Biografische schets van P.J. Elling ( ) 2. Acquisitie 5. Aanwijzingen voor gebruik 6

Transcriptie

1 INHOUD INLEIDING Biografische schets van P.J. Elling ( ) 2 Het archief 5 Een conglomeraat van archieven Acquisitie 5 Bewerking 5 Elling-archief Inhoud 6 Bewerking 6 Aanwijzingen voor gebruik 6 Geraadpleegde literatuur 7 INVENTARIS Personalia 8 Opleiding 9 Beroepspraktijk (tot 1949) 10 Voor na 1949, zie Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK) Vrij werk 15 Teken- en schilderwerk 15 Beeldhouwwerk 15 Grafisch werk 16 Documentatie verzameld door Elling 17 1

2 Inleiding BIOGRAFISCHE SCHETS VAN P.J. ELLING ( ) 1 Piet -voluit: Petrus Johannes- Elling werd geboren te Utrecht, op 30 januari Hij groeide op aan de Mariaplaats in Utrecht, in een groot, streng katholiek kleermakersgezin. Zijn vader stierf op jonge leeftijd en zijn moeder bleef achter met acht kinderen. Na de lagere school ging Elling naar de ambachtschool, waar hij het diploma voor timmerman haalde. In 1910 ging hij naar de kunstnijverheidsschool in Utrecht, waar hij les kreeg van o.a. Klaarhamer en zich bekwaamde in meubelmaken en beeldhouwen. De erfgenamen van Elling zijn nog in het bezit van beeldhouwwerk uit deze periode. Hierna ging Elling in de bouw werken en in het kamp van Zeist waar vluchtelingen en krijgsgevangenen uit België waren ondergebracht. In 1914 keerde hij bewust het Rooms-katholicisme de rug toe. Hij voelde zich meer aangetrokken tot het opbloeiende socialisme. Tot 1919 werkte Elling in de woningbouw in Utrecht en op een aannemerskantoor. Hij was zeer geïnteresseerd in de tekenkunst en ontwikkelde zijn eigen tekenstijl. Hij bewonderde het werk van J.Th. Toorop ( ). Toch hadden de beeldhouwkunst en de architectuur zijn voorkeur. Het was lang niet duidelijk in welke richting hij verder zou gaan, maar uiteindelijk werd het de architectuur. Deze keuze is onder andere beïnvloed door zijn ontmoeting en de latere vriendschap met Gerrit Rietveld. Hij ontmoette Rietveld op een tentoonstelling bij Kunstliefde in Van 1919 tot 1922 nam Elling deel aan discussie-avonden bij Rietveld thuis. Hier ontmoette hij B.H. Nijland, met wie hij in 1922 trouwde. Elling werd geïnspireerd door Berlage en Van t Hoff. De laatste droeg in de jaren twintig de ideeën van Frank Lloyd Wright uit. Dit is terug te vinden in een door Van t Hoff in 1915 ontworpen villa in Huis ter Heide. Het logische en zuivere in het ontwerp van Van t Hoff sprak Elling erg aan. Ellings villa aan de Joelaan in Hilversum is hier door beïnvloed, dit is met name in de symmetrie van de gevels terug te zien. Van 1919 tot 1926 werkte Elling bij K.P.C. de Bazel. Met zelfstudie en avondcursussen begon hij bij De Bazel als bouwkundig tekenaar op kantoor. De dagelijkse praktijk was voor hem echter teleurstellend. Na een jaar vroeg hij dan ook overplaatsing aan om zich toe te kunnen leggen op één bouwwerk, waar hij zich geheel op het bouwen kon concentreren. Zo werkte hij in 1920 als bouwkundig opzichter bij de bouw van het landhuis Het Stoephout, in opdracht van A.J. Kessler. In 1921 werkte hij weer als bouwkundig opzichter bij de bouw van een landhuis in Moergestel in opdracht van Van den Berg uit Tilburg. Tijdens zijn praktische studietijd bij De Bazel leerde Elling, naar eigen zeggen, het bouwen en het begrip voor het materiaal. Na de dood van De Bazel in 1923 zette Elling diens werkzaamheden aan de bouw van de Nederlandse Handelmaatschappij aan de Vijzelstraat onder leiding van A.P. Smits voort. Tot 1927 werkte Elling voor A.P. Smits in Aerdenhout. 1 De informatie in de inleiding en de inventaris stamt voornamelijk uit het archief en uit de scriptie van A. Koenders. 2

3 Inleiding In 1924 verhuisde Elling naar Blaricum. Vanuit Blaricum volgde hij de lessen van Oud aan de Academie voor Hoger Bouwkunstonderwijs te Amsterdam. In deze tijd raakte hij bevriend met Bart van der Leck, naar later bleek de enige ontwerper met wie Elling goed kon samenwerken. Ook met Van t Hoff, die hij bij Van der Leck weer ontmoette, raakte Elling bevriend. In 1927 vestigde Elling zich als zelfstandig architect in Laren, waar hij zich los kon maken van de sfeer van De Bazel. In die tijd had hij intensief contact met Van der Leck. Elling kreeg twee opdrachten voor het ontwerpen van een villa in Hilversum, in 1928 voor de villa aan de Hertog Hendriklaan in opdracht van P. Polak en in 1929 voor de villa aan de Joelaan in opdracht van de familie Doyer. Deze opdrachten leverden echter onvoldoende op om van te kunnen leven, zodat Elling weer in dienst trad van een bureau. Van 1931 tot 1934 werkte Elling bij J.M. van Hardeveld in Amsterdam. Vervolgens kwam hij als chef de bureau bij J. Duiker terecht, voor wie hij grote bewondering had. Elling voerde onder andere het plan voor de Cineac in Amsterdam voor Duiker uit. Na de dood van Duiker verwachtte Elling dat hij hotel Gooiland in Hilversum af mocht maken. Mevrouw Duiker had daarvoor echter Bijvoet uit Parijs laten komen. Elling vond dat Bijvoet veel te romantisch was en dat Bijvoet het interieur niet in overeenstemming met de nieuwzakelijke principes van Duiker ontwierp. Bovendien kon Elling niet samenwerken met anderen die niet dezelfde opvattingen en principes aanhingen als hij. In 1933 scheidde Elling van zijn vrouw. Zijn tienjarige dochter woonde eerst bij Van der Leck en later bij de familie Tuynman. Elling leefde zeer sober, bijna als een kluizenaar, op kamers in Eemnes en daarna in Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog trad hij in het huwelijk met C.A. Thomann. Zij overleed in In de periode ontwierp Elling weer twee villa s, één in Bunnik en één in Hilversum. Tot 1938 was hij werkloos. Sollicitaties bij onder andere J.G.C. Bremer (rijksbouwmeester) en bij het bureau Zanstra, Giesen en Sijmons liepen op niets uit. Van 1938 tot 1940 werkte hij opnieuw bij Van Hardeveld in Amsterdam en ontwierp hij weer twee villa s in eigen beheer, één in Bunnik en één in Blaricum. Door Ellings villa s werd zijn bekendheid als architect van het Nieuwe Bouwen in de jaren dertig definitief gevestigd. De villa s kregen ook aandacht in het buitenland. Volgens Bakema vallen de villa s op door hun eenvoud en soberheid. De oorlogstijd was een moeilijke periode voor Elling. Hij wilde per se niet dat zijn werk ten dienste kwam van de bezetter. In 1940 werkte hij kort bij Holt in Overveen en van 1940 tot 1943 was hij projectmedewerker bij W. van Tijen en H.A. Maaskant. Van 1943 tot 1945 werkte Elling voor de monumentencommissie te Alkmaar. Het opmeten van oude gevels werd gedaan door architecten die geen werk hadden. In 1947 kwam Elling op aanbeveling van C. van Eesteren bij het bureau van Merkelbach en Karsten terecht. Daar kon hij zich met grote projecten bezighouden. In 1949 ontbond Merkelbach de associatie met Karsten en associeerde zich met Elling. Deze associatie duurde tot 1956, het jaar waarin Merkelbach benoemd werd tot stadsbouwmeester van Amsterdam. 3

4 Inleiding In de samenwerking met Merkelbach was Elling vooral de ontwerper en Merkelbach de organisator. Elling was de man van de tekentafel en had controle over het werk tot in alle details en Merkelbach was de man van de bouwvergaderingen. Bij het ontwerp en de bouw van het Gemeenschappelijk Administratiekantoor in Amsterdam ontstond er een conflict tussen Merkelbach en Elling. Dit kan mede een oorzaak zijn van de ontbinding van de maatschap in Het conflict leidde er in ieder geval toe dat Elling zich van het project distantieerde. Waarschijnlijk was een verschil van opvatting de aanleiding. In Ellings opvatting over architectuur was het interieur eveneens een belangrijk onderdeel van het gehele ontwerp, en moest dat dus ook door de architect zelf worden behandeld; eventueel in samenwerking met een beeldend kunstenaar waarmee de architect affiniteit heeft. Toen de binnenhuisarchitecten E. van Blerkom en I. Boks, en later A. Bodon, werden aangetrokken, kon Elling dit niet accepteren. Het verhaal gaat dat Elling toen een deel van het archief van Merkelbach heeft verbrand. Dit is echter nooit bevestigd. Belangrijke projecten uit deze periode waren: de inrichting van de Carltonflat in Amsterdam (1949); het fabriekscomplex voor J.J. Beynes in Beverwijk (1950); laboratorium en katalysator voor de Koninklijke Zwavelzuurfabriek van het Ketjen in Amsterdam ( ). Na 1957 zette Elling het bureau alleen voort. Fortgens werd aangesteld als chef de bureau en later kwamen K. Visser en A. van Gelderen erbij. Belangrijke werken waren: Rijnhotel in Rotterdam (1959); het studentensportcentrum voor de TH in Delft ( ); de uitbreiding van de VARA-studio s in Hilversum (1961), het Secretariaatsgebouw voor de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs te Utrecht (1962) en na zijn dood werden nog voltooid: het Pompstation Amstelveenseweg te Amsterdam, het muziekpaviljoen voor de N.R.U. te Hilversum en als kroon op zijn werk: de Stationpostgebouwen te Amsterdam ( ). In 1957 aanvaardde Elling het hoogleraarschap aan de Technische Hogeschool te Delft. In Delft vond hij, met zijn analytische manier van werken en denken, meer aansluiting dan bij de Academie van Bouwkunst in Amsterdam, waaraan hij ook enige tijd als docent verbonden was. In Amsterdam vond hij geen voldoening in zijn werk, omdat de sfeer er volgens hem veel te veel gericht was op het behalen van romantische toevaltreffers. Elling was ervan overtuigd dat in de studietijd de methode om het doel te bereiken belangrijker is dan het doel zelf. In 1957 werd Elling ziek. Tot het einde bleef hij werkzaam en betrokken bij het bureau. Elling overleed op 65-jarige leeftijd in Laren (N-H), op 20 november Visser en Van Gelderen zetten zijn werk voort. 4

5 Inleiding HET ARCHIEF EEN CONGLOMERAAT VAN ARCHIEVEN Acquisitie De persoonlijke documenten van P. Elling en de documenten uit de periode vóór de associatie van Elling met Merkelbach werden in 1995 en in 1996 aan het NAi geschonken. Mevrouw I. de Jong-Elling, de dochter van Elling en B.H. Nijland, schonk in 1995 en 1996 tekeningen, foto s, documentatie en panelen. Een andere schenking in 1996 betrof dia s, geschonken door G.H. Gispen, echtgenoot van A. Gispen-van Dobbenburgh. Mevrouw A. Gispen-van Dobbenburgh is de dochter van J. van Dobbenburgh en C.A. Thomann. Elling is met mevr. Thomann gehuwd geweest. Mevrouw Thomann overleed in juni 1992 en had geregeld dat de dia s naar het te stichten Architectuurinstituut overgebracht moesten worden. Ook in het Merkelbach-archief werden documenten van Elling aangetroffen uit de periode voordat Merkelbach zich met Elling associeerde. Het Merkelbach-archief werd in vier gedeelten tussen 1971 en 1981 aan de Stichting Architectuur Museum en het Nederlands Documentatiecentrum voor de Bouwkunst, de voorlopers van het NAi, geschonken. Voor een nadere specificatie van deze schenkingen, zie de inventaris van het Merkelbach-archief (MERK). Tenslotte de acquisitie van het bureau-archief; het zogenaamde Merkelbach-Elling-Karsten / archief. Dit archief werd grotendeels in 1993, 1994 en 1995 door Bureau Elling BV Visser en Van Gelderen architecten B.N.A. aan het NAi geschonken. Voor een nadere specificatie van deze schenkingen, zie de inventaris van het Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK). Bewerking In het verleden zijn de hierboven genoemde bestanden op verschillende manieren bewerkt. Met als resultaat dat sommige bestanden niet ontsloten waren; sommige waren ontsloten door middel van lijsten en andere door middel van voorlopige inventarissen. In 1998 en 1999 kreeg de bewerking van een conglomeraat van archieven zijn beslag. Dit resulteerde in de hergroepering van alle bestanden tot de volgende vier archieven, namelijk: Elling-archief; Merkelbach-archief; Karsten-archief en het bureau Merkelbach-Elling-Karsten / archief. De eerste drie archieven bevatten het persoonsgebonden materiaal. Het laatste archief is het bureau-archief en bestaat grotendeels uit projectdossiers die de neerslag vormen van de ontwerpactiviteiten van het bureau. De naamgeving van het bureau was achtereenvolgens: Merkelbach en Karsten, Architecten ( ); Merkelbach en Elling, Architecten ( ); Bureau Prof. Elling ( ) en diens rechtsopvolgers ( ). 5

6 Inleiding ELLING-ARCHIEF Inhoud Het archief bestaat voornamelijk uit tekeningen; foto s en (glas)negatieven. De documenten over het vrije werk en het grafische werk vormen het grootste deel en zijn erg bijzonder. Van de meeste foto s aangetroffen in het archief is de fotograaf niet bekend. Een uitzondering hierop vormt het werk van Eva Besnyö (Amsterdam) en Thijs Quispel (Oosthuizen), zij worden vermeld bij de beschrijvingen die het betreffen. Bewerking Het Elling-archief bestaat uit een persoonlijk deel en uit een deel over zijn beroepspraktijk. De archiefstukken lieten zich gemakkelijk indelen in de volgende categorieën: Personalia; Opleiding; Beroepspraktijk; Vrij werk en Documentatie. In de rubriek Beroepspraktijk zijn dus stukken opgenomen die de werkzaamheden van Elling betreffen totdat hij zich in 1949 associeerde met Ben Merkelbach. Voor de documenten die de projecten documenteren na 1949 kan men het Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK) raadplegen. Zoals gezegd werd er ook in het Merkelbach-archief materiaal aangetroffen van Elling. Het betrof met name tekeningen, foto s en dia s van zijn eerste villa s. Dit materiaal is vanuit het Merkelbach-archief overgebracht naar het Elling-archief en in deze inventaris beschreven. De ordening binnen de rubrieken is chronologisch. Aanwijzingen voor gebruik U kunt allle documenten raadplegen met behulp van de aanvraagnummers, die u in de inventaris steeds bij de beschrijvingen aantreft. Vermeld deze aanvraagnummers, mét de code ELLI, op de witte briefjes aan de balie van de NAi-studiezaal. Deze inventaris is als tekstdocument in het programma Word op namen en termen te doorzoeken. Om die reden is van een inventaris-index afgezien. De tekstdocumenten zijn op aanvraag op de studiezaal te raadplegen. Inlichtingen: collection@nai.nl 6

7 Inleiding GERAADPLEEGDE LITERATUUR Bedeaux, J.B., Jo Uiterwaal en Piet Elling. Een vergeten hoofdstuk in de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst in Nederland, Jaarboek Oud Utrecht 1975, Met catalogus tentoonstelling Frans Halsmuseum, Blijstra, R., Nederlandse bouwkunst na 1900, Amsterdam, 1957, p. 50, 74, 80. Fanelli, G., Moderne architectuur in Nederland, , s, 1978, p. 168, 202, 206, 219, 263, 294, 313, 314. Hausbrand, F., Kleine landhuizen in Holland, Amsterdam, 1938, p. 41, p Hemel, Z. en Rossum, V. van, Nagele, een collectief ontwerp, , Amsterdam, Koenders, A., De villa s van Petrus Johannes Elling ( ), doctoraalscriptie, Hilversum, Molema, J., The New Movement in the Netherlands, , Rotterdam, 1996, p , Prak, Niels, J., Het Nederlandse woonhuis, van 1800 tot 1940, Delft, 1991, p Szénássy, István L., Architectuur in Nederland, 1960 / 1967, Amsterdam, 1969, p p

8 INVENTARIS RUBRIEKSINDELING Personalia Opleiding Beroepspraktijk (tot 1949) Vrij werk Teken- en schilderwerk Beeldhouwwerk Grafisch werk Documentatie verzameld door Elling PERSONALIA 1917 Visitekaartje (eigen ontwerp) waarop een sloper is afgebeeld met vermelding van: P. Elling en jaartal. Aanvraagnummer: Foto s en glasnegatieven van Elling, familieleden, vrienden (Rob van t en Hoff, S.T.H. van Winssen). Documenten Aanvraagnummer Foto s: f 1 Glasnegatieven: n 1 Toelichting Foto s: 29 foto s Glasnegatieven: 3 afbeeldingen van Elling en zijn dochter en boerderij De Pol aan de Angerechtseweg in Blaricum Huwelijksaankondiging (eigen ontwerp) van het huwelijk tussen P. Elling en B.H. Nijland in Moergestel. Aanvraagnummer: Geboortekaartje (eigen ontwerp) van dochter Ilonka en een ontwerp voor het geval de baby een zoon zou zijn. Aanvraagnummer: 4 8

9 1924, 1942 Twee ansichtkaarten van P. Elling gericht aan vader Elling. Aanvraagnummer: 5 [1927] Tekening in kleur van de verhuizing van de familie Elling naar Laren (verhuisbericht). Aanvraagnummer: Krantenartikelen betreffende de benoeming van Elling tot buitengewoon hoogleraar in de bouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft. Aanvraagnummer: Stukken betreffende het overlijden van P. Elling. Aanvraagnummer: 8 Toelichting: Overlijdensadvertentie en in memoriam onder andere in: Het Bouwkundig weekblad; De Tijd Maasbode; NRC. Lakzegel. Aanvraagnummer: 26 OPLEIDING Schrift met aantekening en tekeningen betreffende Materialen voor den timmerman en meubelmaker. Aanvraagnummer: 9 Schrift met aantekeningen over De Stijl, in het kader van de cursus Hoogbouwkundig Onderwijs, met als docent K.P.C. de Bazel. Aanvraagnummer: 10 9

10 BEROEPSPRAKTIJK (tot 1949) NB Elling was achtereenvolgens werkzaam als / bij: tekenaar bij het bureau van K.P.C. de Bazel* tekenaar bij A.P. Smits* in Aerdenhout zelfstandig architect in Laren bij J.M. van Hardeveld* in A dam (samen met Tuynman) chef de bureau bij Johannes Duiker* bij J.M. van Hardeveld in Amsterdam bij G. Holt in Overveen projectmedewerker bij het bureau van V. Tijen* en Maaskant* tekenaar bij het Rijksbureau voor de Monumentenzorg in Alkmaar bij het bureau van Merkelbach en Karsten Elling associeerde zich met Merkelbach *. [ ] Foto s van (projecten van) het bureau, interieurs en personeel uit de periode dat Elling bij De Bazel werkte. Aanvraagnummer: f 3 Toelichting: 56 foto s Foto s van de bouw van het landhuis Het Stoephout in Wassenaar, in opdracht van A.J. Kessler met De Bazel als architect en D.F. Tersteeg als tuinarchitect en Elling als bouwkundig opzichter. NB Voor het projectdossier zie De Bazel-archief (BAZE, , ); voor foto s zie ook De Bazel-archief (BAZE, en 1500). Aanvraagnummer: f 4 Toelichting: 3 foto s 1921 Foto van een landhuis te Moergestel, in opdracht van Van den Berg uit Tilburg, met De Bazel als architect en Elling als bouwkundig opzichter. Aanvraagnummer: f 5 Toelichting: Voor het projectdossier zie De Bazel-archief (BAZE, ). * Deze archieven zijn ook opgenomen in de NAi collectie. Zie respectievelijk: Bazel-archief (BAZE); Smits-archief (SMIT); voor Van Hardeveld zie Eversarchief (EVER); Duiker-archief (DUIK); Van Tijen-archief (TIJX); Maaskantarchief (MAAX). 10

11 [ ] Tekeningen en foto s van de bouw van de Nederlandse Handelmaatschappij aan de Vijzelstraat te Amsterdam, met als architect De Bazel en Elling als bouwkundig opzichter. NB Elling werkte 4 jaar voor De Bazel aan de bouw van de Nederlandse Handelmaatschappij; voor het projectdossier zie: De Bazel-archief (BAZE en ). Zie ook De Bazel-documentatie (CGBA). Na de dood van De Bazel heeft A.P. Smits dit project voltooid, zie Smits-archief (SMIT). Documenten Tekeningen: 11 Foto s: f 6 Toelichting: Tekeningen: Aanvraagnummers 26 bladen: een calque; een lichtdruk; blauwdrukken (24 bladen). Foto s: 25 foto s: 14 constructiefoto s; 6 detailfoto s; 2 van medewerkers of opdrachtgevers; 2 overzichtsfoto s; 1 van een steengroeve. [1924] Foto s van een huisje in Huizen, dat Elling heeft ontworpen voor een buurvrouw. Aanvraagnummer: f 7 Toelichting: 3 foto s Elling distantieerde zich later van dit ontwerp Project Woonhuis voor Z.P. Polak, Hertog Hendriklaan 1 (hoek Hoflaan) in Hilversum. Documenten Aanvraagnummers Geschreven stukken: 37 Tekeningen 13 Foto s: f 9 Glasnegatieven n 2 Toelichting Geschreven stukken: bestek en tekeningenlijst. Tekeningen: 3 bladen: schets; gevels en plattegronden; overzicht. Foto s: 14 foto s. 11

12 1929 Project Villa aan de Joelaan 2 in Hilversum in opdracht van J.A. Doyer. NB Voor herstelwerkzaamheden en verbouwing, zie: Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK). Documenten Geschreven stukken: 15 Tekening: 14 Foto s: f 10 Glasnegatieven: n 3 Toelichting Algemeen: Geschreven stukken: Tekeningen: Foto s: Aanvraagnummers Bij de bouw van deze villa is Elling geïnspireerd door Van t Hoff. Met name de gevels vertonen overeenkomsten met villa Henny gelegen in Huis ter Heide, zie rubriek: Documentatie verzameld door Elling, aanvr. nr. f 20. Tekeningenlijst; financiële stukken; bouwaanvraag; omschrijving van stoffeer- en timmerwerk; ansichtkaart gericht aan Doyer en Toxopeüs. 84 bladen: schetsen (5 bladen); ontwerptekeningen (11 bladen); werktekeningen (59 bladen); blauwdrukken (8 bladen). 2 foto s Project Villa aan de Provinciale Grindweg (nu: Provinciale weg) in Bunnik, in opdracht van A. Nijland. Documenten Tekening: 24 Foto s: f 11 Toelichting Tekening: Foto s: Aanvraagnummer 1 blauwdruk met opschrift: woonhuis voor den heer A. Nijland, van der Helstlaan in Bilthoven. In 1934 ontwierp Elling een villa in Bilthoven in opdracht van A. van Burk. Het ontwerp is identiek aan het ontwerp van de villa aan de Provinciale weg in Bunnik. Waarschijnlijk heeft Nijland ingestemd met het Bilthovense ontwerp nadat vast kwam te staan dat de villa in Bilthoven niet gebouwd zou worden. Het ontwerp voor de villa in Bilthoven stamt uit februari en dat voor de villa in Bunnik uit april. 2 foto s. 12

13 1936 Project Villa gelegen aan de Rossinilaan in Hilversum, in opdracht van W. Liebert. Documenten Aanvraagnummer Foto s: f 12 Toelichting: 5 foto s. Fotografe: Eva Besnyö Project Villa gelegen aan de Provinciale weg (nu: Koningsweg 173) in Bunnik, in opdracht van mej. H.C.H. Hoetink. Documenten Aanvraagnummer Foto s: f 13 Toelichting: Klein fotoalbum met 9 foto s en Stukken betreffende (de samenwerking met) B. van der Leck. Documenten Tekeningen: 16 Documentatie: 17 Toelichting Tekeningen: Documentatie: Aanvraagnummers Kleurenschema s, gebruikt bij de aanbreng van geometrische kleuren in het huis van Van der Leck (Nachtegaalstraat 3bis in Utrecht). Krantenartikel en foto s van o.a. een interieur van een woonkamer met Elling als architect en B. van der Leck als kleurontwerper, Verbouw van het breek- en ziftgebouw 27 te Weesp, in opdracht van Bouwbureau C.J. van Houten, door architectenbureau Van Tijen en Maaskant. Documenten Aanvraagnummers Geschreven stukken: 18 Tekening: 19 Toelichting Geschreven stukken: Weekrapporten en aantekenschriften. Tekening: 1 blauwdruk. 13

14 Tekeningen van gebouwen in Alkmaar door het Rijksbureau voor de Monumentenzorg in Alkmaar met architectleider P. Elling. Aanvraagnummer: 20 Toelichting: Tekeningen: 9 bladen: t Hofje Bijlevelt, 1944; Hofje van Sanoy, 1944 (2 bladen); Huis van Achten, 1944; Nieuwe of Sebastiaans-doelen, 1944; Hofje en kerk der Doopsgezinde Gemeente, 1945 (4 bladen). z.j Schetsboekje met architectuurtekeningen. Aanvraagnummer: 21 Ontwerptekening van een kastje in blank eikenhout. Aanvraagnummer: 22 Ontwerp van een bureautje (blauwdruk). Aanvraagnummer: 36 Foto s van twee maquettes en een kastje. Aanvraagnummer: f 14 Toelichting: 5 foto s Glasnegatieven van interieurs. Aanvraagnummer: n 7 14

15 VRIJ WERK TEKEN- EN SCHILDERWERK Schetsen en tekeningen (in kleur). en Aanvraagnummer: Serie (spot)portretjes met bijbehorende teksten, waarschijnlijk ter gelegenheid van een oudjaarviering. Aanvraagnummer: 25 Foto (in zwart wit) van schilderwerk, waarschijnlijk door Elling. Aanvraagnummer: f 21 BEELDHOUWWERK 1922 Getiteld: De wandelaar. Document Aanvraagnummer Foto f Getiteld: Knielende man. Documenten Aanvraagnummer Foto s f 16 Toelichting: 2 foto s Getiteld: Dansfiguur. Documenten Aanvraagnummers Foto s: f 17 Glasnegatieven: n 4 Toelichting: Fotograaf: Thijs Quispel (Oosthuizen). 6 foto s 15

16 1926 Getiteld: Masker. Documenten Aanvraagnummers Foto s: f 18 Glasnegatieven: n 5 Toelichting: 4 foto s Getiteld: Portret. Documenten Aanvraagnummers Foto: f 19 Glasnegatief: n 6 Titel onbekend, waarschijnlijk door Elling. Document Aanvraagnummer Foto: f 22 GRAFISCH WERK 1921 en Hout- en linoleumsnedes. NB Hierbij werd ook werk van S.T.H. van Winsen aangetroffen. Aanvraagnummer: 25 Toelichting: Voor de bewerkte drukplaten zie de voorwerpen / verzameling (VOOV, 183). Zie ook rubriek Personalia; aanvr. nrs: 1, 2, 4. 16

17 DOCUMENTATIE VERZAMELD DOOR ELLING 1899, Verzameld materiaal over K.P.C. de Bazel. Documenten: Aanvraagnummers: Foto s: f 2 Documentatie: 3 en 31 Toelichting Foto s: 4 foto s: portretten; foto van De Bazel toe hij opgebaard was en een foto van zijn graf. Documentatie: Bouwkundig Weekblad, 1923; buitengewoon nummer gewijd aan de nagedachtenis van De Bazel. Overdrukken van gepubliceerde ontwerptekeningen van De Bazel uit: de Architect, onder redactie van het Genootschap Architectura et Amicitia: Verenigingsgebouw voor architecten, 1895, 10 de jrg. 1899, p. 337, (3 platen); Algemeen Bibliotheekgebouw, 1895, (6 platen); Fragmenten houtsnijwerk door C. Oosschot, beeldhouwer, 17 de jrg. 1906, p. 593, (1 plaat); Koperdrijfwerk voor meubelbeslag, 18 de jrg. 1907, p. 617, (1 plaat); Hoofdgebouw van de Nederlandse Heidemaatschappij, 22 ste jrg. 1911, p , (4 platen) Foto van Villa Henny gelegen in Huis ter Heide, ontworpen door R. van t Hoff. Aanvraagnummer: f Catalogus van de ere-tentoonstelling over Jan Toorop, ingericht ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag. Aanvraagnummer: Uitnodiging (brochure) voor een tentoonstelling voor onbekende architecten, georganiseerd door de Arbeidsraad voor Kunst, in Graphischen Kabinett, in Berlijn. Aanvraagnummer: 28 17

18 1920 Toelichting ontwerp uitbreidingsplan van de gemeente Utrecht. Aanvraagnummer: Extra nummer van het Bouwkundig Weekblad van zaterdag 16 juli 1921 met ontwerpen voor de verbouwing en uitbreiding van het gebouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal uitgegeven met steun van het Departement van Waterstaat door de Maatschappij ter Bevordering der Bouwkunst, met architectonische beschouwingen van een commissie uit de B.N.A. Aanvraagnummer: , 1941, Krantenartikelen NB LET OP: materiaal verzameld vnl. na de dood van Elling. Aanvraagnummer: 32 Toelichting: Over: Utrechtse schouwburg door Dudok; Jos Ruiting; John Raedecker; meubelen van Rietveld; Jeroen Bosch; Stokeley Carmichael; centrum van Utrecht; koptische kloosters in Ethiopië; de Tadj Mahal in India; Laren Foto s en documentatie van een kinderstoel, ontworpen door G. Rietveld. Aanvraagnummer: 33 Verzameld materiaal (onder andere prentbriefkaarten, overdrukken uit tijdschriften) over architectuur, schilderkunst en beeldhouwwerk in Europa. Aanvraagnummer: 34 Artikel (typoscript), getiteld: P. Elling (waarschijnlijk door K. Visser). Aanvraagnummer: 35 18