CO2-Reductieplan. Opdrachtgever: Max Bögl Naam: John van Luttikhuizen. Lars Dijkstra De Duurzame Adviseurs

Transcriptie

1 CO2-Reductieplan Opdrachtgever: Max Bögl Naam: John van Luttikhuizen Lars Dijkstra De Duurzame Adviseurs

2 Inhoud 1 Inleiding LEESWIJZER Energiebeoordeling scope 1 & CONTROLE OP INVENTARISATIE VAN EMISSIES IDENTIFICATIE GROOTSTE VERBRUIKERS TRENDS IN ENERGIEVERBRUIK EN VOORTGANG CO 2-REDUCTIE VOORGAANDE ENERGIEBEOORDELINGEN Strategisch plan scope SIGNIFICANTE SCOPE 3 EMISSIES Kwalitatieve scope 3 analyse Kwantitatieve scope 3 analyse Ketenanalyse(s) REDUCTIESTRATEGIE SCOPE Inventarisatie reductiestrategieën Ketenpartners Ketenpartners staal Ketenpartners beton Doelstellingen VERGELIJKING MET SECTORGENOTEN HOOFDDOELSTELLING Subdoelstelling kantoren Subdoelstelling leaseauto s Subdoelstelling Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen Subdoelstelling projecten Subdoelstelling beton in projecten Subdoelstelling staal in projecten Maatregelen reductieplan Voortgang CO 2-reductie VOORTGANG SCOPE 1 EN Subdoelstelling kantoren Subdoelstelling leaseauto s Subdoelstelling brandstofverbruik bedrijfsmiddelen Subdoelstelling projecten Subdoelstelling beton in projecten Subdoelstelling staal in projecten VOORTGANG KETENANALYSES VOORTGANG SCOPE Participatie sector- en keteninitiatieven ACTIEVE DEELNAME LOPENDE INITIATIEVEN Bijlage A Inventarisatie sector- en keteninitiatieven Colofon CO 2-Reductieplan 2

3 1 Inleiding In dit document worden de scope 1, 2 en 3 CO2-reductiedoelstellingen van Max Bögl gepresenteerd en de voortgang van de CO2-reductie beoordeeld. Voorafgaand hieraan is de CO2-footprint voor scope 1 en 2 opgesteld conform ISO en het GHG-protocol. Voor het bepalen van de CO2-reducerende maatregelen die binnen Max Bögl toegepast kunnen worden, is eerst een inventarisatie van mogelijke reductiemaatregelen uitgevoerd. Deze inventarisatie is als apart tabblad opgenomen in het Excel bestand CO2-reductiemaatregelen en berekening doelstelling. Aan de hand van de maatregelen die voor Max Bögl relevant zijn, is vervolgens het CO2-Reductieplan opgesteld. Hierin worden de reductiedoelstellingen en de daarbij behorende maatregelen beschreven. In hoofdstuk 2 van dit document wordt de energiebeoordeling beschreven waarin een analyse is uitgevoerd over de voortgang in CO2-reductie voor scope 1&2 en mogelijke verbeterpunten. In hoofdstuk 3 worden de scope 3 emissies en voortgang daarin beschreven, met daarbij uitgelegd welke strategie Max Bögl in de keten hanteert. De verbeterpunten die vanuit hoofdstuk 2 en 3 naar voren komen, worden in hoofdstuk 4, 5 en 6 waar nodig verder opgenomen: in hoofdstuk 4 en 5 worden de reductiedoelstellingen beschreven, terwijl het concrete plan van aanpak en de status van de uit te voeren maatregelen is weergegeven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 tenslotte wordt een beschrijving gegeven van initiatieven waaraan wordt deelgenomen en welke winst deze initiatieven op het gebied van kennisdeling en CO2-reductie hebben opgeleverd. Dit reductieplan is opgesteld in overleg met en met goedkeuring van het management. De voortgang in (sub)doelstellingen en maatregelen wordt ieder half jaar beoordeeld. 1.1 Leeswijzer Dit document is ter onderbouwing van de eisen van de CO2-Prestatieladder. Per hoofdstuk wordt een eis behandeld. Hieronder een leeswijzer. Hoofdstuk in dit document Hoofdstuk 2: Energiebeoordeling Hoofdstuk 3: Strategisch Plan scope 3 Hoofdstuk 4: Doelstellingen Hoofdstuk 5: Maatregelen reductieplan Hoofdstuk 6: Voortgang CO2-reductie Hoofdstuk 7: Participatie sector- en keteninitiatief Bijlage A Eis in de CO2- Prestatieladder 2.A.3 5.B.1 3.B.1 3.B.1 3.B.1 3.D.1 en 3.D.2 1.D.1 CO 2-Reductieplan 3

4 2 Energiebeoordeling scope 1 & 2 Het doel van deze energiebeoordeling is de huidige en de historische energieverbruiken van Max Bögl in kaart te brengen. Deze beoordeling geeft minimaal 80% van de energiestromen weer. Zo zijn door deze analyse de grootste verbruikers geïdentificeerd en kan daar individueel op gestuurd worden. Daardoor kunnen de belangrijkste processen die bijdragen aan CO2-uitstoot effectief aangepakt worden. De achterliggende brongegevens zijn terug te vinden als extra tabblad in Emissie-inventaris (2.A.3 & 3.A.1). 2.1 Controle op inventarisatie van emissies Een onafhankelijke controle op de emissie inventarisatie is uitgevoerd op door Daan Meily. Hierbij is geconstateerd dat de inventarisatie juist en volledig is. Voor de volgende interne controle zal iemand van de KAM-afdeling van Max Bögl gevraagd worden. 2.2 Identificatie grootste verbruikers Het doel van deze energiebeoordeling is de huidige en de historische energieverbruiken van Max Bögl in kaart te brengen. In de afgelopen jaren heeft Max Bögl de focus gelegd op het in kaart brengen van de projecten en eigen wagenpark. Ook dit jaar is het van belang om deze twee onderdelen in kaart te brengen. De verdeling in de footprint is dat het wagenpark verantwoordelijk is voor 25% van de totale uitstoot. Het brandstofverbruik van bedrijfsmiddelen is verantwoordelijk voor 34% van de totale uitstoot. Inmiddels is dit het tweede jaar waarin Max Bögl zich wil gaan richten op het verkrijgen van inzicht in het brandstofverbruik op projecten. Aangezien deze projecten al langer lopend zijn, blijkt dit niet volledig inzichtelijk. Hierdoor is het van belang dat wanneer er een nieuw project start, er concreet wordt bijgehouden welke machines worden toegepast. De huidige beoordeling over de energiestromen van projecten zijn daarom beperkt weergeven. Het wagenpark is daarentegen uitgebreid beschreven in het document energiebeoordeling Deze is te vinden in het document van de CO2- footprint. Door verdergaand inzicht te verkrijgen in het brandstofverbruik op projecten kunnen uiteindelijk de grootste verbruikers geïdentificeerd worden. Hier kan individueel op gestuurd worden. Vervolgens kunnen de belangrijkste processen die bijdragen aan CO2-uitstoot binnen het brandstofverbruik op projecten, effectief aangepakt worden. Onderstaande verdeling gaat over de resultaten van heel De 80% grootste emissiestromen in 2017 van Max Bögl zijn: Brandstofverbruik wagenpark 20% Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen: 28% Elektraverbruik: 41% CO 2-Reductieplan 4

5 Het percentuele aantal van brandstofverbruik op projecten is omhooggegaan doordat het elektraverbruik in de afgelopen jaren enorm gedaald is. Dit heeft er mee te maken dat het elektraverbruik op de meeste projecten groene stroom is. Enkele grotere projecten waar dit niet mogelijk is leiden tot fluctuatie. 2.3 Trends in energieverbruik en voortgang CO 2-reductie In onderstaande tabel is te zien dat het verbruik en de CO2-uitstoot in 2017 flink is afgenomen vergeleken met de jaren ervoor. Hierbij wordt duidelijk dat voornamelijk gas en elektra zijn gedaald ten opzichte van het basisjaar. Daarnaast is te zien dat er ook een daling heeft plaatsgevonden in het brandstofverbruik van bedrijfsmiddelen. Scope Gasverbruik 268,1 155,7 117,0 23,6 13,0 1,2 Brandstofverbruik wagenpark (diesel) 1,8 7,4 14,7 24,4 50,0 80,6 Brandstofverbruik wagenpark (benzine) 73,7 70,5 58,6 67,4 45,0 55,5 Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen (diesel) 280,8 324,5 280,4 81,4 216,0 185,0 Scope 2 Elektraverbruik grijs 1.501, , ,9 355,1 279,0 270,4 Stadswarmte 3,2 4,8 4,0 4,7 5,0 9,0 Zakelijke km privé auto's (brandstoftype onbekend) 28,6 38,8 66,1 113,8 44,0 44,6 Vliegreizen < 700 3,0 12,5 8,4 8,9 20,0 16,1 Vliegreizen ,8 Vliegreizen > 2500 TOTALE TONNAGE CO2-UITSTOOT: 2.161, , ,1 679,3 672,0 664,2 Kengetal FTE 29,5 29,0 29,0 33,3 39,0 51,0 Relatieve CO2 uitstoot: 73,25 67,36 56,87 20,40 17,23 13,02 Relatieve CO2 uitstoot FTE in %: 100% 92% 78% 28% 24% 18% Verwachting: 100% 91% 81% 72% 63% 54% Kengatal omzet (mln) 52,0 42,5 42,0 43,6 59,7 65,0 Relatieve CO2 uitstoot: 41,6 46,0 39,3 15,6 11,3 10,2 Relatieve CO2 omzet uitstoot in % 100% 111% 94% 37% 27% 25% Verwachting: 100% 91% 81% 72% 63% 54% De verwachting is dat deze CO2-reductie ook in 2018 zal gaan doorzetten. Omdat de uitstoot sterk samenhangt met het aantal projecten dat Max Bögl uitvoert moet er altijd gekeken worden naar de relatieve uitstoot t.o.v. het aantal FTE en de omzet om een goed beeld te krijgen. Wanneer de uitstoot wordt gerelateerd aan de behaalde omzet, heeft Max Bögl een reductie van 75% behaald. In 2018 wordt het nieuwe project de Entree gestart. Aangezien het op dit moment nog niet helemaal inzichtelijk is wat dit met de footprint gaat doen, is ervoor gekozen om na het verlopen van de oude doelstelling pas een nieuwe op te stellen. Meer over de doelstelling staat beschreven in hoofdstuk Voorgaande energiebeoordelingen Op basis van de resultaten en inzichten in het wagenpark van voorgaande jaren is geconcludeerd dat Max Bögl hier enkel kleine verbeteringen in ziet. Naast het blijven sturen op carpoolen en rustig rijden waar mogelijk, wordt er geprobeerd om ook elektrisch rijden te stimuleren. Er is voorlopige inschatting gemaakt voor welke functies brandstof ingezet zal worden op de projecten. De verwachting is dat de brandstof wordt gebruikt voor de volgende functies: CO 2-Reductieplan 5

6 Aggregaten 1. Bij start project als er nog geen stroomaansluiting is gerealiseerd is er een dieselaggregaat nodig voor stroom 2. Bij Stroompiek vraag (te veel stroom nodig) is er aanvullend stroom nodig. Hiervoor wordt een dieselaggregaat ingezet Materieel 1. Eigen materieelstukken van Max Bögl Nederland - kleine hijskranen op diesel 2. Diesel nodig voor overige activiteiten op projecten 3. Diesel leveren aan onderaannemers Verbetering in inzicht Om in de toekomst een beter inzicht in de grootste verbruikers te krijgen, kan het volgende verbeterd worden: Maatregel 1: betere brandstofregistratie systemen per project zodat er meer inzicht in de verbruiken van materieel wordt verkregen. Maatregel 2: stimuleren van projectleiders om de brandstoffenregistratie goed bij te houden en onderscheid te maken tussen eigen personeel en materieel en onderaannemers en inhuur. Reductiepotentieel De volgende mogelijkheden zijn uit de analyse naar voren gekomen om de CO2-uitstoot verder te reduceren: Maatregel 1: Pilotproject selecteren Maatregel 2: IBC-meetapparatuur installeren Maatregel 3: Toolbox Het nieuwe draaien geven Bovenstaande maatregelen zijn opgenomen in het CO2-reductieplan. CO 2-Reductieplan 6

7 3 Strategisch plan scope 3 Max Bögl vindt het belangrijk om inzicht te verkrijgen in haar belangrijkste scope 3 emissies. Om dit inzicht te verkrijgen is er een kwalitatieve en kwantitatieve dominantie analyse uitgevoerd. De uitkomsten hiervan worden hieronder weergegeven. Op basis van de scope 3 analyse zijn er 2 ketenanalyses uitgevoerd waaruit een doelstelling is geformuleerd. In dit hoofdstuk bespreken we op welke manier wij verwachten deze doelstelling te gaan halen. 3.1 Significante scope 3 emissies Aan de hand van zowel een kwalitatieve als een kwantitatieve scope 3 analyse zijn de emissies in de keten van Max Bögl in kaart gebracht Kwalitatieve scope 3 analyse Op basis van een indeling in Product-Marktcombinaties en de kwalitatieve benoeming van de grootte van invloed en mogelijkheden die Max Bögl op de verschillende Product- Marktcombinaties heeft, is de volgende top 3 naar voren gekomen: 1. Infrastructuur Overheid 2. Staal en installatie bouw Semi-overheid 3. Spoortechnologie Semi Overheid Kwantitatieve scope 3 analyse Aan de hand van de 15 GHG-genererende categorieën voor scope 3 is een kwantitatieve analyse opgesteld. Bij deze kwantitatieve analyse is ook per categorie een inventarisatie gemaakt van welke ketenpartners betrokken zijn en welke reductiemogelijkheden er zijn (zie Excel-bestand Scope 3 Analyses). Zie hieronder de resultaten van de meest significante scope 3 categorieën voor Max Bögl: 1. Ingekochte goederen en diensten 2. Productieafval 3. Downstream transport en distributie Ketenanalyse(s) Op basis van de scope 3 analyses en de daaruit komende meest materiële emissie stromen is er gekozen om twee ketenanalyses op te stellen over staal en beton. Deze ketenanalyses worden elk jaar ge-update en gecontroleerd op relevantie. Uit de ketenanalyses kwamen mogelijke reductie kansen naar voren. Op basis van deze kansen zijn er 2 reductiedoelstellingen geformuleerd. Wanneer de ketenanalysedoelstellingen zijn verlopen, wordt er gekeken of het nog steeds van belang is om twee ketenanalyses actief te hebben. CO 2-Reductieplan 7

8 3.2 Reductiestrategie scope 3 Vanuit de ketenanalyses is er een analyse uitgevoerd over de mogelijkheden die Max Bögl heeft om de up- en downstream emissies te beïnvloeden, inclusief de betrokken ketenpartners. De resultaten van deze analyse zijn terug te vinden in de ketenanalyses. In deze paragraaf wordt beschreven voor welke maatregelen er uiteindelijk is gekozen om de scope 3 emissies te beïnvloeden en te reduceren. Uit de analyse van beton en staal komt naar voren dat de meeste reductie kansen liggen bij het materiaalgebruik in ontwerpen en de eisen die gesteld kunnen worden aan ketenpartners. Hiervoor heeft Max Bögl de volgende doelstellingen geformuleerd: Ø Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten beton in 2019 met 5% ten opzichte van Ø Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten staal in 2019 met 1,8% ten opzichte van Inventarisatie reductiestrategieën Onderstaand is een opsomming gegeven van de relevante mogelijk strategieën in de keten + bijbehorende autonome acties: ü Inkoop; alternatieve producten stimuleren en ontwikkelen. Een voorbeeld hiervan is bij het inkopen van beton het toepassen van CEMIII i.p.v. CEMI. Bij inkoopbeleid de verplichting tot voeren CO2-reductiebeleid opstellen (bij onderaannemers). ü Inzet materieel derden: zuinigheid/milieulabel als criterium bij inhuur van materieel, in overleg met onderaannemers/concern over mogelijkheden van besparing. ü Transport derden: verminderen van transportkilometers door plannen van ritten en letten op maximale belading en door zoveel mogelijk per schip of trein te vervoeren. ü Afval: verminderen van afval door direct hergebruik van materiaalstromen in andere projecten, scheiden van afval op kantoor en/of op de werf, rechtstreeks terugbrengen van afvalmaterialen (vnl. metalen) naar producent (i.p.v. afvalverwerker). Hierbij kan er ook gekeken worden naar het hergebruiken van staal. Max Bögl kiest ervoor zich te focussen op de bovenstaande strategieën. Aangezien de strategieën de verschillende onderdelen bevatten die worden toegelicht in de ketenanalyses over beton en staal. Daarbij is een kwantitatieve doelstelling geformuleerd die zich richt op het reduceren van CO2 binnen de ketens van beton en staal. Deze doelstelling is opgenomen in hoofdstuk 4 Doelstellingen Ketenpartners In deze paragraaf worden de belangrijkste ketenpartners van Max Bögl benoemd die betrokken zullen worden bij het realiseren van de scope 3 doelstelling. Deze ketenpartners zullen benaderd worden om informatie met betrekking tot CO2-reductie in de keten of het bedrijf aan te leveren. CO 2-Reductieplan 8

9 3.2.3 Ketenpartners staal Ketenpartner MB Stahl- und Anlagenbau MB Transport & Geräte GmbH & Co BAM LAREX Burginvest Spelt / Sita Ketenpartners beton Ketenpartner ENCI Dekker Grondstoffen BV Hanson Heidelberg Cement groep Mebin Type aan te leveren gegevens Producent staal Transport staal Montage Montage Montage Afval Type aan te leveren gegevens Winning grondstoffen incl. bewerking Winning grondstoffen incl. bewerking Winning grondstoffen incl. bewerking Transport CO 2-Reductieplan 9

10 4 Doelstellingen Aan de hand van voorgaande hoofdstukken wordt bepaald of de reeds opgestelde doelstellingen nog steeds actueel zijn, of dat deze mogelijk aangepast (aangescherpt of juist afgezwakt) moeten worden, teneinde ambitieus én realiseerbaar te blijven. Dit wordt in de volgende alinea s verder beschreven. Aanpassingen aan de doelstellingen worden ook besproken in het managementoverleg. 4.1 Vergelijking met sectorgenoten Vanuit de CO2-Prestatieladder wordt gevraagd om reductiedoelstellingen op te stellen die zowel ambitieus als realistisch zijn. Daarom is voor het opstellen van de doelstelling onderzocht welke maatregelen en doelstellingen sectorgenoten ambiëren. Max Bögl schat zichzelf op het gebied van CO2-reductie in als middenmoter vergeleken met sectorgenoten, omdat Max Bögl zowel in de projecten als in de eigen kantooromgeving aandacht besteed aan duurzaamheid. Op basis hiervan zal haar reductiedoelstelling gelijk zijn aan die van sectorgenoten. Enkele voorbeelden van sectorgenoten die in het bezit zijn van het CO2-bewust Certificaat hebben de volgende doelstellingen: ü Asset Rail doelstelling 15% op scope 1 en 2 in 2020 ü Van Gelder doelstelling 20% op scope 1 en 2 in Hoofddoelstelling Max Bögl heeft als doel gesteld om in de komende jaren, gemeten vanaf het referentiejaar tot aan het jaar van herbeoordeling, onderstaande CO2-reductie te realiseren. Scope 1 en 2 doelstellingen Max Bögl Max Bögl wil in 2019 ten opzichte van % minder CO2 uitstoten Deze doelstellingen worden gerelateerd aan de behaalde omzet en FTE. Dit betekent hiervoor de volgende subdoelstellingen gelden: Scope 1 doelstelling Max Bögl Max Bögl wil in 2019 ten opzichte van % minder CO2 uitstoten Scope 2 doelstelling Max Bögl Max Bögl wil in 2019 ten opzichte van % minder CO2 uitstoten CO 2-Reductieplan 10

11 De doelstellingen voor scope 3 zijn als volgt: Scope 3 doelstelling Max Bögl Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten beton in 2019 met 5% ten opzichte van Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten staal in 2019 met 1,8% ten opzichte van Subdoelstelling kantoren Max Bögl reduceert het energieverbruik van kantoren met 4% (per FTE). De maatregelen hiervoor zijn: licht in de vergaderruimte automatisch uitschakelen, sluipverbruik tegengaan, de monitor automatisch op stand-by laten gaan en het reduceren van het gebruik van de printer. Daarnaast wil Max Bögl doormiddel van het inkopen van groene stroom op kantoor de CO2-uitstoot verminderen binnen scope Subdoelstelling leaseauto s Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van leaseauto s met 14% (per km). De maatregelen hiervoor zijn: het stimuleren van carpoolen, het nieuwe rijden introduceren, de aanschaf van een hybride/elektrische auto s, het geven van reductietips en de leaserijders zelf met ideeën laten komen Subdoelstelling Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen Max Bögl wil meer inzicht krijgen in het dieselverbruik op projecten. Dit wordt gedaan door per project op te vragen waar diesel voor wordt gebruikt, hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen gehuurd materieel, eigen materieel en materieel van onderaannemers Subdoelstelling projecten Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van projecten met 6% (in relatie tot omzet en type projecten). De maatregelen hiervoor zijn: het aanvragen van CO2-reducerend materieel en voor een nieuw project onderzoeken waar CO2-productie te reduceren valt mbv een plan van aanpak Subdoelstelling beton in projecten Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten beton met 5%. De maatregelen hiervoor zijn: de transportafstand van betoncentrale naar bouwlocatie verkleinen, CEM III zo veel mogelijk toepassen en ontwerpaanpassingen doen Subdoelstelling staal in projecten Max Bögl reduceert de CO2-uitstoot van de keten staal met 1,8%. De maatregelen hiervoor zijn: de CO2-uitstoot van het transport verkleinen, CO2-uitstoot als gevolg van afval beperken, ontwerpaanpassingen doen en het toepassen van wapeningsstaal. CO 2-Reductieplan 11

12 5 Maatregelen reductieplan In onderstaande tabel worden de maatregelen van het huidig reductieplan weergegeven. Maatregel Planning Transportafstand van betoncentrale naar bouwlocatie verkleinen Continu CEM III-cement toepassen in plaats van CEM I of CEM II (wordt altijd Continu voorgeschreven) CO2-uitstoot van transport van staal verkleinen (vooral over water of Continu spoor) Afval in projecten reduceren Continu Energiebespaartips van Intramax vertalen ne onder NL-collega s Continu verspreiden Inkopen groene stroom kantoor 2019 De volgende maatregelen zijn reeds uitgevoerd in de afgelopen jaren: Maatregel Uitgevoerd Elektrische schovel en trilstamper ingehuurd 2017 Onderzoek naar vergroenen elektriciteit door aanschaf GVO s 2016 H1 Overleg met beheerder kantoor over separate schakeling verlichting 2016 Het nieuwe rijden introduceren 2016 De groep van leaserijders zelf met ideeën laten komen 2016 Kijken naar mogelijkheden voor het verduurzamen van het wagenpark 2015 Onderzoek uitvoeren naar energieverbruik van bouwketen 2016 Energie audit uitvoeren op het dieselverbruik van bedrijfsmiddelen 2016 Verwarming van bouwketen effectief inregelen 2016 CO 2-Reductieplan 12

13 6 Voortgang CO 2 -reductie 6.1 Voortgang scope 1 en 2 In dit hoofdstuk wordt kwalitatief aangegeven hoe het staat met de maatregelen die mogelijk moeten maken dat de doelstellingen behaald worden. Per half jaar wordt de voortgang beschreven in de voortgangsrapportages op de website en via het Excel document CO2 Reductiemaatregelen. In de onderstaande grafiek wordt duidelijk dat Max Bögl ten opzichte van het basisjaar 2012 een flinke reductie heeft behaald. Wanneer de uitstoot wordt gerelateerd aan de behaalde omzet, heeft de organisatie een reductie van 80% behaald. Wanneer de uitstoot wordt gerelateerd aan de hoeveelheid FTE, heeft er een reductie plaatsgevonden van 85%. Dit is ruim boven de beoogde doelstelling. Aangezien Max Bögl het komende jaar een nieuw en groot project start, wordt ook het komende jaar nog aan de huidige doelstelling gemonitord. Mocht eind 2018 blijken dat de organisatie tevens dat jaar voorloopt op de huidige doelstelling, wordt er een nieuwe doelstelling en referentiejaar bepaald. Voortgang scope 1 en 2 120% 111% 100% 100% 92% 94% 80% 91% 81% 78% 72% 63% 60% 54% 40% 37% 27% 20% 28% 24% 25% 18% 0% _ Relatieve CO2 uitstoot FTE in %: Verwachting: Relatieve CO2 omzet uitstoot in % Figuur 1: Voortgangsgrafiek van de CO2-uitstoot scope 1 en 2. Scope Gasverbruik 268,1 155,7 117,0 23,6 13,0 1,2 Brandstofverbruik wagenpark (diesel) 1,8 7,4 14,7 24,4 50,0 80,6 Brandstofverbruik wagenpark (benzine) 73,7 70,5 58,6 67,4 45,0 55,5 Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen (diesel) 280,8 324,5 280,4 81,4 216,0 185,0 Scope 2 Elektraverbruik grijs 1.501, , ,9 355,1 279,0 270,4 Stadswarmte 3,2 4,8 4,0 4,7 5,0 9,0 Zakelijke km privé auto's (brandstoftype onbekend) 28,6 38,8 66,1 113,8 44,0 44,6 Vliegreizen < 700 3,0 12,5 8,4 8,9 20,0 16,1 Vliegreizen ,8 Vliegreizen > 2500 TOTALE TONNAGE CO2-UITSTOOT: 2.161, , ,1 679,3 672,0 664,2 Kengetal FTE 29,5 29,0 29,0 33,3 39,0 51,0 Relatieve CO2 uitstoot: 73,25 67,36 56,87 20,40 17,23 13,02 Relatieve CO2 uitstoot FTE in %: 100% 92% 78% 28% 24% 18% Verwachting: 100% 91% 81% 72% 63% 54% Kengatal omzet (mln) 52,0 42,5 42,0 43,6 59,7 65,0 Relatieve CO2 uitstoot: 41,6 46,0 39,3 15,6 11,3 10,2 Relatieve CO2 omzet uitstoot in % 100% 111% 94% 37% 27% 25% Verwachting: 100% 91% 81% 72% 63% 54% Figuur 2: Voortgang van de CO2-uitstoot scope 1 en 2. CO 2-Reductieplan 13

14 Naast de evaluatie van de voortgang van heel scope 1 en 2, is de hoofddoelstelling ook uitgesplitst per emissiestroom om zodoende doelstellingen te formuleren die gedetailleerder en beter meetbaar zijn. Ieder half jaar, tijdens de evaluatie van het reductieplan, zal hieronder per subdoelstelling de voortgang in CO2-reductie beschreven worden Subdoelstelling kantoren De doelstelling m.b.t. kantoren gaat over het energieverbruik. Er zijn nieuwe printers en (led)verlichting geïnstalleerd. De combinatie van duurzaam materiaal en de bewustwording van medewerkers heeft gezorgd voor een verminderde energiebehoefte. De laptops zullen geleidelijk verminderd worden. In het huurdersoverleg wordt tevens regelmatig gesproken over het functioneren van de klimaatinstallatie. De afgelopen jaren heeft de beheerder, op aanwijzen van Max Bögl, de werking van de installatie onderzocht en aangepast Subdoelstelling leaseauto s Waar mogelijk reizen collega s samen met de MB bus, tram of auto. Ook zijn er dit jaar diverse elektrische auto s en hybride auto s aangeschaft. Op intranet en in de communicatieberichten worden regelmatig brandstoftips gedeeld, om het brandstofverbruik van de auto s te verminderen Subdoelstelling brandstofverbruik bedrijfsmiddelen Het totaalgebruik per tank is inzichtelijk gemaakt. Alleen is het nog niet mogelijk om per bedrijfsmiddel het verbruik inzichtelijk te maken. We gaan onderzoeken hoe hier meer inzicht in kan worden verkregen Subdoelstelling projecten Waar het mogelijk is wordt het afstellen van verwarming en koeling van een bouwketen zo effectief mogelijk gedaan. Ook wordt er inzichtelijk gemaakt d.m.v. een interne audit wat het totale dieselverbruik van bedrijfsmiddelen is. Deze subdoelstelling zou nog extra aandacht kunnen richten op het CO2 plan van aanpak per project en het gebruik van CO2-reducerend materieel. Bij voorkeur wordt er groene stroom van SMK-keurmerk ingekocht bij projecten Subdoelstelling beton in projecten Beton moet in een betonmolen en maximaal 1 uur onderweg zijn. Hierdoor is er niet veel keus, maar er wordt altijd wel gekeken naar leveranciers dicht in de buurt. Het toepassen van CEM III in plaats van CEM I of CEM II is lastig. Het gebruikte cement voor een project staat van tevoren vast in het bestek en is afhankelijk van de opdrachtgever. CO 2-Reductieplan 14

15 6.1.6 Subdoelstelling staal in projecten Waar het mogelijk is wordt het staal zo duurzaam mogelijk getransporteerd, hergebruikt en geoptimaliseerd. Daarnaast wordt onderzocht in hoeverre er staal bespaard kan worden per project. 6.2 Voortgang ketenanalyses Max Bögl heeft een ketenanalyse uitgevoerd over de PMC s waar de meeste invloed op uit te oefenen, namelijk staal en beton. In de projecten LOW, ZSS en SKL zijn de totale besparingen van staal en beton bijgehouden. In het eerste gedeelte van 2017 heeft dit in totaal voor beton een besparing van 4.251,6 ton CO2 opgeleverd. Voor staal is er ,1 ton CO2 bespaard. In de onderstaande grafieken zijn de onderdelen per project beschreven. PROJECT LOW PROJECT SKL _ _1 BEsparing in TON CO , , , , ,6 148,0 88,0 - - Groene stroom Beton Staal 181,1 Besparing in TON CO , , ,0 500, , ,0 17,0 29,0 Groene stroom Beton Staal Besparing in TON CO , , , , ,0 - PROJECT ZZS _ ,0 29,0 74,0 62,5 20,5 Groene stroom Beton Staal Transport Woon-werkverkeer CO 2-Reductieplan 15

16 6.3 Voortgang scope 3 In de onderstaande grafiek is de voortgang is de scope 3 emissies weergeven. Er wordt duidelijk dat in 2017 minder CO2 is uitgestoten binnen de scope 3 emissies dan in Voornamelijk het ingekochte staal en beton heeft een flinke daling ondervonden. Dit komt mede door de verschillende projecten die in 2016 zijn gestart. VOORTGANG SCOPE , , , , , , ,21 CO2 IN TONNEN , , , , , , , , , ,60 77,48 - INGEKOCHTE GOEDEREN EN DIENSTEN BETON INGEKOCHTE GOEDEREN EN DIENSTEN OVERIG INGEKOCHTE GOEDEREN EN DIENSTEN STAAL 82,40 PRODUCTIEAFVAL 185,05 UPSTREAM TRANSPORT EN DISTRIBUTIE Figuur 3: Voortgang van de CO2-uitstoot scope 3 CO 2-Reductieplan 16

17 7 Participatie sector- en keteninitiatieven Vanuit de CO2-Prestatieladder wordt gevraagd om deelname aan een sector- of keteninitiatief. Het bedrijf dient zich daarbij op de hoogte te stellen van de initiatieven die binnen de branche spelen. 7.1 Actieve deelname De gedachte achter deelname aan een initiatief is dat door interactie met andere bedrijven informatie kan worden uitgewisseld en in samenwerking nieuwe ideeën en ontwikkelingen op het gebied van CO2-reductie tot stand kunnen komen. Vanuit dit doel vraagt de norm om een actieve deelname, middels bijvoorbeeld werkgroepen. Verslagen van bijeenkomsten en van overlegmomenten en presentaties van het bedrijf in de werkgroep kunnen tegenover de auditor dienen als bewijs van actieve deelname. Mocht een initiatief waaraan wordt deelgenomen op zeker moment niet meer relevant zijn voor het bedrijf (wanneer gedurende een half jaar of langer geen voortgang in het initiatief of actieve deelname aangetoond kan worden) en de deelname wordt beëindigd, dan kan de inventarisatie van de initiatieven dienen als bron voor het kiezen van deelname aan een ander initiatief. 7.2 Lopende initiatieven Stichting Nederland CO2 Neutraal Door Max Bögl wordt deelgenomen aan het initiatief Nederland CO2 Neutraal. Dit initiatief richt zich op het inspireren van de deelnemers, het vergroten van kennis over CO2- reductiemogelijkheden en het vergroten van een duurzaam netwerk. Zij doet dit middels vierjaarlijkse middagprogramma s en het faciliteren van werkgroep bijeenkomsten. Onderstaand treft u een overzicht van het jaarlijks budget voor het initiatief Nederland CO2 Neutraal aan. Om deze deelname te bewijzen worden de volgende documenten bewaard: Intentieverklaring Nederland CO2 Neutraal Verslagen Mobiliteit 1 Verslagen bijeenkomsten Nederland CO2 Neutraal Omschrijving Eenheid Budget Inzet medewerkers 16 uur ( 100,- per uur) 1.600,00 Contributie Jaarlijks 997,00 Totaal 2.597,00 CO 2-Reductieplan 17

18 Bijlage A Inventarisatie sector- en keteninitiatieven Sector- en keteninitiatieven omtrent CO2-reductie Initiatieven van sectorgenoten/regionale initiatieven Inventariseer welke initiatieven bij sectorgenoten en in de regio nog meer spelen, aanvullend op onderstaande algemene initiatieven! Nederland CO2 Neutraal Werken aan CO2-reductie kan ook leuk zijn! Dat is de boodschap die de oprichters van het initiatief Nederland CO2 Neutraal haar deelnemers meegeven. Het doel achter het initiatief is het actief informeren en betrekken van bedrijven bij de verschillende mogelijkheden om CO2-reductie te bewerkstelligen. Dit wordt niet alleen gerealiseerd door het verstrekken van informatie, maar ook door het organiseren van bijeenkomsten en werkgroepen. Duurzameleverancier.nl Sectorinitiatief van Movares. Samen met andere marktpartijen uit de sector (van ingenieursbureaus tot aannemers) bouwt Movares aan een platform van partijen die hun leveranciers actief ondersteunen in het opzetten en uitvoeren van duurzame bedrijfsvoering, te beginnen door bij de belangrijkste leveranciers na te vragen wat zij op dit gebied al doen. DGBC De Dutch Green Building Council (DGBC) is een onafhankelijke non-profit organisatie die streeft naar blijvende verduurzaming van de bebouwde omgeving in Nederland. Lean and Green Lean and Green is een stimuleringsprogramma voor bedrijven en overheid dat wordt uitgevoerd door Connekt. Het stimuleert organisaties om te groeien naar een hoger duurzaamheidsniveau door maatregelen te nemen die niet alleen kosten besparen, maar gelijktijdig milieubelasting reduceren. Duurzaamgebouwd.nl Een platform voor kennisdeling en innovatie op het gebied van duurzaam bouwen. Beter Benutten Een platform van het ministerie van Infrastructuur en Milieu naar aanleiding van het programma Beter Benutten. Rijk, regio en bedrijfsleven nemen in dit programma samen innovatieve maatregelen om de bereikbaarheid in de drukste regio s te verbeteren. Sturen op CO2 Meerjarig initiatief opgezet door Cumela, brancheorganisatie voor ondernemers in groen, grond en infra. Uitwisseling van informatie en ideeën, onder andere in workshops. Meerdere bijeenkomsten per jaar. Platform Groene Netten Alle infrabeheerders (Enexis, Gasunie, Alliander, Stedin, TenneT, KPN en ProRail) hebben vanuit hun rol een duidelijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. De verduurzaming van de Max Bögl neemt nog steeds actief deel aan de werkgroepen van Nederland CO2 Neutraal om haar grootste emissiestromen te reduceren / andstof-co2/sturen-op-co2- sectorinitiatief CO 2-Reductieplan 18

19 samenleving is een uitdaging die uitstekend past binnen de activiteiten van de infrabeheerders. Zij kunnen de duurzame ontwikkeling vanuit de eigen ketenpositie, in samenwerking met leveranciers, versnellen door bewust om te gaan met emissiereductie en de migratie naar circulair materiaalgebruik. Gezien de grote collectieve impact van alle maatschappelijke infrabeheerders samen, draagt dit direct bij aan significant lagere CO2-uitstoot in Nederland en de kanteling naar een circulaire economie. Aanpak Duurzaam GWW Een samenwerkingsverband tussen marktpartijen, overheidsopdrachtgevers en kennisinstituten. Gericht op de Spoor en Grond-, Weg- en Waterbouwsector. De kern van de Aanpak Duurzaam GWW is het meewegen van duurzaamheidsaspecten vanaf een vroege planfase en het streven naar een optimale balans tussen People, Planet en Profit. Het meewegen van duurzaamheidsaspecten in alle fasen van een project draait om het formuleren, vastleggen en uitvoeren van ambities en deze door te geven naar de volgende projectfase. CO2-Visie 2050 Duurzaamheid is belangrijk voor de spoorsector in Nederland. Zowel vanuit de MJA-3 (Meer-Jaren- Afspraak Energie-efficiency) als vanuit de Railforum werkgroep Duurzaamheid is de behoefte ontstaan om een gezamenlijke visie voor de lange termijn te ontwikkelen, een visie rondom CO2. Op zaterdag 28 november ondertekende onder andere Railforum een plan om het spoor voor 2025 geheel CO2 neutraal te maken. Andere partijen die de visie Samen realiseren we een CO2 neutraal spoor onderschreven zijn NS, ProRail, Arriva, Syntus, TransDev, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, DB Schenker, KNV en de provincie Groningen. Staatssecretaris Dijksma nam het plan in ontvangst. Climate Neutral Group Climate Neutral Group is met een groep bedrijven aan de slag met klimaatneutraliteit: de Coalition of the Doing. Hierin wordt aan een klimaatneutrale(re) bedrijfsvoering gewerkt en concrete CO2-reductie. De groep laat zien dat het nú tijd is om tot actie over te gaan! Alle deelnemers werken actief mee aan het behalen van het Klimaatakkoord en willen daarmee anderen inspireren. Low Car Diet stichting Urgenda Low Car Diet is de grootste duurzame mobiliteitswedstrijd in Nederland tussen bedrijven en collega's onderling. Het Low Car Diet brengt bedrijven, Organisaties en medewerkers in aanraking met verschillende vormen van duurzaam vervoer. Workshops en online tools leveren informatie over CO2-reductie. co2-visie/ com/ CO 2-Reductieplan 19

20 Colofon Auteur: Lars Dijkstra Kenmerk: CO2-Reductieplan Datum: Versie: 2.0 Autoriserende manager: John van Luttikhuizen Handtekening autoriserende manager: CO 2-Reductieplan 20