Volumes en ketenstappen

Transcriptie

1 Volumes en ketenstappen Kennisinstituut Duurzaam Verpakken Kunststof collegetour 23 november 2017 Dick Zwaveling ketenstappen - 1

2 Vragen van deelnemers ketenstappen - 2

3 College Leerdoelen Inhoud Onderzoeksvragen Onderzoeksaanpak Kwantitatief: volumes Kwalitatief: kwaliteit, prikkels en ontwikkelingen Bespreking: ideeën, vragen, observaties, Toets ketenstappen - 3

4 Leerdoelen: de onderzoeksvragen Voor het opstellen van dit rapport is de kunststofketen in beeld gebracht aan de hand van de volgende vijf hoofdvragen. Overzicht huidige situatie van de kunststofverpakkingsketen 1. Wat zijn de volumina kunststofverpakking (en eventuele toevoegingen van niet-verpakkingen) per ketenstap per jaar? 2. Welke aandachtspunten (mechanismen) zijn er per ketenstap met betrekking tot de kwaliteit van het uiteindelijke recyclaat? 3. Bestaande prikkels in de kunststofketen. Doorkijk naar 2022 (forecasting) 4. Wat zijn de te verwachte ontwikkelingen van de kunststofstromen uit huishoudens en bedrijven voor de komende vijf jaar (tot eind 2022)? Elementen die bijdragen aan een overkoepelend eindbeeld van de kunststofverpakkingsketen 5. Welke aspecten dragen bij aan een beeld van hoe de kunststofverpakkingsketen er uit zou moeten zien, vanuit de basishypothese van het KIDV-onderzoek? Kwantitatief (deel 1) Kwalitatief (deel 2) ketenstappen - 4

5 Onderzoeksaanpak Scope en uitgangspunten Raamwerk voor een gestructureerde inventarisatie en presentatie Bestaande bronnen: literatuuronderzoek + gegevens Afvalfonds Verpakkingen ketenstappen - 5

6 Scope en uitgangspunten Kunststofketen in Nederland (+ sortering / recycling daarbuiten) Verpakkingen / niet-verpakkingen: Alle kunststofverpakkingen en die kunststof nietverpakkingen, die met kunststof worden ingezameld door gemeenten. Gegevens over 2015, dan wel zo goed mogelijk naar 2015 doorgerekend Kunststof schoon en droog (correctiefactoren uit onderzoeken RWS / WUR) ketenstappen - 6

7 Raamwerk informatie per ketenstap in de kunststofketen ketenstappen - 7

8 Raamwerk informatie per ketenstap, langs meerdere dimensies Bij elke ketenstap de informatie die van belang is: Bij de ketenstappen is een inventarisatie uitgevoerd aan de hand van meerdere dimensies: Kanaal Huishoudelijk Bedrijfsmatig Type PET PE (HD) PE (LD) PP Gebruik Verpakking Product (niet-verpakking) ketenstappen - 8

9 Idealiter: voor alle cellen elk input- en output-cijfer 7 X 3 X 8 X 5 Ketenstap Kanaal Type Gebruik Fabricage Huishoudelijk afval PET Verpakking Distributie Bedrijfsafval PE (HD) Bouw Gebruik Onbekend PE (LD) Automotive Afdanking PP Electr. Inzameling EPS Overig Verwerking Toepassing Mix Overig 7 x 3 x 8 x 5 x 6 = cijfers ketenstappen - 9

10 Echter: de relevantie van uitsplitsing varieert per ketenstap Extractie Raw Material (nafta -> monomeer) Productie (resin) PET PP PE (HD) PE (LD) anders weinig data veel data weinig data Product Fabricage Distributie Product + verpakking Verpakking Product wordt gebruikt Gebruik Verpakking wordt geleegd Afdanking Via inzamelsysteem Via restafval Via zwerfafval veel data weinig data veel data Inzameling Bronscheiding / statiegeld Bronscheiding / Plastic Heroes Restafval Sortering Verwerking Nascheiding + Sortering Toepassing Energieterugwinning Recycling Stort Recycling PET PP PE (HD) PE (LD) anders weinig data veel data weinig data ketenstappen - 10

11 Veel bronnen, maar overall dekking, uniformiteit / vergelijkbaarheid is beperkt Het aantal bronnen over kunststof is onbeperkt Veel bronnen maken gebruik van informatie uit andere bronnen T.a.v. rapportagejaren, definities, scope, etc. zijn er veel verschillen Sommige delen van de kunststofketen zijn veel onderzocht (huishoudelijk kunststof, vanaf afdanking tot toepassing), over andere delen is er weinig informatie (fabricage, andere toepassingen, ) Voor elk onderdeel van de keten zijn er andere belangen / behoeften om gegevens vast te leggen Ook is er sprake van afgeleide cijfers (gerecycled, dan ook ingezameld => risico op cirkelberekeningen) De cijfers zijn grotendeels niet te achterhalen [1] Samenstelling van het huishoudelijk restafval, sorteeranalyses 2014, Rijkswaterstaat, november 2015 [2] Monitoring Verpakkingen Resultaten inzameling en recycling 2014, Afvalfonds Verpakkingen, juli 2015 [3] Monitoring verpakkingen resultaten inzameling en recycling 2013, Nedvang, juli 2014 [4] Samenstelling van gescheiden ingezameld kunststofverpakkingen, WUR, 2014 [5] Zwerfafval, Milieu Centraal, juni 2015 [6] Benchmark Huishoudelijk Afval, RWS & NVRD, januari 2016 [7] Kosten statiegeldsystemen voor grote PET-flessen, CE: G.E.A. Warringa, S.J. Aarnink, G.C. Bergsma, 2014 [8] Analyse Nederlands statiegeldsysteem voor PET flessen, E.U. Thoden van Velzen en H.E.J. Bos-Brouwers WUR, 2012 [9] Verschillenanalyse rapporten WUR en CE Delft over kosten statiegeldsysteem, R.A.W. Albers A.M.M. Ansems TNO, 2014 [10] Onderzoek nascheiding, KplusV, op te leveren in 2016 was beoogd als bron, uiteindelijk niet beschikbaar [11] Kostenonderzoek nascheiding kunststofverpakkingen uit huishoudelijk afval, KPMG, 2010 [12] Feitenrapport nascheiding, IenM, 2012 [13] Argumentenkaart bron- en nascheiding, LCKVA, 2015 [14] Onderzoek naar kunststof niet-verpakkingen in gesorteerde kunststofproducten, Eureco Terschuur & WUR, 2016 [15] Overzicht van alle haal- en brengsystemen in NL voor 2016, Afvalfonds Verpakken [16] Transitie-agenda voor gemeentelijk afvalbeheer, DRIFT, ARCADIS en IMI, 2014 [17] LCA: recycling van kunststof verpakkingsafval uit huishoudens, CE Delft, 2011 [18] Milieueffectanalyse van de Raamovereenkomst Verpakkingen, TNO en CE Delft, 2015 [19] Kunststofverpakkingsafval van inzamelen naar spontaan hergebruik, U. Thoden van Velzen, J. Groot en H. Bos-Brouwers WUR, 2012 [20] Draagvlak scheiden drankenkartons bij Nederlanders, Motivaction, 2013 [21] Kostenstudie naar de keten van brongescheiden kunststofverpakkingsafval uit huishoudens aanvullend onderzoek, PWC, 2014 [22] Kostenstudie naar de keten van brongescheiden kunststof verpakkingsafval uit huishoudens, PWC, 2013 [23] Benchmarkonderzoek inzameling kunststof verpakkingsafval gemeenten, PWC, 2011 [24] Technisch haalbare sorteer-rendementen met gescheiden ingezamelde kunststofverpakkingen van Nederlandse huishoudens, Thoden van Velzen WUR, 2014 [25] Hoogwaardige recycling, RWS, [26] PET recycling in beeld, SAV, [27] Mechanical Recycling of Plastic Packaging Waste, TU Eindhoven, 2014 [28] Insights into the complex issue of recycling plastic packaging waste, WUR, 2013 [29] The New Plastics Economy Rethinking the future of plastics, World Economic Forum, Ellen MacArthur Foundation and McKinsey & Company, 2016 [30] Routekaart NRK , Berenschot, 2012 [31] Duurzaam Door met de Kunststof Keten, In De Keten, 2015 [32] The effectiveness of Dutch municipal recycling policies, Tinbergen Institute, 2014 [33] Forecast Volumina Kunststofrecycling: scenario verkenningen 16 & 17 was beoogd als bron, uiteindelijk niet beschikbaar [34] Een verkennend onderzoek naar de haalbaarheid en wenselijkheid van doelstellingen met betrekking tot recycling en preventie van huishoudelijk afval, CPB, 2016 [35] Recycling van kunststof legt het af tegen energieterugwinning, Nillesen, Dijkgraaf, Gradus en van Koppen, 2015, Economisch Statistische Berichten, vol. 100 (4707): [36] Kosten en omvang zwerfafval, KplusV, 5 juni 2015 [37] Plastic waste inputs from land into the ocean, Jambeck e.a., Science, 13 februari 2015 (inclusief onderliggend datasheet) [38] Study to support the development of measures to combat a range of marine litter sources, Report for European Commission DG Environment, Eunomia, 29 januari 2016 [39] Plastics the Facts 2015, An analyses of European plastics production, demand and waste data, PlasticsEurope, 2015 [40] IVC activiteitenverslag 2014, Interregionale Verpakkingscommissie, 2014 [41] Notitie Recycling van Kunststof verpakkingen uit grof huishoudelijk afval, Kunststof Recycling Van Werven B.V., september 2014 [42] Rapportage Onderzoek kunststof afdankstromen in Nederland, Berenschot, december 2011 [43] Resultaten van de Pilot Drankenkartons, Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 27 december 2013 [44] Afvalverwerking in Nederland, gegevens 2014, Rijkswaterstaat, november 2015 [45] Scenarios study on post-consumer plastic packaging waste recycling, WUR, 2013 [46] Post-Consumer Plastic Waste Management in European Countries 2012 PlasticsEurope, oktober 2013 (situatie Nederland - gebruik voor werkgroep Ketenakkoord: Meer en Betere Recycling) [47] Van Afval Naar Grondstof: het sluiten van de kunststofketen, vooronderzoek opstellen innovatie- en opleidingsagenda voor de rubber- en kunststofindustrie, DPI Valuecentre, maart 2014 [48] Monitoring Verpakkingen Resultaten inzameling en recycling 2015, Afvalfonds Verpakkingen, 28 juli 2016 [49] Beoordeling rapporten kunststofketen onderzoek, KiDV, 26 juli 2016 [50] Evaluatie van de werking van het instrument producentenverantwoordelijkheid in het afvalbeleid - Oorzaken en analyse van conflictvorming, Rijksadvies, december 2010 [51] De milieueffecten van de verpakkingenbelasting, CE Delft, augustus 2010 ketenstappen - 11

12 En cijfers zijn ook een kwestie van perspectief! ketenstappen - 12

13 De kunststofketen - kwantitief Volumes ketenstappen - 13

14 De kunststof keten in één oogopslag ketenstappen - 14

15 Ketenstappen overall beeld gewichten verpakkingen (schoon/droog, kton, 2015) 228,1 AEC Virgin? Toepassing 244,8 Fabricage Distributie 711,0-829,5 477 Opvallende punten Tussen fabricage en output distributie ( op de markt ) significant verschil Vanaf output distributie tot input toepassing zo goed als geen verschil Geen cijfer over output recycling naar input fabricage / verpakking Verwerking Gebruik 472,9 Inzameling Afdanking Veegafval? Zwerfafval 8,3 ketenstappen - 15

16 De kunststofketen - kwalitatief Kwaliteit Prikkels Ontwikkelingen ketenstappen - 16

17 Kwalitatieve analyse kunststofketen - kwaliteit Fabricage Distributie Gebruik Afdanking Inzam eling Virgin vervangen: continue, Beter scheiden / grote stroom recyclaat inzamelen = Verminderen gevoeligheid productieproces Additieven t.b.v. functionaliteit Food contact recyclaat Design for recycling beter sorteren Verminderen vervuiling = meer sorteren / recyclen Verwerking Kleine deelstromen Grenzen aan sorteertechnieken Variaties in inputmateriaal Vervuiling bepaalt kwaliteit output Kwaliteitsstandaar den: nodig maar lock in? Toepassing Continuïteit in/output nodig (investeringen) Inclusies in materiaal Hoge kwaliteit output = meer uitval Kwaliteit en kwantiteit: uitruil of versterking? Continuïteit samenstelling vs. flexibiliteit? Kwaliteitsstandaarden: nodig maar lock in? ketenstappen - 17

18 Kwalitatieve analyse kunststofketen - ontwikkelingen Fabricage Distributie Gebruik Afdanking Inzameling Verwerking Toepassing Afname gewicht Complexere kunststoffen (multi, additieven,..) Nieuwe typen kunststoffen (bio, smart, ) Kleinere verpakkingen: minder materiaal, maar lastiger sorteerbaar Groei inzameling Kwantiteit Verontreiniging Toename schaalgrootte sorteerders Marktdominantie sorteerders: enkele partijen, veel leveranciers, veel afnemers - oligopsony richting gemeenten - oligopoly richting recyclers Toename schaalgrootte en professionalisering recyclers Toename aanbod NL en buitenland (beleid, wetgeving) Verticale (keten-) integratie Innovatie in kunststof, 'jong' materiaal ketenstappen - 18

19 Kwalitatieve analyse kunststofketen - prikkels Fabricag Distributie e Concurren Minder = goedkoper tie met virgin Producentenverantwoordelijkheid: - producent: verplichting, minimum prestatie ivm kosten - (lokale) overheden: zo veel mogelijk kosten verleggen - verwerkers: maximale hoeveelheid vanwege omzet Prijselasticiteit afvalbeheersbijdr. - verhoging 2016 met 65% had geen effect op op de markt; - onderzoek 2010: nog eens factor 3 hoger dan tarief 2016 Gebru Afdanking ik Herge Waarde bruik materiaal Kunstmatige waarde (statiegeld = eigen geld terug) Alternatief (diftar, omgekeerd inz.) is duurder in geld / tijd Alternatief (op straat gooien) mag niet InzamelinVerwerking Toepassing g Minimaal voldoen Concurrentie op prijs / aan kwaliteit: kwaliteit (geen premium op sturing op recycling) ondergrens Kwantiteit Meer = efficiënter: Bestaande business voldoet: = zo veel mogelijk waarom investeert een vergoeding verwerken tegen zo recycler in moeilijke, dure + geen laag mogelijke stromen? kosten kosten per eenheid restafval Bestaande business voldoet: waarom innoveert een recycler voor betere kwaliteit als de benefit elders in de keten ligt? Concurrentie recycling met verbranding Gericht op kwantiteit, niet kwaliteit ketenstappen - 19

20 Bespreking: observaties, ideeën, vragen, Wat valt op? Welke vragen roept het op? En wat voor ideeën? ketenstappen - 20

21 Vragen van deelnemers ketenstappen - 21

22 Huiswerk Wat is er nog te doen? ketenstappen - 22

23 Nog vragen, tips, suggesties of behoefte aan meer informatie? Dick Zwaveling - d.zwaveling@rensus.eu Rensus ketenstappen - 23