Evaluatie Introductie stressreductie, inspiratieweek 1.1 Januari Door Yolanda de Milde & Leo van Vegchel

Transcriptie

1 Evaluatie Introductie reductie, inspiratieweek 1.1 Januari 2013 Door Yolanda de Milde & Leo van Vegchel

2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoofdstuk 1 Stress en de relatie tot het begrip mindfulness... 4 Stress reductie door mindfulness... 5 Hoofdstuk 2 Onderzoek training Stressreductie... 6 Uitleg onderzoek... 6 Hoofdstuk 3 Onderzoeksvragen... 7 Onderzoeksvraag A: Zijn er verschillen tussen het ervaren van en de beleving van de training?... 7 Vraag 1: Is er een verschil tussen de studenten die wel of geen ervaren en iets hebben geleerd van de training?... 7 Vraag 2: Is er een verschil tussen de studenten die wel of geen ervaren en hun behoefte aan meer informatie over reductie?... 7 Vraag 3: Is er een verband tussen het ervaren van en de verwachting van de student betreffende de training?... 7 Vraag 4: Is er een verband tussen het ervaren van en de wens de training (facultatieve) voort te zetten?... 8 Onderzoeksvraag B: Is er een verband tussen de wens om de training (facultatief) voort te zetten en de beleving van de training door de student?... 8 Hoofdstuk 4 Eindconclusie en aanbevelingen... 9 Bijlage A Bijlage B

3 Inleiding Het gevoel van is een veel voorkomend verschijnsel in onze samenleving. Vrijwel iedereen heeft wel eens last van. In onze samenleving zijn er echter steeds meer mensen die aangeven dat de klachten dusdanig van aard zijn, dat de klachten hen belemmeren in het dagelijks leven. Denk maar bijvoorbeeld aan overmatig piekeren, zich gespannen voelen, of somber en lusteloos, het idee hebben "te worden geleefd", gevoelens die in ernstige mate kunnen duiden op overspanning of burnout. De officiële definitie van wordt op meerdere manieren uitgelegd, maar de definitie waarvan wordt uitgegaan tijdens deze rapportage luidt als volgt: Toestand waarin het evenwicht van de bio-fysiologische functies in het lichaam is verstoord door te grote lichamelijke of geestelijke spanning en die bepaalde afweermechanismen in werking doet komen 1 Stress brengt je in een verhoogde staat van paraatheid. Het is een natuurlijke reactie, die gezond is zolang ze kort duurt. De reactie is een biologische reactie; het lichaam wordt klaargemaakt voor een overlevingsreactie: vechten of vluchten. Vanuit ons biologisch handelen wordt een bedreiging als hevig, maar kort gezien. In onze hedendaagse samenleving is dit vaak niet het geval. Onze geest ziet veel bedreigingen en voelt vaak een gebrek aan controle. In ons dagelijks leven wordt het overlevingssysteem zo vaak getriggered dat het niet meer tot rust komt. Er worden voortdurend hormonen in ons lichaam aangemaakt; er ontstaat chronische. Chronische kan tot verlies van plezier, creativiteit en productiviteit leiden. Voor de samenleving is de prijs ook hoog. Uit recent onderzoek van TNO blijkt dat tot werknemers zich jaarlijks ziek meldt wegens. Het kost de economie 6 miljard. Stress lijkt onuitroeibaar. 1 Bron: 3

4 Hoofdstuk 1 Stress en de relatie tot het begrip mindfulness In kringen lopen Hé, jij die in kringen loopt, Houdt daar alsjeblieft mee op. Waarvoor doe je het? Ik kan niet zijn zonder dat ik ga, Want ik weet niet waarheen ik moet gaan. Daarom loop ik in kringen. Ach, jij die in kringen rondloopt, Houd alsjeblieft daarmee op. Maar als ik ophoud met gaan stop ik mijn zijn. O, mijn vriend die in kringen rondloopt, jij valt niet samen met dat dwaze gedoe van lopen in kringen. Je mag plezier scheppen in je gaan Zonder in kringen te lopen. Waar kan ik dan gaan. Ga, waar je je liefste kan vinden En waar je jezelf kan vinden. Thich Nhat Hahn Vertaling: Meindert Boersma Mindfulness betekent: je bewust zijn van wat er gebeurt. En in contact zijn met wat je daarbij ervaart. Je drinkt bewust een kop thee, voelt de warmte van het theekopje en bent je bewust van de geur en de smaak van de thee. Dat is mindful theedrinken. 2 de mindfulness benadering gaat men er van uit dat veel gevoelens van tot stand komen door een ongezonde vorm van aandacht aan dingen te besteden, uit angst voor negatieve gevolgen of door het vastzitten in automatische denkpatronen welke piekeren stimuleren. De meest voor de hand liggende resultaten van Mindfulness zijn: het leren loslaten (van omgevingsinvloeden), in het hier-en-nu zijn, en contact maken met de eigen gevoelens en gedachten. Daardoor kan men loskomen uit storende (ziekmakende) automatismen en patronen. 3 Angst en automatisme hebben onherroepelijk met elkaar te maken. Angst versterkt automatisch gedrag, draaien op de automatische piloot. Het kan een gevoel van houvast ofwel controle bieden waardoor men het gevoel heeft ruimte over te houden. Bewustwording van automatisch gedrag is een gedraging wat de mens energie kost, laat staan een ongewenste automatische gedraging te veranderen. De gemiddelde mens heeft 66 dagen nodig om nieuw gewenst gedrag een automatisme te laten worden. 4 Een staat van onbevangenheid kan helpen om ongewenst (automatisch) gedrag te leren benoemen en desgewenst aan te passen of te wijzigen. De kunst is om de aandacht die je hebt voor allerlei dingen die in het dagelijks leven op je afkomen minder door deze vrees of gewoonte/automatisme beheerst te laten zijn. In plaats daarvan kun je een meer open en onbevangen vorm van aandacht voor wat er gebeurt aanleren, waardoor gevoelens van verminderen. Deze vorm van aandacht is niet gevangen in het verleden (allerlei onprettige dingen die gebeurd zijn) of de toekomst (piekeren over wat er nog allemaal moet gebeuren of kan gebeuren), maar is sterk aanwezig in het moment zelf, in het "hier en nu". 5 2 Bron: 3 Uit onderzoek Goleman, Uit lezing Ben Tiggelaar, Bron: 4

5 Stressreductie door mindfulness Een manier om bij bewust te worden van het hoe en waarom van de ervaarde, is het trainen van de aandacht. Daarmee word je je bewust van de neiging van de geest om te piekeren over verleden en toekomst. Je krijgt een keuze. Je kunt achter de automatische gedachtepatronen aanhollen, of de aandacht terugroepen. Je piekert minder en de machine wordt minder vaak ingeschakeld. Met mindfulness begin je bij de bron. Zo kun je effectief verminderen. 6 Volgens Jon Kabat-Zinn, oprichter en eerste directeur van het Center for Mindfulness aan de universiteit van Massachusetts, en de ontwerper van het Mindfulness-Based Stress Reduction programma (MBSR) kun je Mindfulness het best definiëren als het bewust reguleren van de aandacht van moment tot moment, in het moment. In zijn hoofdwerk 7 zegt hij: Eenvoudig gezegd is oplettendheid [mindfulness]: je van elk moment bewust zijn. Oplettendheid wordt ontwikkeld door doelbewust aandacht te schenken aan dingen waar we gewoonlijk niet bij stilstaan. Het is een systematische aanpak om nieuwe manieren van controle en wijsheid in ons leven te ontwikkelen, gebaseerd op ons innerlijk vermogen tot ontspanning, aandacht, bewustzijn en inzicht. In de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en de Relational Frame Theory (RFT) is mindfulness geen wetenschappelijke term, maar een term die duidt op het samenspel van vier duidelijk omschreven processen: cognitieve defusie, acceptatie, contact met het huidige moment en zelf als context. Deze visie op mindfulness is niet gebaseerd op het boeddhisme, maar op inzichten uit de RFT: een moderne contextuele theorie over taal en cognitie. De ACT/RFT visie vertoont opvallend veel overeenkomsten met de boeddhistische visie op mindfulness, maar heeft als groot voordeel dat de conceptualisatie van mindfulness op een logische wijze voortvloeit uit goed begrepen psychologische processen. De meeste onderzoekers zien mindfulness als een intrinsiek vermogen van de menselijke geest. 8 Wij identificeren ons met ons denken en zien deze vaak als een accurate weergave van de werkelijkheid. Mindfulness is dus niet zozeer alleen erkend als zodanig binnen het Boeddisme, maar ook binnen de wetenschappelijke wereld. 6 Bron: 7 (Kabat-Zinn, 1990, p20) 8 (Brown et al., 2007a) 5

6 Hoofdstuk 2 Onderzoek training Stressreductie Ruim 50 procent van hbo-studenten en academici geeft aan druk te ervaren vanwege het vele werk voor de studie. In het MBO ligt dat wat lager (39 procent). Ongeveer 33 procent van de deelnemers en studenten ondervindt druk vanwege te hoge eisen en verwachtingen die er aan hen worden gesteld. 9 Dit betekent dat het Nederlandse onderwijssysteem behoorlijk wat van zijn studenten vraagt. In dat kader is het interessant om te kijken naar de relatie ervaren van tot het begrip reductie. Binnen dit onderzoek is er gebruik gemaakt van de techniek Mindfulness, waarbij in de training aandacht is geschonken aan het bewust reguleren van aandacht in het moment zelf. Het onderzoek is afgenomen bij 212 respondenten, allen eerstejaars studenten aan het Sint Lucas te Boxtel. Van de respondenten geeft ruim 74% aan regelmatig te ervaren. Uitleg onderzoek Na het geven van de training door Leo van Vegchel en Yolanda de Milde, beiden docent Burgerschap is de leerlingen gevraagd om een online evaluatieformulier in te vullen met betrekking tot de gegeven training. De training was een introductie in de wereld van mindfulness met als doel om te reduceren. Leerlingen kregen een korte theoretische inleiding over het ontstaan van het begrip. Hierna werd gevraagd naar de ervaringen van. Veel leerlingen herkenden zich in elkaars verhalen en dit leidde tot een aantal interessante vraagstukken met betrekking tot. Hoofdvraag bleek het vraagstuk hoe om te gaan met te zijn. Dit vormde een mooie inleiding naar een praktische ervaring met mindfulness. Na het gezamenlijk uitvoeren van een aantal korte oefeningen bleek dat een overweldigend aantal van de leerlingen de training als positief heeft ervaren. Van het aantal respondenten bleek 93% de training als interessant te hebben ervaren en gaf 82% aan iets te hebben geleerd. 90% van de respondenten heeft de training als leuk ervaren en 84% heeft aangegeven dat zij het prettig vinden als de training zou worden uitgebreid naar een (facultatieve) training. Deze resultaten zijn interessant genoeg om eens te kijken naar een onderlinge verbanden. De antwoorden hierop zijn terug te vinden in de onderzoeksvragen in hoofdstuk 3. Voor meer achtergrond informatie betreffende bovenstaande resultaten, zie bijlage A. 9 Bron: 6

7 Hoofdstuk 3 Onderzoeksvragen In een dergelijk onderzoek is het interessant om te kijken naar de onderlinge verschillen en mogelijke verbanden. Deze onderlinge verschillen en verbanden kunnen worden om eventuele vragen te beantwoorden en zo meer inzicht in het onderzoek te geven. Alle onderzoeksvragen worden ondersteund met de uitgewerkte resultaten in bijlage B. Onderzoeksvraag A: Zijn er verschillen tussen het ervaren van en de beleving van de training? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het belangrijk deze uit te splitsen in een aantal subvragen die hieronder verder worden uitgewerkt. Vraag 1: Is er een verschil tussen de studenten die wel of geen ervaren en iets hebben geleerd van de training? Hiervoor wordt dieper gekeken naar de onderlinge verschillen tussen het wel of niet ervaren van in relatie tot de beleving van de student na het volgen van de training. Uit onderzoek blijkt dat 75% van de respondenten regelmatig ervaart, 17,4% geen regelmatige ervaart en 7,6% het niet weet. Als we dieper ingaan op deze cijfers, geeft 82,2% van de respondenten die positief antwoorden op het ervaren van wel iets heeft geleerd van de training, waar 12,1% aangeeft niets te hebben geleerd. 76,9% van de respondenten die in eerste instantie aangeven geen te ervaren, hebben er toch wat van opgestoken. Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat de training inhoudelijk iets toevoegt aan de kennis van de student (overall score ruim 81%) Vraag 2: Is er een verschil tussen de studenten die wel of geen ervaren en hun behoefte aan meer informatie over reductie? Binnen de groep van studenten die regelmatig ervaren, geeft 66,2% aan behoefte te hebben aan meer informatie. 9,6% heeft geen behoefte en 24,2% weet het niet. Van de groep studenten welke geen regelmatige ervaart geeft 59% aan toch meer informatie te willen, 23,1% heeft geen behoefte aan informatie en 17,9% heeft geen antwoord op de vraag. Kijken we naar de groep twijfelaars die voor zichzelf niet kunnen bepalen of ze regelmatig hebben, geeft het overgrote deel toch te aan meer behoefte te hebben aan meer informatie, namelijk 63,7%. In de groep twijfelaars blijkt 31,2% niet weet of ze wel of geen behoefte hebben. Kijkende naar de overall cijfers, niet uitgesplitst op basis van wel of geen ervaren, blijkt dat 63,7% van de totale populatie behoefte heeft aan meer informatie en 23,6% het niet weet. Als aandachtspunt blijkt dat, onafhankelijk de variabele wel of geen ervaren de respondenten het lastig vinden om te bepalen of ze wel of geen behoefte hebben aan meer informatie. Mogelijke verklaring hiervoor is dat de studenten nog maar een keer kennis hebben gemaakt met de training en het lastig vinden om hierop te baseren of zij meer informatie nodig hebben. Vraag 3: Is er een verband tussen het ervaren van en de verwachting van de student betreffende de training? Ofwel kort gezegd Kan de training mij helpen om minder te ervaren? Uit de resultaten blijkt dat 73,3% van de respondenten die regelmatig ervaren denken dat meer informatie hen kan helpen te verminderen. Slechts 41% van de respondenten die geen regelmatige ervaren geeft denkt dat meer informatie hen kan helpen minder te ervaren. Ruim 22% van de totale populatie geeft aan dat zij niet weten of meer informatie hen kan helpen om 7

8 minder te ervaren. Dit kan wijzen op het bezitten van te weinig kennis over het onderwerp zelf om een uitgesproken keuze te maken. Onderzoek geeft aan dat er met een zekerheid van 99% sprake is van een statistisch significant verband tussen de variabelen ervaren en meer informatie kan mij helpen. Dit houdt in dat mensen die ervaren eerder geloven dat de training hen kan helpen om te verminderen. Dit kan straks van invloed zijn in de keuze richting de nog te bepalen doelgroep. Laten we wel of niet studenten deelnemen aan de training die op voorhand aangeven niet regelmatig te ervaren? Vraag 4: Is er een verband tussen het ervaren van en de wens de training (facultatieve) voort te zetten? Het antwoord op deze vraag is eenvoudig te beantwoorden. Ruim 87% van de respondenten die ervaren geeft een positief antwoord, waarbij ruim 79% van de respondenten hetzelfde antwoord geeft die geen regelmatige ervaart. Als we kijken naar de totale populatie en geen onderscheid maken tussen de twee groepen blijkt dat 84% de wens uitspreekt om de training nogmaals de training te willen volgen, of een vervolg op de introductie te willen. Onderzoeksvraag B: Is er een verband tussen de wens om de training (facultatief) voort te zetten en de beleving van de training door de student? Om deze vraag op een juiste manier te kunnen beantwoorden wordt er gekeken naar de relatie tussen de variabele voortzetting training en de variabelen ik vond de training leuk, nuttig en interessant. Het blijkt dat er alleen tussen de variabelen voortzetting training en ik vond de training leuk geen een statistisch significant verband bestand. Er kan met een zekerheid van 100% worden gezegd dat tussen beide variabelen een geen verband bestaat. Dat wil zeggen, hoe leuker men de training vindt, dat niet automatisch wil zeggen dat de wens betreffende een (facultatief) vervolg training groter wordt. Er is bijna geen onderscheid te maken tussen de groepen studenten die wel of geen ervaren en het leuk vinden van de training (wel vs leuk = 91,0% vs 79%). Ruim 89% van de totale populatie die de training leuk vonden willen graag een vervolg. Als er gekeken word naar een statistisch significant verband tussen de variabelen voortzetting training en ik vond de training interessant en/of nuttig wel met een zekerheid van 90% kan worden gezegd dat er een verband bestaat tussen deze variabelen. Met andere woorden, hoe interessanter of nuttiger de student de training vond, des te groter de wens betreffende een mogelijke (facultatieve) voortzetting. Hieruit kan voorzichtig worden geconcludeerd dat studenten die de training interessant of nuttig vinden, zeer waarschijnlijk zich zullen inschrijven voor een vervolgtraining. Ruim 92% van de totale populatie die graag een voortzetting van de training wenst, vond de training interessant en 84% vond de training nuttig. Concluderend kan gezegd worden dat een groot deel van de totale populatie graag een voortzetting c.q. uitbreiding van de training wenst. Een belangrijke vraag hierbij is in welke vorm en welke plaats deze training dient te krijgen in het curriculum 8

9 Hoofdstuk 4 Eindconclusie en aanbevelingen De resultaten spreken voor zich. Mindfulness is een aanvaardbare techniek om te reduceren bij eerstejaars studenten van het SintLucas. Er valt zeker nog wel wat werk te verrichten betreffende de theoretische achtergrond, want uit onderzoek blijkt dat studenten nog te weinig van het onderwerp weten om een gedegen keuze te maken of mindfulness echt helpt om te verminderen. Maar de eerste exploratieve resultaten zijn hoopvol en dienen zeker als een goede basis om het gesprek aan te gaan hoe Mindfulness te integreren binnen het bestaande onderwijs. De resultaten die als basis zijn genomen spreken alleen voor de eerstejaars van het Sint Lucas en zeggen niets over de wensen en behoeften van de ouderejaars. Toch kan niet ontkend worden dat de sprekende cijfers zeker wel het nadenken waard zijn om te denken aan een vakoverstijgend, nee zelfs jaaroverstijgend op zichzelf staand curriculum, al dan niet in samenwerking met andere onderwijsspecialiteiten zoals mentoraat en studieloopbaanbegeleiding. Een voorzichtige conclusie die kan worden getrokken is dat Mindfulness een interessant instrument kan zijn in de begeleiding van zorgleerlingen, met name die leerling die met een hoge mate van kampt. Knowlegde speaks and wisdom listens... en laten we dat dan ook doen. Laten we luisteren naar de behoeftes en wensen van onze studenten en verder kijken dan alleen cijfers, financiële stromen en winst op korte termijn. De invoering van Mindfulness in het onderwijs binnen het Sint Lucas kan misschien zelfs wel op langere termijn een onderscheid maken met betrekking tot andere opleidingen en het Sint Lucas een voorloper maken op het gebied van zingeving in business. Bedankt voor het lezen en we luisteren ook graag naar jou. Opmerkingen naar aanleiding van deze rapportage worden zeker op prijs gesteld en kunnen worden gericht aan Leo of Yolanda via l.vanvegchel@sintlucas.nl y.de.milde@sintlucas.nl Alle goeds, Leo van Vegchel en Yolanda de Milde 9

10 Bijlage A Ik vond de introductie reductie interessant Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ,9 92,9 92,9 Valid 2 7 3,3 3,3 96, ,8 3,8 100,0 Total ,0 100,0 Ik heb iets geleerd van de introductie reductie Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,1 81,1 81,1 Valid nee 27 12,7 12,7 93,9 weet niet 13 6,1 6,1 100,0 Total ,0 100,0 Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,7 63,7 63,7 Valid nee 27 12,7 12,7 76,4 weet niet 50 23,6 23,6 100,0 Total ,0 100,0 Ik ervaar regelmatig Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,1 74,1 74,1 Valid nee 39 18,4 18,4 92,5 weet niet 16 7,5 7,5 100,0 Total ,0 100,0 Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,2 63,2 63,2 Valid nee 30 14,2 14,2 77,4 weet niet 48 22,6 22,6 100,0 Total ,0 100,0 10

11 Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,0 84,0 84,0 Valid nee 19 9,0 9,0 92,9 weet niet 15 7,1 7,1 100,0 Total ,0 100,0 Ik heb de introductie gevolgd bij Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Leo van Vegchel 83 39,2 39,2 39,2 Valid Yolanda de Milde ,8 60,8 100,0 Total ,0 100,0 Ik vond de introductie reductie nuttig Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,0 84,0 84,0 Valid nee 11 5,2 5,2 89,2 weet niet 23 10,8 10,8 100,0 Total ,0 100,0 Ik vond de introductie reductie leuk om te doen Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent ja ,6 89,6 89,6 Valid nee 11 5,2 5,2 94,8 weet niet 11 5,2 5,2 100,0 Total ,0 100,0 11

12 Bijlage B Ik ervaar regelmatig * Ik heb iets van de training geleerd Crosstabs Notes Output Created 22-JAN :43:37 Comments C:\Users\Yolanda\Desktop\ Data reductie_v3.sav Active Dataset DataSet1 Input Filter <none> Weight <none> Split File <none> N of Rows in Working Data File 212 User-defined missing values are Definition of Missing treated as missing. Statistics for each table are Missing Value Handling based on all the cases with valid Cases Used data in the specified range(s) for all variables in each table. CROSSTABS Syntax Resources /TABLES=Ikhebietsgeleerdvand eintroductiereductie BY Ikervaarregelmatig /FORMAT=AVALUE TABLES /STATISTICS=CHISQ /CELLS=COUNT ROW COLUMN /COUNT ROUND CELL. Processor Time 00:00:00,03 Elapsed Time 00:00:00,03 Dimensions Requested 2 Cells Available [DataSet1] C:\Users\Yolanda\Desktop\reductie_v3.sav 12

13 Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Ik heb iets geleerd van de introductie reductie * Ik ervaar regelmatig ,0% 0 0,0% ,0% Ik heb iets geleerd van de introductie reductie * Ik ervaar regelmatig Crosstabulation Ik ervaar regelmatig T ja nee weet niet Count ja % within Ik heb iets geleerd van de introductie reductie 75,0% 17,4% 7,6% 82,2% 76,9% 81,2% Count Ik heb iets geleerd van de introductie reductie nee % within Ik heb iets geleerd van de introductie reductie 70,4% 22,2% 7,4% 12,1% 15,4% 12,5% Count weet niet % within Ik heb iets geleerd van de introductie reductie 69,2% 23,1% 7,7% 5,7% 7,7% 6,2% Count Total % within Ik heb iets geleerd van de introductie reductie 74,1% 18,4% 7,5% 100,0% 100,0% 100,0% Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2- sided) 13

14 Pearson Chi-Square,567 a 4,967 Likelihood Ratio,545 4,969 Linear-by-Linear Association,205 1,651 N of Valid Cases 212 a. 4 cells (44,4%) have expected count less than 5. The minimum expected count is,98. Crosstabs Notes Output Created 22-JAN :09:45 Comments C:\Users\Yolanda\Desktop\ Data reductie_v3.sav Active Dataset DataSet1 Input Filter <none> Weight <none> Split File <none> N of Rows in Working Data File 212 User-defined missing values are Definition of Missing treated as missing. Statistics for each table are Missing Value Handling based on all the cases with valid Cases Used data in the specified range(s) for all variables in each table. CROSSTABS Syntax Resources /TABLES=Ikzoumeeroverhetond erwerpreductietewetenwille nkomen BY Ikervaarregelmatig /FORMAT=AVALUE TABLES /STATISTICS=CHISQ /CELLS=COUNT ROW COLUMN /COUNT ROUND CELL. Processor Time 00:00:00,02 Elapsed Time 00:00:00,06 14

15 Dimensions Requested 2 Cells Available [DataSet1] C:\Users\Yolanda\Desktop\reductie_v3.sav Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen * Ik ervaar regelmatig ,0% 0 0,0% ,0% Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen * Ik ervaar regelmatig Crosstabulation Ik ervaar regelmatig T ja nee weet niet Count ja % within Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen 77,0% 17,0% 5,9% 66,2% 59,0% 50,0% Count Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen nee % within Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen 55,6% 33,3% 11,1% 9,6% 23,1% 18,8% Count weet niet % within Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen 76,0% 14,0% 10,0% 24,2% 17,9% 31,2% Total Count

16 % within Ik zou meer over het onderwerp ( reductie) te weten willen komen 74,1% 18,4% 7,5% 100,0% 100,0% 100,0% Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2- sided) Pearson Chi-Square 6,694 a 4,153 Likelihood Ratio 6,163 4,187 Linear-by-Linear Association,738 1,390 N of Valid Cases 212 a. 3 cells (33,3%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2,04. Crosstabs Notes Output Created 22-JAN :29:42 Comments C:\Users\Yolanda\Desktop\ Data reductie_v3.sav Active Dataset DataSet1 Input Filter <none> Weight <none> Split File <none> N of Rows in Working Data File 212 User-defined missing values are Definition of Missing treated as missing. Statistics for each table are Missing Value Handling based on all the cases with valid Cases Used data in the specified range(s) for all variables in each table. 16

17 CROSSTABS Syntax Resources /TABLES=Ikdenkdatmeerinforma tieoverreductiemijkanhelpe n BY Ikervaarregelmatig /FORMAT=AVALUE TABLES /STATISTICS=CHISQ /CELLS=COUNT ROW COLUMN /COUNT ROUND CELL. Processor Time 00:00:00,02 Elapsed Time 00:00:00,05 Dimensions Requested 2 Cells Available [DataSet1] C:\Users\Yolanda\Desktop\reductie_v3.sav Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen * Ik ervaar regelmatig ,0% 0 0,0% ,0% Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen * Ik ervaar regelmatig Crosstabulation Ik ervaar regelmatig T ja nee weet niet Count % within Ik denk dat meer Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen ja informatie over reductie mij kan helpen 83,6% 11,9% 4,5% 71,3% 41,0% 37,5% nee Count

18 % within Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen 56,7% 36,7% 6,7% 10,8% 28,2% 12,5% Count weet niet % within Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen 58,3% 25,0% 16,7% 17,8% 30,8% 50,0% Count Total % within Ik denk dat meer informatie over reductie mij kan helpen 74,1% 18,4% 7,5% 100,0% 100,0% 100,0% Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2- sided) Pearson Chi-Square 21,080 a 4,000 Likelihood Ratio 19,258 4,001 Linear-by-Linear Association 15,019 1,000 N of Valid Cases 212 a. 2 cells (22,2%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2,26. Crosstabs Notes Output Created 22-JAN :53:08 Comments C:\Users\Yolanda\Desktop\ Input Data reductie_v3.sav 18

19 Missing Value Handling Active Dataset DataSet1 Filter <none> Weight <none> Split File <none> N of Rows in Working Data File 212 User-defined missing values are Definition of Missing treated as missing. Statistics for each table are based on all the cases with valid Cases Used data in the specified range(s) for all variables in each table. CROSSTABS Syntax Resources /TABLES=Ikvinddatdeintroductie uitgebreidmagwordennaareenfac ultatievetrai BY Ikervaarregelmatig /FORMAT=AVALUE TABLES /STATISTICS=CHISQ /CELLS=COUNT ROW COLUMN /COUNT ROUND CELL. Processor Time 00:00:00,03 Elapsed Time 00:00:00,04 Dimensions Requested 2 Cells Available [DataSet1] C:\Users\Yolanda\Desktop\reductie_v3.sav Case Processing Summary Cases Valid Missing Total N Percent N Percent N Percent Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training * Ik ervaar regelmatig ,0% 0 0,0% ,0% 19

20 Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training * Ik ervaar regelmatig Crosstabula Ik ervaar regelmatig T ja nee weet niet Count ja % within Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training 77,0% 17,4% 5,6% 87,3% 79,5% 62,5% Count % within Ik vind dat de Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een nee introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve 57,9% 26,3% 15,8% facultatieve training training 7,0% 12,8% 18,8% Count weet niet % within Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training 60,0% 20,0% 20,0% 5,7% 7,7% 18,8% Count Total % within Ik vind dat de introductie uitgebreid mag worden naar een facultatieve training 74,1% 18,4% 7,5% 100,0% 100,0% 100,0% Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2- sided) Pearson Chi-Square 7,706 a 4,103 Likelihood Ratio 6,412 4,170 Linear-by-Linear Association 6,238 1,013 N of Valid Cases

21 a. 4 cells (44,4%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1,13. 21

22 Introductie Stressreductie Stress is een ongewilde vriend In onze hedendaagse maatschappij wordt steeds vaker de modus hoe sneller je gaat, des te beter het is gehanteerd. Vandaag gaan wij dat nu juist eens niet doen, wij gaan stilstaan. Letterlijk stilstaan, maar ook figuurlijk. Jezelf bewust in het nu leven, met andere woorden, aandachtig zijn ofwel Mindfulness zijn. Doordat wij onszelf het gevoel geven steeds meer in minder tijd te moeten (kunnen) is het gevoel van onvermijdelijk. Maar wat is? Stress heeft meerdere definities om het te omschrijven, maar in basis is het een fysiologische (lichamelijke) reactie op een prikkel die verschillende symptomen kan oproepen zoals hoofdpijn, spanning, hartkloppingen, snellere ademhaling en vooral ook verlies van overzicht. Maar ook psychische (geestelijke) reacties zoals gevoel van depressie, verstikt voelen en willen vluchten. Maar het gevoel van is niet altijd negatief! Stress brengt je in een verhoogde staat van paraatheid. Het is een natuurlijke reactie, die gezond is zolang ze kort duurt. De reactie is ont staan in de natuur; het lichaam wordt klaargemaakt voor een overlevingsreactie: vechten of vluchten. In de jungle geldt: een bedreiging is hevig, maar kort. Dat is niet de realiteit van ons dagelijks leven. Onze geest ziet veel bedreigingen en voelt vaak een gebrek aan controle. In ons dagelijks leven wordt het overlevingssysteem zo vaak getriggerd dat het niet meer tot rust komt. Er worden voortdurend hormonen in ons lichaam aangemaakt; er ontstaat chronische. De prijs van kennen we allemaal: verlies aan plezier, creativiteit en productiviteit. Een vervreemdend gevoel, alsof we geleefd worden door de activiteiten Chronische is niet de beste gemoedstoestand om goede ideeën te ontwikkelen en fijn te leven. Het is belangrijk dat je jezelf kan ontspannen en je geest helder kan houden. Met een heldere geest voel je je fijner en kan je lekkerder werken en je beter concentreren. Veel is erg ongezond. Het fijn te oefenen om overal waar je dat nodig hebt te ontspannen. We gaan letterlijk even stil staan, even alles uitschakelen en doorademen. Even stoppen met die vanzelfsprekende jagende herrie in je hoofd. Stress is niet de beste gemoedstoestand om goede ideeën te ontwikkelen. Het is belangrijk dat je jezelf kan ontspannen en je geest kan verhelderen zodat je jezelf beter kan concentreren. Soms kun je niet om deze gevoelens heen, dus wat doe je dan? Je gaat de confrontatie aan en vandaag krijg je van ons een introductie in het hoe. Je gaat kennismaken met een concentratie- en ontspanningsoefening. Je gaat een manier van ontspannen oefenen. We gaan letterlijk even stil staan, even alles uitschakelen, doorademen en letterlijk tot tien tellen. Een oefenmoment om je geest bewust te ontspannen en leeg te maken. Even stoppen met dat vanzelfsprekende jagen in je hoofd en even de kip stil maken. Kortom even een adempauze! Raar? Het is misschien heel onbekend voor je. Dat is niet zo raar, want deze simpele vorm van reductie is geen algemeen Nederlands cultuurrecept. Het is geen rare magische hocus-pocus. Het is een mentale (psychische) ontspantechniek. Deze ontspanningstechniek wordt inmiddels door zeer veel mensen gebruikt. Zakenmensen, doktoren, kunstenaars, psychologen, wetenschappers en gewone mensen hebben de heilzame effecten ontdekt van mediteren. De techniek waarmee we gaan oefenen is heel eenvoudig en heeft zijn oorsprong in de (oude boeddhistische zen-) meditatie. Het oefenen levert niet meteen resultaat. Mooi gitaarspelen leer je ook niet binnen een half uur. Zie het als leren eten van nieuwe gerechten. Je verruimt je kennis door nieuwe dingen te proberen. En uiteindelijk onstaat door gewenning en oefening hopelijk ook waardering. Beetje achtergrond Leren ontspannen is iets dat niet alleen uit het oosten is komen aanwaaien. Zolang mensen zich bezig houden met bewustzijn van het leven en religie, zijn er in de diverse godsdiensten allerlei vormen van rituelen, tradities, beschouwen en bidden ontstaan. Dit zijn oefenvormen die het leven van mensen meer inhoud kunnen geven. Stille ontspanning is een andere manieren van oefenen. Stil worden, in plaats van constant (innerlijk) praten. Luisteren, in plaats van smeken om hulp en aandacht. Op één plek blijven, in plaats van ingewikkelde rituelen en handelingen verrichten. De stille manier van deze manier van ontspannen is erg geliefd bij mystici (zij die hun bewustzijn van het leven door stille afzondering zeer diep beleven). Je staat bij jezelf stil, letterlijk, in het hier en nu. Deze vorm van ontspanning is ook een vorm om tot diepere levensinzichten te komen. De stilte ontspanningstechniek is precies het tegenovergestelde van wat wij vaak neigen te doen als wij het druk lijken te hebben. Als wij iets willen begrijpen gaan we hard ons best doen, studeren, proefjes maken, hard werken en vooral veel nadenken en discussiëren. Dat we daar erg onrustig van worden en gestrest, vinden we inmiddels normaal. Wat een onzinnige verspilling van energie! 22

23 Gun jezelf een Adempauze - Zoek een plekje waar je (ongestoord) even stil kan zitten. Je kan ook gewoon op een stoel gaan zitten. - Als je op een stoel gaat zitten: beide voeten (liefst zonder schoenen) naast elkaar plat op de grond. Zet je voeten een beetje uit elkaar. - Je zit met rechte rug en met een iets naar voren gekanteld bekken. Je zit op je zitbotjes. - Je rug en hoofd zijn recht. Houd je hoofd hoog, alsof je aan een draadje vanuit je kruin naar boven wordt getrokken. - Je handen zijn ontspannen. Leg ze in rust op je dijen. - Zorg er in ieder geval voor dat je ontspannen, maar actief zit. - Het beste is het om je ogen een beetje open te houden. Echter kijk niet in het rond. Houd je ogen op één plekje gericht vlak voor je. Als je steeds wilt rondkijken sluit dan even je ogen. Maar let wel goed op dat je niet in slaap valt. - Ben juist zeer wakker en bewust dat je er bent hier en nu en nergens anders. - Concentreer je alleen op je ademhaling. - Adem bewust in en bedenk dat verse lucht in je longen komt. Adem in en denk Vers - Adem bewust uit en bedenk dat je oude lucht uitblaast en denk Los - Je blijft rustig in eigen tempo ademhalen. Dit blijf je rustig en heel bewust herhalen. Ben ervan bewust dat je steed als je inademt opnieuw lucht krijgt en ruimte krijgt om te verversen. En als je uitademt steeds ook de oude lucht en afvalstoffen loslaat. Ook helpt het als je je uitademingen gewoon telt. Tel in stilte tot 10 en begin rustig weer opnieuw. Elke tel duurt net zo lang uit als je uitademing: ééééééééééén (adem weer rustig in) twéééééééééé; (adem weer in) enzovoort, tot tien en dan weer opnieuw. Maak er geen wedstrijd van. Als je van de wijs raakt, begin je gewoon opnieuw; relax! - Doe vooral niet je best, anders ontspan je nog steeds niet. Probeer je even niet bezig te houden met allerlei opvattingen en meningen, of gedachten en gevoelens. Je zoekt ook voor de tijd van de oefening geen extra prikkels op. Voor de tijd van ontspanning hoef je even helemaal niets verplicht te doen. Dat is niet het zelfde als luieren of chillen. Want je doet deze oefening heel bewust en met volle aandacht. Laat de spanning in hoofd zich eens eindelijk een keer stil houden. Als je jouw gedachten of gevoelens geen aandacht geeft gaan ze vanzelf weer voorbij. - Oefen in het begin niet te lang, vijf tot tien minuten is al genoeg. Forceer nooit: Relax! Gebruik eventueel een wekker. Doe deze oefening in het begin op vaste tijden. Bv. s morgens, s middags en s avonds. - Als je goed gewend bent aan de oefening, dan kan je dit overal doen. In de trein of auto, in de rij bij de kassa of op een bankje in het park. Er gebeurt niets spannends of spectaculairs. Je maakt je hoofd leeg, ontspant je lijf en oefent je bewustzijn en concentratie. Je hebt als het ware even het vol gekladderde schoolbord in je hoofd leeg geveegd en kan opnieuw beginnen op een leeg bord. Lekker opgeruimd en fijn. Maar verwacht niet meteen bijzondere inzichten of heel veel resultaat. Maar neem jezelf en de oefening heel serieus. Let op: relaxed gitaarspelen leer je ook niet in een uur! Eenvoudige korte momenten van rust (Extra oefeningen) Gedurende de hele dag toepasbaar Iedere keer als je een bepaald geluid hoort (bv.je hoort iemands GSM, of je hoort een bel of klok), wordt je even stil en haal je drie keer geconcentreerd en bewust adem. Adem in: Vers ; Adem uit: los. Dat geeft je door de dag heen veel momenten om even tot jezelf komen. Deze oefening werkt op den duur heel erg ontspannend. Het zal je bewustzijn en je aandacht en energie op een dag zeer sterk verbeteren. Eenvoudige oefening voor een bewust leven Word je op een aantal momenten van de dag bewust van hele kleine vrolijke, bijzondere of mooie dingen om je heen. Niet in je fantasie, maar werkelijke dingen om je heen, die je op dat moment ziet, hoort, proeft, voelt of ruikt. Ben daar dan even heel bewust van. Neem drie keer heel bewust adem en zeg bij een inademing vers en bij een uitademing schoonheid. Als je dit serieus oefent, ga je snel een positief resultaat ervaren van een steeds prettiger en stabieler fijn leven. Het is aan te raden om intensieve (mindfulness) meditatie in het begin te beoefenen onder deskundige en betrouwbare begeleiding. In Eindhoven oefend een speciale studenten-meditatiegroep (verbonden aan de 23

24 TUe) iedere maandagavond v.a ESK studentenkapel Kanaalstraat Eindhoven Leo van Vegchel doet daar o.m. de begeleiding: opgeven en informatie: of Wil je meer informatie over deze vorm van ontspanningsoefeningen? Google: reductie, mindfulness, aandachttraining Veel genoegen en veel succes, Leo en Yolanda 24