ENERGIEPRESTATIES VAN GEBOUW EN GEBRUIKER. Guus Mulder, Marleen Spiekman

Transcriptie

1

2 ENERGIEPRESTATIES VAN GEBOUW EN GEBRUIKER Guus Mulder, Marleen Spiekman

3 OVER TNO TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving duurzaam versterken. Dat is onze missie en daarvoor zetten de professionals van TNO al meer dan tachtig jaar hun kennis en ervaring in. INNOVATION FOR LIFE 2 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

4 THEMA S & ROADMAPS 3 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

5 VISIE Door innovatie wordt een energie producerende gebouwde omgeving mogelijk. Met een positief effect op werkgelegenheid en internationale concurrentiepositie van Nederland. Dit leidt tot een integraal aanbod waarbij de gebruiker centraal staat. 4 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

6 ROL TNO Innovatieprogramma s Met bedrijven creëren wij innovatieprogramma s waarin we niet alleen gezamenlijk kennis versneld kunnen ontwikkelen, maar ook de hoge risico s van deze ontwikkeling kunnen delen. Hierbij brengen we onze multidisciplinaire kennis samen met producenten, (toekomstige) gebruikers, bedrijven, overheden, financiers en professionals. Proeftuinen In proeftuinen wordt ervaring opgedaan met de ontwikkeling en inzet van slimme aanpakken om nieuwe energie-innovaties te testen en de ervaring op te doen die nodig is om deze succesvol op grote schaal gerealiseerd te krijgen. TNO brengt de relevante partijen bij elkaar en zorgt voor de beschikbaarheid benodigde expertkennis en de verspreiding van de resultaten. Contractonderzoek Daarnaast versterken wij de innovatiekracht van private en publieke partijen met op maat gesneden contractonderzoek. Zo brengen we kennis snel naar de markt, omdat deze direct bruikbaar is. We beschouwen daarom contractonderzoek als een belangrijke pijler voor valorisatie. 5 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

7 VOORBEELDEN Entrance / HESI 6 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

8 7 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

9 8 Energieprestaties van gebouw en gebruiker Kennisleverancier: toepassing beschikbare TNO kennis Kennispartner: ontwikkeling additionele kennis met partners en verbinder van partijen Ontwikkelpartner: ontwikkeling producten en systemen met partners

10 INZICHT IN FEITELIJKE ENERGIEPRESTATIES Koppeling data en modellen Gebruikers feedback Prestatiec ontracten Modelleren Real-time optimaliseren Fitten fysische modellen gebruikers Monitoren Nieuwe sensoren Garantiest elling Modelleren gedrag Data consistentie Ontsluiten sensordata 9 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

11 BETERE VOORSPELLING ENERGIEGEBRUIK DOOR BETERE INSCHATTING GEBRUIKSGEDRAG Probleemstelling: Doelstelling: Gat: berekend en gemeten energiegebruik: Verkleinen Door begrijpen/kwantificeren gebruikersgedrag Energielabels en werkelijk energiegebruik, D.Majcen, L.Itard, H.Visscher, OTB, TVVL Magazine Energieprestaties van gebouw en gebruiker

12 VERWACHT VERSUS WERKELIJK ENERGIEGEBRUIK Fysieke parameters: Bouwfysisch Installatietechnisch Klimaat energiemodel E verwacht,1 E verwacht,1 - E werkelijk Standaard gebruiker Temp=18 C, forfaitair tapw. gebruik etc. Fysieke parameters: Bouwfysisch Installatietechnisch Klimaat Gebruikersmodule Specifieke gebruiker temp., tapw. gebruik, etc energiemodel E verwacht,2 E verwacht,2 - E werkelijk Naar verwachting kleiner verschil dan met standaard gebruiker

13 PROJECTAANPAK Gebruikers module Database woningen Gedrags modellen Fysische vertaling Temp. ventilatie Energie rekenmodel (ISSO 82.3) A, A+, A++ B C D E F G Literat. studie WoON databases warm tapw 12 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

14 GOEDE GEMIDDELDE RESULTATEN MET GEBRUIKSMODULE 13 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

15 VOORBEELD: EFFECT VAN LEEFTIJD Setpoint woonkamer 18-23u Woninggemiddeld 0-24u Oude mensen: Hogere binnentemperatuur / meer thuis Douchen minder / korter Beperkt hoger energiegebruik 14 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

16 VOORBEELD: EFFECT VAN HUISHOUDGROOTTE Grotere huishoudens: Iets hogere binnentemperatuur (vaker iemand thuis) Douchen samen veel meer Beperkt hoger energiegebruik 15 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

17 EFFECT DEELGROEPEN OP ENERGIEGEBRUIK Energiegebruik Grote variatie gedrag Grote variatie energiegebruik Deelgroepen: Verschillend gemiddeld gedrag Verschillend gemiddeld energiegebruik Echter: spreiding binnen deelgroep >> verschillen tussen deelgroepen: Spreiding individueel gedrag Spreiding woning/installatie kwaliteit (binnen een labelklasse) Conclusie: Huishoudtype slechts beperkt bepalend voor energiegebruik. Focus op: Bandbreedte gedrag over hele populatie Individueel gedrag Afwijkende woningkwaliteit 16 Energieprestaties van gebouw en gebruiker Huishoudtype

18 REBOUND EFFECT? Gemiddelde woningtemperatuur > bij hogere energetische kwaliteit Echter: nauwelijks verschillen in thermostaatinstellingen dus geen reboundeffect! Oorzaak: homogenere woningtemperatuur door betere isolatie Let op: Nauwelijks A+ en A++ woningen in dataset 17 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

19 CONCLUSIES ONDERZOEK Rebound effect valt mee Nauwelijks ander gedrag in energiezuinigere woningen (t/m A label, A+ A++ niet in WoON database) Wel hogere gemiddelde binnentemperaturen door fysische effect isolatie (kans op oververhitting!) Werkelijke versus theoretische prestatie woning: Huishoudtype slechts beperkt bepalend voor energiegebruik Zeer bepalend: Individueel gedrag Afwijkende woningkwaliteit Belangrijk: waardeer werkelijke kwaliteit woning (prestatiecontracten): Monitoring (sensoren / bemetering systemen / slimme thermostaten / ) Onderscheidt invloed gedrag / woningkwaliteit / installatiekwaliteit Stimuleer flexibele maatregelen regelen van individuele behoeften 18 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

20 MONITOREN IS NOG NIET ZO SIMPEL - VOORBEELD Energiesprong Monitoring & prestatiegarantie Kerkrade (consortium TNO/RIGO/Van Beek) 5 identieke tussenwoningen Factor 4,5 verschil in gasverbruik Warmteverlies twee maal zo groot als ontwerp 19 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

21 OORZAKEN Bouwtransparant meting: Luchtdichtheid voldoet niet aan ontwerp WTW rendement geen 85 maar 70% Bewonersgedrag Open ramen? Hogere thermostaat stand? 20 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

22 BINNENTEMPERATUUR VERSUS GASVERBRUIK KERKRADE Warmtevraag voor verwarming [MJ/m2] Oftewel: Invloed gedrag monitoren is meer dan binnentemperatuurmeting Gemiddelde ruimtetemperatuur in stookseizoen [ C] 21 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

23 DATAKWALITEIT Problemen met datakwaliteit: Drift, gaten, spikes, veel data, etc Verkeerde data verkeerde beslissingen wantrouwen systeem gaat uit Detectie van problemen in de data: Groep gelijksoortige variabelen, onderlinge correlatie Groep gerelateerde ongelijksoortige variabelen, modelmatig verband Automatische reparatie: Signaal begrenzen, of naar gemiddelde Drift of ruis uitfilteren Waarschuwing bij potentiele onbetrouwbare signalen 22 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

24 VOORUITZICHT Door innovatie wordt een energie producerende gebouwde omgeving mogelijk Grip krijgen op werkelijke prestaties daarbij belangrijk Gezien de variatie in gedrag/woningkwaliteit: monitoring / slimme sensoriek Geeft uitdagingen Gelukkig ook goede voorbeelden (bv NOM - Rijswijk Buiten) Vanuit groep bouwers (nieuwbouw/renovatie) behoefte aan betere inschatting kwaliteit goede kwaliteit = tevreden bewoners! Ontwikkelingstraject in voorbereiding 23 Energieprestaties van gebouw en gebruiker

25 BEDANKT VOOR UW AANDACHT