HIDRADENITIS SUPPURATIVA (ACNE INVERSA) J. Boer
|
|
- Esther Meijer
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 HIDRADENITIS SUPPURATIVA (ACNE INVERSA) J. Boer Aan de nieuwe inzichten en ontwikkelingen van de pathogenese, etiologie en therapie van hidradenitis suppurativa (HS) wordt in deze bijdrage aandacht besteed en nogmaals in de conclusies verwoord. Daarnaast wordt er in deze tekst, in tegenstelling tot de voordracht, dieper ingegaan op aspecten van historie en graderingsysteem van HS (tabel I). Tot slot is een literatuurlijst toegevoegd. Introductie Hidradenitis suppurativa (HS) of acne inversa is een veel voorkomende chronisch recidiverende ontsteking van de huidgebieden waarin zich apocriene zweetklieren bevinden. De hoofdlokalisaties zijn de oksels, de regio inguinales en anogenitalis, daarnaast kunnen ook de nates, de bovenbenen, de (sub) mammaire regio en de nek in het proces worden betrokken. HS komt waarschijnlijk meer voor dan algemeen wordt aangenomen omdat men onbekend is met de aandoening of omdat de verkeerde diagnose wordt gesteld, zoals furunkel. Er wordt geschat dat de ziekteprevalentie zich bevindt in de range van 1-2% van de Europese populatie HS komt veel meer voor bij vrouwen dan bij mannen; de aandoening begint gemiddeld op 22 jarige leeftijd, begint vrijwel nooit voor de puberteit of postmenopauzaal. De duur van HS is gemiddeld 19 jaar (2-54 jaar). Historie De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1839 door Velpeau die abcesvorming beschreef ter plaatse van oksels, mammae en in het perianale gebied. In 1852 publiceerde Verneuil een aantal artikelen waarin hij als eerste de ontstekingen associeerde met zweetklieren. Vanaf die tijd draagt de aandoening de naam hidradenitis suppurativa. Sinds begin 1900 verschenen er publicaties waarbij een link werd gelegd tussen HS en acne, maar nog steeds werd de ontsteking van de apocriene zweetklier als centraal proces beschouwd. Pas in 1989 introduceerden Plewig en Steger de term acne inversa in plaats van HS, om daarmee aan te geven dat bij HS evenals bij acne het afsluiten van de follikelopening, folliculaire keratinisatie ( plugging ) het primaire proces is. Een dergelijke afsluiting kan zich klinisch manifesteren als een comedo, maar wordt bij HS relatief weinig gezien. De term hidradenitis suppurativa is dus in feite onjuist, maar wordt nog volop gebruikt. Er 43
2 zijn nog vele synoniemen in omloop zoals acne ectopica, apocrinitis, pyodermia fistulans significa en apocriene acne. Etiologie/pathogenese HS wordt beschouwd als een multifactorieel bepaalde aandoening. Mechanische (frictie, epilatie, scheren), chemische (deodorantia), hormonale, genetische en immunologische factoren spelen in meer of mindere mate een rol bij het proces. Bacteriële factoren worden tegenwoordig minder van belang geacht. Recent is duidelijk geworden dat het roken van sigaretten een opvallend kenmerk is bij HS patiënten. Tenminste 85% van de patiënten blijken actieve en veelal langdurige rokers te zijn. Klinisch beeld, gradering HS, differentiaal diagnose en complicaties Het verloop is vaak uitermate chronisch en gaat frequent gepaard met exacerbaties en remissies. De ziekte ontwikkeling in de tijd is vastgelegd in een classificatie van drie ziektestadia, zoals voorgesteld door Hurley (zie tabel). Dit scoringssysteem voldoet echter niet om het dynamische ziekteproces per stadium weer te geven. Daarnaast is het niet duidelijk of HS op langere termijn een niet tegen te houden, progressief ziektebeeld is. Algemene evaluatie van zowel patiënt als arts zijn dan ook vooral terug te voeren op subjectieve klachten (pijn, pusafvloed en cosmetische bezwaren). Tabel I: Hurley classificatie van hidradenitis suppurativa. Stadium 1: Noduli, solitair of multipele, zonder sinusvorming en verlittekening. Stadium 2: Recidiverende noduli met sinussen en verlittekening. Solitair of multipel, wijd verspreide laesies. Stadium 3: Diffuse of bijna diffuse aandoening, of multipele met elkaar verbonden sinussen en noduli over het gehele gebied. De differentiaal diagnose bestaat uit furunkel, karbunkel, granulomateuze ontstekingen (zoals M. Crohn), tuberculosis cutis en perianale fistels. De term acne ectopica wordt vaak als een synoniem of variant van HS gebruikt, maar door anderen als een afzonderlijk ziektebeeld beschouwd dat zich van HS onderscheidt door lokalisatie op buik en billen in combinatie met comedonen. 44
3 De afwezigheid van een test of specifieke kenmerken kan een vroege diagnose bemoeilijken. De arts zal altijd aan HS moeten denken bij elke volwassen patiënt en ook in de puberteit met een pijnlijk abcesachtig proces in huiddelen met apocriene klieren. Het wordt algemeen aangenomen dat HS in een vroeg stadium veel beter te genezen is dan in een later stadium, maar dat de vroege stadia moeilijker vast te stellen zijn. Een aantal complicaties van HS zijn behalve lokale en systemische infecties, secundaire anaemie en malaise; fibrosering van een geïnfecteerd gebied met als gevolg beperkte mobiliteit; anale en rectale fistelvorming en zelfs het ontstaan van een spinocellulair carcinoom (zoals bij elke chronische wond). Ook verschillende vormen van gewrichtsafwijkingen zijn beschreven bij patiënten met ernstige HS. Het gaat dan veelal om arthropathie van de grote gewrichten. Therapie De behandeling wordt in zijn algemeenheid als lastig beschouwd. De patiënt dient gewezen te worden op een aantal algemene hygiënische maatregelen. Orale medicamenteuze behandelingen met anti-androgenen, isotretinoïne (Roaccutane), acitretine (Neotigason) en dapson helpen onvoldoende of het effect is twijfelachtig of er is te weinig ervaring mee. Antibiotica zoals erytromycine, tetracycline, doxycycline, minocin, en dalacin zijn tijdens de kuur vaak wel effectief. Helaas zijn de medicamenten bijna nooit genezend en treedt er na stoppen van de therapie weer bijna altijd een recidief op. Heden ten dage wordt weer meer en meer een lokale therapie met resorcine crème toegepast. Het betreft een keratolytische (peeling) therapie zoals die al meer dan 100 jaar wordt toegepast in de dermatologie, met name bij acne. Hierbij wordt de concentratie gedurende 3 opéénvolgende weken verhoogd van 5- naar 10- naar 15% (zie tabel II). Met deze therapie verdwijnen de subjectieve klachten zoals pijn en schrijnend gevoel veelal binnen een week; bij uitgebreidere aandoening treedt er meestal een duidelijke afname van de klachten op. Overigens dient ook bij deze behandeling het (eventuele) enthousiasme van de patiënt getemperd te worden en moet hij/zij er op voorbereid worden dat er bij stoppen van het zalven er vroeg of laat weer een recidief kan optreden.ook kan er op een andere lokalisatie een nieuwe laesie ontstaan, wat door de patiënt ook vaak weer als een teleurstelling wordt ervaren. In de praktijk voldoet een onderhoudsbehandeling vaak goed, waarbij deze zalfbehandeling bijvoorbeeld gedurende 2 dagen per week wordt toegepast en bij eventuele hernieuwde activiteit van een laesie weer dagelijks. Deze behandeling leent zich ook uitstekend als nabehandeling bij chirurgische therapie zoals deroofing. 45
4 Het succes van chirurgische behandeling is afhankelijk van de mate van radicaliteit. Bekende chirurgische behandelingsmethoden zijn enerzijds incisie + drainage en anderzijds zeer uitgebreide excisie met genezing per secundam. Deroofing, een electrochirurgische methode waarbij sinusgangen zorgvuldig worden opengelegd, wordt momenteel door velen gezien als het beste compromis. Het gaat hierbij vooral om behandeling van recidiverende noduli en met name van sinussen. Tabel II: Recepten 1 t/m 3 voor week 1, 2, 3 en daarna. Recept 1 (week 1): R/ Resorcine 5%, Lanettecreme II FNA ad 15 g S/ 2 dd op aangedane huid aanbrengen. Recept 2 (week 2): R/ Resorcine 10% Lanettecreme II FNA ad 15 g. Recept 3 (week 3 en verder): R/ Resorcine 15% Lanettecreme II FNA ad 30 g. Conclusies 1. Bij HS is evenals bij acne het afsluiten van de follikelopening (folliculaire keratinisatie, plugging) het primaire proces en niet de ontsteking van de apocriene zweetklier. Acne inversa zou dan ook een betere term zijn van de aandoening. 2. HS is een multifactorieel bepaalde aandoening, waarbij recent is vastgesteld dat de overgrote meerderheid van de hoofdzakelijk vrouwelijke patiënten actieve rokers zijn. 3. Incisie en drainage van een nodus leidt tot (tijdelijke) verlichting van de pijnklacht maar nooit tot genezing (uit onderzoek wordt een recidiefpercentage van 100% vermeld). 4. Deroofing, het zorgvuldig openleggen van sinusgangen en noduli, wordt als het beste compromis beschouwd tussen enerzijds incisie + drainage en anderzijds zeer uitgebreide chirurgische ingrepen. 46
5 5. Een oude, veilige lokale keratolytische (peeling) therapie met resorcine, vroeger toegepast bij acne, wordt momenteel herontdekt als een rationele behandeling van HS. Deze behandeling leent zich uitstekend voor de dagelijkse (huisarts)praktijk. 47
6 LITERATUUR - Boer J, Dijkstra AT, Baar TJM, van der Meer JB. Hidradenitis suppurativa (acne inversa): lokale behandeling met resorcine. Ned. Tijdschr. voor Dermatologie en Venereologie 2001;11: Boom BW. Zijn er preventieve maatregelen te nemen bij hidradenitis? Vademecum 2001;19:nr. 40a. - Van der Wal VB, Bos WH. Chirurgische behandeling van acne ectopica met deroofing (methode Bos): Ned. Tijdschr. voor Dermatologie en Venereologie 2000;10: Jansen T, Altmeijer P, Pleweig G. Acne inversa (alias hidradenitis suppurativa ). Review. J. European Acad. Derm. Venereol. 2001;15: Van der Werth JM, Jemec GBE. Morbidity in patients with hidradenitis suppurativa. Br J Dermatol 2001;144: Hidradenitis Patienten Vereniging. Postbus 176, 6100 AD Echt. Secretariaat: Mw. E. Rozenboom. Ambyerstraat Noord 83, 6225 EB Maastricht. 48
7 49
8 50
Hidradenitis. Havenziekenhuis
Hidradenitis Hidradenitis supperativa is een chronische ontsteking van de haarzakjes. In deze folder leest u hoe de ziekte ontstaat en wat eraan gedaan kan worden. Wat is hidradenitis suppurativa (HS)?
Nadere informatieRichtlijn Hidradenitis 2017
Richtlijn Hidradenitis 2017 Patiëntenversie Colofon Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) Postbus 8552, 3503 RN Utrecht Telefoon: 030-2823180 E-mail: secretariaat@nvdv.nl De inhoud
Nadere informatieHidradenitis Suppurativa
1/5 Plastische Chirurgie Hidradenitis Suppurativa Inleiding Hidranenitis Suppurativa is een voortdurend terugkerende ontsteking van de zweetklieren, vooral de zweetklieren in de oksels en de liezen. Synoniem
Nadere informatieHidradenitis. Inleiding. Klinisch beeld. Dr. J. Mekkes, drs. R.J. Borgonjen. De richtlijn dateert uit 2010.
92 09 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Hidradenitis Dr. J. Mekkes, drs. R.J. Borgonjen De richtlijn dateert uit 2010. Inleiding De richtlijn hidradenitis maakt deel uit van de multidiciplinaire
Nadere informatieVragenlijst Dermatologie
The format and content has not been edited by ActaDV. Vragenlijst Dermatologie Invuldatum (dd/mm/jjjj).... /.... /........ Uw achternaam... Uw geboortedatum (dd/mm/jjjj).... /.... /........ Uw geslacht
Nadere informatieHidradenitis. Inleiding. Klinisch beeld. Dr. J. Mekkes, drs. R.J. Borgonjen
128 13 Hidradenitis Dr. J. Mekkes, drs. R.J. Borgonjen De richtlijn dateert uit 2010. Onderstaande samenvatting is herzien in 2014, zonder dat de essentie van de richtlijn is gewijzigd. Inleiding De richtlijn
Nadere informatieDeroofing/STEEPprocedure. De behandeling van hidradenitis suppurativa (acne ectopica)
Deroofing/STEEPprocedure De behandeling van hidradenitis suppurativa (acne ectopica) 2 Hidradenitis suppurativa (HS) is een chronische huidziekte. HS wordt ook wel acne inversa of acne ectopica genoemd.
Nadere informatieHidradenitis suppurativa (acne inversa): behandeling met deroofing en resorcine
274 Hidradenitis suppurativa (acne inversa): behandeling met deroofing en resorcine Jurr Boer, Wim H. Bos, Jan B. van der Meer Inleiding Hidradenitis suppurativa (HS) is een ziekteproces in gebieden met
Nadere informatieDeroofing/STEEP-procedure. bij Hidradenitis suppurativa
Deroofing/STEEP-procedure bij Hidradenitis suppurativa 2 Acne Ectopica (Hidradenitis suppurativa) Bij hidradenitis suppurativa (acne ectopica) is sprake van steeds terugkerende abcessen / ontstekingen
Nadere informatieBehandelen van acne inversa met deroofing
Behandelen van acne inversa met deroofing Inleiding In deze folder leest u wat deroofing is, hoe u zich kunt voorbereiden op de behandeling en waar u na de behandeling rekening mee moet houden. U heeft
Nadere informatieHidradenitis suppurativa
Hidradenitis suppurativa 1. Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd aan hidradenitis suppurativa in het ETZ TweeSteden of het ETZ Waalwijk. In deze folder leest u informatie over de operatie en krijgt
Nadere informatieJe moest eens (z)weten
Je moest eens (z)weten Gertjan Halbesma, plastisch chirurg, Catharina Ziekenhuis Hub Thijs, huisarts, Gezondheidscentrum Achtse Barrier Mandy Prins, dermatoloog, Maxima Medisch Centrum Aandoeningen van
Nadere informatieGranuloma annulare. Dermatologie. Beter voor elkaar
Granuloma annulare Dermatologie Beter voor elkaar 2 Wat is granuloma annulare? Granuloma annulare is een onschuldige huidafwijking, gekenmerkt door huidkleurige bultjes die een ring vormen (annulare betekent
Nadere informatieHidradenitis (Zweetklierontsteking)
1/5 Chirurgie Hidradenitis (Zweetklierontsteking) Inleiding Deze folder geeft u informatie over ontsteking van een zweetklier (hidranenitis) en de behandelmogelijkheden. Het is goed u te realiseren, dat
Nadere informatieHIDRADENITIS SUPPURATIVA (ACNE INVERSA, ACNE ECTOPICA) WAT BETEKENT HIDRADENITIS SUPPURATIVA?
HIDRADENITIS SUPPURATIVA (ACNE INVERSA, ACNE ECTOPICA) WAT BETEKENT HIDRADENITIS SUPPURATIVA? Hidradenitis suppurativa, ook wel acne inversa of acne ectopica genoemd, is een chronische ontsteking van de
Nadere informatieAcne. Sommige vormen van acné ontstaan door uitwendige factoren
Acne Hoe ontstaat het Acné wordt veroorzaakt door een ontsteking van de talgklierfollikel. Bij het ontstaan van acné spelen verschillende factoren een rol. In de meeste gevallen begint acné in de puberteit,
Nadere informatieBehandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa
Stand van zaken Behandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa Jascha E. Mooij, Leonie van 't Oost, Marjolein F. Leenarts, en Jan R. Mekkes Hidradenitis suppurativa is een chronische huidaandoening
Nadere informatieLichen planus. Dermatologie. Beter voor elkaar
Lichen planus Dermatologie Beter voor elkaar Lichen planus Wat is lichen planus? Lichen planus, ook wel lichen ruber planus genoemd, is een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen. Zowel mannen
Nadere informatieBetreft : Infliximab bij ernstige, therapieresistente hidradenitis suppurativa
Betreft : Infliximab bij ernstige, therapieresistente hidradenitis suppurativa 1. Vraagstelling De Centrale raad voor Beroep heeft het CVZ verzocht om te beoordelen of van het geneesmiddel infliximab (Remicade
Nadere informatieJan van Goyenkade HN Amsterdam. telefoon /17
Jan van Goyenkade 1 1075 HN Amsterdam telefoon 020 3055800 info@jvg.nl www.jvg.nl Hidradenitis suppurativa, ook wel acne inversa of acne ectopica genoemd, is een chronische ontsteking van de haarzakjes
Nadere informatieDermatologie. Lichen sclerosus
Dermatologie Lichen sclerosus 1 Wat is lichen sclerosus? Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening, waarbij de huid langzaam zijn elasticiteit verliest waardoor deze vast en strak aanvoelt en
Nadere informatieWat is de therapie en hoe is het beloop?
Lichen sclerosus Uw behandelend arts heeft Lichen Sclerosus bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden. Wat is het? Lichen sclerosus is
Nadere informatieAcne: je kan er wat mee! Marjan de Groot, dermatoloog Klinische avond 6 feb 2018
Acne: je kan er wat mee! Marjan de Groot, dermatoloog Klinische avond 6 feb 2018 Disclosure (potentiele) belangenverstrengeling voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven sponsoring of
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Acne vulgaris: Diagnostiek en behandeling. Acne vulgaris: Diagnostiek en behandeling. 1. Toelichting
Acne vulgaris: Diagnostiek en behandeling 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van mei 2007 (tweede herziening) Acne is een aandoening die gemakkelijk gediagnosticeerd kan worden
Nadere informatieacne Wat is acne? Wat zijn de verschijnselen? Hoe ontstaat het?
acne Acne vulgaris, kortweg acne genoemd, is de medische term voor jeugdpuistjes. Wat is acne? En hoe is het te behandelen? Dat en meer leest u in deze folder. Wat is acne? Bij acne zijn talgkliertjes
Nadere informatieHidradenitis suppurativa
Hidradenitis suppurativa Chronische ontstekingsziekte van de huid T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B
Nadere informatieAnaal abces Anale fistel
Anaal abces Anale fistel Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Inleiding Deze folder geeft u informatie over een anaal abces & anale fistel en
Nadere informatieNHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa Wichers IM, Bouma M 1
5 10 15 20 25 30 35 NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa Wichers IM, Bouma M 1 Kernboodschappen Hidradenitis suppurativa is een chronische recidiverende aandoening. De aandoening wordt soms laat
Nadere informatieDermatologie. Seborrhoïsch eczeem. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie Wat is seborrhoïsch eczeem? is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door roodheid en schilfering, die vooral voorkomt in het gezicht en op het behaarde hoofd. Geschat
Nadere informatieChirurgie. Haarnestcyste.
Chirurgie Haarnestcyste www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CHI065 / Haarnestcyste / 29-08-2017 2 Haarnestcyste In overleg met uw chirurg wordt
Nadere informatiep a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
Lichen Sclerosus Lichen Sclerosus Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening, waarbij de huid langzaam zijn elasticiteit verliest waardoor deze vast en strak aanvoelt en wit van kleur wordt.
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Het PAPA Syndroom Versie 2016 1. WAT IS PAPA 1.1 Wat is het? Het acroniem PAPA staat voor Purulente Artritis, Pyoderma gangrenosum en Acne. Het is een erfelijk
Nadere informatieDermatologie. Lichen sclerosus. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Lichen sclerosus Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is lichen sclerosus? Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening,
Nadere informatieRosacea Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie
Patiënteninformatie Rosacea Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie Rosacea Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie. U heeft een afspraak in Tergooi
Nadere informatieDe doelmatigheid en doeltreffendheid van de Nederlandse acne-zorg.
De doelmatigheid en doeltreffendheid van de Nederlandse acne-zorg. Femke de Vries MSc Onderzoeker/PhD Lectoraat Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie Hogeschool Utrecht femke.devries@hu.nl Inhoud
Nadere informatieSeborr hoïsch ecze em
Seborrhoïsch eczeem Wat is seborrhoïsch eczeem Seborrhoïsch eczeem is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door roodheid en schilfering, die vooral voorkomt in het gezicht en op het behaarde hoofd.
Nadere informatie6 maart 2014 Ian Faneyte. Ongemak van onder
Ian Faneyte Ongemak van onder Persoonlijke observatie Patienten met proctologische klachten komen veelal met een diagnose al in het hoofd en ook vaak met een verwachting van (chirurgische) therapie Patienten
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Het PAPA-Syndroom Versie 2016 1. WAT IS PAPA 1.1 Wat is het? Het acroniem PAPA staat voor Pyogenische Artritis, Pyoderma gangrenosum en Acne. Het is een
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Rosacea
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Rosacea z 1 Wat is rosacea? Rosacea is een veel voorkomende aandoening van het gezicht, vooral bij vrouwen boven de dertig. De
Nadere informatieDr. E.J. van Zuuren, drs. M.M.D. van der Linden, drs. R.J. Borgonjen, drs. M.F.E. Leenarts
Rosacea 22 223 Rosacea Dr. E.J. van Zuuren, drs. M.M.D. van der Linden, drs. R.J. Borgonjen, drs. M.F.E. Leenarts De richtlijn dateert uit 2010 en is geherformuleerd in 2012. Onderstaande samenvatting
Nadere informatieIntroductie Leidraad KvL Assessment in de Dermatologische Praktijk. Marinus van Praag St. Franciscus Gasthuis, Rotterdam
Introductie Leidraad KvL Assessment in de Dermatologische Praktijk Marinus van Praag St. Franciscus Gasthuis, Rotterdam Inhoud Inleiding - Een casus - Waarom KvL assessment? Organisatie KvL assessment
Nadere informatieZweetklieroperatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Zweetklieroperatie Uw arts heeft bij u een ontsteking aan uw zweetklier geconstateerd. Binnenkort wordt u hieraan geopereerd. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Hidradenitis
Nadere informatiePeri-anale fistel (Fistel bij de anus)
Peri-anale fistel (Fistel bij de anus) Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een peri-anale fistel (fistel bij de anus) en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieDermatologie. Patiënteninformatie. Psoriasis. Schubbenziekte. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Psoriasis i Patiënteninformatie Schubbenziekte Slingeland Ziekenhuis Wat is psoriasis? Psoriasis is een huidziekte met rode plekken en witte schilfers. U kunt deze plekken op uw hele lichaam
Nadere informatieWat zijn de klachten bij hydradenitis?
Zweetklieroperatie Wat is een hydradenitis? Een hydradenitis is een zweetklierontsteking. Over het gehele lichaam bevinden zich zweetklieren, die een rol spelen bij het transpireren of zweten. Dit zijn
Nadere informatieCutane oncologie. What s new? 13 juni 2013 Bauco van der Wal, Dermatoloog
Cutane oncologie What s new? 13 juni 2013 Bauco van der Wal, Dermatoloog Actinische keratose What s old? What s new? Wat is een actinische keratose? NVDV patiënteninformatie folder 2012 Actinische keratosen
Nadere informatieOntstoken zweetklier (Hidradenitis)
Ontstoken zweetklier (Hidradenitis) Uw behandelend arts heeft een ontsteking van een zweetklier (hidradenitis) bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden
Nadere informatieZweetklierontsteking. Hidradenitis
Zweetklierontsteking Hidradenitis 2 Uw huisarts arts heeft u voor de behandeling van een zweetklierontsteking naar de afdeling heelkunde van het CWZ verwezen. Deze folder geeft u informatie over wat de
Nadere informatiePatiënteninformatie. Rosacea. Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie terTER_
Patiënteninformatie Rosacea Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie 1234567890-terTER_ Rosacea Informatie over de huidaandoening rosacea en de mogelijke therapie. U bent op
Nadere informatieHidradenitis suppurativa Blok, Janine
Hidradenitis suppurativa Blok, Janine IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieChirurgie. Zweetklierontsteking.
Chirurgie Zweetklierontsteking www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Ligging en functie... 3 Zweetklierontsteking... 4 Diagnose en onderzoek... 4 Behandelingsmogelijkheden... 4 Operatie... 5 Mogelijke complicaties...
Nadere informatieNLNet Hét netwerk voor iedereen met lymfoedeem
NLNet Hét netwerk voor iedereen met lymfoedeem www.lymfoedeem.nl www.lipoedeem.net Wat is lymfoedeem Lymfoedeem is een ophoping van vocht in het lichaam die ontstaat door een probleem met het lymfestelsel.
Nadere informatieKwaliteit van leven bij Nederlandse patiënten met hidradenitis suppurativa (acne inversa)
446 artikelen Kwaliteit van leven bij Nederlandse patiënten met hidradenitis suppurativa (acne inversa) M. Benjamins 1, V.B. van der Wal 2, J. de Korte 3, J.P.W. van der Veen 4 1 Afdeling Dermatologie,
Nadere informatieWat is psoriasis? Hoe krijgt u psoriasis? Hoe ziet psoriasis eruit?
Psoriasis Wat is psoriasis? Psoriasis is een huidziekte met rode plekken en witte schilfers. U kunt deze plekken op uw hele lichaam krijgen. Vaak komt psoriasis in de familie voor. Psoriasis kan goed behandeld
Nadere informatieDermatologie. Seborrhoïsch eczeem. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Seborrhoïsch eczeem Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is seborrhoïsch eczeem? Seborrhoïsch eczeem is een huidaandoening waarbij
Nadere informatieOogverschijnselen bij de ziekte van Graves
Oogverschijnselen bij de ziekte van Graves Inhoudsopgave Inleiding... 1 Verschijnselen... 1 Het stellen van de diagnose... 2 Behandeling... 2 Complicaties van de behandeling... 3 Prognose... 3 Inleiding
Nadere informatieHidradenitis Suppurativa
Hidradenitis Suppurativa Richtlijn Colofon Richtlijn Hidradenitis Suppurativa 2017, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) Postbus 8552, 3503 RN Utrecht Telefoon: 030-2823182 E-mail:
Nadere informatieWondroos (erysipelas)
Wondroos (erysipelas) Dermatologie Beter voor elkaar 2 Wondroos (erysipelas) Wat is wondroos? Wondroos (officiële naam: erysipelas) is een ernstige bacteriële infectieziekte van de lederhuid en het onderhuidse
Nadere informatieAnale ingrepen INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN
Anale ingrepen INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD INLEIDING...4 HOE BEREIDT U ZICH VOOR?...4 ANAAL FISSUUR...5 PERIANAAL ABCES EN FISTEL...5 HAARNESTCYSTE OF SACROCOCCYGEALE CYSTE (SCC)...5 CONDYLOMATA...6
Nadere informatieNecrotiserende fasciitis vs Pyoderma gangrenosum
Necrotiserende fasciitis vs Pyoderma gangrenosum Eric Roovers Ziekenhuishygiënist Wondzorgcoördinator ZNA Middelheim casus Man, 47 jaar AC-luxatie 3de graad => LARS-reconstructie Ingreep op 24/5/2005 Slechte
Nadere informatieRichtlijn hidradenitis suppurativa
Richtlijn hidradenitis suppurativa Colofon Richtlijn Hidradenitis Suppurativa 2017, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) Postbus 8552, 3503 RN Utrecht Telefoon: 030-2823182 E-mail:
Nadere informatiePeriodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis
Nadere informatieZweetklierontsteking hydradentis
Zweetklierontsteking hydradentis 2 Inleiding Deze folder geeft u informatie over ontsteking van een zweetklier (hydradenitis) en de behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatiechemotherapie, en ook bij eventuele chirurgische behandeling, is een pre-operatieve diagnose van groot belang.
SAMENVATTING In 1986 stellen Polderman en Gigase na een bezoek aan noordelijk Togo en Ghana vast dat Oesophagostomum wormen zich bij geïnfecteerde mensen volledig ontwikkelen kunnen en dat infectieuze
Nadere informatieFotodynamische therapie bij basaalcelcarcinoom
Dermatologie Fotodynamische therapie bij basaalcelcarcinoom i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis De informatie in deze folder heeft tot doel u te informeren over fotodynamische therapie bij basaalcelcarcinomen
Nadere informatieHet bijzondere van een HSV-infectie is dat het virus levenslang in een slapende vorm in het lichaam aanwezig blijft.
Herpes Uw behandelend arts heeft een herpes infectie bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden. Wat is herpes? Herpes is een verzamelnaam
Nadere informatieZweetklierontsteking. Hidradenitis
Zweetklierontsteking Hidradenitis Uw huisarts arts heeft u voor de behandeling van een zweetklierontsteking naar de afdeling heelkunde van CWZ verwezen. Deze folder geeft u informatie over wat de chirurg
Nadere informatieFotodynamische therapie
Fotodynamische therapie (bij basaalcelcarcinoom) Dermatologie alle aandacht Fotodynamische therapie bij het basaalcelcarcinoom De informatie in deze folder heeft tot doel u te informeren over fotodynamische
Nadere informatieHoofdstuk 8. Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen
Hoofdstuk 8 Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen
Nadere informatieDermatologie. Gordelroos. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Gordelroos i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is gordelroos? Gordelroos (officiële naam: herpes zoster) is een huidaandoening, die veroorzaakt wordt door het varicella-zoster
Nadere informatieBehandeling van een anale fissuur Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis
Behandeling van een anale fissuur Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis Chirurgie Waregem_Versie 1_Jan 2016 Inleiding Deze folder geeft uitleg over de behandeling van een anale fissuur. Een anale
Nadere informatieZweetklierontsteking hydradentis
Zweetklierontsteking hydradentis 2 Inleiding Deze folder geeft u informatie over ontsteking van een zweetklier (hydradenitis) en de behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieZweetklieroperatie 1
Zweetklieroperatie 1 Inleiding Deze folder geeft u globale informatie over ontsteking van een zweetklier (hydradenitis). Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een aandoening de situatie
Nadere informatieZweetklierontsteking. Hydradenitis. Chirurgie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Zweetklierontsteking Hydradenitis Chirurgie Locatie Hoorn/Enkhuizen Zweetklierontsteking, hydradenitis Inleiding Deze folder geeft u informatie over een ontsteking van een zweetklier (hydradenitis) en
Nadere informatieDermatologie. Rosacea. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie Wat is rosacea? is een veel voorkomende chronische aandoening van het gezicht, die vooral gezien wordt bij vrouwen van middelbare leeftijd. De vier belangrijkste kenmerken
Nadere informatieAcitretine (Neotigason )
Acitretine (Neotigason ) Wat is acitretine? Acitretine (Neotigason ) is een geneesmiddel dat is afgeleid van vitamine A. Acitretine zelf wordt gebruikt vanaf 1988, daarvóór was er al ervaring opgedaan
Nadere informatieSyndroom van Sjögren. informatie voor patiënten
Syndroom van Sjögren informatie voor patiënten INLEIDING Uw arts heeft u verteld dat u lijdt aan het syndroom van Sjögren. In deze brochure leest u wat Sjögren syndroom is, welke de symptomen zijn, hoe
Nadere informatieOperatie aan een haarnestcyste. (sinus pilonidalis)
Operatie aan een haarnestcyste (sinus pilonidalis) Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een haarnestcyste en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieJuveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Juveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA) Versie 2016 1. WAT IS JUVENIELE SPONDYLARTROPATHIE/ENTHESITIS GERELATEERDE ARTRITIS
Nadere informatieInleiding Wat is een fistula ani? Wat is de oorzaak?
Peri-anale fistel 1 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een peri-anale fistel en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren
Nadere informatieDermatologie. Roaccutane. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Roaccutane Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat Roaccutane? Roaccutane is een medicijn dat wordt voorgeschreven voor (ernstige) acne.
Nadere informatieAnale intra-epitheliale neoplasie (AIN)
Anale intra-epitheliale neoplasie (AIN) Anale intra-epitheliale neoplasie of afgekort AIN zijn veranderingen in het anale slijmvlies die een voorstadium kunnen zijn van anuskanker. Hoe ontstaat AIN AIN
Nadere informatieHallux valgus (Vergroeiing van de grote teen)
Hallux Valgus Hallux valgus (Vergroeiing van de grote teen) Een hallux valgus is een voetafwijking waarbij de grote teen (hallux) naar buiten wijst. waardoor het eerste middenvoetsbeentje naar binnen wordt
Nadere informatieDermatologie. Patiënteninformatie. Herpes. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Herpes i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is herpes? Herpes is een verzamelnaam voor ziekten die veroorzaakt worden door het Herpes Simplex Virus (HSV). Dit is een van de meest
Nadere informatieZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis frozen shoulder
frozen shoulder 1 Inleiding De term frozen shoulder werd voor het eerst beschreven door de Amerikaanse chirurg Ernest Codman in 1934. De aandoening wordt zeer frequent beschreven in de medische literatuur
Nadere informatieZweetklierontsteking
Afdeling: Onderwerp: Chirurgie 1 Inleiding Deze folder geeft u informatie over ontsteking van een zweetklier (hydradenitis) en de behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatiePatiënteninformatie. Ziekte van Dupuytren
Ziekte van Dupuytren De ziekte van Dupuytren berust op woekering van bindweefsel in de handpalm waardoor de vingers krom trekken. Het is genoemd naar de Franse chirurg Dupuytren die het als eerste heeft
Nadere informatieFotodynamische therapie bij basaalcelcarcinoom
Dermatologie Fotodynamische therapie bij basaalcelcarcinoom i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis De teksten uit de folder zijn ongewijzigd overgenomen van Galderma. De informatie in deze folder
Nadere informatieLichen Sclerosus. Gynaecologie
Lichen Sclerosus Gynaecologie Lichen Sclerosus Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening, waarbij de huid langzaam zijn elasticiteit verliest waardoor deze vast en strak aanvoelt en wit van
Nadere informatieFistel bij de anus (peri-anale fistel)
Fistel bij de anus (peri-anale fistel) Uw behandelend arts heeft een fistel bij uw anus geconstateerd. Binnenkort wordt u hieraan geholpen. In deze brochure treft u informatie over de aandoening en behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieWat is seborrhoïsch eczeem? Hoe ontstaat seborrhoïsch eczeem?
Seborrhoïsch eczeem Wat is seborrhoïsch eczeem? Seborrhoïsch eczeem is een huidaandoening - met roodheid en schilfering - die vooral te zien is in het gezicht en op het behaarde hoofd. Seborrhoïsch eczeem
Nadere informatiePalpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog
Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes Kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs Kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop hebben jullie: Kennis
Nadere informatieChronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) Versie 2016 1. WAT IS CNO/CRMO?
Nadere informatieOperatie aan een haarnestcyste (sinus pilonidalis)
Operatie aan een haarnestcyste (sinus pilonidalis) Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een haarnestcyste en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieJeugdpuistjes en steenpuisten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Jeugdpuistjes en steenpuisten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Jeugdpuistjes (acne) 3 Klachten en symptomen 3 Oorzaken 3 Wanneer arts raadplegen
Nadere informatieHemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het?
Hemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het? Wie ben ik? Wat is hemochromatose? Hoe kom je eraan? Wat doe je eraan? Wat zijn de complicaties van? Hoe voel U zich? Open spreek
Nadere informatieAlopecia Areata. Dermatologie. Beter voor elkaar
Alopecia Areata Dermatologie Beter voor elkaar 2 Alopecia Areata Wat is alopecia areata? Alopecia areata betekent pleksgewijze kaalheid. Het is een ziekte van de haarwortels die overal op het lichaam kan
Nadere informatieProf. dr. P.C.M. van de Kerkhof, drs. R.J. Borgonjen
11 Acne Prof. dr. P.C.M. van de Kerkhof, drs. R.J. Borgonjen De richtlijn dateert uit 2010. Onderstaande samenvatting is herzien in 2014, zonder dat de essentie van de richtlijn is gewijzigd. Wel is er
Nadere informatieHet verwijderen van peri-anale fistels
Het verwijderen van peri-anale fistels Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en oorzaak van een peri-anale fistel en de meest gebruikelijke behandelingsmogelijkheden. Het is goed u
Nadere informatieSympatische Reflex Dystrofie (SRD)
Sympatische Reflex Dystrofie (SRD) Elk jaar worden er in Nederland 8000 nieuwe gevallen gemeld van mensen die, nadat ze bijvoorbeeld hun arm of been hebben gestoten, plotseling last krijgen van iets wat
Nadere informatie