2. OP WEG NAAR DE VEILIGHEIDSREGIO DIE MODERNE CRISES ADEQUAAT HET HOOFD KAN BIEDEN

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE 1. LEESWIJZER 1.1. Aanleiding en achtergrond 1.2. Informatie- en communicatietraject 2. OP WEG NAAR DE VEILIGHEIDSREGIO DIE MODERNE CRISES ADEQUAAT HET HOOFD KAN BIEDEN 2.1. Het kabinetsstandpunt Veiligheidsregio s 2.2. Beleidsplan Crisisbeheersing Bevindingen en aanbevelingen van de commissie Eenhoorn 2.4. Het bestuur is aan zet 3. DE KABINETSSTANDPUNTEN NADER BESCHOUWD 3.1. De regionalisering van het beheer van de brandweer 3.2. De integratie van de besturen van de regionale brandweer en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen 3.3. De regionalisering van de beheersaspecten van de rampenbestrijding 3.4. De (verplichte) bestuurlijke samenwerking tussen regionale brandweer, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen en de politie 3.5. De doorzettingsmacht van het regionaal hulpverleningsbestuur 3.6. Het versterken van de bevoegdheden van de regionaal commandant 3.7. De adviesrol van de regio bij pro-actie en preventie 3.8. De versterking van de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen 3.9. Financiën van de brandweerzorg en rampenbestrijding 4. WELKE VERANDERINGEN BRENGT DE VEILIGHEIDSREGIO MET ZICH MEE 4.1. Vrijwilligheid als fundament 4.2. Wat verandert er voor de vrijwilliger en de lokale brandweer 4.3. Waar is het lokale bestuur nog verantwoordelijk voor 4.4. Beheer en uitvoering van taken in de Veiligheidsregio 4.5. Wijzigingen op regionaal niveau 4.6. Kwaliteitsverbetering in de Veiligheidsregio

2 1. LEESWIJZER 1.1. Aanleiding en achtergrond Het kabinet heeft in april 2004 haar Kabinetsstandpunt Veiligheidsregio gepubliceerd. Naar aanleiding hiervan en naar aanleiding van een aantal andere landelijke en regionale ontwikkelingen is een regionaal visie-document opgesteld: Rotterdam-Rijnmond: Op weg naar de Veiligheidsregio die moderne crises adequaat het hoofd kan bieden Dit visie-document is op 13 oktober 2004 in een besloten vergadering van het Algemeen Bestuur van de Regionale Hulpverleningsdienst Rotterdam-Rijnmond (RHRR) aan de orde geweest. In het visiedocument zijn het kabinetsstandpunt, de bevindingen van de Bestuurlijke Denktank, de activiteiten met betrekking tot de Wet kwaliteitsbevordering rampenbestrijding en het Beleidsplan Crisisbeheersing als leidende beleidsdossiers nader uitgewerkt. De beleidsvoornemens voor deze regio om te kunnen voldoen aan de door de rijksoverheid beoogde situatie ten aanzien van de veiligheidsregio worden op een rij gezet. Wat is een veiligheidsregio? De veiligheidsregio is een gebied waarin wordt samengewerkt door verscheidene besturen en diensten ten aanzien van taken op het terrein van brandweerzorg, rampenbeheersing, crisisbeheersing, geneeskundige hulpverlening bij rampen en handhaving van de openbare orde en veiligheid. Hierbij is sprake van een territoriaal congruente indeling overeenkomstig de huidige indeling van de politieregio s. De samenwerking vindt plaats binnen een structuur die is gebaseerd op wettelijke regelingen en bestuursafspraken. Op verzoek van de burgemeesters is in aanvulling op het visie-document deze brochure opgesteld. In deze brochure zijn de hoofdlijnen van het visiedocument voor u op een rij gezet. Deze brochure is met name bedoeld voor personen die niet dagelijks met de materie van brandweerzorg en crisisbeheersing te maken hebben. Zonder in details te treden wordt duidelijk gemaakt welke verschuiving optreedt in de taken en verantwoordelijkheden van de bestuurders en op welke wijze de uitvoering van taken in de toekomstige Veiligheidsregio opgepakt gaat worden. In de hoofdstukken twee en drie wordt een samenvatting gegeven van het visie-document. In het visie-document geeft het bestuur haar visie op de toekomst op basis van de kabinetsstandpunten met in achtname van de bevindingen uit de bestuurlijke denktank. Het Algemeen Bestuur van de RHRR kiest ervoor om de regie in eigen hand te houden, de implementatie van de Veiligheidsregio vooral vanuit de praktijk en bestaande professionaliteit op te pakken en niet te wachten op (theoretische) concepten van het Rijk

3 In hoofdstuk vier wordt vervolgens ingegaan op een aantal kernvragen die naar voren komen: 1. Wat verandert er voor de lokale brandweer en voor de vrijwilliger? 2. Waar is het lokale bestuur nog verantwoordelijk voor? 3. Hoe wordt invulling gegeven aan beheer en uitvoering van taken in de Veiligheidsregio? 4. Welke wijzigingen vinden plaats op regionaal niveau? 5. Welke kwaliteitsverbetering wordt hiermee bereikt? 1.2. Informatie- en communicatietraject Deze brochure geeft informatie over de visie van het Algemeen Bestuur van de RHRR op de implementatie van de Veiligheidsregio. Hiermee worden alle colleges en raden van de gemeenten in de regio, alsmede de interne en externe partners in crisisbeheersing, geïnformeerd over de bestuurlijke en organisatorische wijzigingen die nodig zijn om in 2006 te kunnen spreken van een Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Deze brochure geeft in het kort de essentie van het visie-document weer. Eventuele vragen over deze brochure kunt u mailen naar de RHRR, info@rhrr.nl onder vermelding van: Veiligheidsregio. Definitieve besluitvorming over het visie-document zal plaatsvinden in de vergadering van het Algemeen Bestuur van 15 december In alle samenwerkingsgebieden zal hieraan voorafgaand een presentatie gehouden worden voor bestuurders en betrokken ambtenaren, zodat de visie en de consequenties besproken en toegelicht kunnen worden. Tegelijkertijd zal aan de adviesorganen van het bestuur een advies op het visie-document worden gevraagd. Het gaat dan om de RcvAB en het RegBOR, de kerngroep Crisisbeheersing en de Stuurgroep Gemeenten. Deze adviezen zullen worden betrokken bij de definitieve besluitvorming

4 2. OP WEG NAAR DE VEILIGHEIDSREGIO DIE MODERNE CRISES ADEQUAAT HET HOOFD KAN BIEDEN 2.1. Het kabinetsstandpunt Veiligheidsregio s In het Kabinetsstandpunt Veiligheidsregio s constateert het kabinet dat de veiligheidsrisico s in onze moderne complexe samenleving vragen om een overheid die duidelijk, daadkrachtig en consequent kan reageren. Dit vergt een bestuurlijke structuur die slagvaardig is en waarin democratische controle gewaarborgd is. Uit evaluatierapporten van recente rampen blijkt dat de bestuurlijke organisatie met betrekking tot rampen en crises onder de loep moet worden genomen. Gekeken moet worden naar taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en financiering. De complexiteit van de huidige taakverdeling maakt gezamenlijke voorbereiding op en optreden bij grootschalige incidentenbestrijding en rampenbestrijding moeilijk Beleidsplan Crisisbeheersing Recente incidenten en terroristische acties wereldwijd tonen aan dat de incidenten die de maatschappelijke orde bedreigen anders zijn dan voorheen. Voorbeelden daarvan zijn de terreurdreiging in het vervolg op de aanslagen van 11 september 2001 en de daarop volgende acties, evenals de recente aanslag in Madrid (2004). De terreur in Nederland is dichterbij gekomen. Een mogelijke uitbraak van pokken, de uitbraak van Sars en infectieziekten in het algemeen, de uitbraak van verschillende dierziekten, stroomstoringen en ICT-incidenten (computervirussen en hacking) zijn andere voorbeelden van mogelijke toekomstige incidenten in onze complexe samenleving. Tegen deze achtergrond heeft het kabinet in juni 2004 een beleidsplan crisisbeheersing gepubliceerd. In dit beleidsplan worden (voortbouwend op het concept van de veiligheidsregio) voorstellen gedaan voor de versterking van de voorbereiding op de crisisbeheersing op centraal en decentraal niveau. Het kabinet stelt in dit verband: Crisisbeheersing is van de periferie opgerukt naar het hart van de samenleving en daarmee een zaak van de hoogste politiek-bestuurlijke en maatschappelijke urgentie Bevindingen en aanbevelingen van de Commissie Eenhoorn De constateringen van het kabinet sluiten aan bij de bevindingen van de bestuurlijke denktank (Commissie Eenhoorn) die in 2003 is ingesteld door het Algemeen Bestuur van de RHRR. Opdracht van de denktank was om na te denken over de toekomstige lijn voor de bestuurlijke structuur van de RHRR. De Commissie Eenhoorn constateert dat in operationele zin de afgelopen jaren wel de nodige stappen zijn gezet. Zo zijn ondermeer verschillende operationele samenwerkingsafspraken op ambtelijk niveau ontwikkeld. Ook zijn er bottum-up zogenaamde samenwerkingsgebieden tot stand gekomen met gezamenlijke (bovengemeentelijke) preventie- en preparatieafdelingen. Tegelijk stelt de Commissie Eenhoorn vast dat de afstemming tussen de bestuurslagen minder goed ontwikkeld is. De belangrijkste knelpunten volgens de Commissie Eenhoorn Een onheldere verdeling van verantwoordelijkheden in drie bestuurslagen (regio, samenwerkingsgebied en gemeenten); Een gebrek aan bestuurlijke betrokkenheid; Het ontbreken van een gemeenschappelijke visie op de toekomst van de regionale hulpverleningsdienst

5 Aanbevelingen van de Commissie Eenhoorn De Commissie Eenhoorn heeft mede in relatie tot het kabinetsstandpunt voor de regio Rotterdam-Rijnmond een aantal belangrijke aanbevelingen gedaan. De Commissie Eenhoorn stelt voor: Kies voor twee bestuurlijke niveaus: de gemeente en de regio; Lokale repressie en preparatie (de basis-brandweerzorg) blijven gemeentelijk georganiseerd ten behoeve van een goede inbedding van de vrijwilliger; Gemeentelijke taken met betrekking tot rampenbestrijding, crisisbeheersing, specialistische onderdelen van de repressie, het niet-lokaal oefenen, pro-actie en preventie worden aan de RHRR opgedragen; De uitvoering van deze gemeentelijke taken door de regio kan geregeld worden door middel van een dienstverleningsovereenkomst; De uitvoering van deze taken dient zo dicht mogelijk bij de gemeenten georganiseerd te worden (niveau district / samenwerkingsgebied); Specialistisch personeel wordt geleidelijk overgebracht naar de RHRR uit overwegingen van kwaliteitsontwikkeling (MD-beleid) en het vitaal houden van de brandweerorganisatie. Daarnaast zijn twee uitgangspunten opgenomen: Bij overdracht van personeel geldt het beginsel: mens volgt taak; Een kwaliteitsslag wordt hiermee bereikt die budgettair neutraal kan verlopen. In de volgende twee figuren wordt eerst de bestuurlijke structuur in een twee-lagen model zichtbaar gemaakt en vervolgens de ambtelijke organisatie met een sub-regionale werkorganisatie dicht bij de gemeenten. Figuur 1: Bestuurlijk twee-lagen model regionaal RHRR DVO DVO lokaal gemeente BRW gemeente IGB gemeente De gemeenten nemen op basis van een dienstverleningsovereenkomst (dvo) tussen de gemeente en de RHRR producten af. Dit kan uiteenlopen van specifieke producten zoals preventie, operationele leiding officier van dienst of uitvoering specialistische taken tot en met het volledig overdragen van de brandweerzorg. Een gemeente kan intergemeentelijk zijn, zoals bijvoorbeeld de intergemeentelijke brandweer Waterweg

6 Figuur 2: Ambtelijke organisatie met een sub-regionale werkorganisatie regionaal RHRR regionaal DVO DVO Sub regionaal samenwerkingsgebied Uitvoering dicht bij de gem eenten samenwerkingsgebied lokaal gemeente BRW gemeente IGB gemeente De rode vakken geven de niveaus weer in de ambtelijke organisatie: het regionaal niveau voor specialistische beleidstaken, het subregionale niveau (samenwerkingsgebieden / districten) voor de uitvoering van taken dicht bij de gemeenten (preventie, preparatie, Officier van dienst en specialistische taken) en het gemeentelijke niveau voor uitvoering van de basis-brandweerzorg. Elk district staat onder leiding van een districtscommandant in regionale dienst. Deze is voor het bevoegd gezag van de gemeenten het eerste (en nabije) aanspreekpunt van de regio Het bestuur is aan zet De beleidsstandpunten van het kabinet zijn inmiddels door de Tweede Kamer onderschreven. Tezamen met de aanbevelingen van de Commissie Eenhoorn worden de volgende doelstellingen voor versterking van de brandweerzorg en crisisbeheersing onderscheiden: Versterking van de bestuurlijke aansturing van de rampenbestrijding en crisisbeheersing op regionaal en nationaal niveau; Versterking van de multi-disciplinaire en inter-sectorale samenwerking op regionaal niveau; Versterking van de witte kolom (Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen, rampen en crises (infectieziekten); Versterking van het regionale beheer van de brandweer; Het versterken van de transparantie van de verdeling van de bestuurlijke verantwoordelijkheden bij bovengemeentelijke en regionale samenwerking op het gebied van brandweerzorg en crisisbeheersing. Waar nodig zal deze versterking ondersteund worden door wet- en regelgeving. Wat betreft de eerste drie invalshoeken zijn primair de burgemeesters als bevoegd gezag over de regionale samenwerking op het gebied van rampen en crises aan zet. Dit zal vooral gestalte krijgen in de gemeenschappelijke regeling van de Regionale Hulpverleningsdienst Rotterdam-Rijnmond. De afzonderlijke gemeentebesturen blijven verantwoordelijk voor de dagelijkse brandweer en veiligheidszorg binnen de gemeente. De toekomstige taakafspraken en de verdeling van bevoegdheden ten behoeve van de bovengemeentelijke samenwerking bepalen in belangrijke mate de versterking van het regionaal beheer over de brandweer

7 3. DE KABINETSSTANDPUNTEN NADER BESCHOUWD Het kabinetsstandpunt over de veiligheidsregio gaat nader in op een 9-tal punten: De regionalisering van het beheer van de brandweer; De integratie van de besturen van de regionale brandweer en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen; De regionalisering van de beheersaspecten van de rampenbestrijding; De (verplichte) bestuurlijke samenwerking tussen regionale brandweer, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen en de politie; De doorzettingsmacht van het regionaal hulpverleningsbestuur; Het versterken van de bevoegdheden van de regionaal commandant; De adviesrol van de regio bij pro-actie en preventie; De versterking van de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen; Financiën van de brandweerzorg en rampenbestrijding. In de hierna volgende paragrafen wordt elk standpunt met de consequenties voor deze regio kort toegelicht. Bij de standpunten met de meeste impact wordt eerst de visie van het kabinet heel kort beschreven, worden de bevindingen van de Commissie Eenhoorn er naast gezet en wordt vervolgens een korte beschouwing gegeven over de invulling in de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond als uitgewerkt in het visie-document Regionalisering van het beheer van de brandweer Kabinetsstandpunt: Het beheer van de brandweer wordt verder geregionaliseerd. Aansluitend bij reeds lopende ontwikkelingen (ook in de RHRR-regio) kiest het kabinet ervoor dat officieren en specialistisch personeel in regionale dienst komen. Adequate uitvoering van taken vraagt een goede voorbereiding. Opleiding en oefening zijn hiervan belangrijke onderdelen. De regio zal zorg moeten dragen voor opleiding en oefening, zowel monodisciplinair als multidisciplinair. Het regiobestuur moet toezien op gelijkwaardige prestaties binnen het verzorgingsgebied en vervult daarmee een kwaliteitsborgende rol. De minister zal hiervoor kwaliteits- en prestatieeisen formuleren. Commissie Eenhoorn: De aanbevelingen van de bestuurlijke denktank sluiten aan bij de visie van het kabinet. Indien uitvoering van taken wordt overgedragen aan de RHRR geldt het beginsel: Mens volgt taak. De uitvoering van taken kan geregeld worden door middel van een dienstverleningsovereenkomst. Uitwerking in het visie-document: Personeel In elke gemeente wordt op basis van detachering voorzien in een lokale brandweercommandant die het boegbeeld is van de lokale brandweer en een nauwe relatie onderhoudt met de gemeentelijke organisatie. Voor brandweerofficieren en overige specialistisch personeel in regionale dienst zal MD-beleid ontwikkeld worden ten behoeve van de instandhouding van de vitaliteit van het brandweerpersoneel. Dit personeel zal vanuit de regionale context ten dienste staan van de gemeenten. Dit sluit aan bij een ontwikkeling die reeds op gang is gekomen binnen de RHRR. Het proces van overdracht van personeel zal gefaseerd gestalte krijgen waarbij oplossingen op maat ook mogelijk moeten zijn. In een deelproject personeel zal dit nader worden uitgewerkt en ter besluitvorming worden voorgelegd. Uiteraard is het mogelijk dat gemeenten besluiten om de gehele uitvoering van de brandweerzorg over te dragen aan de RHRR

8 Materieel, huisvesting en planvorming In het visie-document is nog niet verder geconcretiseerd in hoeverre bij taakoverdracht materieel en kazernes wel of niet overgedragen worden aan de regionale brandweer. Bij de verdere uitwerking van de basis-brandweerzorg en de nader te maken afspraken in dienstverleningsovereenkomsten zal bepaald moeten worden welke taken en uitvoering van taken waaronder ook materieel, huisvesting en planvorming op lokaal, subregionaal en of regionaal niveau beheerd en uitgevoerd gaan worden. Opleiding en oefening en kwaliteitsborging Binnen de regio wordt opleiden en oefenen al voor een groot deel regionaal uitgevoerd. De regionale bedrijfsschool zorgt voor de opleiding van manschappen en onderofficieren en het organiseren van mono- en multidisciplinaire oefeningen en het organiseren van trainingen voor sleutelfunctionarissen (officieren en bevelvoeders) gericht op het in standhouden van de vakbekwaamheid. De jaarlijkse certificering van officieren van dienst is een voorbeeld van een dergelijke borging van vakbekwaamheid. Het bestuur van de RHRR moet toezien op gelijkwaardige prestaties binnen het verzorgingsgebied van de RHRR. Kwaliteitsborging zal de komende jaren verder ontwikkeld moeten worden. In belangrijke mate wordt een aantal van de hierboven beschreven taken reeds uitgevoerd en is in de praktijk al veel geregeld. Door de taken specifiek in de gemeenschappelijke regeling op te nemen wordt de uitvoering ervan ook bestuurlijk geborgd Integratie van besturen van regionale brandweren en geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen In de regio Rotterdam-Rijnmond heeft deze samenvoeging en vorming van één hulpverleningsbestuur reeds in 1994 gestalte gekregen. Nader zal bezien moeten worden op welke wijze de bestuurlijke vormgeving van een sterke witte kolom, bestaande uit één regionale dienst voor openbare gezondheidszorg, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen en ambulancezorg gestalte zal moeten krijgen. In afwachting van de fusie van de GGD en, wat in een afzonderlijk traject onder leiding van de wethouders Zorg opgepakt zal moeten worden, blijven de GHOR en de AZRR/RHRR onderdeel van de RHRR Regionalisering van de beheersaspecten van de rampenbestrijding en crisisbeheersing Kabinetsstandpunt: Het toekomstig regionale hulpverleningsbestuur is verantwoordelijk voor de beleidsmatige en operationele processen ten aanzien van de rampenbeheersing. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden worden vastgelegd in de Wet rampen en zware ongevallen. In elk geval zullen de volgende taken bij het regionaal hulpverleningsbestuur worden ondergebracht: Het verplicht adviseren van gemeentebesturen voor welke objecten een rampbestrijdingsplan vastgesteld moet worden; Het verzorgen van de ambtelijke ondersteuning voor het gezag van de burgemeester in geval van een calamiteit; Het met de politie inrichten en in stand houden van een gemeenschappelijke meldkamer

9 Commissie Eenhoorn: Een van de aanbevelingen van de Commissie Eenhoorn is om de gemeentelijke taken m.b.t. rampenbestrijding, crisisbeheersing, specialistische onderdelen van de repressie aan de regio op te dragen. Uitwerking in het visie-document: Het regionaal hulpverleningsbestuur is als verlengd lokaal bestuur, verantwoordelijk voor de voorbereiding op de rampen- en crisisbeheersing. Hieronder valt ook de verantwoordelijkheid voor de geneeskundige hulpverlening bij rampen en de voorbereiding daarop. Daarnaast is het hulpverleningsbestuur, uitgebreid met de hoofdofficier van justitie en waar van belang rijksheren en dijkgraven, ook het crisisbestuur als bedoeld in de beleidsnota crisisbeheersing van het kabinet. De verantwoordelijkheid voor de beleidsmatige en operationele processen van de voorbereiding op rampenbestrijding en crisisbeheersing krijgt zijn beslag in de volgende producten die voor een groot deel reeds in de regio operationeel gerealiseerd, maar nog niet bestuurlijk geborgd zijn door: Het vaststellen van een regionaal crisisbeheersingsplan en (model) deelplannen voor de gemeentelijke processen; Gemeenten te adviseren voor welke objecten een rampbestrijdingsplan opgesteld moet worden, op basis van een regionaal risicobeleid; Zorg te dragen voor de totstandkoming en actualisatie van operationele procedures en regelingen als de Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdingsprocedure (GRIP); De ambtelijke ondersteuning van de gemeenten voor de verschillende deelprocessen te organiseren; De gemeenschappelijke (geïntegreerde) meldkamer in stand te houden. Bij het daadwerkelijk bestrijden van crises blijft het gezag over het optreden van de diensten op het grondgebied van de gemeenten volledig berusten bij de burgemeester. Indien een ramp of crisis betrekking heeft op het grondgebied van twee of meer gemeenten verzorgt, overeenkomstig de gemeenschappelijke regeling RHRR, de voorzitter van de RHRR als coördinerend burgemeester de bestuurlijke coördinatie tussen de gemeenten en afstemming van de inzet van de operationele diensten. Vooruitlopend op de wijziging van de Wet Rampen en zware ongevallen zullen de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het crisis- en hulpverleningsbestuur en de reeds bestaande operationele praktijk worden vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling van de RHRR Verplichte bestuurlijke samenwerking van regionale brandweer en GHOR met de politie Kabinetsstandpunt: Het kabinet stelt dat tussen het hulpverleningsbestuur en de regiopolitie samenwerkingsafspraken moeten worden gemaakt. Deze moeten een gecoördineerde voorbereiding op het gezamenlijk optreden in ramp- en crisissituaties bevorderen. Uitwerking in visie-document en koppeling aan het Beleidsplan Crisisbeheersing: In de dagelijkse praktijk krijgt deze samenwerking binnen de regio reeds enige jaren in ruime mate gestalte. Zo maken de politie, het openbaar ministerie, het havenbedrijf Rotterdam, de Milieudienst DCMR, de GHOR, de regionale brandweer en de OOV-adviseur van de coördinerend burgemeester deel uit van het regionaal beleidsoverleg rampenbestrijding (Regbor). Het Regbor geeft op directeuren-niveau in een maandelijks overleg invulling aan de multidisciplinaire afstemming en samenwerking binnen de crisisbeheersing. De leden van het Regbor zijn tevens de ambtelijke leden van de regionale veiligheidsstaf. Hiermee wordt een link gelegd naar het Beleidsplan Crisisbeheersing, want het Regbor vormt in feite de regionale - 9 -

10 veiligheidsdirectie als genoemd in dit beleidsplan. De multidisciplinaire samenwerking zal verankerd worden in de gemeenschappelijke regeling van de RHRR. Verder zal de gemeentelijke component in de diverse afstemmings- en samenwerkingsvormen goed verankerd moeten worden, waar deze op dit moment nog ontbreekt. Met de instelling van de stuurgroep gemeenten als vast adviesorgaan van het bestuur van de RHRR voor wat betreft de crisisbeheersing is reeds een eerste aanzet gedaan. Ook dit zal nader in de gemeenschappelijke regeling verankerd moeten worden. Wat betreft de bestuurlijke samenwerking tussen de hulpverleningsdienst en de regiopolitie bestaat nu al 1-op-1 een personele unie tussen het regionaal college en het bestuur van de RHRR. Om het in het Beleidsplan Crisisbeheersing genoemde crisisbestuur tot stand te brengen kunnen hier de hoofdofficier van justitie en naar behoefte rijksheren (met een adviserende stem) aan toegevoegd worden. Daarmee is ook op bestuurlijk niveau de samenhang tussen politie en hulpverlening geborgd. In de gemeenschappelijke regeling wordt het zogenoemde crisisbestuur verankerd Doorzettingsmacht van het regionaal hulpverleningsbestuur Kabinetsstandpunt: Naar de opvatting van het kabinet moet het hulpverleningsbestuur voldoende doorzettingsmacht krijgen. Besluitvorming mag niet afhankelijk zijn van de opvatting van een (kleine) minderheid van gemeenten. Doorzettingsmacht is van belang zowel bij de voorbereiding van rampen en crises, maar ook bij de voorbereiding van meer dagelijkse werkzaamheden, zoals grotere branden, incidenten en grootschalige evenementen. Uitwerking in visie-document: Wanneer de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de gemeenschappelijke regeling goed zijn verankerd is in voldoende mate voorzien in bestuurlijke doorzettingsmacht. Een dergelijke gewijzigde gemeenschappelijke regeling zal door de afzonderlijke gemeenteraden goedgekeurd moeten worden Versterking bevoegdheden regionaal commandant Het kabinet is van oordeel dat gekoppeld aan de doorzettingsmacht van het regionaal bestuur de positie van de regionaal commandant voor beheers- en operationele zaken versterkt moet worden. In de gemeenschappelijke regeling zal de reeds bestaande operationele werkelijkheid vastgelegd worden. De regionaal commandant moet kunnen beschikken over voldoende eenheden voor een adequate inzet bij grote incidenten en grootschalig optreden. Om een werkbare situatie te realiseren zal het treffen van een regionale verordening voor de organisatie en het beheer en de operationele procedures van de regionale hulpverleningsdienst in de gemeenschappelijke regeling opgenomen worden Pro-actie en preventie Kabinetsstandpunt: Aan de regio wordt een coördinerende rol toegeschreven op het gebied van pro-actie en preventie, waarbij overigens niet wordt getornd aan de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Voor de vergunningverlening voor bepaalde objecten/projecten is echter specifieke deskundigheid op regionaal niveau nodig. Het kabinet is voornemens deze adviestaak wettelijk te verankeren

11 Commissie Eenhoorn: De Commissie Eenhoorn onderschrijft het standpunt van het kabinet: de overdracht van gemeentelijke taken op het gebied van pro-actie en preventie aan de RHRR en het overbrengen van specialistisch personeel bij de regio. Daarbij geldt weer het beginsel: mens volgt taak. Uitwerking in het visie-document: De voornemens van het kabinet sluiten aan bij de reeds bestaande praktijk in deze regio. Zo bestaan er uit overwegingen van kwaliteit en continuïteit (regionale) bovengemeentelijke preventie afdelingen en vervult de afdeling Openbare Veiligheid van de RHRR adviestaken ten aanzien van complexe infrastructuur, vuurwerk en ruimtelijke ordening. Deze taken die in de praktijk opgedragen worden aan de regio zijn beperkt bestuurlijk verankerd in de zin dat de RHRR gevraagd en ongevraagd advies mag geven ten aanzien van preventie aangelegenheden. Het verdient aanbeveling om dit bij de wijziging van de gemeenschappelijke regeling explicieter te regelen Versterking GHOR Ten aanzien van de versterking van de GHOR gaat het kabinet in op de fusie van de GGD en op de schaal van de veiligheidsregio, de relatie met de RAV en het tot stand brengen van een sterke witte kolom waarvan ook de GHOR deel uitmaakt. De fusie van de GGD en in het Rijnmond gebied zal in een afzonderlijk traject gestalte krijgen. Vooralsnog is de keuze om de GHOR en de ambulancedienst AZRR/RHRR overeenkomstig de huidige situatie onderdeel te laten van de RHRR. Op een later tijdstip, zodra er sprake is van een regionale dienst openbare gezondheidszorg, wordt overwogen de GHOR en de ambulancedienst over te dragen aan de dan functionerende regionale dienst. Dan zal er ook duidelijkheid zijn op de visie van het kabinet op het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor de Volksgezondheid en de uiteindelijke vormgeving van de ambulancezorg, waartoe het kabinet onlangs een voorstel van Wet aan de Tweede Kamer heeft aangeboden Financiën van de brandweerzorg en rampenbestrijding In de visie van het kabinet blijft de financieringssystematiek een verantwoordelijkheid van de gemeenten, aangevuld met een gedeeltelijke financiering door het Rijk op basis van de Brede Doeluitkering. Aan deze doeluitkering kunnen prestatiecontracten worden verbonden. Het bestuur van de RHRR stelt zich op het standpunt dat de vorming van de veiligheids- en crisisbeheersingsregio uiteindelijk structureel budgettair neutraal moet zijn. Door interne verschuivingen binnen de bestaande begroting zullen middelen vrij gemaakt moeten worden om het proces van de vorming van de veiligheidsregio gestalte te kunnen geven

12 4. WELKE VERANDERINGEN BRENGT DE VEILIGHEIDSREGIO MET ZICH MEE De visie van het bestuur met betrekking tot de implementatie van het kabinetsstandpunt Veiligheidsregio, de aanbevelingen van de denktank en het Beleidsplan Crisisbeheersing in de regio Rotterdam-Rijnmond is in het hoofdstuk hiervoor uiteengezet. Door alle standpunten heen komen dezelfde vragen naar voren: Wat verandert er voor de lokale brandweer en de voor de vrijwilliger? Waar is het lokale bestuur nog verantwoordelijk voor? Hoe wordt invulling gegeven aan beheer en uitvoering van taken in de Veiligheidsregio? Welke wijzigingen vinden plaats op regionaal niveau? Welke kwaliteitsverbetering wordt ermee bereikt? In dit hoofdstuk wordt op deze vragen een antwoord gegeven, om zo duidelijker te maken welke veranderingen de veiligheidsregio met zich meebrengt Wat verandert er voor de lokale brandweer en voor de vrijwilliger? Het bestuur van de RHRR kiest voor een model dat stevig rust op twee pijlers. Eén met bekwaam beroepspersoneel en één met goed toegeruste vrijwilligers. Met name ten aanzien van de dagelijkse brandweerzorg verdient de lokale inbedding van de brandweer en de vrijwilliger daarbij bijzondere aandacht. De vele vrijwilligers binnen de brandweer vormen maatschappelijk gezien een groot goed. Het is van belang dit vooral te behouden. De veiligheidsregio heeft mede als doelstelling dat alle vrijwilligers ook in de toekomst naast hun reguliere baan nog vrijwilliger bij de brandweer kunnen en willen zijn. Veel oefenen voor iets wat niet of slechts zeer zelden komt, kan bijvoorbeeld voor vervreemding zorgen. Het verlies van het vrijwilligersdeel bij de brandweer zou bovendien grote organisatorische en financiële consequenties hebben. Het is daarom belangrijk om de basis-brandweerzorg eenduidig te formuleren. De basisbrandweerzorg betreft alle taken die lokaal uitgevoerd worden. Het opleidings- en oefenbeleid moet hierop worden afgestemd zodat geen sprake is van overtollige ballast. Ook zal worden benoemd wat de echte specialismen zijn en op welke schaal (mede in verband met ervaringsopbouw) deze georganiseerd moeten worden. De lokale taken die uit een oogpunt van continuïteit, kwaliteit en efficiency beter op een bovenlokale schaal georganiseerd kunnen worden, worden bij de Veiligheidsregio neergelegd op basis van een dienstverleningsovereenkomst tussen de gemeente en de veiligheidsregio. De veiligheidsregio zal deze taken vervolgens zo dicht mogelijk bij de gemeenten organiseren. Dit hoeft niets af te doen aan de eigenheid van het lokale brandweerkorps. Het lokale brandweerkorps blijft, net als nu, verantwoordelijk voor lokale repressie en preparatie. Daar waar een gemeente nu voor een bepaalde organisatievorm kiest omdat dit de vrijwilligheid ten goede komt, zal dat in de toekomst ook zo kunnen zijn. Wel wordt er door het regionaal bestuur toegezien op de kwaliteit en capaciteit van de lokale korpsen. De ontwikkeling van de veiligheidsregio moet ertoe leiden dat de kwaliteit van de inzet van de brandweer toeneemt onder gelijktijdige afname van de kwetsbaarheid. Voorwaarden voor een goed werkend vrijwilligerscontingent bij de brandweer zijn: een goede lokale inbedding, vakkundige opleiding en training, het sociale aspect en regelmatige inzet bij de uitruk. Vrijwilligheid is geen vrijblijvendheid. De vrijwilliger moet worden gezien als een brandweerman of -vrouw in deeltijd

13 4.2. Waar is het lokale bestuur nog verantwoordelijk voor? In de Veiligheidsregio zal het lokale bestuur verantwoordelijk blijven voor de wettelijke taken ten aanzien van de brandweerzorg. Dit geldt zowel voor de taken die lokaal uitgevoerd worden als voor de taken die bovenlokaal uitgevoerd worden. Lokale repressie en de hiermee verbonden preparatie, de zogeheten basis-brandweerzorg, wordt lokaal uitgevoerd. Het minimum niveau van de basis-brandweerzorg wordt regionaal vastgesteld. De eindverantwoordelijkheid voor de lokale brandweerzorg blijft bij het gemeentebestuur, ook als men er voor kiest om alle taken m.b.t. de gemeentelijke brandweerzorg te laten uitvoeren door de regio. In de dienstverleningsovereenkomst tussen gemeenten en de regio zullen prestaties en kengetallen opgenomen worden, zodat een gemeente de uitvoering van de regio kan toetsen aan gemaakte afspraken. Het optreden van de brandweer blijft vanzelfsprekend plaatsvinden onder het gezag van de burgemeester, ook ten aanzien van taken die uitbesteed zijn aan de regio op basis van een dienstverleningsovereenkomst. De verantwoordelijkheid ten aanzien van de crisisbeheersing wordt in de veiligheidsregio bij het hulpverleningsbestuur neergelegd (preparatieve fase) Hoe wordt invulling gegeven aan beheer en uitvoering van taken in de Veiligheidsregio? In het kader van kwaliteit, uniformiteit en afstemming van beleid is het van belang om de bovenlokaal georganiseerde taken op basis van een dienstverleningsovereenkomst bij één en dezelfde organisatie neer te leggen (de Veiligheidsregio). De bovenlokale uitvoering van taken zal zo dicht mogelijk bij de gemeenten georganiseerd blijven. Er zijn meerdere terreinen waarop individuele gemeenten onvoldoende kritische massa kunnen organiseren. Voor de uitvoering van bepaalde taken lijkt een bovenlokale schaal gewenst, zoals nu al het geval is met de preventiesamenwerking. Andere taken lenen zich meer om op regionale schaal te organiseren of zelfs op een bovenregionale schaal. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ontsmetting van de bevolking tegen de gevolgen van nucleaire, biologische en chemische incidenten. Voor elke taak zal bekeken worden op welke schaal deze het best georganiseerd kan worden. Een totaal-overzicht van taken en activiteiten (brandweerzorg en crisisbeheersing) zal in het kader van het project Veiligheidsregio opgesteld worden. De meest optimale schaal van organisatie per activiteit zal daarbij bepaald (en vastgesteld) worden Welke wijzigingen vinden plaats op regionaal niveau? De gemeenschappelijke regeling zal aangepast worden. Reeds bestaande ambtelijke afspraken op het gebied van opleiding, oefenen en multidisciplinaire afstemming zullen in de gemeenschappelijke regeling bestuurlijk geborgd worden. Het bestuur van de veiligheidsregio (crisisbeheersingsbestuur) zal verantwoordelijk worden voor het beleid en de operationele uitvoering van crisisbeheersing. Vooruitlopend op de aanpassing van de Wet rampen en zware ongevallen zullen ook deze taken opgenomen worden in de gemeenschappelijke regeling, zodat dit bij het van kracht worden van de wetgeving reeds geoperationaliseerd is. In het licht van de actuele situatie verdient het gelijk oplopen van wetswijziging en het operationaliseren aanbeveling

14 4.5. Welke kwaliteitsverbetering wordt met de Veiligheidsregio bereikt? Het bestuur van de veiligheidsregio/crisisbestuur wordt verantwoordelijk voor de operationele en beleidsmatige processen en heeft in dit kader de volgende taken: Het vaststellen van het beleid ten aanzien van de crisisbeheersing Het vaststellen van operationele procedures en uitvoeringsregelingen Het verstrekken van een bindend advies ten aanzien van het gemeentelijke basisbrandweerzorgniveau. Elke gemeente moet hieraan in beginsel uitvoering geven, maar uiteraard blijft het budgetrecht van de gemeenteraad van doorslaggevende betekenis. Het vaststellen van een regionaal dekkingsplan, waarmee een minimum-niveau wordt vastgesteld voor de basistaken en de specialistische taken. Het regionaal bestuur zal toezien op de kwaliteit en de uitvoering van alle taken op het gebied van crisisbeheersing en dit ook rapporteren aan de gemeentebesturen. Een en ander sluit aan bij de nu al bestaande praktijk van regionale audits op basis van het normenboek en de ontwikkelingen ten aanzien van benchmarking. Met name de kwaliteitsborgende rol van het hulpverleningsbestuur zal op termijn moeten leiden tot een kwaliteitsverbetering in alle schakels van de veiligheidsketen, van basisbrandweerzorg tot en met crisisbeheersing