Tuinieren voor minima

Transcriptie

1 Verslag van het project Tuinieren voor minima Werkgroep Volkstuinen WVF April 2012 Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 1

2 Verslag van het project Tuinieren voor minima Werkgroep Volkstuinen WVF April 2012 Secretariaat: Henk van Blitterswijk Westenholterweg AE Zwolle info@volkstuinenzalkerdijk.nl Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 2

3 Inhoud 1. Inleiding Projectbeschrijving... 5 a. Opzet van het project... 5 b. Kosten... 5 c. Uitvoering van het project d. Financiën Conclusies en aanbevelingen Bijlagen Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 3

4 1. Inleiding Stichting Cliëntenperspectief (CliP) is een landelijke organisatie die groepen en organisaties ondersteunt om vanuit ieders eigen perspectief vorm en inhoud te geven aan lokaal sociaal beleid. Bij CliP ontstond het idee om minima te stimuleren een volkstuin te nemen. CliP wilde ook volkstuinverenigingen aanspreken en stimuleren om de sociale doelstelling vorm te geven door grond ter beschikking te stellen en begeleiding te geven aan mensen met een laag inkomen. In de herfst van 2009 kreeg de werkgroep volkstuinen van Wijkvereniging WVF in Zwolle informatie over het project. De werkgroep was geïnteresseerd en gesprekken volgden tussen CliP, de Gemeente Zwolle en de werkgroep volkstuinen. Het project ging begin 2010 van start als pilotproject en kreeg een vervolg in De financiële bijdrage van de gemeente was voor 2010 en 2011, maar vanwege het succes en de positieve effecten besloot de werkgroep volkstuinen om ook in de toekomst mogelijkheden te bieden aan minima kennis te maken met (volks-)tuinieren. De werkgroep betreurt het dat het pilotproject Tuinieren voor minima niet kan worden voortgezet en uitgebreid naar andere gemeenten en volkstuinverenigingen. Op basis van de ervaringen met het project is de werkgroep van oordeel dat het project met een aantal aanpassingen goede kansen biedt aan minder kansrijke mensen om nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Het stimuleert bovendien zowel volkstuinverenigingen als individuele volkstuinders in te spelen op hun maatschappelijke verantwoordelijkheden. De werkgroep volkstuinen wil de Gemeente Zwolle en de Stichting CliP hartelijk bedanken voor de plezierige contacten en de ondersteuning. Dit rapport doet verslag van de ervaringen met het project van 2010 tot mei Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 4

5 2. Projectbeschrijving a. Opzet van het project Het project tuinieren voor minima wil uitkeringsgerechtigden en mensen met een laag inkomen (tot 115 % van de bijstandsnorm) leren tuinieren in een volkstuin. Een ervaren tuinder coacht de deelnemers en deelnemers krijgen tuingereedschap, zaad en pootgoed. Het project is kleinschalig van opzet, met twee tot vijf deelnemers per volkstuinvereniging (afhankelijk van grond en begeleiding). Het project is bedoeld voor mensen met een WWB uitkering en mensen die in aanmerking komen voor gemeentelijke voorzieningen voor lage inkomens. Een belangrijk uitgangspunt is dat niets moet, mensen moeten alleen zin hebben in leren tuinieren. Niet elke uitkeringsgerechtigde is immers een volkstuinder in de dop en daarom draait het om vrijwillige deelname. Belangrijke doelen van het project zijn: eigen regie en verantwoordelijkheid voor de eigen tuin; ontspanning en gezondheid door beweging; gezond en goedkoop eten; sociale contacten; oogst kunnen delen en plantmateriaal ruilen. b. Kosten Het deelnemen kost de deelnemers geen geld, wel inzet en de bereidheid om in het tuinseizoen wekelijks een aantal uren te besteden aan tuinieren en het serieus op te willen pakken. De volkstuinvereniging schaft gereedschappen aan en houten kisten om het gereedschap goed op te slaan. Deze zijn betaald uit de gemeentelijke financiële bijdrage en worden aan de tuinders in bruikleen uitgegeven. Als mensen na een jaar doorgaan met tuinieren worden ze gewoon lid van de volkstuinvereniging en mogen ze het materiaal blijven gebruiken. De Gemeente Zwolle verstrekt subsidie aan de volkstuinvereniging om het project mogelijk te maken; deze bijdrage is bedoeld voor begeleiding, gereedschap, plantmateriaal, tuinhuur, mest e.d. De kosten van Stichting CliP voor ontwikkeling, uitvoering en publiciteits- en promotiemateriaal van het pilotproject worden vergoed door het Oranje Fonds en Skanfonds. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 5

6 Het derde nummer van Hansz, krant voor de burgers van Zwolle, presenteerde het project op de middenpagina c. Uitvoering van het project De werkgroep volkstuinen van wijkvereniging WVF heeft het project Tuinieren voor minima in een vroeg stadium aangekondigd bij alle tuinders van de vereniging. Ook op de jaarlijkse algemene vergadering zijn de doelstellingen uiteengezet. De reacties van de tuinders liepen uiteen. Sommige tuinders die zelf van een uitkering moeten rondkomen, waren van mening dat (financiële) ondersteuning niet nodig was. Als je wilt tuinieren, kan dat altijd wel. (Een tuin van een are kost bij Wijkvereniging WVF 23 per jaar). De meeste tuinders vonden het een goed initiatief en stonden er volledig achter. Het feit dat het project de vereniging geen geld zou kosten was voor een aantal tuinders een belangrijk argument. Sommige tuinders willen gewoon hun eigen tuin doen, anderen vinden het belangrijk om te laten zien dat de vereniging maatschappelijke betrokken is. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 6

7 2010 De gemeente Zwolle heeft het project in februari 2010 bekend gemaakt bij potentiële deelnemers. Ook de plaatselijke kranten besteedden aandacht aan het project. Nadat de gemeente de informatieve brief over het project had verstuurd, stond de telefoon bij de contactpersoon van de volkstuinen dagenlang niet meer stil. Sommige bellers meldden zich aan uit angst hun uitkering te verliezen, anderen vroegen om meer informatie, weer anderen waren meteen geïnteresseerd. De werkgroep volkstuinen heeft de aanmeldingen genoteerd op volgorde van binnenkomst en de belangstellenden in die volgorde uitgenodigd voor een bezoek voor een gesprek op de tuin. Tijdens die verkennende gesprekken bleek dat sommige kandidaten zich hadden verkeken op de hoeveelheid tijd die een tuin in het zomerseizoen vraagt. Dan nodigde de werkgroep een volgende kandidaat uit. Al snel waren vier serieus geïnteresseerde deelnemers op bezoek geweest op het tuinencomplex en werden nadere afspraken gemaakt. Later kon een vijfde deelnemer alsnog meedoen omdat een extra tuin van 50 m 2 vrij kwam. De werkgroep volkstuinen heeft voor iedere deelnemer aan het project een hark, schoffel, spa en spitvork aangeschaft en een houten gereedschapskist laten maken. Na een gesprek waarin afspraken omtrent gebruik van gereedschap en tuinreglement aan de orde kwamen, zijn de tuinders enthousiast op hun tuin aan het werk gegaan. Vanaf het begin waren de contacten met overige tuinders frequent en goed. Enkele ervaren tuinders hebben de deelnemers regelmatig bijgestaan met raad en daad en vaak ook met plantmateriaal. Het plan om af en toe gezamenlijke bijeenkomsten te houden op het tuinencomplex kon slechts enkele malen worden gerealiseerd. De ervaringen van de vijf deelnemers waren positief. Dat had niet alleen betrekking op het tuinieren alléén, maar zeker ook op de contacten die hieruit voortkwamen met de andere tuinders. Drie van de vijf tuinders uit het project zijn in 2011 zelfstandig doorgegaan met een eigen tuin. Zij huurden net als de andere tuinders een tuin; één van hen haakte af na enkele maanden omdat zij een baan vond en dit niet kon combineren met de tuin. Een ander startte een eigen bedrijf en kon door de drukte de tuin niet meer bijhouden. De derde tuinder is enthousiaste volkstuinder geworden. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 7

8 2011 In 2011 heeft de gemeente Zwolle het project opnieuw bij mogelijke deelnemers onder de aandacht gebracht, dit keer met een meer gerichte mailing via de postcodes. Ook dit jaar was er meer dan voldoende belangstelling; vier deelnemers zijn in maart met hun tuin begonnen. Eén van hen haakte in de loop van het jaar om onduidelijke redenen af, een andere (zeer betrokken!) deelnemer stopte met tuinieren af vanwege het vinden van een baan en de daarmee samenhangende verhuizing naar elders. Uit gesprekken met de deelnemers bleek dat zij zonder uitzondering enthousiast zijn over hun tuin en over het tuinieren. Zij waarderen de mogelijkheid die ze krijgen om te starten met tuinieren en vinden de begeleiding vanuit de werkgroep volkstuinen leerzaam en sympathiek. De eerste kennismaking leverde vaak een verbaasde reactie op: is het huren van een tuin zo goedkoop? 2012 De werkgroep heeft het initiatief in 2012 voortgezet. De gemeente Zwolle heeft een mailing verstuurd aan potentiële deelnemers, maar hieruit zijn geen kandidaten voortgekomen. Via contacten met medewerkers van Frion (kader) is een cliënt van Frion in januari 2012 begonnen met tuinieren. Naast de begeleiding vanuit de volkstuinvereniging krijgt hij begeleiding vanuit Frion. Deze combinatie lijkt uitstekend te werken en de nieuwe tuinder is bijzonder tevreden. Ook zijn begeleiders vinden dat de tuin en de contacten met de tuinders een positieve uitwerking hebben. Frion is een organisatie die ondersteuning biedt aan mensen met een verstandelijke beperking. Het werkgebied van Frion is Zwolle en Noordwest-Overijssel. Frion heeft als missie: je eigen leven leven samen met Frion je mogelijkheden en kansen benutten ondernemen in mens en werk Je eigen leven leven. Ieder mens is uniek, maakt zelf bepaalde keuzes en heeft de regie over zijn eigen leven. Ieder mens heeft kansen en mogelijkheden om wel of niet iets te doen. Frion wil samen met de cliënt zijn mogelijkheden en kansen optimaal benutten in relatie tot de mogelijkheden van de organisatie. Dat betekent dat je als organisatie mensen keuzes moet bieden. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 8

9 d. Financiën De werkgroep volkstuinen is onderdeel van Wijkvereniging WVF. De financiën van de werkgroep worden beheerd door de eigen penningmeester en vallen uiteindelijk onder verantwoordelijkheid van de penningmeester van de wijkvereniging. Vóór de jaarvergadering van de wijkvereniging controleert een kascommissie de financiën; op de jaarvergadering keuren de leden de rapportage goed. De kascommissie heeft de financiën en de rapportages over 2010 en 2011 in orde bevonden. Op advies van de kascommissie heeft de ledenvergadering de penningmeester decharge verleend, in de ledenvergaderingen van 16 april 2011 en 18 april Met de deelnemers aan het project in 2010 was in overleg met de Gemeente Zwolle, Stichting CliP en de Werkgroep Volkstuinen afgesproken dat zij de gereedschappen en de gereedschapskist in eigendom zouden krijgen. In 2011 is met betrokken partijen afgesproken dat gereedschappen eigendom van de werkgroep volkstuinen zouden blijven. De deelnemers krijgen gereedschappen in bruikleen zolang zij de volkstuin blijven doen. Het voordeel van deze bruikleenconstructie is dat de werkgroep het project met nieuwe deelnemers kan voortzetten wanneer eerdere deelnemers afhaken. 400 per deelnemer lijkt veel geld op een tuinencomplex waar de huur van een are 23 bedraagt. De kosten van een volkstuin zitten echter niet in het huren van de tuin, maar vooral in de aanschaf van goed gereedschap en degelijke gereedschapskisten. Ook daarin kan natuurlijk worden voorzien door gereedschap te delen, of door regelmatig op te kijken of in kringloopwinkels te zoeken. De vrijwilligers van de vereniging hebben veel tijd gestoken in de voorbereidende gesprekken en de begeleiding van de deelnemers, maar in het financieel overzicht worden hiervoor geen kosten opgevoerd. De subsidie komt geheel ten goede aan de deelnemers aan het project en het tuinencomplex. De gemeentelijke subsidie heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de betrokkenheid van de volkstuinders bij het project en de bereidheid om het project de komende jaren voort te zetten. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 9

10 Financieel overzicht IN BEDRAG UIT BEDRAG REST projectsubsidie ,00 gereedschappen (Takman) 349,07 Bonenstokken (De Groot) 64,00 Boekjes tuinieren (Bol.com) 61,65 Planten en zaden (Souman) 42,50 Gereedschapskisten voor tuingereedschap (Buijert) 319,99 Groenteplanten (bonekamp) 28,00 Groentezaden (natuurwinkel) 30,15 Groenteplanten (Bonekamp) 13,50 Gereedschapskisten voor tuingereedschap (Het Gebint) 320,00 Kruiwagens en gereedschappen (De Groot) 258,24 Brandstof voor machines tbv tuinonderhoud (Takman) 66,50 Huur tuinen ,00 projectsubsidie ,00 Huur tuinen ,00 Stalmest voor deelnemende tuinen ,00 Aanschaf twee kruiwagens (de Groot) 134,50 Diverse gereedschappen (de Groot) 492,42 plantgoed (het Gebint) 300,00 informatiepaneel 400,00 TOTAAL 3.200, ,52 189,48 De volkstuin is je eigen voedselbank! Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 10

11 3. Conclusies en aanbevelingen Conclusies Het project Tuinieren voor minima heeft tien deelnemers met een minimum inkomen geleerd om te tuinieren en hieraan plezier te beleven. De gestelde doelen van het project (eigen regie en verantwoordelijkheid voor de eigen tuin, ontspanning en gezondheid door beweging, gezond en goedkoop eten, sociale contacten en oogst kunnen delen en plantmateriaal ruilen) zijn gehaald. Het project Tuinieren voor minima biedt goede kansen om mensen met minder mogelijkheden (weer) te betrekken bij zinvolle activiteiten. Betrokken, enthousiaste en deskundige begeleiders, die regelmatig contact hebben met de deelnemers zijn een belangrijke voorwaarde voor het welslagen van het project. Het project heeft als positief neveneffect gehad dat de volkstuinders zich meer bewust zijn geworden van het feit dat ze niet op een eiland zitten maar ook invulling kunnen geven aan hun maatschappelijke rol. Een groot deel van de deelnemers blijkt in de loop van het seizoen te stoppen met tuinieren om uiteenlopende en begrijpelijke redenen. Veel mensen zijn onbekend met de lage (!) kosten om een volkstuin te huren. Aanbevelingen Het project verdient het om te worden voortgezet op (veel) meer volkstuinencomplexen. Een volgend project zou meer aandacht moeten besteden aan het selecteren van deelnemers op motivatie en een reële inschatting van de beschikbare tijd. Een volgend project zou moeten onderzoeken of professionele begeleiding op sociaal maatschappelijk vlak het succes van het project verder kan vergroten, naast de vrijwillige en inhoudelijke begeleiding die vanuit de volkstuinen wordt geboden. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 11

12 4. Bijlagen Op verschillende plaatsen is aandacht besteed aan het project: Meer info Oranje Fonds zie Meer info Skanfonds zie Oranje Fonds steunt project Volkstuinen voor minima: je eigen voedselbank Stichting CliP heeft met een aantal volkstuinverenigingen en gemeenten een project ontwikkeld dat mensen met een laag inkomen stimuleert om te gaan tuinieren in een volkstuin. Het is niet alleen een gezonde vrijetijdsbesteding, maar levert ook goedkoop en gezond eten op en brengt sociale contacten met zich mee. Het project bevordert de participatie van mensen met een minimuminkomen. De stentor 18 januari 2010 Minima moeten eigen groenten verbouwen door Sander Wageman. vrijdag 15 januari :13 Laatst bijgewerkt op: maandag 18 januari :26 ZWOLLE - De gemeente Zwolle wil dat minima in de stad hun eigen groente gaan verbouwen. Zwolle heeft zich samen met Dronten aangesloten bij een pilotproject waarbij uitkeringsgerechtigden onder begeleiding van een ervaren tuinder les krijgen in het bewerken van hun eigen, gratis volkstuintje. Met het project hoopt de gemeente ook de toenemende drukte bij de voedselbank op te kunnen vangen. Een volkstuintje levert gezond en goedkoop voedsel op. Maar belangrijker, het is goed voor de sociale contacten en het biedt ontspanning en beweging, zo redeneert de gemeente Zwolle. En zo zou het een belangrijk instrument kunnen zijn om de armoede in de stad tegen te gaan. Initiatiefnemer van het volkstuinenplan is John Kemperman, zelf uitkeringsgerechtigd, tuinder en lid van de Adoptiegroep Zwolle, dat ontmoetingen tot stand brengt tussen mensen in financieel zwaar weer en politici. "Er werd me gevraagd of ik een idee wilde bedenken om minima uit hun sociaal isolement te krijgen. Toen dacht ik aan mijn eigen hobby tuinieren", legt Kemperman uit hoe het zaadje van het idee geplant werd. Kemperman zat zelf aan het huis gekluisterd, omdat hij vanwege reuma niet aan het werk kwam. "Toen ben ik gaan tuinieren en kwam ik in contact met allemaal mensen. Het sociale aspect van een volkstuintje is voor mij heel belangrijk geweest." De Zwollenaar werkte het plan uit en is nu in gesprek met de gemeente en andere partijen. "Er zijn nog een paar losse eindjes, want een volkstuincomplex dat wil meewerken hebben we nog niet. En welke mensen uiteindelijk in aanmerking komen voor het project moet ook nog worden uitgezocht. Maar ik heb goede hoop dat het straks aanslaat." De doelgroep zou een gesubsidieerd volkstuintje mogen gebruiken en werken met gratis ter beschikking gesteld gereedschap. "Veel minima hikken tegen de hoge aanloopkosten van een volkstuin aan", weet Kemperman. "Dus als de gemeente die kosten al voor haar rekening kan nemen, is een groot obstakel overwonnen." Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 12

13 Zwolle hoopt dat het project op termijn ook de druk op de voedselbank iets kan wegnemen. "Met behulp van een ervaren coach, kun je met een beetje geluk al in het tweede jaar elke dag verse groente oogsten. En dat scheelt toch ook weer. Bovendien zijn er altijd wel mensen die eens een bloemkooltje over hebben." Het plan - onderdeel van de Zwolse strategie om armoede in de stad tegen te gaan - zou nog dit jaar uit de startblokken moeten komen. Ook in Dronten loopt de 'pilot'. Een poging om het idee ook in Meppel uit te voeren, strandde. Kemperman: "Ik geloof dat ze daar de financiën niet rond konden krijgen. In Zwolle en Dronten moeten we het denk ik wel voor elkaar krijgen." Persbericht op Weblog Zwolle.nl Proef met volkstuinen voor minima van start dinsdag 06 april 2010 Zwolle - Het komend jaar ( ) subsidieert de gemeente Zwolle het proefproject volkstuinen voor minima. Dit project is een initiatief van de Stichting CliP die met het project mensen met een laag inkomen wil stimuleren om te tuinieren in een volkstuin. De gemeente stelt per jaar 1.600,- euro beschikbaar. Voor de proef komen vier inwoners van Zwolle met een inkomen tot 115 procent van de wet werk en bijstand in aanmerking om gedurende 1 jaar gratis ervaring op te doen met tuinieren. Na het eerste jaar krijgen zij de mogelijkheid om lid te blijven van de volkstuinvereniging. De tuinvereniging Westenholte heeft aangegeven mee te willen werken aan het project en stelt vier halve volkstuinen beschikbaar. Ook zorgt de vereniging voor begeleiding, materiaal en overige benodigdheden zoals zaden en pootgoed. Het subsidiebedrag kan ook gebruikt worden voor de contributie. Geïnteresseerden kunnen voor meer informatie contact opnemen met tuinvereniging Westenholte, de heer Mooren op telefoonnummer (038) (na uur). Het mes snijdt volgens de stichting aan twee kanten: het levert een vrijetijdsbesteding op en zorgt voor goedkoop en gezond eten. Afhankelijk van de resultaten wordt in 2011 bekeken of het project voortgezet kan worden en uitgebreid wordt naar andere tuinverenigingen. Reacties op Weblog Zwolle.nl Het project tuinieren voor minima maakt wel wat los! De reacties op zijn heel wisselend, variërend van zeer positief tot negatief. Bericht door Simone Huntink, op 6 april 2010 om 19:12 Ben erg benieuwd naar de animo voor deze regeling, hoe de gemeente 'minima' gaat informeren over deze mogelijkheid én hoe het project ontvangen wordt door gebruikers. Nooit verkeerd om met de vingers in de aarde te wroeten en eigen boontjes doppen... Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 13

14 Bericht door verdieping, op 6 april 2010 om 19:46 dan heb je het al niet breed, kun je ook nog eens je eigen groenten gaan verbouwen. Bericht door bart2, op 6 april 2010 om 20:33 Da's 400 p.p. Je hoeft geen zaad en pootgoed te kopen en het materiaal is te leen. Ik vraag me dan af waar heb je die 400 euro dan voor nodig? Volgens mij rest alleen nog de contributie en de borg. Overigens wil ik me best aanmelden, maar tuinier al zowel thuis als bij een volkstuin. Kan dit overigens prima bekostigen als minima, heb geen extra subsidie nodig, ook al zou het leuk zijn natuurlijk Bericht door Hans2, op 7 april 2010 om 00:10 Iemand met een minimum uitkering wordt aan het werk gezet in een volkstuintje om geld te besparen. Dan kan die persoon dus werken.. Bericht door zusenzo, op 7 april 2010 om 07:56 Het moet niet gekker worden. Wie het leuk vind heeft vast al een tuintje. Bericht door zusenzo, op 7 april 2010 om 10:52 Nee Hans 2, die moet ook solliciteren. Bericht door wichert, op 7 april 2010 om 11:03 ben benieuwd of er ook daadwerkelijk mensen zijn die voor deze maatregel in aanmerking willen komen. Men komt er toch vaak liever niet voor uit.je zit met je tuintje naast iemand met een uitkering en die betaald al jaren die tuin. Of kunnen mensen die nu al een tuin hebben zich ook aanmelden?? Een volkstuin kost 50 euro??? huur, de middelen krijgen ze van de club dus is 400 euro p.p is vrij veel geld. Verslag project Tuinieren voor minima Pagina 14