het ene naar het andere land verschoven worden vanwege kostenbeperking of om kwaliteitsredenen. Wij kiezen voor productie van pootgoed in Nederland indien klanten de voorkeur geven aan pootgoed van Nederlandse origine. Naar verwachting zal de groei de komende jaren met name in onze andere productielanden plaatsvinden. Door ruimere vruchtwisselingsschema s in deze landen is uitbreiding van de productie daar eenvoudiger dan in Nederland. Bijzonder groeiseizoen in diverse landen Het groeiseizoen in 211 ging in de Europese landen goed van start met een mooi voorjaar. De daaropvolgende droogte resulteerde echter in een lage knolzetting. Dit gold voor alle Europese landen met een lokale pootgoedproductie. Dit had tot gevolg dat het pootgoed snel uit de maat groeide. Het droge voorjaar werd in Nederland gevolgd door de natste zomer sinds 196. Gevolg was dat de oogst hier en daar moeizaam verliep. De totale opbrengst lag in Nederland met ruim 37 ton per hectare op een gemiddeld niveau, maar het percentage dat te grof was gegroeid was bovengemiddeld. De opbrengst in de potermaten lag daarom op een relatief laag niveau met als gevolg dat veel grof pootgoed geleverd moest worden. In Canada werden de pootaardappelen in 211 in de meeste teeltgebieden laat geplant. Een nat groeiseizoen veroorzaakte problemen voor de pootgoedproductie in the Red River Valley, Alberta, Maine en New Brunswick. Met name in Maine en New Brunswick heeft dit geleid tot verliezen in de bewaring van het pootgoed. Exportseizoen Wij exporteren pootgoed gedurende een lange periode. De eerste partijen werden half september vanuit Nederland al geëxporteerd naar Cyprus terwijl de laatste partijen nog begin juni door ons werden afgeleverd aan Oezbekistan. Dit betekent dat het product, dat in drie à vier maanden groeit, in het meest extreme geval negen maanden bewaard moet worden voordat het wordt afgeleverd aan de klant. Een juiste bewaring van het product is cruciaal om de goede kwaliteit te behouden. Aan dit onderwerp hebben wij in het exportseizoen extra aandacht besteed door speciale voorlichtingsbijeenkomsten voor de telers te organiseren. Export van HZPC-pootgoed vindt voornamelijk plaats vanuit Nederland. Van de totale Nederlandse pool verkopen wij jaarlijks circa 85 procent buiten Nederland. De export vanuit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk bedraagt slechts 1 procent van het daar geproduceerde volume. De pootgoedproductie in Duitsland en Polen is uitsluitend voor de binnenlandse afzet. De productie in Canada is voor de afzet in Canada, de Verenigde Staten en Mexico. De export van ruim 25. ton Nederlandse pootaardappelen naar meer dan 7 verschillende landen is ieder jaar weer een grote uitdaging. Wij hebben te maken met veel verschillende regels, wetgevingen en culturen. Onze doelstelling is de juiste rassen in de juiste klasse en in de juiste maten op tijd en van de gewenste kwaliteit op de afgesproken plaats af te leveren. Onze collega s van productie en logistiek zijn er ook dit jaar weer in geslaagd om een zeer goede prestatie neer te zetten. Kwaliteitsverbetering De Erwinia-bacterie vormt al jaren een van de belangrijkste bedreigingen voor de pootgoedsector. In een gezamenlijk onderzoeksproject van de pootgoedsector in Nederland is in de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de beheersbaarheid van Erwinia in de pootgoedteelt. Belangrijke onderzoeksresultaten worden regelmatig gecommuniceerd aan de telers. Wij hebben in 211/212 al het verhandelde uitplantmateriaal getoetst op aanwezigheid van Erwinia. Het streven is om uitsluitend bacterievrij uitplantmateriaal in te zetten. Daarmee wordt de kans op een bacterievrije aardappelteelt verderop in de keten vergroot. HZPC JV11 12

15 Human resources Wij streven ernaar om duurzame relaties op te bouwen met onze ruim 25 medewerkers. Door blijvend te investeren in kennis en ervaring willen wij het verschil maken voor onze klanten en relaties. Wij zijn trots op de diversiteit aan kennis van onze medewerkers! Het bezitten van kennis die van aanvullende waarde is voor het team is een hard criterium bij de werving van nieuwe collega s. Op die manier garanderen wij diversiteit op de werkvloer. Deze diversiteit blijkt verder uit de dertien verschillende nationaliteiten die binnen het personeelsbestand van HZPC zijn vertegenwoordigd. Verdeling personeelsbestand HZPC Holland B.V. (excl. R&D) 36% HZPC Holland R&D 24% Deelnemingen binnen Nederland 15% Deelnemingen buiten Nederland 25% Een sterk team bestaat uit mensen met verschillende achtergronden die beschikken over een mix van ervaring en nieuwe inzichten. Wij vinden het laten instromen van collega s met additionele kennis en ervaring daarom net zo belangrijk als het intern laten doorstromen van medewerkers. Door de keuzes die wij hierin maken, bekleedt op dit moment 39 procent van de HZPC-collega s hun huidige functie korter dan vijf jaar. Dat vinden wij een waardevol gegeven. Het geeft aan dat er groeipotentieel aanwezig is. Dit zal in toenemende mate zijn vruchten afwerpen wanneer deze mensen hun ervaringen verder opbouwt. Het streven is om jaarlijks vier procent van de werknemers intern te laten doorstromen naar een andere functie. Het gaat hierbij om promotie, horizontale mobiliteit (andere functie op hetzelfde functieniveau) en demotie (het aannemen van een functie op een minder zwaar functieniveau). In de afgelopen jaren zijn wij erin geslaagd dit doel te realiseren. Inzetbaarheid Duurzame inzetbaarheid is zowel in het belang van HZPC als van een ieder die bij onze organisatie werkzaam is. De inzetbaarheid van onze medewerkers bedroeg in het afgelopen jaar 98,2 procent na aftrek van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Met een verloop van 4 procent in het afgelopen jaar hebben wij in beperkte mate te maken met vacatures die tijdelijk onbemand zijn. Deze periode willen wij ook in alle gevallen zo kort mogelijk houden. Toch merken wij dat de duur van onze wervingstrajecten langer wordt. Het vinden van de juiste mensen op de internationale arbeidsmarkt is lastig als gevolg van de krapte in bepaalde beroepsgroepen, maar ook omdat wij steeds hogere eisen stellen aan de kandidaten. Groei HZPC is een bedrijf met ambitie. Bij de groeidoelstelling die wij als onderneming hebben past ook het aanbieden van groeimogelijkheden. Wij willen, daar waar mogelijk, invulling geven aan de individuele ambities van onze mensen en daarmee een boost geven aan het realiseren van onze gezamenlijke doelstellingen. Persoonlijke ontwikkeling zien wij als een van de middelen om onze bedrijfsstrategie te realiseren. Daar waar mogelijk creëren wij de gelegenheid voor collega s om gezamenlijk een opleiding of training te doorlopen. Samen leren bindt mensen en zorgt ervoor dat kennis beter geborgd wordt. Diverse opleidingen zijn op die manier dit jaar intern verzorgd. Daarnaast worden al sinds vele jaren onze interne taaltrainingen met succes gevolgd. Ieder jaar werken ca. twintig HZPC-collega s op deze wijze aan hun Engelse, Duitse, Franse, Spaanse of Nederlandse taalvaardigheid. Van alle werknemers heeft 52 procent in het afgelopen jaar een opleiding of training gevolgd. Gemiddeld heeft deze groep vijf werkdagen geïnvesteerd in zijn of haar persoonlijke of vakinhoudelijke ontwikkeling. Jaarlijks bieden wij vele studenten een stage en afstudeermogelijkheid aan. Verschillende van deze studenten treden na hun afstuderen voor korte of langere tijd bij ons in dienst. Zo zijn in het afgelopen jaar vijf (inmiddels ex-) studenten bij ons werkzaam gebleven. De personele groei van HZPC over de afgelopen jaren heeft voor een belangrijk deel plaatsgevonden binnen de R&D-afdeling en bij de deelnemingen buiten Nederland. Op dit moment ziet de personele verdeling er als volgt uit: Van de nieuwe collega s die wij in de afgelopen vijf jaar hebben mogen begroeten: heeft 75 procent een opleiding op bachelor- of mastersniveau. is 3 procent vrouw is 3 procent jonger dan 3 jaar, 65 procent jonger dan 4 jaar en 35 procent ouder dan 4 jaar HZPC JV11 12

16 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Continuïteit en verantwoordelijkheid: wij zijn ons bewust van de verantwoordelijkheid die wij hebben als strategische speler op de internationale aardappelmarkt. Onze ambitie is om deze positie verder te versterken. Dat doen wij aan de hand van een zorgvuldig gekozen bedrijfsstrategie waarbij wij streven naar een verantwoord evenwicht tussen het economische belang, het natuurlijk leefmilieu en de menselijke aspecten binnen en buiten onze organisatie. Het is onze missie om bij te dragen aan de ontwikkeling van verantwoorde voeding voor een groeiende wereldbevolking. Dit vormt ook de kern van ons duurzaamheidsbeleid. De drie pijlers van ons duurzaamheidsbeleid Wij hebben het afgelopen jaar de drie pijlers voor ons duurzaamheidsbeleid geformuleerd: 1 Zorg voor het milieu (Environmental Stewardship) 2 Voedselzekerheid (Contribution to Food Security) 3 Maatschappelijke betrokkenheid (Community Involvement) Het fundament onder al onze activiteiten is de duurzame relatie die wij hebben met onze medewerkers, telers, kwekers en certificaathouders. Hun betrokkenheid bij HZPC is groot. Wij willen een betrouwbare partner zijn die open en aanspreekbaar is. Binnen elke pijler hebben wij een aantal thema s benoemd waar wij ons de komende jaren primair op willen richten in ons duurzaamheidsbeleid. 1 - Zorg voor het milieu Om bij te dragen aan een verantwoord gebruik en beheer van onze natuurlijke bronnen richten wij ons op het verminderen van de milieuvoetafdruk van de eigen organisatie, het ontwikkelen van aardappelrassen die qua duurzaamheid beter scoren en het verminderen van transportkilometers door het stimuleren van local for local teelten. Verlagen milieuvoetafdruk eigen organisatie Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen hoort ook het kritisch kijken naar de impact van onze onderneming op de omgeving. Wij hebben besloten ons te richten op drie thema s: het verminderen van ons afval, het verlagen van ons energiegebruik en het verminderen van de reiskilometers van onze medewerkers door meer gebruik te maken van video conferencing. Wij gaan inventariseren welke plastic materialen in ons teeltproces worden toegepast, de gebruikte hoeveelheden hiervan en de mogelijkheden om deze te vervangen door biologisch afbreekbare materialen. Daarnaast willen wij het verminderen van ons afval realiseren door het huidige papierverbruik in kaart te brengen en concreet te formuleren hoe wij dit gaan verminderen. Het verlagen van ons energieverbruik willen wij realiseren door de benodigde energie per geproduceerde miniknol te verminderen. Hierbij is de bezettingsgraad in onze kassen een belangrijke factor. In het afgelopen jaar hebben wij de productie van het aantal miniknollen per vierkante meter in onze kassen sterk kunnen verhogen waardoor de benodigde energie per miniknol daalde. In 212 gaan wij een nulmeting uitvoeren van ons energieverbruik en zullen wij concrete besparingsdoelstellingen formuleren. Wij zijn een grote speler op de internationale aardappelmarkt. Wij hebben relaties in meer dan 7 landen en zijn werkzaam op 17 verschillende locaties nationaal en internationaal. Door ons nieuwe video-conferentiesysteem verbinden wij mensen met elkaar, ongeacht de locatie waar iemand zich bevindt. Hierdoor willen wij onze reiskilometers verminderen. Wij gaan het gebruik van dit systeem verder stimuleren door in kaart te brengen welke fysieke bijeenkomsten door video conferencing vervangen zouden kunnen worden. Duurzame teelt aardappelen Duurzame teelt van aardappelen raakt de kernactiviteit van onze organisatie. Wij zijn continu bezig met het ontwikkelen van nieuwe, duurzamere rassen en het geven van adviezen over duurzaamheid aan onze telers. Hier zetten wij de komende jaren nog meer op in. Jaarlijks investeren wij omvangrijke bedragen in de ontwikkeling en introductie van nieuwe aardappelrassen. De focus ligt voor wat betreft de duurzaamheid op het ontwikkelen en introduceren van rassen die beter presteren op het gebied van watergebruik, landgebruik, nutriënten-efficiëntie en ziekteresistentie. Een goed voorbeeld hiervan is ons ras Innovator, met een productie van 5. hectare wereldwijd. Dit ras wordt in verschillende klimaatzones geteeld. Zo ook in gebieden waar de aardappelteelt plaatsvindt met gebruikmaking van irrigatie. Onder dergelijke omstandigheden wordt Innovator tot drie weken eerder geoogst dan andere gangbare rassen in dit segment. Door dit relatief korte groeiseizoen worden aanzienlijke hoeveelheden water bespaard. Een ander voorbeeld is ons ras Challenger, 6. hectare wereldwijd, die wij vanaf 29 als vervanger van Bintje hebben geïntroduceerd. Doordat de Challenger een hogere netto-opbrengst per hectare heeft, levert zij logischerwijs ook meer voedingsstoffen per vierkante meter landbouwgrond. Dit zien wij ook bij de introductie van (bestaande) HZPC-rassen in nieuwe markten. Een voorbeeld hiervan is de Noord- Amerikaanse markt, waar ons marktaandeel nog relatief klein is. HZPC-rassen presteren in deze markt gemiddeld genomen beter dan de standaard-rassen als het gaat om ziekteresistentie. Belangrijk aandachtspunt van ons is de begeleiding van onze telers zodat zij onze rassen optimaal kunnen telen. Op dit moment zijn er binnen HZPC tien productmanagers actief die zich specifiek richten op het overbrengen van kennis aan telers, zodat zij het optimale uit onze rassen kunnen halen. De komende jaren zullen wij duurzaamheid een explicieter onderdeel van deze advisering maken. Efficiëntere logistiek door meer local for local teelt Wij zijn vaak genoodzaakt om onze pootaardappelen over grote afstanden te transporteren. Waar mogelijk faciliteren wij de teelt van pootaardappelen in die gebieden waar wij de opbrengsten van deze teelten afzetten. Deze local for local teelt is een belangrijk middel om de transportkilometers van onze producten te verminderen. De afgelopen tien jaar zagen wij de local for local teelt fors toenemen, met name in Frankrijk (waar meer dan 8 procent van het te verkopen product van Franse origine is). In recente jaren nam de lokale teelt vooral in Polen en het Verenigd Koninkrijk toe. Daar waar wij lokale teelt opzetten in Europa, is de doelstelling dat dit op termijn voor 8 procent in de verkoopbehoefte van dat land voorziet. Ook in de komende jaren is onze insteek de lokale teelt in diverse afzetlanden verder te vergroten. 2 - Voedselzekerheid Als HZPC leveren wij een belangrijke bijdrage aan de beschikbaarheid en de toegankelijkheid van voedsel. Onze missie is niet voor niets een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van verantwoord voedsel voor de groeiende wereldbevolking. Wij hebben de ambitie om met onze producten meer mensen op de wereld te voeden, bij te dragen aan een gezond voedingspatroon en de genetische diversiteit. in stand te houden. Meer mensen op de wereld voeden Het thema meer mensen op de wereld voeden is diep verweven in onze strategie en organisatiedoelstellingen. Wij werken continu aan de ontwikkeling van rassen die aardappelteelt onder moeilijke groeiomstandigheden en op diverse grondsoorten rendabel maakt. Hiermee willen wij de voedselzekerheid op meer plaatsen in de wereld vergroten. Het effectief benutten van de schaarse landbouwgronden begint bij een sterk gewas. Daarom ontwikkelen wij aardappelrassen die specifieke kwaliteiten bezitten op het gebied van zouttolerantie (om opbrengst op zilte gronden te vergroten) en droogte- HZPC JV11 12

17 Risicoprofiel en interne controle tolerantie, maar ook rassen die juist bestand zijn tegen een overvloed aan regenwater gedurende de teelt. Het is ons streven om continu de voedingswaarde per vierkante meter teelt te verhogen en een bijdrage te leveren aan de verbetering van de mondiale voedselvoorziening. Door de succesvolle teelt van onze rassen bereiken wij wereldwijd steeds meer mensen met onze producten. Op dit moment bereiken wij circa vijf procent van de totale wereldbevolking door de vermeerdering van de door ons geleverde pootaardappelen. Bijdragen aan een gezond voedselpatroon De aardappel is een gezond product. De laatste jaren besteden wij steeds meer aandacht aan de rol van de aardappel in het voedingspatroon van de consument. In dit kader verrichten wij onderzoek naar smaak, vertering en verschillende gezondheidsaspecten. Met het gewas aardappel kunnen telers over de hele wereld in een korte periode, met relatief weinig water, goede voeding produceren die rijk is aan vitamines en koolhydraten. Verse aardappelen vormen daarmee een cruciaal bestanddeel van een gebalanceerd voedingspatroon en kunnen een positieve invloed hebben bij de preventie van obesitas. Instandhouding genetische bronnen Jaarlijks worden op onze R&D-afdeling verschillende kruisingsouders gebruikt in onze zoektocht om steeds weer nieuwe aardappelrassen te ontwikkelen. Ons streven is ieder jaar opnieuw drie nieuwe rassen op de markt te introduceren die onderscheidend zijn ten opzichte van de al bestaande rassen. Het beschikbaar hebben en houden van de diversiteit in genetica, zoals de natuur deze aanbiedt, is hiervoor van groot belang. Wij respecteren het in stand houden van het kwekersrecht en hechten ook grote waarde aan de breeders exemption als onderdeel van het kwekersrecht. Dit houdt in dat een ieder zonder beperkingen gebruik kan maken van bestaande aardappelrassen voor de ontwikkeling van nieuwe aardappelrassen. Hiermee wordt genetische vooruitgang versneld. Onze activiteiten concentreren zich vooral op één product: de aardappel. Hierdoor vertoont HZPC een hoge mate van samenhang, vergelijkbaarheid en standaardisatie, wat het algehele risicoprofiel gunstig beïnvloedt. Daarnaast bestaat de inkoop voor 8 procent uit variabele inkoopcontracten, waardoor nauwelijks sprake is van risicovolle in- en verkoopposities. Wij beschouwen de volgende risico s als het meest cruciaal in onze bedrijfsvoering. Goedwerkende ICT-systemen zijn voor ons bedrijf van groot belang. Dit houdt meer in dan de continuïteit van de gegevensverwerking. De communicatie met partijen om ons heen vindt steeds meer geautomatiseerd plaats. Daardoor neemt de complexiteit en de afhankelijkheid van systemen toe. Wij ontwikkelen onze systemen voor het grootste deel in eigen beheer. Enerzijds betekent dit dat wij over veel systeemkennis en -ervaring beschikken, maar anderzijds maakt het ons sterk afhankelijk van een gering aantal medewerkers. Wij beschikken over een eigen uitwijkcentrum, waar transactiegegevens vrijwel continu en andere informatie wekelijks worden bijgewerkt. Om de kennis voldoende te spreiden maken wij gebruik van vaste contactpersonen buiten de organisatie. Daarnaast wordt in een uitgebreide proces-beschrijving de samenhang tussen processen en systemen nauwkeurig vastgelegd. Wij lopen een beperkt valutarisico. De export van poot- en consumptieaardappelen vindt vrijwel volledig plaats in euro s. Het transactierisico is daardoor laag. Wel zijn wij gevoelig voor het translatierisico. De deelnemingen in Polen, het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Canada en Argentinië worden in lokale valuta gewaardeerd. De financiële omvang van deze ondernemingen is echter niet substantieel. 3- Maatschappelijke betrokkenheid Wij vinden het belangrijk om ook een bijdrage te leveren aan de lokale maatschappelijke omgeving waarin wij als internationale organisatie actief zijn. Het draait hier zowel om sociale verantwoordelijkheid als ketenverantwoordelijkheid. Sociale verantwoordelijkheid Om de landbouwontwikkeling te stimuleren in Afrika starten wij een initiatief met een regionale stichting op het gebied van aardappelteelt. Ook in Kameroen en Ethiopië geven wij support aan lokale projecten om aardappelteelt op te zetten. In Nederland lopen eveneens projecten, bijvoorbeeld de samenwerking met de lokale voedselbanken. Een gedeelte van de aardappelen, afkomstig van proefvelden, doneren wij aan de voedselbank. Onze wens is om met de goede doelen die wij steunen een langdurige relatie op te bouwen. Ketenverantwoordelijkheid Wij zijn ons bewust van de verantwoordelijkheid die wij hebben in de andere delen van de keten. Om deze reden maakten wij het verduurzamen van het in te kopen transport en verpakkingsmaterialen tot standaardonderdeel van de inkoopbesprekingen met onze toeleveranciers. Onze ambities aangaande de inkoop van transport en verpakkingen voor de komende vijf jaar maken wij concreet en zullen wij communiceren naar onze toeleveranciers. De markt van pootaardappelen is wereldwijd. Onze afzet kan worden beïnvloed door fytosanitaire barrières en politieke maatregelen opgelegd door de overheid van een land. Onze afzet is wijd verspreid en wij leveren onze producten naar ruim zeventig verschillende landen. Ziektedruk speelt een belangrijke rol bij het telen van pootaardappelen. Vooral quarantaineziektes hebben grote invloed op de beschikbaarheid van pootaardappelen. Wij hebben echter voldoende spreiding van areaal over diverse teeltgebieden en bovendien maken wij gebruik van zorgsystemen die verspreiding van een eventuele besmetting voldoende beperken. Een constatering van een quarantaineziekte op ons kweekbedrijf zou de ontwikkeling van nieuwe rassen fors vertragen. Om dat risico te limiteren is het genetisch materiaal van veel potentiële en alle commerciële rassen op verschillende plaatsen opgeslagen. Wij leveren in korte tijd vaak grote hoeveelheden pootaardappelen aan onze klanten. Hoewel wij regelmatig gebruik maken van zekerheden in de vorm van vooruitbetalingen, letters of credit en bankgaranties is ons resultaat gevoelig voor betalingsrisico s. Door de nog altijd voortdurende wereldwijde crisis is dit risico aanmerkelijk toegenomen. De financiële positie van diverse afnemers is minder stabiel en moeilijker in te schatten. Wij hebben geen kredietverzekering afgesloten. Gezien ons leveringspatroon staat de dekking van een dergelijke verzekering niet in verhouding tot de te betalen premie. Ook voor de komende periode is sprake van een verhoogd betalingsrisico. Door concentratie van debiteurenposities, oplopend tot individuele posten van 13 miljoen euro per ultimo boekjaar, en de huidige onrusten in het Midden-Oosten is het kredietrisico van met name landen in deze regio sterk verhoogd. Daarnaast is het betalingsgedrag verslechterd in vergelijking met voorgaande jaren. HZPC is continu bezig om deze achterstanden zo snel mogelijk weg te werken. Het management heeft op basis van risico-inschattingen en op basis van individuele beoordelingen de voorziening dubieuze debiteuren ultimo boekjaar verhoogd tot 8,1 miljoen euro. HZPC 3 31 JV11 12

18 Corporate governance Resultaten HZPC Holland B.V. is een structuurvennootschap met een directie en een onafhankelijke raad van commissarissen. De raad van commissarissen benoemt de directie. De managementcapaciteit op directieniveau is vergroot omdat de omvang en de complexiteit van HZPC toeneemt. De directie Wij hebben de ambitie om te groeien. In de aardappelmarkt hebben wij echter te maken met grote jaarlijkse schommelingen. Daarom beoordelen wij over meerdere jaren of wij onze groeidoelstelling hebben gehaald. is uitgebreid van één naar drie personen en bestaat nu uit Gerard Backx (CEO), Feico Tijmstra (CFO) en commercieel directeur Herman Verveld. Gerard Backx is de enige statutair directeur. Met de komst van Feico Tijmstra is de directie vanaf 1 oktober 211 op volle sterkte. De directie is belast met het bestuur van de vennootschap, het bepalen van de strategie en de inzet van mensen en middelen. Zij houdt de raad van commissarissen op de hoogte van de gang van zaken, overlegt met de raad over alle belangrijke aangelegenheden en legt belangrijke besluiten ter goedkeuring voor aan de raad van commissarissen. De raad van commissarissen oefent toezicht uit op het beleid van de directie alsook op de algemene gang van zaken. De raad staat de directie met advies terzijde. De commissarissen worden benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders, op voordracht van de raad van commissarissen. De algemene vergadering van aandeelhouders wordt uitgeoefend door het bestuur van Vereniging HZPC, die 1 procent van de aandelen bezit. In de statuten van de vennootschap is vastgelegd welke bevoegdheden toekomen aan de algemene vergadering van aandeelhouders. Daarnaast moet de directie specifieke besluiten ter goedkeuring voorleggen aan de algemene vergadering van aandeelhouders. Dit betreft besluiten omtrent investeringen groter dan 1 miljoen euro, een voorgenomen fusie en voorgenomen besluiten tot stichting, vervreemding en deelname van/in andere ondernemingen. De Vereniging HZPC heeft alle aandelen gecertificeerd. Certificaathouders kunnen lid zijn van de vereniging. De algemene ledenvergadering kiest en benoemt het bestuur. Het bestuur van de vereniging heeft goedkeuring van de leden nodig bij voorgenomen besluiten ten aanzien van het vervreemden van de aandelen dan wel het aangaan van een fusie door de vennootschap. In het jaar 21/211 hadden wij te maken met een recordjaar vanwege de unieke combinatie van een grote oogst en hoge prijzen. De omzet steeg in 21/211 naar 29 miljoen euro. In 211/212 hebben wij te maken met meer gemiddelde omstandigheden en ligt de omzet op 237 miljoen euro. De brutomarge in 211/212 bedraagt 39 miljoen euro. Hoewel ook deze onder die van het recordjaar 21/211 ligt, past het goed in het meerjarige groeipad. In de jaren 26/27 tot en met 29/21 was de brutomarge redelijk constant met een gemiddeld niveau van 35,9 miljoen euro. De brutomarge in 211/212 ligt hier dus duidelijk boven. Wat opvalt in de vergelijking tussen de brutomarge van de periode 26/27 tot en met 29/21 en seizoen 211/212 is dat met name de licentie-inkomsten zijn gestegen van gemiddeld 5,3 miljoen euro naar 6,5 miljoen euro. Dit is grotendeels het gevolg van het succes van ons ras Innovator dat zeer goed presteert in de fritesindustrie. Wij verwachten hiermee nog verder te kunnen groeien. Wat verder opvalt is dat de brutomarge van de buitenlandse deelnemingen is gestegen x 1 miljoen euro 26/27 27/28 28/29 29/21 21/ /212 Bruto-omzet 245,9 237,2 231, 216, 289,9 237,1 Brutomarge 34, 35, 34,3 33, 43,2 39,1 Indirecte kosten 24,2 25,2 27,1 28, 31,9 33,4 Bedrijfsresultaat 9,8 9,8 7,2 5, 11,3 5,7 EBITDA 11,3 11,3 8,8 6,9 13,3 8, Nettowinst 6,7 7,3 4,8 3,6 8,6 4,4 *EBITDA = bedrijfsresultaat plus afschrijvingen. van gemiddeld 8,9 miljoen euro in de periode 26/27 tot en met 29/21 naar 1,4 miljoen euro in 211/212. Hier blijkt uit dat wij erin geslaagd zijn om internationaal te groeien. Wij hebben de ambitie om nog verder internationaal te groeien. Opvallend is ook de vergelijking tussen 211/212 en 26/27. Alhoewel de brutomarge in 211/212 5,1 miljoen euro hoger is dan de brutomarge in 26/27, is de nettowinst in 211/ 212 juist 2,3 miljoen euro lager dan de nettowinst in 26/27. Reden hiervoor is dat de indirecte kosten de laatste jaren zijn gestegen van 24,2 miljoen euro in 26/27 naar 33,4 miljoen euro in 211/212. De indirecte kosten zijn dus sterker gestegen dan de brutomarge. We hebben er echter bewust voor gekozen om de kosten te laten stijgen ten bate van investeringen in de research en de afzet van onze rassen. Dit is onderdeel van onze strategie om HZPC verder als pootaardappelbedrijf te ontwikkelen en deze investeringen moeten zich in de toekomst gaan terugbetalen. HZPC JV11 12

19 Investeringen Financiering Wij hebben in 211/212 voor 2,9 miljoen euro geïnvesteerd in materiële vaste activa. In Canada is een nieuw kantoor en laboratorium gerealiseerd. Met het nieuwe laboratorium kunnen wij de instandhouding van nieuwe en bestaande rassen op dit continent zelfstandig gaan uitvoeren. Voorheen werd deze belangrijke activiteit door ons uitbesteed. In het Verenigd Koninkrijk hebben wij een woonhuis aangekocht en laten ombouwen tot kantoor. In beide landen hebben wij nu een representatief kantoor en zijn wij ingericht om verdere groei te realiseren. In 211/212 hebben wij ruim 8. euro geïnvesteerd in Research & Development. Dit betrof met name laboratoriumapparatuur, PCR-apparatuur, assimilatiebelichting en aanverwante investeringen in installaties en bedrijfsgebouwen. Uit het onderstaand overzicht blijkt de ontwikkeling van onze investeringen in relatie tot het afschrijvingsniveau over de afgelopen vijf jaar. Wij maken nauwelijks gebruik van enige vorm van langlopende financiering. Gedurende het boekjaar hebben wij echter wel werkkapitaal nodig omdat enerzijds een groot deel van onze omzet in korte tijd wordt gerealiseerd en anderzijds onze telers voorschotten op hun oogst ontvangen. Wij kunnen hiervoor gebruik maken van de kredietfaciliteit van banken en van het geld dat de Nederlandse telers bij ons laten staan. Deze schuld inzake telerdeposito s is weliswaar dagelijks opvraagbaar, maar een groot deel heeft het karakter van een langlopende lening. Met de banken zijn dusdanige kredietlijnen vastgelegd dat zelfs wanneer alle telers hun tegoeden ineens zouden opvragen wij dit zonder problemen kunnen opvangen met bankkrediet. Verkort ziet het kasstroomoverzicht over de afgelopen vijf jaar er als volgt uit: x 1 miljoen euro 27/28 28/29 29/21 21/ /212 x 1 miljoen euro 27/28 28/29 29/21 21/ /212 HZPC Holland B.V.,9 1,9 5,6,6 1,1 Deelnemingen,7,8,6,5 1,8 Totaal 1,6 2,7 6,2 1,1 2,9 Afschrijvingen -1,4-1,6-1,9-2,1-2,2 Nettomutatie,2 1,1 4,3-1,,7 Nettokasstroom uit operationele activiteiten 6,1 -,5 7,9,3 3,9 Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten -1,6-3,3-6,2 -,9-3,2 Vrije kasstroom 4,5-3,8 1,7 -,6,7 Aangewend voor het betalen van dividend 3,4 4,7 3,1 2,4 5,5 Mutatie in schuld en liquiditeit 1,1-8,5-1,4-3, -4,8 4,5-3,8 1,7 -,6,7 Onze solvabiliteit, ten slotte, bedraagt 47 procent en ligt daarmee op een gewenst niveau. HZPC JV11 12

20 Verslag van de raad van commissarissen In de vergadering van 4 oktober 212 heeft de raad van commissarissen de door de directie opgestelde jaarrekening alsmede het jaarverslag besproken in aanwezigheid van de betrokken partner van KPMG. KPMG voert dit jaar voor het eerst de accountantscontrole uit nadat dit jaren door Ernst & Young is verricht. De samenwerking met KPMG verliep positief en hun controle heeft geen aanleiding gegeven tot nieuwe zienswijzen en/of beoordelingen. De algemene vergadering van aandeelhouders heeft de jaarrekening 211/212 vastgesteld zoals deze nu aan u wordt aangeboden. De jaarrekening is door KPMG Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De raad heeft besloten om 34 procent, zijnde 1,5 miljoen euro van de nettowinst van 4,4 miljoen euro in te houden en toe te voegen aan de reserves. Het overige deel van de winst, 2,9 miljoen euro, is daarmee beschikbaar voor de aandeelhouder als dividend in contanten. Er is een dividend uitgekeerd van 3,75 euro per aandeel van 2 euro nominaal. De onderneming is er andermaal in geslaagd om haar strategische doelstellingen te realiseren. Niet alleen op het gebied van groei en rendement, maar ook door het realiseren van een competitieve uitbetalingsprijs! Samen met de directie besteedt de raad aandacht aan de kostenontwikkelingen in relatie tot de omzet- en margegroei. Het verdient aanbeveling om een mate van flexibiliteit te scheppen, maar ook om scherp oog te hebben voor het aanhoudend realiseren van efficiencywinst in de verschillende bedrijfsprocessen. De raad heeft in het verslagjaar zesmaal vergaderd waarbij herhaaldelijk aandacht was voor de financiële ontwikkelingen. De instabiele politieke situatie in belangrijke afzetmarkten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten gaf daar aanleiding toe. Ook de financiële crisis in Europa en de indirecte gevolgen voor het bankwezen werden bediscussieerd en dit resulteerde onder meer in het opstellen van criteria voor het aanhouden van banktegoeden. De raad besteedde extra aandacht aan de Sectoren Traditional en Retail Fresh alsmede aan het beleid inzake Human Resources en Management Development. Het beloningsbeleid van de directie werd geëvalueerd en aangepast waarbij de nadruk sterker is komen te liggen op de flexibele honorering bij bestendige realisatie van strategische meerjarendoelstellingen. De raad bezocht de vestiging in Metslawier en besprak ter plekke de ontwikkelingen binnen Research & Development. Met name de investeringen in de ontwikkelingen van nieuwe veredelingstechnieken kregen hierbij extra aandacht. Terzake laat de raad zich adviseren door een extern deskundige waarbij aan de hand van een mijlpalenplan de voortgang regelmatig getoetst wordt. De voorstellen van de directie tot acquisities in Noord-Europa werden kritisch getoetst op risico s, alternatieven en financiële gevolgen. De samenstelling van de raad is gedurende het boekjaar gewijzigd. Ed Kraaijenzank volgde Rob de Vries op in de vergadering van oktober 211. Vooruitlopend op het aanstaande reglementaire aftreden van de heer Tieo Schot in oktober werd in mei de heer Wigle Sinnema benoemd. De raad is de heer Tieo Schot zeer erkentelijk voor zijn bijdrage sinds november 23. Niet alleen door het vrijuit delen van zijn kennis en niet geringe ervaring als teler, maar ook door zijn visie op het steeds verder internationaliseren van HZPC en hoe hierop het best in te spelen, heeft hij bijgedragen aan de ontwikkeling van de onderneming. De onderneming en de raad zijn hem dankbaar voor de innemende wijze waarop hij zijn rol als commissaris heeft vervuld met een mooie balans tussen praktisch/strategisch, korte/lange termijn en het Nederlandse/ internationale belang. Met de uitbreiding van de directie met de heren Herman Verveld in 21/211 en Feico Tijmstra gedurende het boekjaar 211/212 is een belangrijke stap gezet om de toenemende complexiteit en omvang van de onderneming beter te besturen. Implementatie van de strategie staat hierbij voorop en wij kijken dan ook gespannen uit naar hun plannen voor 213 en de jaren daarna. Hun leiderschap moet de toon zetten voor de gewenste bedrijfscultuur die in het najaar van 211 werd gepresenteerd en zich kenmerkt door: medewerkers die gedreven zijn om hun kennis en competenties voortdurend te ontwikkelen; aandacht voor langetermijnrelaties en brede verantwoordelijkheid; bedreigingen als uitdagingen tegemoet te treden en excellente oplossingen te ontwikkelen; resultaatgerichtheid. Het op alle niveaus in de internationale organisatie van HZPC ingang doen vinden van de gewenste bedrijfscultuur is voorwaar een uitdaging. Wij willen directie en medewerkers hierbij graag alle succes toewensen met het enthousiast gestalte geven hieraan, een meerjarenopgave maar zeer noodzakelijk. Ook willen wij directie en medewerkers graag bedanken voor hun inzet en alertheid in het achter ons liggende boekjaar. Joure, 19 oktober 212 Raad van commissarissen, Biense Visser, voorzitter Ed Kraaijenzank Ate Oosterhof Tieo Schot Wigle Sinnema Meerten Ubbens HZPC JV11 12