Nummer Toegang: ELLI. Elling, P.J. / Archief

Transcriptie

1 Nummer Toegang: ELLI Elling, P.J. / Archief Het Nieuwe Instituut (c) 2000

2

3 ELLI Elling, P.J. / Archief 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Citeerinstructie...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van het archiefbeheer...7 Bereik en inhoud...8 Manier van ordenen...8 Bronnen...8 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN...11 ELLI Personalia...12 ELLI Opleiding...14 ELLI Beroepspraktijk (tot 1949)...15 ELLI Vrij werk...19 ELLI Teken- en schilderwerk...19 ELLI Beeldhouwwerk...19 ELLI Grafisch werk...20 ELLI Documentatie verzameld door Elling...21

4

5 ELLI Elling, P.J. / Archief 5 Beschrijving van het archief Beschrijving van het archief Naam archiefblok: Elling, P.J. / Archief Periode: (1986) Archiefbloknummer: ELLI Omvang: 2,42 meter Archiefbewaarplaats: Het Nieuwe Instituut Archiefvormers: Elling, P.J.

6 6 Elling, P.J. / Archief ELLI Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal doen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Elling, P.J. / Archief, nummer toegang ELLI, inventarisnummer... VERKORT: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Elling, P.J. / Archief (ELLI), inv.nr.... Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Het archief is openbaar

7 ELLI Elling, P.J. / Archief 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER De persoonlijke documenten van P. Elling en de documenten uit de periode vóór de associatie van Elling met Merkelbach werden in 1995 en in 1996 aan het NAi geschonken.mevrouw I. de Jong-Elling, de dochter van Elling en B.H. Nijland, schonk in 1995 en 1996 tekeningen, foto's, documentatie en panelen.een andere schenking in 1996 betrof dia's, geschonken door G.H. Gispen, echtgenoot van A. Gispen-van Dobbenburgh. Mevrouw A. Gispen-van Dobbenburgh is de dochter van J. van Dobbenburgh en C.A. Thomann. Elling is met mevr. Thomann gehuwd geweest. Mevrouw Thomann overleed in juni 1992 en had geregeld dat de dia's naar het te stichten Architectuurinstituut overgebracht moesten worden.ook in het Merkelbach-archief werden documenten van Elling aangetroffen uit de periode voordat Merkelbach zich met Elling associeerde. Het Merkelbach-archief werd in vier gedeelten tussen 1971 en 1981 aan de Stichting Architectuur Museum en het Nederlands Documentatiecentrum voor de Bouwkunst, de voorlopers van het NAi, geschonken. Voor een nadere specificatie van deze schenkingen, zie de inventaris van het Merkelbach-archief (MERK).Tenslotte de acquisitie van het bureau-archief; het zogenaamde Merkelbach-Elling-Karsten / archief. Dit archief werd grotendeels in 1993, 1994 en 1995 door Bureau Elling BV Visser en Van Gelderen architecten B.N.A. aan het NAi geschonken. Voor een nadere specificatie van deze schenkingen, zie de inventaris van het Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK). Huis ter Heide Hilversum Blaricum Bunnik Amsterdam Rotterdam Ambachtsschool, Utrecht Kunstnijverheidsschool, Utrecht Elling, Petrus Johannes Bazel, Karel Petrus Cornelis de Duiker, Johannes Eesteren, Cornelis van Merkelbach, Benjamin Karsten, Charles Jean François Blerkom, E. Boks, Ineke

8 8 Elling, P.J. / Archief ELLI Bereik en inhoud Bodon, Alexander Visser, K. Gelderen, A. van Bereik en inhoud Het archief bestaat voornamelijk uit tekeningen; foto's en (glas)negatieven. De documenten over het vrije werk en het grafische werk vormen het grootste deel en zijn erg bijzonder. Van de meeste foto's aangetroffen in het archief is de fotograaf niet bekend. Een uitzondering hierop vormt het werk van Eva Besnyö (Amsterdam) en Thijs Quispel (Oosthuizen), zij worden vermeld bij de beschrijvingen die het betreffen. Manier van ordenen Manier van ordenen In het verleden zijn de hierboven genoemde bestanden op verschillende manieren bewerkt. Met als resultaat dat sommige bestanden niet ontsloten waren; sommige waren ontsloten door middel van lijsten en andere door middel van voorlopige inventarissen.in 1998 en 1999 kreeg de bewerking van een conglomeraat van archieven zijn beslag. Dit resulteerde in de hergroepering van alle bestanden tot de volgende vier archieven, namelijk: Ellingarchief; Merkelbach-archief; Karsten-archief en het bureau Merkelbach-Elling-Karsten / archief.de eerste drie archieven bevatten het persoonsgebonden materiaal.het laatste archief is het bureau-archief en bestaat grotendeels uit projectdossiers die de neerslag vormen van de ontwerpactiviteiten van het bureau. De naamgeving van het bureau was achtereenvolgens: Merkelbach en Karsten, Architecten ( ); Merkelbach en Elling, Architecten ( ); Bureau Prof. Elling ( ) en diens rechtsopvolgers ( ).Het Elling-archief bestaat uit een persoonlijk deel en uit een deel over zijn beroepspraktijk.de archiefstukken lieten zich gemakkelijk indelen in de volgende categorieën: Personalia; Opleiding; Beroepspraktijk; Vrij werk en Documentatie.In de rubriek Beroepspraktijk zijn dus stukken opgenomen die de werkzaamheden van Elling betreffen totdat hij zich in 1949 associeerde met Ben Merkelbach. Voor de documenten die de projecten documenteren na 1949 kan men het Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK) raadplegen.zoals gezegd werd er ook in het Merkelbach-archief materiaal aangetroffen van Elling. Het betrof met name tekeningen, foto's en dia's van zijn eerste villa's. Dit materiaal is vanuit het Merkelbach-archief overgebracht naar het Elling-archief en in deze inventaris beschreven.de ordening binnen de rubrieken is chronologisch. Bronnen Bronnen Bedeaux, J.B., Jo Uiterwaal en Piet Elling. Een vergeten hoofdstuk in de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst in Nederland, Jaarboek Oud Utrecht 1975, Met catalogus tentoonstelling Frans Halsmuseum, 1994.

9 ELLI Elling, P.J. / Archief 9 Blijstra, R., Nederlandse bouwkunst na 1900, Amsterdam, 1957, p. 50, 74, 80. Fanelli, G., Moderne architectuur in Nederland, , 's, 1978, p. 168, 202, 206, 219, 263, 294, 313, 314. Hausbrand, F., Kleine landhuizen in Holland, Amsterdam, 1938, p. 41, p Hemel, Z. en Rossum, V. van, Nagele, een collectief ontwerp, , Amsterdam, Koenders, A., De villa's van Petrus Johannes Elling ( ), doctoraalscriptie, Hilversum, Molema, J., The New Movement in the Netherlands, , Rotterdam, 1996, p , Prak, Niels, J., Het Nederlandse woonhuis, van 1800 tot 1940, Delft, 1991, p Szénássy, István L., Architectuur in Nederland, 1960 / 1967, Amsterdam, 1969, p p. 32. Binnen het NAi: zie ook de archieven van het bureau Merkelbach, Elling en Karsten (code MELK) en Merkelbach (code MERK). In verband met Ellings werkzaamheden als tekenaar, bouwkundig opzichter, chef de bureau en/of projectmedewerker bij diverse architectenbureaus zie ook het archief van K.P.C. de Bazel (BAZE); het archief van A.P. Smits (SMIT); voor het archiefmateriaal van J.M. van Hardeveld zie het archief van A. Evers en G.J.M. Sarlemijn (EVER); het archief van J. Duiker (DUIK); het archief van W. van Tijen (TIJX); het archief van H.A. Maaskant-archief (MAAX).

10

11 ELLI Elling, P.J. / Archief 11 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen Beschrijving van de series en archiefbestanddelen ELLI.3 ELLI.4 ELLI.5 ELLI.6 ELLI.7 ELLI.9 ELLI.10 Gemeentelijk Adminstratie Kantoor te Amsterdam 1956 / 1960 Uitbreiding VARA studio te Hilversum 1950 / 1969 Rijnhotel te Rotterdam 1950 / 1955 Eengezinswoningen Tuindorp Frankendaal te Amsterdam 1949 / 1951 Woonhuis te Blaricum Waterleidingbedrijf te Amsterdam Station Postkantoor te Amsterdam

12 12 Elling, P.J. / Archief ELLI ELLI Personalia ELLI PERSONALIA ELLI Visitekaartje (eigen ontwerp) waarop een sloper is afgebeeld met vermelding van: P. Elling en jaartal ELLI1 Visitekaartje ELLI Foto s en glasnegatieven van Elling, familieleden, vrienden (Rob van t Hoff, S.T.H. van Winssen) en z.jr ELLIf1 foto's , 29 foto's ELLIn1 glasnegatieven, 3 stuks afbeeldingen van Elling en zijn dochter en boerderij De Pol aan de Angerechtseweg in Blaricum. ELLI Huwelijksaankondiging (eigen ontwerp) van het huwelijk tussen P. Elling en B.H. Nijland in Moergestel ELLI2 Huwelijksaankondiging ELLI Geboortekaartje (eigen ontwerp) van dochter Ilonka en een ontwerp voor het geval de baby een zoon zou zijn ELLI4 Geboortekaartje ELLI Ansichtkaarten van P. Elling gericht aan vader Elling. 1924, kaarten ELLI5 Ansichtkaarten ELLI Tekening in kleur van de verhuizing van de familie Elling naar Laren (verhuisbericht) 1927 ELLI6 tekeningen; ELLI Krantenartikelen betreffende de benoeming van Elling tot buitengewoon hoogleraar in de bouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft ELLI7 Krantenartikelen

13 ELLI Elling, P.J. / Archief 13 ELLI Stukken betreffende het overlijden van P. Elling Overlijdensadvertentie en in memoriam onder andere in: Het Bouwkundig weekblad; De Tijd Maasbode; NRC. ELLI8 Overlijdensberichten ELLI Lakzegel. ELLI26 Lakzegel

14 14 Elling, P.J. / Archief ELLI ELLI Opleiding ELLI OPLEIDING ELLI Schrift met aantekening en tekeningen betreffende Materialen voor den timmerman en meubelmaker. ELLI9 Schrift ELLI Schrift met aantekeningen over De Stijl, in het kader van de cursus Hoogbouwkundig Onderwijs, met als docent K.P.C. de Bazel. ELLI10 Schrift

15 ELLI Elling, P.J. / Archief 15 ELLI Beroepspraktijk (tot 1949) ELLI BEROEPSPRAKTIJK (TOT 1949) ELLI Foto s van (projecten van) het bureau, interieurs en personeel uit de periode dat Elling bij De Bazel werkte ELLIf3 foto's, 56 foto's ELLI Bouw van het landhuis Het Stoephout in Wassenaar, in opdracht van A.J. Kessler met De Bazel als architect en D.F. Tersteeg als tuinarchitect en Elling als bouwkundig opzichter foto's Voor het projectdossier zie De Bazel-archief (BAZE, , ); voor foto s zie ook De Bazel-archief (BAZE, en 1500). ELLIf4 foto's, 3 stuks ELLI Landhuis te Moergestel, in opdracht van Van den Berg uit Tilburg, met De Bazel als architect en Elling als bouwkundig opzichter foto Voor het projectdossier zie De Bazel-archief (BAZE, ). ELLIf5 foto's, 1 stuk ELLI Bouw van de Nederlandse Handelmaatschappij aan de Vijzelstraat te Amsterdam, met als architect De Bazel en Elling als bouwkundig opzichter Elling werkte 4 jaar voor De Bazel aan de bouw van de Nederlandse Handelmaatschappij; voor het projectdossier zie: De Bazel-archief (BAZE en ). Zie ook De Bazel-documentatie (CGBA). Na de dood van De Bazel heeft A.P. Smits dit project voltooid, zie Smits-archief (SMIT). ELLI11 tekeningen;, 26 bladen een calque; een lichtdruk; blauwdrukken (24 bladen). ELLIf6 foto's, 25 foto s 14 constructiefoto s; 6 detailfoto s; 2 van medewerkers of opdrachtgevers; 2 overzichtsfoto s; 1 van een steengroeve. ELLI Huisje in Huizen, dat Elling heeft ontworpen voor een buurvrouw foto's Elling distantieerde zich later van dit ontwerp. ELLIf7 foto's, 3 foto's ELLI Woonhuis voor Z.P. Polak, Hertog Hendriklaan 1 (hoek Hoflaan); Hilversum ELLI37 bestek en tekeningenlijst

16 16 Elling, P.J. / Archief ELLI ELLI13 ELLIf9 ELLIn2 tekeningen;, 3 bladen schets; gevels en plattegronden; overzicht. foto's, 14 foto's schets; gevels en plattegronden; overzicht. glasnegatieven schets; gevels en plattegronden; overzicht. ELLI Villa aan de Joelaan 2 in Hilversum in opdracht van J.A. Doyer Voor herstelwerkzaamheden en verbouwing, zie: Merkelbach-Elling-Karsten / archief (MELK). Bij de bouw van deze villa is Elling geïnspireerd door Van t Hoff. Met name de gevels vertonen overeenkomsten met villa Henny gelegen in Huis ter Heide, zie rubriek: Documentatie verzameld door Elling, aanvr. nr. f 20. ELLI15 Geschreven stukken Tekeningenlijst; financiële stukken; bouwaanvraag; omschrijving van stoffeer- en timmerwerk; ansichtkaart gericht aan Doyer en Toxopeüs. ELLI14 tekeningen;, 84 bladen schetsen (5 bladen); ontwerptekeningen (11 bladen); werktekeningen (59 bladen); blauwdrukken (8 bladen). ELLIf10 foto's, 2 foto's ELLIn3 glasnegatieven ELLI Villa aan de Provinciale Grindweg (nu: Provinciale weg), in opdracht van A. Nijland; Bunnik 1934 ELLI24 ELLIf11 tekeningen;, 1 blauwdruk met opschrift: woonhuis voor den heer A. Nijland, van der Helstlaan in Bilthoven. In 1934 ontwierp Elling een villa in Bilthoven in opdracht van A. van Burk. Het ontwerp is identiek aan het ontwerp van de villa aan de Provinciale weg in Bunnik. Waarschijnlijk heeft Nijland ingestemd met het Bilthovense ontwerp nadat vast kwam te staan dat de villa in Bilthoven niet gebouwd zou worden. Het ontwerp voor de villa in Bilthoven stamt uit februari en dat voor de villa in Bunnik uit april. foto's, 2 foto's ELLI Villa gelegen aan de Rossinilaan in opdracht van W. Liebert; Hilversum 1936 ELLIf12 foto's, 5 stuks Fotografe: Eva Besnyö. ELLI Villa gelegen aan de Provinciale weg (nu: Koningsweg 173) in opdracht van mej. H.C.H. Hoetink; Bunnik 1938 Klein album met 9 foto's ELLIf13 Fotoalbum

17 ELLI Elling, P.J. / Archief 17 ELLI Stukken betreffende (de samenwerking met) B. van der Leck en ELLI16 ELLI17 tekeningen; Kleurenschema s, gebruikt bij de aanbreng van geometrische kleuren in het huis van Van der Leck (Nachtegaalstraat 3bis in Utrecht). documentatie Krantenartikel en foto s van o.a. een interieur van een woonkamer met Elling als architect en B. van der Leck als kleurontwerper, ELLI Verbouw van het breek- en ziftgebouw 27 te Weesp, in opdracht van Bouwbureau C.J. van Houten, door architectenbureau Van Tijen en Maaskant ELLI18 documentatie Weekrapporten en aantekenschriften. ELLI19 tekeningen;, 1 blauwdruk ELLI Tekeningen van gebouwen in Alkmaar door het Rijksbureau voor de Monumentenzorg in Alkmaar met architectleider P. Elling ELLI20 tekeningen, 9 bladen t Hofje Bijlevelt, 1944; Hofje van Sanoy, 1944 (2 bladen); Huis van Achten, 1944; Nieuwe of Sebastiaans-doelen, 1944; Hofje en kerk der Doopsgezinde Gemeente, 1945 (4 bladen). ELLI Schetsboekje met architectuurtekeningen. ELLI21 schetsboek ELLI Ontwerptekening van een kastje in blank eikenhout. ELLI22 tekeningen; ELLI Ontwerp van een bureautje ELLI36 blauwdruk ELLI Foto s van twee maquettes en een kastje. ELLIf14 foto's, 5 foto's ELLI

18 18 Elling, P.J. / Archief ELLI Glasnegatieven van interieurs. ELLIn7 glasnegatieven

19 ELLI Elling, P.J. / Archief 19 ELLI Vrij werk ELLI Teken- en schilderwerk ELLI VRIJ WERK ELLI TEKEN- EN SCHILDERWERK ELLI Schetsen en tekeningen (in kleur) en z.jr ELLI23 tekeningen; schetsen ELLI Serie (spot)portretjes met bijbehorende teksten, waarschijnlijk ter gelegenheid van een oudjaarviering ELLI25 (spot) prentjes ELLI Foto (in zwart wit) van schilderwerk, waarschijnlijk door Elling. ELLIf21 foto ELLI Beeldhouwwerk ELLI BEELDHOUWWERK ELLI Getiteld: De wandelaar ELLIf15 foto ELLI Getiteld: Knielende man ELLIf16 foto's, 2 stuks ELLI Getiteld: Dansfiguur ELLIf17 foto's, 6 stuks Fotograaf: Thijs Quispel (Oosthuizen). ELLIn4 glasnegatieven Fotograaf: Thijs Quispel (Oosthuizen). ELLI Getiteld: Masker ELLIf18 foto's, 4 foto's ELLIn5 glasnegatieven ELLI

20 20 Elling, P.J. / Archief ELLI Getiteld: Portret. ELLIf19 foto's ELLIn6 glasnegatieven ELLI Titel onbekend, waarschijnlijk door Elling. ELLIf22 foto's ELLI Grafisch werk ELLI GRAFISCH WERK ELLI Hout- en linoleumsnedes en z.jr Hierbij werd ook werk van S.T.H. van Winsen aangetroffen. ELLI Hout- en linoleumsnedes. Voor de bewerkte drukplaten zie de voorwerpen / verzameling (VOOV, 183). Zie ook rubriek Personalia; aanvr. nrs: 1, 2, 4.

21 ELLI Elling, P.J. / Archief 21 ELLI Documentatie verzameld door Elling ELLI DOCUMENTATIE VERZAMELD DOOR ELLING ELLI Verzameld materiaal over K.P.C. de Bazel. 1899, ELLIf2 foto's, 4 foto's foto van De Bazel toe hij opgebaard was en een foto van zijn graf. ELLI3 documentatie Bouwkundig Weekblad, 1923; buitengewoon nummer gewijd aan de nagedachtenis van De Bazel. ELLI31 documentatie Overdrukken van gepubliceerde ontwerptekeningen van De Bazel uit: de Architect, onder redactie van het Genootschap Architectura et Amicitia: Verenigingsgebouw voor architecten, 1895, 10de jrg. 1899, p. 337, (3 platen); Algemeen Bibliotheekgebouw, 1895, (6 platen); Fragmenten houtsnijwerk door C. Oosschot, beeldhouwer, 17de jrg. 1906, p. 593, (1 plaat); Koperdrijfwerk voor meubelbeslag, 18de jrg. 1907, p. 617, (1 plaat); Hoofdgebouw van de Nederlandse Heidemaatschappij, 22ste jrg. 1911, p , (4 platen) ELLI Foto van Villa Henny gelegen in Huis ter Heide, ontworpen door R. van t Hoff ELLIf20 foto's ELLI Catalogus van de ere-tentoonstelling over Jan Toorop, ingericht ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag ELLI27 catalogus ELLI Uitnodiging (brochure) voor een tentoonstelling voor onbekende architecten, georganiseerd door de Arbeidsraad voor Kunst, in Graphischen Kabinett, in Berlijn ELLI Brochure (uitnodiging) ELLI Toelichting ontwerp uitbreidingsplan van de gemeente Utrecht ELLI29 documentatie ELLI Extra nummer van het Bouwkundig Weekblad van zaterdag 16 juli met ontwerpen voor de verbouwing en uitbreiding van het gebouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal uitgegeven met steun van het Departement van Waterstaat door de

22 22 Elling, P.J. / Archief ELLI Maatschappij ter Bevordering der Bouwkunst, met architectonische beschouwingen van een commissie uit de B.N.A. ELLI30 publicatie, tijdschrift ELLI Krantenartikelen. 1923, 1941, LET OP: materiaal verzameld vnl. na de dood van Elling. ELLI32 knipsels Over: Utrechtse schouwburg door Dudok; Jos Ruiting; John Raedecker; meubelen van Rietveld; Jeroen Bosch; Stokeley Carmichael; centrum van Utrecht; koptische kloosters in Ethiopië; de Taj Mahal in India; Laren. ELLI Foto s en documentatie van een kinderstoel, ontworpen door G. Rietveld. ELLI33 Foto's en documentatie ELLI Verzameld materiaal (onder andere prentbriefkaarten, overdrukken uit tijdschriften) over architectuur, schilderkunst en beeldhouwwerk in Europa ELLI34 briefkaarten en overdrukken ELLI Artikel (typoscript), getiteld: P. Elling (waarschijnlijk door K. Visser). ELLI35 artikel