Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Transcriptie

1 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding Hannie van Beers & Ed Staal 14 maart 2014

2 Scholengemeenschap Mariendael: wie zijn wij? Brede scholengemeenschap voor voortgezet speciaal onderwijs Wij geven onderwijs aan jongeren met een cluster 3 indicatie en aan jongeren met een cluster 4 indicatie

3 Welke leerlingen bezoeken onze school? Leerlingen in de leeftijd van 13 tot 20 jaar - met een meervoudige beperking - met een lichamelijke beperking - die langdurig ziek zijn - met een autisme spectrum stoornis - met andere psychiatrische problemen

4 Schoolstructuur Arbeid VMBO basis- en kaderberoepsgerichte leerweg VMBO theoretische leerweg HAVO Schakelklassen

5 Wat maakt ons uniek? Praktijkblokken O+ modules Stages en leren op locatie (LOL) Zorgstructuur Maatwerk voor iedere leerling Transitie ( wonen, werken, vrije tijd & relaties) Levensloopbegeleiding als onderwijsconcept

6

7 Je leert niet voor de school, maar voor het leven Het diploma is niet zaligmakend of niet haalbaar Leerlingen hebben meer nodig Maar wat? Hoe bieden we dat aan? 7

8 Inleiding Ingewikkelde samenleving Negatief/irreëel zelfbeeld, somber toekomstperspectief Weinig zelfinzicht Gering vertrouwen in eigen mogelijkheden Niet accepteren eigen beperking Vermoeidheid, fysieke klachten Beperkte zelfstandigheid Voortdurend keuzes maken Druk om te presteren 8

9 Ontwikkeling gaat (niet) vanzelf Kind met lichamelijke of meervoudige handicap chronische ziekte stoornis in het autistisch spectrum Kost vaak meer tijd en ondersteuning; moet bewuster op worden ingezet 9

10 Jongeren ondersteunen bij Reflecteren op zichzelf Verwerven van zelfinzicht Ontdekken van drijfveren, kracht en kwaliteiten: talenten Fundament opbouwen om het heft van het leven in eigen hand te nemen ondanks ziekte of handicap 10

11 Pedagogische omgeving Veiligheid Gezien worden Begrepen worden Verbondenheid In dienst van de ontwikkeling Zinvolheid van eigen inzet Gericht op toekomst Leerling is meer dan een probleem 11

12 Een mens is niet, een mens wordt Ieder mens is auteur van het eigen leven Zin en betekenis geven aan wat je overkomt Leven op een manier die recht doet aan wie je bent Onevenwichtigheid en crises horen bij het leven: hoe ga je er mee om? Bovengrens van wat een mens kan leren ligt niet vast Intensieve samenwerking school, ouders en leerling 12

13 Levensloopbegeleiding, drie lijnen Leren leren Leren kiezen Leren leven Drie lijnen zijn nauw met elkaar verbonden. Met het één werk je al gauw ook aan het andere 13

14 Leren leren Reflectie op studiehouding Aanleren studievaardigheden en technieken Benutten van onderwijsaanbod Graag een leer- en ontwikkelweg willen gaan 14

15 Leren leren Reflectie op studiehouding Aanleren studievaardigheden en technieken Benutten van onderwijsaanbod Graag een leer- en ontwikkelweg willen gaan 15

16 Voorbeelden leren leren Studievaardigheden Motivatie en concentratie Leerstijlen Huiswerk Plannen Zelfstandig werken Samenwerkend leren Verantwoordelijkheid nemen Creatief omgaan met de gestelde eisen Reflectie 16

17 Leren kiezen Kiezen begint bij zelfkennis Oriëntatie op mogelijkheden Ontwikkelen van haalbare perspectieven - Studie- en beroepsrichting - Wonen - Vrijetijdsbesteding - Relaties - Levensbeschouwing 17

18 Voorbeelden leren kiezen Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? - voorbereiding (maatschappelijke) stage - kiezen voor in je vrije tijd - oriëntatie op vervolg - kwaliteiten in kaart brengen - jezelf presenteren - omgaan met geld - verkiezingen - levensbeschouwelijke vragen 18

19 Leren leven Verwerven van zelfinzicht, zelfwaardering en zelfvertrouwen Verwerven van vaardigheden om je in deze wereld uit te drukken Samen kunnen leven en werken met anderen Biografisch onderzoek Zelfverhaal stimuleren Hoe sterker ieder groepslid op de eigen plek staat, des te groter de kans dat ook de groep sterk is 19

20 Voorbeelden leren leven Samenleven - groepsvormende activiteiten - samenwerkingsopdrachten - intervisie - vriendschap, relaties en seksualiteit Levenskunst - fragment After life - werken met een dummy Levenslijn -rots &water - zelfconfrontatiemethode - doelen stellen voor OPP - plaats in de groep adhv foto s 20

21 Organisatie levensloopbegeleiding TRA(nsitie)-uren op het rooster in alle klassen gegeven door mentor/klassendocent Leren leren, leren kiezen, leren leven TRA-uren taal-exact Tijd gecreëerd door extra jaar Stuurgroep verzamelt, ontwikkelt en verspreidt materiaal Mentorenoverleggen Studiecafé Kwaliteiten personeel benutten Doorlopende leerlijn ontwikkelen 21

22 TRA in schema Periode I wk 35 t/m 45 Leren leren Leren leven Leren kiezen Zelfstandig werken De groep Jezelf in beeld Periode II wk 46 t/m 04 Leren leren Leren leven Leren kiezen Informatieverwerking De ander en ik Beroepen Periode III wk 05 t/m 15 Leren leren Leren leven Leren kiezen Samenwerken Ik Wensen Periode IV wk 16 t/m 27 Leren leren Leren leven Leren kiezen Inzet en motivatie Samen leven Conclusie en keuze (terugkijken) 22

23 Inzet TRA+ mensen Trajectbegeleiders stagebureau Maatschappelijk werk - wonen - omgaan met geld Psycholoog - faalangst - handicapbeleving Didactisch ondersteuner - presenteren - plannen en organiseren Autisme specialist Rots & water Drama Leerlingcoaches 23

24 Voorbeeld tra+: Je zal het maar hebben! 24 Je zal het maar hebben

25 Het ontstaan Mentor: meerdere leerlingen in de klas, waar zorgen over waren, maar die zich niet open stelden voor hulpverleners Psycholoog: Ik geef op allerlei manieren (o.a. ook met toneel) Ik ben speciaal, maar weet nooit of de verhalen die leerlingen vertellen ook kloppen. 25 Je zal het maar hebben

26 Vraag van mentor aan psycholoog Kun je ik ben speciaal geven, maar dan niet uitsluitend voor jongeren met ASS? Vraag van psycholoog aan mentor Kunnen we samenwerken, zodat we de theorie kunnen koppelen aan de dagelijkse praktijk? 26 Je zal het maar hebben

27 Levensloopbegeleiding Vraag van coördinator levensloopbegeleiding Kunnen we samen een lessenreeks ontwikkelen, die ook bruikbaar is in de TRA-lessen van andere groepen? 27 Je zal het maar hebben

28 Wat willen we bereiken? Leerlingen krijgen inzicht in Eigen beperkingen Beperkingen van klasgenoten En leren hiermee om te gaan 28 Je zal het maar hebben

29 Inhoud Kennis over de verschillende aandoeningen - Wie heeft wat? - Wat herken je? - Mis je bepaalde zaken? Hoe kom ik mijn beperking tegen, positief en/of negatief? - Gevolgen voor leren - Gevolgen voor je gedrag of je gevoel - Wat zijn mijn kwaliteiten? 29 Je zal het maar hebben

30 De klas Klas 2B 13 jongens Geen praters Drukke klas Gevaar voor meegaan in negatief gedrag Geprobeerd hier werkvormen bij te zoeken Aan de hand van feedback van de leerlingen (duimen) werkvormen aangepast 30 Je zal het maar hebben

31 Ervaringen tijdens de lessen Leerlingen deden goed mee Vertelden goed en eerlijk over hun eigen beperkingen Stelden goede vragen Toen een leerling vertelde over zijn ziekte werd een andere leerling misselijk Leerlingen vonden dat er te lang gepraat moest worden De meeste werkvormen vonden ze niet interessant Kaartjes leggen was wel interessant, maar te moeilijk Gezelschapsspelletjes waren wel leuk, zolang we niet doorvroegen Is dit een houding? Vinden ze het stom omdat het te bedreigend was, te dichtbij kwam? 31 Je zal het maar hebben

32 Ervaringen na de lessen Een leerling vertelde een nacht slecht geslapen te hebben, omdat een verhaal hem aan het denken had gezet Ouders gaven aan dat het veel losmaakte: emotioneel gedrag, verhalen die veel indruk gemaakt hebben 32 Je zal het maar hebben

33 De opbrengst Leerlingen kennen psycholoog en staan open voor contact Psycholoog kent klas dus kan gemakkelijker meedenken We hebben iets in beweging gezet; voor deze groep, met dit ontwikkelingsniveau, is waarschijnlijk niet meer haalbaar Leerlingen geven eerlijkere en uitgebreidere antwoorden doordat de mentor aanwezig is Mentor, psycholoog en leerlingen leren elkaar beter kennen. Levert nieuwe informatie op. 33 Je zal het maar hebben

34 Handen en voeten 34

35 Met welke beperking kun je nog als schoolpsycholoog werkzaam zijn? Hoogtevrees Kleurenblindheid Spierziekte (vanuit de elektrische rolstoel) ADHD Gilles de la Tourette Spina Bifida Syndroom van Asperger Et cetera 35 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

36 Wieteke 36

37 Organogram Mariëndael Arbeid TL/Havo Onderbouw Praktijkstroom 1 BBL / KBL 1 Leerjaar 1 Praktijkstroom 2 BBL / KBL 2 Leerjaar 2 Havo 3 Bovenbouw Praktijkstroom 3 Eco3, MT3, Z&W3 TL3 / Havo4 Schakel Praktijkstroom 4 Eco4, MT4, Z&W4 TL4 / Havo 5 Op Maat Praktijkstroom 5 (Eco5, MT5, Z&W5) (TL5 / Havo 6) (Praktijkstroom 6) 37 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

38 Stagebureau Mariëndael 7 collega s Bewuste keuze stages Bewuste keuze centrale positie Specialisatie Achtergrond in re-integratie Een been in school Een been in bedrijfsleven en wetgeving 38 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

39 Werkzaamheden Stages Beroepsinteresse onderzoek Leren Op Locatie Vormgeven onderwijs Decanaat Spil in het web Vormgeven leerling trajecten 39 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

40 Doel Wat kun je zelfstandig? 40 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

41 Ondersteuning Wie heb je daarvoor nodig 41 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

42 Trajectkeuze Wat wordt jouw traject? 42 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

43 Netwerk 43 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

44 Werk Dromen Toekomst gesprekken Straaljager piloot Realisme Kansen 44 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

45 Arthur 45

46 Wat kan wel, wat kan niet? 46 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

47 Hier wel eens aan gedacht? 47 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

48 Werkelijkheid of fictie? 48 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

49 Zou het dan toch? 49 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

50 Zeg nooit nooit! 50 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

51 De rechten van het kind Heb geloof in je leerling Durf mee te dromen met de leerling Wat niet kan is nog nooit gebeurd Wees creatief, organiseer, leg je oor te luister, laat je informeren Denk in oplossingen Onze leerling is het waard! 51

52 Vragen? Info: of 52

53 Opdracht Leerling stroomt in in Havo 4. Heeft Asperger en wil het leger in. Hoe ga je het gesprek met hem aan? Welke vrage ga je stellen? 53

54 Welke vragen hadden wij? Gebruik je medicatie? Beroep van ouders? Vanwaar de fascinatie voor leger? Waar denk je aan: landmacht, luchtmacht, marine? Wat denk je allemaal te gaan doen in het leger? Welke functie zou je willen hebben in het leger? Op welke school heb je hiervoor gezeten en wat was de reden dat je bij ons op school kwam? Doe je aan sport? Vakkenpakket? Heb je al eens open dagen bezocht? Hoe reageert hij op opgelegde structuur die anders is dan hij zelf bedacht had? Ben je wel eens een week van huis geweest, zonder ouders, en hoe ging dat? 54

55 Opdracht Leerling met neurofibromatose, 16 jaar. Cognitieve problemen: nonverbale leerproblemen. Vraagt zich af welk beroep bij hem zou passen. Hoe ga je het gesprek aan? Welke vragen ga je stellen? Wat ga je doen? 55

56 Welke acties ondernamen wij? Beroepskeuze interessetest: goede test uitkiezen! (niveau) Nagaan op welk niveau hij nu onderwijs volgt en wat de sterke en zwakke kanten zijn op cognitief gebied Vragen nav test: Wat zijn je kwaliteiten? Wat zijn je valkuilen? Wat doe je in je vrije tijd? Lid van club of vereniging? Check contacten in thuissituatie Moet hij thuis weleens helpen, klussen doen? Durft hij zelfstandig de deur uit? Als ik je over 10 jaar tegenkom, wat doe je dan? Traject uitzetten en verdelen in stappen 56

57 Opdracht Meisje, 17 jaar, VMBO-T Misvormd gezicht Wil zorgen in haar toekomstige beroep Welke stages zou je haar aan kunnen bieden? 57

58 Welke stages heeft ze gelopen? Welke plek in de zorg zou bij haar passen? Beroepen die misschien niet kunnen: schoonheidsconsulente, klassenassistent middelbare school Wel: continuïteit in contacten, klant moet mens achter gezicht leren kennen. In begin onzeker: eerste stage in manege voor aangepast paardrijden Daarna stage op activiteitengroep voor verstandelijk gehandicapten met gedragsproblemen Wil activiteitenbegeleidster worden 58