Samenvatting KCV H 13

Transcriptie

1 Samenvatting KCV H 13 Samenvatting door een scholier 1110 woorden 18 maart ,4 19 keer beoordeeld Vak KCV KCV Hoofdstuk 13 De Orpheus-figuur en zijn doorwerking Begrippen Vergilius Romeinse dichter (70 19 v.chr) Ovidius Romeinse dichter (43 v.chr 18 n.chr) Oiagrus vader van Orpheus Calliope muze van de poëzie / moeder van Orpheus Apollo god vh licht / voorspellingskunst / muziek / geneeskunst Muzen godinnen als beschermsters van verschillende kunstuitingen Jason leider der Argonauten Gulden Vlies gouden huid door Jason gehaald Argo schip van Jason Argonauten helden die deelnamen aan avontuurlijke expeditie op de Argo Eurydice jong gestorven vouw van Orpheus Charon veerman vd Onderwereld Styx rivier in de Onderwereld Cerberus driekoppige hond die de Onderwereld bewaakt Bacchanten volgelingen van Dionysus (Bacchus) Plato Grieks filosoof en schrijver Sjamaan Siberische toverpriester Orphici religieuze stroming in de 6e eeuw v.chr Zagreus = Dionysus Titanen zonen van de Aarde en vijanden van Zeus Imitatio nabootsing Aemulatio (wed)ijver om te overtreffen Aeneïs heldendicht over Aeneas van Vergilius Bucolica herdersgedicht van Vergilius Georgica gedicht van Vergilius over het boerenbedrijf Pagina 1 van 6

2 Metamorphosen een epos van Ovidius Boëthius christelijk Romeins filosoof 5e/6e eeuw Monteverdi schreef opera L Orfeo Christoph Willibald Gluck schreef opera Orfeo ed Euridice Beroemste Romeinse dichters: Vergilius Ovidius hebben Orpheus als onderwerp gekozen Orpheus bekendste figuur uit Europese literatuur / beeldende kunsten Orpheus: minnaar musicus priester lierspeler die met zijn magische klanken de natuur wist te betoveren priestertovenaar Werd verbonden met: de god Apollo bepaalde godsdienstige mysteriën het geloof in reïncarnatiie de god Dionysus zoon van Oiagrus (Thracische koning) & Calliope (muze van poëzie) Apollo: schonk hem de lier Muzen: leerden hem hoe hij de lier moest bespelen Mythen Orpheus: 1. zijn deelname aan de tocht van de Argonauten 2. de afdaling in de Onderwereld 3. zijn gewelddadige dood 4. het waarzeggende hoofd 1. deelname tocht Argonauten - Jason keert terug naar vaderland nadat hij uit de stad was verdreven - eist koningschap op - koning belooft af te treden als Jason voor hem het Gulden Vlies haalt - Jason zocht hulp bij helden (Heracles / Castor & Pollux / lynceus / de Boreaden / Orpheus) - samen bouwden ze het schip Argo Pagina 2 van 6

3 - Argonauten op expeditie Orpheus: ging mee vanwege betoverende werking van zijn muziek (vermaak Argonauten / goden gunstig stemmen / zee rustig houden / zeemonsters verlammen) 2. afdaling in de onderwereld - Orpheus verliefd op Eurydice trouwen - Eurydice door giftige slang gebeten stierf - Orpheus besloot af te dalen in de Onderwereld en haar terug te halen - betoverde Charon en Cerberus - Hades & Persephone konden verzoek Orpheus niet weigeren door betovering muziek - alleen 1 voorwaarde: Orpheus mocht niet achterom kijken voor ze beiden het zonlicht hadden bereikt - Orpheus ongerust keek om Eurydice terug naar Onderwereld 3. dood van Orpheus - Orpheus weigerde de god Dionysus te vereren - beschouwde Apollo als grootste der goden - Dionysus beledigt - stuurden bacchanten op Orpheus af - Orpheus werd vermoord 4. hoofd van Orpheus - Bacchanten hadden hoofd Orpheus in rivier gegooid - spoelde aan op Lesbus - hoofd werd in grot gelegd - orakelde & beantwoordde vragen die hem gesteld werden - Apollo maakte einde aan het orakel omdat het populairder werd dan de orakels van Delphi Orpheus gold als autoriteit in zaken als: het ontstaan van de wereld het ontstaan van de mens het leven na de dood de reïncarnatie Orpheus vergeleken met een sjamaan (toverpriester) Sjamaan: ervaringen die uitgaan boven die van gewone mensen contact met de goden in staat naar het rijk der doden te gaan Pagina 3 van 6

4 genezer kan gevaarlijke demonen verjagen verstaat de taal van dieren & planten Om sjamaan te worden moest je: de dood ervaren hebben en weer geboren worden (hallucinaties) door kwade geesten uit elkaar getrokken worden en vlees opgegeten nieuw vlees en wedergeboorte Zagreus: - Zeus & Persephone Zagreus (= Dionysus) - Zeus bang voor jaloezie van Hera liet Zagreus in een grot op Kreta opgroeien - Titanen (zonen vd Aarde / vijanden Zeus) wilden kind vermoorden - vermomden zich lokten Zagreus weg doodden hem - Athene redde het hart van Zagreus en bracht hem opnieuw tot leven Opvattingen van de Orphici: lichaam: aards ziel: goddelijk het is een straf voor de ziel om tijdens het leven in het niet-goddelijke lichaam te zitten tijdens en na het leven: ziel moet boeten voor het contact met het onreine lichaam Reïncarnatie: na het leven: ziel wordt gestraft of mag rusten na duizend jaar: ziel in nieuw lichaam ziel moet eerst uit de bron der vergetelheid drinken geen herinneringen oude leven deze kringloop: 10x mensen die het best geleefd hebben: 3x mensen die het slecht geleefd hebben: Tartarus (diepste deel Onderwereld) Vergilius: Aeneïs (over Aeneas na val van Troje) Bucolica (10 herdersgedichten) Georgica (gedicht over het boerenbedrijf) Ovidius: Metamorphosen (mythologische en historische verhalen) Vormen van mythen uit de oudheid (in de Middeleeuwen): 1. de mythen worden beschouwd als verklaringen van historische feiten 2. mythen bevatten allerlei adviezen op het gebied van de moraal en de godsdienst 3. mythologische figuren zijn beschrijvingen van bepaalde krachten die de natuur beheersen Pagina 4 van 6

5 1. Historische Orpheus profeet vernieuwer op godsdienstig terrein wetgever filosoof uitvinder van poëzie / alfabet / beginselen muziek cultuurheld mythe werd gezien als een allegorie vh ontstaan van de menselijke beschaving kampioen vd muziek / de welsprekendheid / de wijsheid Eurydice: staat voor iemand met diep inzicht / het zuivere, rationele denken Orpheus: de emotionele kant van het denken Eurydice vlucht van Orpheus weg omdat zijn kunst niet te vergelijken valt met haar wijsheid 2. Orpheus in de morele traditie 3 interpretaties: Onderwereld: staat voor aardse leven Orpheus leven: symboliseert het contact met het goddelijke Orpheus moet zich losrukken aan de onderwereld de mens moet los komen vh aardse leven en zich richten op het hemelse Eurydice: staat voor het natuurlijke verlangen dat ieder mens in zich heeft Orpheus: daalt af naar de Onderwereld om kennis van de begeerte op te doen en zichzelf zo van deze begeerte te bevrijden verdriet van Orpheus laat zien dat hij hiertoe niet in staat is geweest Orpheus: gelijkgesteld aan God die door zijn huwelijk met Eurydice mens is geworden Eurydice: = Eva, symbool voor menselijk ras de slang: = de duivel, verleidt Eva / veroorzaakt dood vh menselijk ras niet Orpheus (Christus) maar Eurydice (zondaar) kijkt om 3. Orpheus als magische kracht 3 interpretaties: Orpheus: iemand die in staat is de zielen naar hun rustplaats te begeleiden / heeft weet vh leven dat komt na de dood / is in staat de hemelse machten zijn wil op te leggen Orpheus: gelijkgesteld aan Christus, die zijn volgelingen een leven id hemel voorspiegelt Orpheus: koning die zijn vrouw verliest beleeft allerlei avonturen vindt zijn vrouw terug bezet weer de troon Muziek: helpt hem bij zijn avonturen Pagina 5 van 6

6 Orpheus: voorgesteld als genezer Muziek: geneest mensen Opera: - Men zocht naar medium waarin tekst en muziek een geheel zouden vormen - De formule ontbrak om de toneeltekst muzikaal zo voor te dragen dat de emoties van de personages intens uitgedrukt konden worden muziek en tekst moesten volledig op elkaar worden afgestemd ontstaan opera Bekendste opera s over Orpheus: L Orfeo van Monteverdi Orfeo ed Euridice van Gluck Thema s die met Orpheus verbonden zijn: 1. de brenger van de beschaving - symbool voor de beschavende werking vh woord en de taal 2. een herder in een landschap te midden van zijn dieren - gelijkgesteld aan Christus - symbool voor volmaakte, pastorale geluk 3. de personificatie van de scheppende kunstenaar / dichter / musicus 4. de ontdekker vd liefde - symbool van de verloren liefde - minnaar die eeuwig trouw blijft aan zijn verloren geliefde 5. een dichter is een denker en een ziener 6. hij laat zien dat het voor de mens mogelijk is om de grenzen vd sterfelijkheid te overschrijden 7. staat symbool voor misogynie (= vrouwenhaat) en homoseksualiteit 8. personificatie van de androgynie (= bezit van mannelijke én vrouwelijke eigenschappen) Pagina 6 van 6