7,7. Samenvatting door een scholier 3373 woorden 6 juli keer beoordeeld. Verzorging

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 3373 woorden 6 juli ,7 7 keer beoordeeld Vak Verzorging Groepen Iedereen maakt deel uit van groepen. Bij sommige hoor je automatisch en voor andere groepen kies je zelf. In die groepen gelden ongeschreven regels. In de reclame wordt veel gebruikt gemaakt van groepen. De reclames worden vaak specifiek gemaakt voor de doelgroep van een product. Vrijwillige groepen: Club of vereniging, school, dorp. Onvrijwillige groepen: Gezin, Familie. Soms is de drang om bij een groep te horen zo groot dat je dingen doet die je niet zou doen als je alleen zou zijn. Je loopt bijvoorbeeld mee met pestgedrag. Dit is een voorbeeld van groepsdruk. In elke groep heersen regels. Die worden wel groepsnormen genoemd. Ze geven aan welk gedrag als goed of fout, toegestaan of verboden, normaal of abnormaal wordt beschouwd binnen die groep. Normen worden vastgesteld als de daarvoor geldende waarden bekend zijn. Een waarde is iets wat je belangrijk vindt. Heb jij bijvoorbeeld met je sportteam afgesproken op een bepaalde tijd te trainen, dan wordt de norm dat iedereen op tijd aanwezig is. Te laat komen is vanaf dat moment niet meer toegestaan. De waarde is dat je het belangrijk vindt op tijd te beginnen. Een ander voorbeeld van een waarde is trouw. De norm is dat je je vriend of vriendin niet zomaar in de steek laat. Puberteit Veranderingen in de puberteit: Je lichaam verandert. Je mening verandert. Je krijgt andere gevoelens voor jongens en meisjes. Je kunt een verschil van mening hebben met ouderen. Je wordt zelfstandiger. Je besteedt meer aandacht aan de omgang met leeftijdgenoten. Je gaat experimenteren. Geslachtskenmerken kun je in drie groepen verdelen: Primaire geslachtskenmerken: Hieraan kun je zien of je een jongen of een meisje bent, deze heb je al bij de geboorte. Jongen: Penis, Meisje: Schaamlippen en vagina. Secundaire geslachtskenmerken: Dit zijn lichamelijke verschillen die in de puberteit ontstaan. Tertiaire geslachtskenmerken: Dit zijn verschillen in het gedrag tussen jongens en meisjes. Jongens: Auto s en voetbal. Meisjes: Poppen, make-up, mode, babyzachte kleuren, meer emotie, rokken. De rollen die vroeger zo vast lagen zijn nu meer verdeeld over mannen en vrouwen. Dit heeft met emancipatie te maken. Emancipatie betekent het streven naar gelijkgerechtigheid, zelfstandigheid, eerlijkere maatschappelijke verhoudingen. Ook wordt wel bedoeld beschrijven van gelijke rechten in de wet. De puberteit heeft alles te maken met geslachtsrijp worden en wordt geregeld door hormonen. Hormonen zijn stoffen Pagina 1 van 8

2 die gemaakt worden in je lichaam en die een bepaalde boodschap doorgeven. Zo n hormoon is een heel klein vormpje van stoffen, elk hormoon heeft een andere vorm. Als de hormoon in het celmembraan past, dan gaat de boodschap naar de celkern. De boodschappen kunnen aan de cel vertellen dat hij zich moet gaan delen, of dat hij zelf andere stoffen moet gaan maken. Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren. De belangrijkste is de hypofyse, een klein orgaantje onderaan je hersenen. De hormonen worden aan het bloedvatenstelsel afgegeven en vervoerd. De hypofyse maakt een hormoon dat de teelballen aanzet tot het maken van testosteron (het mannelijk geslachtshormoon) en het zet eierstokken aan tot het maken van oestrogeen (het vrouwelijk geslachtshormoon). Deze hormonen hebben ook weer effect op andere lichaamscellen en hebben invloed op de vorm van het lichaam. Er zijn twee soorten ontwikkeling namelijk: geestelijke en lichamelijke. Lichamelijke ontwikkelingen gaan door tot de adolescentie (ongeveer 23 jaar). Geestelijke ontwikkelingen gaan door tot de dood. De hypofyse kan op twee manieren hormonen regelen: 1. Hormoon A naar cel B = bijv. Groeien. De hormoon heeft direct invloed op de doelcel. 2. Hormoon C naar cel D D maakt E naar doelcel = schaamhaargroei. De hypofyse beïnvloed indirect het doel via het aansturen van een andere cel. De hersenschors is het buitenste gedeelte van je hersenen. Hoe sterker hij is geplooid, des te meer hij kan hebben. Opslaan in je geheugen begint met waarnemen door je zintuigen. Als je niets met de informatie doet dan verdwijnt het weer na een half uur. Je hebt de informatie dan onthouden in je korte termijn geheugen. Op de hersenschors ontstaan dan patronen van met elkaar verbonden zenuwcellen: Een geheugenspoor. Een geheugenspoor kan bij een bepaalde waarneming actief worden. Bijv. je ziet een aantekening en je herinnert je een telefoonnummer. Dit soort verbindingen worden gelegd door de hippocampus, een schakelcentrum. Door informatie te herhalen versterkt het geheugenspoor, zo vorm je uiteindelijk het lange termijn geheugen. Wanneer je het geheugenspoor een tijd niet gebruikt vervaagt dit spoor totdat het uit elkaar valt. Dit noemen we de vervaltheorie. Axon: De axon kan heel lang zijn. Van het ruggenmerg tot aan het puntje van je tenen. De eindvoet zorgt ervoor dat er prikkels in bijvoorbeeld het puntje van je vinger opgepikt wordt. Deze geeft dan een signaal door de axon naar het cellichaam. Cellichaam: Het cellichaam ligt meestal in je ruggenmerg of in je hersenen. Deze zijn weer verbonden met andere cellen via de dendrieten. Zo geven cellen onderling informatie door. De myelineschede: De myelineschedes zorgen ervoor dat het signaal sneller kan verplaatsen. Voorbeeld hippocampus: Je leert Engelse woordjes. De eerste keer dat je deze woorden leest, bijvoorbeeld het woord Table, wordt het woordje in de hippocampus geplaatst. Je leest nu de betekenis van het Engelse woord = Tafel. Er worden zenuwcellen vast gemaakt aan het Nederlandse woord Tafel. De volgende dag ga je verder met leren. Je komt het woord Table weer tegen. Er loopt een elektrisch stroompje over de zenuwcellen naar het woord Tafel. Hier moet je eerst nog heel veel moeite voor doen. De juiste route van zenuwcellen worden niet direct gevonden, hoe vaker je het woordje leest, des te makkelijker vind de hippocampus de juiste weg naar het opgeslagen woord. De binnen kring: Ouders, verzorgers, broers, zussen en je beste vriend of vriendin. De middenkring: Bekende die je ziet op school/op het werk/ in clubverband, je klasgenoten, leraren en de huisarts. De buitenkring: Mensen die je maar enkele keren in je leven ziet. Bijvoorbeeld mensen die je in de trein tegenkomt, in de winkel of op straat. Je hebt andere mensen nodig voor jou verzorging of voor contact. Het geeft je zelfvertrouwen als mensen zegen dat je een fijne meid of een prima kerel bent. Je bent uniek door je: Lichamelijke eigenschappen: Je bent een jongen of een meisje en je hebt je eigen uiterlijk. Pagina 2 van 8

3 Psychische eigenschappen: Die bepalen hoe je doet, voelt en denkt. Je karakter en je persoonlijkheid spelen hierbij een hoofdrol Sociale omgeving: Het maakt verschil of je alleen opgroeit of in een groot gezin, uit een dorp komt, uit de grote stad of uit een ander land. Persoonlijke ervaringen: Je wordt gevormd door wat je in je leven meemaakt. Je kunt te maken krijgen met nare situaties of ervaringen zoals ziekte, handicap, dood, eenzaamheid en echtscheiding. Maar er zijn ook prettige ervaringen. Denk maar aan een beantwoorde liefde, een goede vriendschap of het behalen van je diploma. Dit is van invloed op je zelfbeeld en geeft je een gevoel van eigenwaarde. Elk mens heeft zijn persoonlijke eigenschappen en een eigen levensgeschiedenis. Dat maakt elk mens uniek. Heteroseksueel: Een man die verliefd is op een vrouw en vrouw die verliefd is op een man. Transsekueel: Een meisje die zich voelt en gedraagt als een jongen of een jongen die zich voelt en gedraagt als een meisje. Dit worden ook wel transseksualiteit genoemd. Homoseksueel: Twee mannen die verliefd zijn op elkaar of twee vrouwen die verliefd zijn op elkaar. Biseksueel: Een man die verliefd kan worden op vrouwen en mannen of een vrouw die verliefd kan worden op mannen of vrouwen. Geslachtsorgaan man De teelbal: In de teelbal worden de zaadcellen van de man gemaakt en hier komen ze ook tot rijping. De bijbal: Als de zaadcellen klaar zijn worden ze hier tijdelijk opgeslagen. De bakzak: Zowel de teelbal als de bijbal zitten samen in de balzak. De zaadleider: Als er een zaadlozing plaatsvindt dan worden de zaadcellen vanuit de bijbal hierdoor vervoerd. Het is een soort buisje. De zaadblaasjes: Dit is een van de belangrijkste klieren waar de zaadleider langs komt. Deze klier voegt vocht en voedingstoffen toe aan de zaadcellen. Zodra de zaadcellen, het vocht en de voedingsstoffen bij elkaar zijn gevoegd heet dit mengsel sperma. De prostaat: Dit de andere belangrijkste klier waar de zaadleider langs komt. Deze klier heeft de zelfde functie als de zaadblaasjes. De urineleider: Na de prostaat loopt de zaadleider hier in over. Hij vervoerd het sperma door naar buiten. De zwellichamen: Voordat het sperma buiten is komt het hierlangs. Het zorgt ervoor dat wanneer een man opgewonden is de penis stijf wordt. Dit doen zij door zich vol te laten lopen met bloed en te zorgen dat dit niet meer kan ontsnappen. De eikel: Deze is heel gevoelig, als deze gestreeld wordt, kan de man opgewonden worden. De voorhuid: Dit is het huidje dat over de eikel heen zit, dit is een soort beschermingslaagje. Bij sommige mannen is de voorhuis weggehaald, dat kan uit geloofsovertuiging en/of uit hygiënische voorzorgsmaatregelen. Als de voorhuid is weggehaald dan noemen we dat besneden. Als de zaadcellen buiten het lichaam van de man en vrouw terecht komen, dan droogt het sperma snel op en gaan de zaadcellen dood. Als de zaadcellen in de vrouw terecht komen dan kunnen zij beginnen aan de weg naar de eicel. Voor een kleine zaadcel is dat best een lange tocht. Gelukkig hebben de vochtblaasjes en de prostaat wat vocht en voedingstoffen mee gezonden en zo kunnen de zaadcellen tot wel 5 dagen overleven in het lichaam van de vrouw. Geslachtsorgaan vrouw De eierstok: Hierin rijpen de eicellen. De eicellen zijn bij de geboorte al aanwezig, tijdens de puberteit komen ze tot rijping. Per maand rijpt er één eicel in één eierstok en heel soms rijpen er twee tegelijk, allebei in hun eigen eierstok. Dat rijpen betekent dat de eicel groet en dat er om de eicel eehn een blaasje zich met vocht vult. Als het blaasje Pagina 3 van 8

4 volledig met vocht gevuld is knapt het blaasje. De eileider: Als het blaasje geknapt is duwt het de eicel naar de eileider. Dit noemen we een eisprong. Het randje van het blaasje blijt achter, dit noemen we het gele lichaam. Na de eisprong leeft de eicel maar 12 uur, binnen deze 12 uur moet de eicel dus bevrucht worden, anders gaat de eicel dood. Als er zaadcellen van de man aanwezig zijn dan wordt de eicel in de eileider bevrucht. In de eileider zitten allemaal kleine trilhaartjes, deze duwen de eicel (bevrucht of onbevrucht) richting de baarmoeder. De baarmoeder: Hier komt de eicel. Als de eicel is bevrucht kan het zich in de baarmoeder innestelen, maar is de eicel onbevrucht dan wordt het samen met het baarmoederslijmvlies naar buiten geduwd, dit noemen we menstruatie. De baarmoedermond: Tijdens de menstruatie laat het baarmoederslijmvlies langzaam los, hierbij komt een beetje bloed vrij, het slijmvlies gaat naar de baarmoedermond (die normaal gesproken afgesloten is met een slijmprop, om te voorkomen dat er ziektekiemen naar binnen kunnen) De vagina: Het slijmvlies komt via de baarmoedermond naar de vagina en via de vagina naar buiten. De menstruatie kan zo n 5 tot 7 dagen duren. In die tijd verliest de vrouw ongeveer een half theekopje met bloed, al lijkt dit vaak veel meer. Het meeste is echter slijmvlies, dit kun je vergelijken met bijvoorbeeld het slijmvlies dat in je neus zit. Na de menstruatie bouwt het lichaam weer een nieuw laag met slijmvlies, zodat er de volgende keer misschien wel een bevruchte eicel in kan nestelen. De menstruatie cyclus (het woord cyclus betekent dat het een tijdkring is, gekenmerkt door dezelfde soort gebeurtenissen): Dag 1: De menstruatiecyclus start met vloeien ofwel de menstruatie. Hierbij wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten en uit het lichaam verwijdert. Dag 7: De vrouw stopt met vloeien. Het baarmoederslijmvlies gaat zich onder invloed van hormonen weer opbouwen. De eicel in de eierstokken begint te rijpen. Dag 13/15: De eisprong vindt plaats. Het baarmoederslijmvlies blijft dikker worden, zodat na bevruchting de cel zich kan innestelen. Het gele lichaam blijft achter en geeft ook hormonen af die er voor zorgen dat het baarmoederslijmvlies blijft groeien. Als er geen bevruchte eicel innestelt, sterft het gele lichaam langzaam af, het baarmoederslijmvlies bouwt zich niet verder op en het vloeien kan weer beginnen. De cyclus is weer rond. Het follikel is het vochtblaasje + eicel. Na de eisprong blijft het vochtblaasje achter. Dat wordt dan het gele lichaam genoemd. Als er wel een bevrucht eicel zich innestelt, dan geeft deze cel een ander hormoon af, dat ervoor zorgt dat het baarmoederslijmvlies intact blijft. De bevruchte eicel ontwikkelt zich dan tot embryo. De embryo is het eerste stadium van de zwangerschap. Het embryo lijkt nog niet op een mens, wel begint hij in deze fase aan de bouw van organen. Zoals hersenen, hart en bloedsomloop enzovoort. Week 5: Het embryo begint het bodjes te vormen. Week 6: Er worden de ogen gemaakt en beginnen er zich armpjes en benen te vormen, de staart wordt langzaam korten. Week 7: De vingers zijn zichtbaar. Week 8: De embryo begint aan de overgang naar Foetus. De meeste weefsel en organen zijn gevormd en heeft nu duidelijk zichtbare vingers en tenen. 3 maanden:de foetus is pas 8 cm lang, maar toch is het al duidelijk een klein mensje. Tijdens de zwangerschap, verlopen er gelijktijdig drie processen: 1. De foetus neemt gestaag toe in lengte en gewicht. 2. De inwendige organen worden verder uitgebouwd en de placenta wordt groter. Pagina 4 van 8

5 3. Er vinden veranderingen plaats in het lichaam van de moeder dat zich moet aanpassen aan het groeiende kindje. Zaadlozing: Door het heen en weer bewegen van de penis in de vagina van de vrouw wordt de eikel van de man geprikkeld en krijgt hij een zaadlozing. Hij heeft dan een orgasme. Dit noem je ook wel klaarkomen. De vrouw kan klaarkomen door het prikkelen van de clitoris (kittelaar). Zelfbevrediging/ masturbatie: Klaar komen door jezelf te strelen. De pil: De pil wordt bijvoorbeeld door de vrouw gelikt om te voorkomen dat ze zwanger wordt. Het is een betrouwbaar voorbehoedsmiddel als je hem elke dag slikt, maar de pil beschermt niet tegen besmettelijke ziekten en aids. Ook is de pil niet betrouwbaar als je moet overgeven of aan de diarree bent. Voor de pil moet je naar de huisarts om hem op recept te verkrijgen. Het condoom: Deze vangt het zaad op zodat de eicel niet bevrucht wordt, het condoom beschermt ook tegen besmettelijke ziektes zoals aids en SOA s. Het condoom is te koop bij de drogist. SOA: Seksueel Overdraagbare Aandoening Een ziekte die kan worden overgedragen door seksueel contact. SOA s worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of beestjes (luizen of mijten). Een SOA gaat nooit vanzelf over. De meeste zijn goed te genezen, behalve Aids. Met een Soa moet je altijd naar een dokter. Ook erg belangrijk is het om er over te praten, want mensen met wie je gevreën hebt kunnen ook besmet zijn. Het voorkomen van SOA s kan alleen door niet te vrijen of het gebruik van een condoom. Andere voorbehoedsmiddelen gebruik je om niet zwanger te worden. Gonoroe (druiper):bij deze soa loopt er een witte afscheiding uit de penis. Het wordt veroorzaakt door een bacterie en is daarom met antibiotica goed te behandelen. Je kunt deze soa oplopen door onbeschermd contact van de geslachtsdelen en via oraal en anaal contact. Schaamluis (platjes):de schaamluis is een insect en kan gemakkelijk via kleding, seksueel contact of knuffelen over gebracht worden. Gardenella (bacteriële vaginose): Gardnerella is niet echt een soa. Het wordt namelijk veroorzaakt door een bacterie. Zo kan het veroorzaakt worden door de vulva te wassen met zeep, tampons te lang te laten zitten of na een antibiotica kuur. Herpes genitalis(kus ziekte of koortslip):herpes genitalis is vooral te vinden op de genitalien ofwel de geslachtorganen. Herpes genitalis wordt veroorzaakt door een virus, dit virus verstopt zich in de cellen, hierdoor kun je niet van Herpes genezen. Trichomonas: Het wordt veroorzaakt door een parasiet en kan niet alleen via seksueel contact maar ook door het delen van een handdoek overgedragen worden. Aids: Aids wordt veroorzaakt door het HIV-virus. Als je dat in je bloed hebt ben je seropositief. Het kan dan nog jaren duren voordat je klachten krijgt. Het virus tast je afweersysteem aan. Ziektes die je lichaam normaal gewoon aan kan, worden nu levensgevaarlijk. Aids is niet te genezen. Hepatitis B:Hepatitis wordt veroorzaakt door een virus. Er zijn 3 verschillende varianten. Hepatitis A, B en C. Deze soa kan spontaan genezen maar je kunt er ook een chronische lever aandoening aan overhouden. Chlamydia:Chlamydia wordt veroorzaakt door een bacterie. Chlamydia is na constatering gemakkelijk te genezen, omdat deze soa door een bacterie veroorzaakt wordt kan hij genezen worden met antibiotica. Syfilis (Sief):Het wordt veroorzaakt door een bacterie en kan ernstige gevolgen hebben voor het lichaam. Als je er snel bij bent kun je genezen van syfilis, door een aantal injecties met peniciline (antibiotica). Genitale wratten:het wordt net als gewone wratten veroorzaakt door een virus. Je kunt ze krijgen via vingeren en aftrekken, door iemand die wratten op de handen heeft. De behandeling van genitale wratten bestaat uit het aanstippen van de wratten met stikstop, dit is een pijnlijke behandeling, ook kunnen ze operatief worden verwijderd. Pagina 5 van 8

6 Net als bij voorgaande virus ziekten kun je ook niet genezen van genitale wratten. Verschillende voorbehoedsmiddelen 1. Hoe wordt het anticonceptie middel gebruikt? 2. Waartegen beschermt het? 3. Hoe betrouwbaar is de methode? 4. Voor wie is het? 5. De risico s De pil dagen slikken. 2. Hij voorkomt een eisprong en zwangerschap. 3. Heel erg, maar alleen als je het elke dag slikt. Bij overgeven en diaree is hij minder betrouwbaar. 5. trombose (bloedklontjes). Het mannelijk condoom(eerst datum chekken) 1. Houdt het tutje vast en dan wordt het om de penis geschoven. 2. Zwangerschap, soa & hiv. 3. Redelijk in combinatie met de pil. Maar hij kan knappen en je moet het reservoir vasthouden als je hem terugtrekt. 4. Voor de man. 5. Knappen van de condoom. Het vrouwelijk condoom 1. Onderste ring vast knijpen en om de baarmoedermond heen doen. Andere ringen om de grote schaamlippen vouwen. Dit moet gebeuren voor sex. 2. Zwangerschap, soa & hiv. 3. minder dan mannencondoom. 5. Scheuren. Spiraaltje 2 verschillende soorten: Koper en hormonen 1. In de baarmoeder. Moet door arts ingebracht worden. Koper = zaadcellen minder actief/slomer. De baarmoeder wordt ongunstig. Hormoon = Geeft constant hormonen af, gaat tegen eisprong. 2. Zwangerschap. 3. Redelijk, 12 op de 100 wordt het wel. 5. Je kan allergisch zijn voor koper, zwangerschap. Pessarium (Altijd in combi met zaaddodende pasta) 1. In de baarmoeder. 2. Zwangerschap. 3. Beetje, van hij moet precies op de juist plaats zitten en hij moet niet verschuiven. 5. Zwangerschap, Soa & Aids Coittus Interuptus 1. Voordat de man klaarkomt trekt hij zicht terug. 2. Slecht manier van zwangerschap voorkomen. Pagina 6 van 8

7 3. Nee. 4. Voor de man/vrouw. 5. Op voorvocht zitten ook zaadcellen en te laat terug trekken. Sterilisatie Man 1. Het afbinden van de zaadleider. 2. Het voorkomt zwangerschap. 3. Super betrouwbaar. 4. Voor de man. 5. Grotere kans op prostaatkanker. Sterilisatie Vrouw 1. Het afbinden van de eileider. 2. Voorkomt zwangerschap. 3. Superbetrouwbaar Castratie man 1. Teelballen worden weg gehaald, je krijgt geen mannelijk uiterlijk. 2. Alles, geen puperteit. 3. Super betrouwbaar. 4. Voor de man. 5. Meer vrouwelijk uiterlijk, geen sexdrive. Castratie vrouw 1. Hele eierstok weghalen 2. Alles, geen puberteit. 3. Super betrouwbaar. 5. Geen sexdrive. Implanon(nuvaring) 1. 3 weken. 2. Houd de zwangerschap tegen. 3. Redelijk. 5. Je kunt hem kwijtraken, verschoven Orale sex (Via de mond) 1. Pijpen & beffen, Beflapje gebruiken. 2. Zwangerschap. 3. Redelijk. 4. Voor man en vrouw. 5. Herpes, Aids en Soa. Anale sex (In de darm) 1. Dikkere condooms & glijmiddel op waterbasis Pagina 7 van 8

8 3. Super, geen zwangerschap, wel Aids. 4. Voor de man/vrouw. 5. Soa & Aids. Pagina 8 van 8