De Commissie heeft op 22 september 2011 een mededeling over het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik in Europa ingediend 1.

Transcriptie

1 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 9 december 2011 (14.12) (OR. en) 18346/11 ENV 940 POLGEN 228 ENER 399 TRANS 357 MAR 160 RECH 428 COMPET 603 ECOFIN 877 AGRI 860 PECHE 387 NOTA van: het secretariaat-generaal aan: de Raad nr. vorig doc.: 17847/11 ENV 911 POLGEN 218 ENER 387 TRANS 339 MAR 155 RECH 403 COMPET 568 ECOFIN 838 AGRI 822 PECHE 365 nr. Comv.: 14632/11 ENV 710 POLGEN 140 ENER 300 TRANS 245 MAR 116 RECH 314 COMPET 413 ECOFIN 620 AGRI 624 PECHE COM(2011) 571 definitief Betreft: Stappenplan voor een efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa - Ontwerp-conclusies van de Raad De Commissie heeft op 22 september 2011 een mededeling over het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik in Europa ingediend 1. In het stappenplan worden doelstellingen op middellange en lange termijn bepaald om tot efficiënt hulpbronnengebruik te komen in het kader van de Europa 2020-strategie en het vlaggenschipinitiatief "efficiënt gebruik van hulpbronnen" / /11 kei/ngs/rb 1 DG I 1A NL

2 Het stappenplan bestrijkt een groot aantal gebieden - energie, vervoer, klimaatverandering, industrie, grondstoffen, landbouw, visserij, biodiversiteit en regionale ontwikkeling. In een langetermijnvisie voor 2050 worden in het stappenplan mijlpalen voor 2020 uitgezet, waarbij telkens wordt vermeld wat nodig is om tegen die datum geleidelijk tot efficiënt hulpbronnengebruik en duurzame groei te komen. Voor iedere mijlpaal wordt beschreven welke acties op korte termijn (2012 tot 2020) noodzakelijk zijn om dit proces op gang te brengen. Voorgesteld wordt dat de acties op alle niveaus van de samenleving, door individuele bedrijven, bedrijfsorganisaties, consumenten, regio's, lidstaten en, zo nodig, op EU-niveau, zouden worden ondernomen op zes belangrijke gebieden 2, voor cruciale hulpbronnen (ecosysteemdiensten, biodiversiteit, mineralen en metalen, water, lucht, grond en bodem, mariene rijkdommen) en voor drie cruciale gebieden van economische waarde (voedsel en drank, gebouwen, mobiliteit). De Groep milieu heeft op 27 oktober en op 16 en 28 november 2011 door het voorzitterschap opgestelde ontwerp-conclusies van de Raad behandeld, en het Comité van permanente vertegenwoordigers heeft de ontwerp-conclusies op 7 december 2011 besproken. Het herziene ontwerp van de bovengenoemde conclusies gaat in bijlage dezes. Alle delegaties handhaven een studievoorbehoud bij deze laatste versie. De Raad wordt derhalve verzocht de ontwerp-conclusies tijdens zijn zitting van 19 december 2011 aan te nemen. 2 Verbeteren van producten en veranderen van consumptiepatronen, stimuleren van efficiënte productie, omzetten van afval in een hulpbron, ondersteunen van onderzoek en innovatie, afbouwen van inefficiënte subsidies, correcte prijszetting /11 kei/ngs/rb 2 DG I 1A NL

3 BIJLAGE Stappenplan voor een efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa - Ontwerp-conclusies van de Raad - De Raad van de Europese Unie, HERINNEREND AAN: - de op 17 juni 2010 door de Europese Raad aangenomen Europa 2020-strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei; - de Aanbeveling van de Raad van 13 juli 2010 betreffende de globale richtsnoeren voor het economische beleid van de lidstaten en de Unie, in het bijzonder richtsnoer 5: zuiniger omgaan met hulpbronnen en de uitstoot van broeikasgassen beperken; - de vernieuwde EU-strategie voor duurzame ontwikkeling, die door de Europese Raad op 15/16 juni 2006 is aangenomen; - de doelstelling van de EU inzake klimaatverandering, die in oktober 2009 is overeengekomen en door de Europese Raad in februari 2011 en door de Raad (Milieu) in oktober 2011 is bevestigd; - de conclusies van de Raad over duurzaam materiaalbeheer en duurzame productie en consumptie: een essentiële bijdrage op de weg naar een hulpbronnenefficiënt Europa, die op 20 december 2010 door de Raad zijn aangenomen; - de volgende conclusies van de Raad: = de uitdagingen van ontbossing en aantasting van bossen aangaan om de klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit aan te pakken (4 december 2008) 18346/11 kei/ngs/rb 3

4 = het actieplan inzake duurzame consumptie en productie en een duurzaam industriebeleid (4 december 2008) = een milieuefficiënte economie in het kader van de Lissabonagenda na 2010 en de EU-strategie voor duurzame ontwikkeling (oktober 2009) = verbetering van de beleidsinstrumenten op milieugebied (20 december 2010) = het Energie-efficiëntieplan (10 juni 2011) = de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020 (21 juni 2011) = bescherming van de watervoorraden en een geïntegreerd duurzaam waterbeheer in de Europese Unie en daarbuiten (21 juni 2011) = een concurrerende Europese economie: industrieel concurrentievermogen in het licht van een efficiënt gebruik van hulpbronnen (29 september 2011) = de Beoordeling van het zesde Milieuactieprogramma van de Gemeenschap en toekomstige stappen: naar een zevende Milieuactieprogramma van de Unie (10 oktober 2011) = Rio+20: naar duurzame ontwikkeling door vergroening van de economie en betere governance (10 oktober 2011) = het vlaggenschipinitiatief industriebeleid - krachtiger toepassing van het industriebeleid in de gehele EU (28 oktober 2011); 1. VERWELKOMT de mededeling van de Commissie "Efficiënt gebruik van hulpbronnen - Vlaggenschipinitiatief in het kader van de Europa 2020-strategie" 3, die een langetermijnkader biedt voor gecoördineerde acties op een groot aantal beleidsgebieden, inclusief beleidsagenda's voor klimaatverandering, energie, vervoer, industrie, grondstoffen, landbouw, visserij, biodiversiteit en regionale ontwikkeling. 2. VERWELKOMT de mededeling over het "Stappenplan voor efficiënt hulpbronnengebruik in Europa" 4, een essentieel element van het vlaggenschipinitiatief "Efficiënt gebruik van hulpbronnen" in het kader van de Europa 2020-strategie, dat de EU moet omvormen tot een duurzamere, meer concurrerende economie, en moet bijdragen aan het mondiale streven een transitie naar een groene economie te bewerkstelligen. 3 4 Doc. 5869/11 van 28 januari Doc /11 van 23 september /11 kei/ngs/rb 4

5 3. ONDERKENT dat de voorgestelde mijlpalen van het stappenplan een goede basis zijn voor verdere besprekingen tussen de lidstaten, de Commissie en de belangrijke belanghebbenden met het oog op een geleidelijke, kostenefficiënte overgang naar een duurzame en verantwoorde hulpbronnenefficiënte economie, indachtig het feit dat de voorgestelde indicatieve mijlpalen bedoeld zijn om de algemene koers voor toekomstige acties uit te zetten en als inbreng te dienen bij besprekingen over potentiële streefdoelen. 4. ONDERSCHRIJFT de sectoroverschrijdende aanpak in de mededeling, waarin een coherent actiekader wordt uitgestippeld dat zorgt voor onderlinge afstemming van de eisen van een hulpbronnenefficiënte, koolstofarme economie in alle betrokken sectoren; BENADRUKT dat economische voorspoed en het welzijn van de burger, nu en voor latere generaties, afhangen van natuurlijk kapitaal, onder meer ecosysteemdiensten, biodiversiteit, minerale rijkdommen, water, lucht, grond en bodem en mariene rijkdommen, die beschouwd worden als "kosteloze" grondstoffen, en dat het van belang is actie te ondernemen in prioritaire sectoren waar het milieueffect het grootst is, om het natuurlijk kapitaal in stand te houden en voor duurzame ecosysteemdiensten te zorgen. 5. STEUNT de visie van de Commissie dat in 2050 duurzame groei moet zijn verwezenlijkt op een manier die de beperkingen van hulpbronnen en de grenzen van de mogelijkheden van onze planeet respecteert, wat moet bijdragen tot een transformatie naar een economie die, met minder beslag op grondstoffen en lagere milieudruk, concurrerend en inclusief is en een hoge levensstandaard verschaft. Alle hulpbronnen, van grondstoffen tot energie, water, lucht, grond, bodem, biodiversiteit en mariene hulpbronnen, moeten binnen milieugrenzen op duurzame wijze beheerd worden; afval moet een hulpbron worden. In het kader van de reducties die de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) noodzakelijk acht voor de ontwikkelde landen als groep moet de doelstelling van de EU dat de emissies uiterlijk in 2050 met 80 tot 95% moeten zijn verminderd ten opzichte van 1990, worden gehaald, terwijl biodiversiteit en de erop gebaseerde ecosysteemdiensten beschermd, gewaardeerd en adequaat hersteld moeten worden /11 kei/ngs/rb 5

6 6. BESEFT dat het op duurzame en verantwoorde wijze hulpbronnenefficiënt maken van de economie er tevens toe moet bijdragen dat de huidige economische crisis wordt overwonnen en meer competitiviteit en nieuwe bronnen voor groei en banen moet opleveren via kostenbesparing door efficiencywinst, die soms te behalen is met kosteloze of goedkope maatregelen, het vermarkten en maatschappelijk toepassen van innovatieve oplossingen en betere waardering en beter beheer van hulpbronnen op lange en korte termijn. 7. BEVESTIGT dat voor de transformatie een geïntegreerd en coherent beleidskader nodig is dat een gelijk speelveld creëert waar eco-innovatie en efficiënt gebruik van hulpbronnen worden beloond, en economische kansen en grotere voorzieningszekerheid worden gecreëerd door een levenscyclusbenadering, aanpassing van het ontwerp van producten en hoge kwaliteitsnormen, duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen, meer afvalpreventie en hergebruik, recycling en terugwinning, vervanging van milieubelastende en vitale grondstoffen en minder beslag op hulpbronnen; GEEFT ZICH ER REKENSCHAP VAN dat het streven om de groei volledig los te koppelen van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en van negatieve milieueffecten en deze nieuwe groeibronnen beschikbaar te maken, coherentie en integratie vereist met de beleidsmaatregelen die bepalend zijn voor onze economie en onze levensstijl. 8. ONDERSCHRIJFT de noodzaak van een geïntegreerde aanpak van ecologische, economische en sociale kwesties, op basis van de effecten gedurende de gehele levenscyclus van producten, dat wil zeggen van wieg tot wieg, hun inhoud, kwaliteit en duurzaamheid, zowel in Europa als daarbuiten; ZIET IN dat het sluiten van de materiaalkringloop een cruciale voorwaarde is voor de beschikbaarheid van de nodige grondstoffen en energie; BESEFT dat de verschuiving naar een duurzame en verantwoorde hulpbronnenefficiënte Europese economie en samenleving, naast technologische innovatie, ook innovatie op het niveau van ons sociaaleconomisch bestel zal vereisen, namelijk nieuwe bestuursmodellen, nieuwe bedrijfs- en onderwijsmodellen, nieuwe consumptiepatronen en levensstijlen die gericht zijn op duurzaam beheer van hulpbronnen /11 kei/ngs/rb 6

7 9. GEEFT ZICH ER REKENSCHAP VAN dat efficiënt gebruik van hulpbronnen de kosten kan drukken, maar wel vaak initiële investeringen vergt, waarbij niet slechts individuele groene oplossingen, maar een algehele vergroening van de publieke uitgaven en het bevorderen van private investeringen in efficiënt hulpbronnengebruik zullen moeten worden bekostigd; DOET in dit verband EEN OPROEP voor duidelijke beleidssignalen, en voor goede en voorspelbare randvoorwaarden, en financiering om de overschakeling naar een hulpbronnenefficiënte economie conform de Europa 2020-strategie te stimuleren. 10. ONDERSTREEPT het directe verband tussen het stappenplan voor een efficiënt gebruik van hulpbronnen en het zevende MAP, die elkaar moeten aanvullen en versterken, in die zin dat enerzijds onder meer de milieuaspecten in de uitvoering van de Europa 2020-strategie worden geïntegreerd, en anderzijds de prioriteiten en maatregelen van het milieubeleid worden bepaald. 11. WIJST OP de volgende beginselen en overwegingen, die de Commissie en de lidstaten in aanmerking moeten nemen bij het ontwikkelen van de maatregelen: - de acties moeten recht doen aan de onderlinge afhankelijkheid van de verschillende hulpbronnen, en vormen een coherent geheel van synergetische maatregelen en beleidsinstrumenten die bijdragen tot een duurzaam gebruik van diverse hulpbronnen; - bij de acties moet rekening worden gehouden met de verschillen tussen de hulpbronnen, met name inzake schaarste en leveringsonzekerheid, en met de milieueffecten van het gebruik ervan; ook regionale en sectorale verschillen moeten in aanmerking worden genomen; - de mijlpalen kunnen goed in de visie 2050 worden geïntegreerd; in de meeste gevallen wordt er positief over gedacht. Verdere analyse van de onderliggende acties en de desbetreffende realistische termijnen is nodig; - de juiste voorwaarden - in de vorm van regulerende en marktconforme instrumenten zowel als vrijwillige regelingen - moeten worden gecreëerd om efficiënt hulpbronnengebruik aan te moedigen; - efficiënt gebruik van hulpbronnen is ook een kwestie van levensstijl; een groter bewustzijn bij het publiek, sociale acceptatie en milieueducatie vanaf zeer jonge leeftijd zijn essentieel voor een duurzamer toekomst /11 kei/ngs/rb 7

8 12. ZIET UIT naar de effectbeoordelingen van de in het stappenplan voorgestelde maatregelen, in voorkomend geval rekening houdend met een landenspecifieke aanpak, en VERZOEKT de Commissie om in de effectbeoordelingen van alle verdere belangrijke beleidsvoorstellen overwegingen in verband met hulpbronnenefficiëntie te blijven opnemen. 13. IS HET ERMEE EENS dat voor het omvormen van de EU tot een meer hulpbronnenefficiënte economie robuuste, bevattelijke, tijdige en alom aanvaarde, en waar passend mondiaal bruikbare indicatoren nodig zijn, waarmee verbetering van de hulpbronnenefficiëntie kan worden gemeten. VERZOEKT de Commissie om in verdere nauwe samenwerking met de lidstaten en alle andere belanghebbenden tegen 2013 een aantal geschikte hulpbronnenefficiëntie-indicatoren voor te stellen, rekening houdend met het levenscyclusperspectief, de mogelijke verschuiving van de milieulasten naar andere regio's of andere hulpbronnen, de sociale aspecten, en het onder meer door het EEA, de OESO en het UNEP verrichte werk, en in nauwe samenwerking met de lidstaten en andere belanghebbenden een procedure vast te stellen voor het bestuderen van mogelijke streefcijfers voor hulpbronnenefficiëntie. 14. ONDERKENT dat het hiertoe ook nodig zal zijn methoden voor de beoordeling van het milieueffect gedurende de volledige levenscyclus van producten en processen - onder meer consumptiegerelateerde emissies - zowel in de EU als daarbuiten, nader te ontwikkelen en toe te passen, zonder daarbij uit het oog te verliezen dat onevenredige administratieve lasten tot een minimum moeten worden beperkt. ROEPT de Commissie en de lidstaten OP deze problemen in de komende initiatieven aan te pakken. 15. SPOORT de Commissie AAN verder overleg te voeren met alle belangrijke belanghebbenden, onder meer het bedrijfsleven, de vakbonden, wetenschappers/de academische wereld, ngo's, en met nationale, regionale en lokale overheden, met het oog op het instellen van een EU-platform voor de overgang naar een hulpbronnenefficiënte economie /11 kei/ngs/rb 8

9 16. ONDERSTREEPT dat samen met alle belanghebbenden moet worden gewerkt aan de neveneffecten van de overgang op korte termijn en de nakende gevolgen van de overgang naar een hulpbronnenefficiënte economie, zoals: - mogelijk banenverlies in sommige sectoren en de behoefte aan anticiperende en mitigerende maatregelen tijdens het herstructureringsproces; - het terugslageffect dat kan optreden wanneer een grotere hulpbronnenefficiëntie wordt tenietgedaan door een toename in het verbruik, waardoor de verwachte milieuvoordelen uitblijven; - het elders neerslaan van de milieudruk, met name koolstoflekkage, die kan voortvloeien uit hoge aanpassingskosten in de EU ten opzichte van regio's met lagere milieueisen en geen gelijkwaardige verplichtingen; - mogelijke compromissen tussen milieuoverwegingen en andere beleidsdoelstellingen. 17. BEVESTIGT dat het nodig is het natuurlijke kapitaal te waarderen teneinde, onder andere, mogelijkheden te scheppen om de economische waarde van biodiversiteit en ecosysteemdiensten te integreren in besluitvorming in de publieke en de private sector en in de nationale rekeningenstelsels, en VERZOEKT de Commissie hieraan verder te werken. 18. NEEMT NOTA van de jaarlijkse groeianalyse voor 2012 en ONDERKENT de belangrijke bijdrage van hulpbronnenefficiëntie aan de uitvoering van de Europa2020-strategie. SPOORT de Commissie en de lidstaten AAN verdere maatregelen voor hulpbronnenefficiëntie op te nemen in het proces van het Europees semester en SPOORT de lidstaten AAN, bij het opstellen en herzien van strategieën, terdege rekening te houden met maatregelen voor hulpbronnenefficiëntie en met de noodzaak investeringen in groene banen en vaardigheden te bevorderen, deze strategieën met andere lidstaten, de Commissie en alle belanghebbenden te delen, en in voorkomend geval in hun nationale hervormingsprogramma's verslag te doen van hun vorderingen inzake de verschillende aspecten van hulpbronnenefficiëntie. 19. ROEPT de Commissie en de lidstaten op effectieve actie voor meer consumentenbewustzijn en voor verkrijgbaarheid van duurzame producten te ondernemen, door te zorgen voor een adequate informatiestroom over de ecologische en sociale gevolgen van consumptie en productie, bijvoorbeeld via een ecologische voetafdruk, milieukeuren, groene overheidsaanbestedingen, milieueducatie, en sectoroverschrijdende partnerschappen ter bevordering van duurzame levensstijlen /11 kei/ngs/rb 9

10 20. WIJST ER OPNIEUW OP dat efficiënt hulpbronnengebruik in mondiaal verband moet worden aangepakt, en dat met name moet worden gestreefd naar een succesvolle uitkomst van de Rio+20-top, met concrete vooruitgang op het gebied van de mondiale overgang naar een duurzamer en efficiënter gebruik van natuurlijke hulpbronnen en een groene economie in het kader van duurzame ontwikkeling en het uitbannen van armoede /11 kei/ngs/rb 10