Nummer Toegang: NDBK. Nederlands Documentatiecentrum voor de Bouwkunst / Archief

Transcriptie

1 Nummer Toegang: NDBK Het Nieuwe Instituut (c) 2000

2

3 NDBK 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Citeerinstructie...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van het archiefbeheer...7 Bronnen...9 BIJLAGEN...11

4

5 NDBK 5 Beschrijving van het archief Beschrijving van het archief Naam archiefblok: Periode: Archiefbloknummer: NDBK Omvang: 11,18 meter Archiefbewaarplaats: Het Nieuwe Instituut Archiefvormers: Bouwkunst

6 6 NDBK Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal doen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Bouwkunst / Archief, nummer toegang NDBK, inventarisnummer... VERKORT: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Bouwkunst / Archief (NDBK), inv.nr.... Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Het archief is openbaar

7 NDBK 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER 2.1 Het archief van het Bouwkunst, Het NDB was een onderdeel van de RDMZ in Zeist. Het viel onder de Kunsthistorische afdeling. Het archief is niet vervreemd aan het NAi, de rechtsopvolger van het NDB, maar is eigendom van RDMZ. Het archief van het NDB is echter voortgezet als het archief van de afdeling Collectie van het NAI. De beheeradministratie van de architectenarchieven en collecties is overgegaan naar het archief van het NAi, de rechtsopvolger van de SAM en het NDB.Voor de functies personeelszaken en financiën zijn de originelen bij de RDMZ gebleven. Het NAi heeft voor eigen gebruik kopieën gemaakt van de personeelsstukken.het archief heeft altijd op het secretariaat van het NDB gelegen, eerst een korte periode in het Arsenaal en later in het Rijksadministratiegebouw aan de Droogbak. Het is daar mogelijk vermengd geweest met het SAM-archief. De totale omvang van het archief is ongeveer 10 meter. Er zal voorlopig niet uit vernietigd worden, behoudens enkele dubbele exemplaren van stukken. De beheeradministratie van het NAi vormt een voortzetting van de beheeradministratie van de NDB.De omvang hiervan is ongeveer 3 meter.het archief was niet erg gestructureerd. Er is wel ooit een ordeningsplan gemaakt voor het archief maar wegens het ontbreken van administratief personeel, heeft men dit schema niet erg lang aangehouden. De meest opvallende delen in het archief waren de serie correspondentie en de stukken betreffende de vele tentoonstellingen. Er werden stukken gekopieerd en op meerdere plaatsen opgeborgen (bv. bij de correspondentie en bij de stukken van een tentoonstelling).het archief valt niet in periodes in te delen, maar wel zijn er een aantal onderdelen te onderscheiden. Enerzijds gaat het om series, deze zijn ondergebracht bij de stukken van algemene aard. Het gaat om notulen (oa. van werkvergaderingen), correspondentie (het betreft voornamelijk brieven van algemene aard en verzoeken om informatie), jaarverslagen. Anderzijds gaat het om bepaalde onderwerpen. Deze onderwerpen hebben te maken met de taken zoals het beheren en verwerven van archieven, het maken van tentoonstellingen en de vele contacten met andere instellingen als de SAM en de werkgroep PSVA. Deze komen grotendeels weer terug onder de stukken betreffende de bijzondere onderwerpen. Dit deel is verreweg het grootst in omvang.in de rubriek 1 zijn de beleidsstukken terug te vinden en in de rubriek 2 Organisatie zijn de archiefbescheiden van de ondersteuning van de organisatie te vinden. In de rubriek 3 Taken en activiteiten zijn de werkzaamheden van de organisatie terug te vinden. Rubriek 3.1 bevat de officiële taken en de rubrieken 3.2 tot en met 3.5 de onofficiële taken, dat wil zeggen de taken die men in de loop der tijd op zich genomen heeft. Daarnaast bevat de rubriek 4 Oprichting NAi vrijwel alle stukken met betrekking tot de oprichting van het NAi. Aangezien dit belangrijk voor de organisatie was, heeft dit onderdeel van het archief een wat prominente plaatsgekregen in het schema.het bleek niet altijd mogelijk om een consequente scheiding te maken tussen SAM- en NDBstukken. Om praktische redenen zijn hier en daar enkele stukken niet naar het oorspronkelijke (SAM-)archief terug gebracht. Het gaat hoofdzakelijk om stukken die te maken hebben met het organiseren en financieren van tentoonstellingen. Hoewel de SAM zelf ook het initiatief nam tot het organiseren van tentoonstellingen werd het uitvoerende

8 8 NDBK werk vrijwel volledig door het NDB gedaan. Deze archiefstukken zijn dan ook gebleven in het NDB-archief. Het betreft met name de tentoonstellingen "Johan Niegeman , Bauhaus, Sowjet-Unie, Amsterdam", inventarisnummer NDBK 268 en "Auke Komter / Architekt" en "Jan Wils - Olympisch Stadion", inventarisnummer NDBK 274. Tentoonstellingen die door de SAM van andere (voornamelijk buitenlandse organisaties) overgenomen werden zijn te vinden in het SAM-archief omdat het NDB hier weinighad, men stelde dan vaak alleen de tentoonstellingsruimte beschikbaar.in het archief is niet geschoond. Stukken in de rubriek Documentatie komen in aanmerking voor overbrenging naar de bibliotheek of naar de collectie "Documentatie over architectuur (code: DOCU).2.2 Het archief van de Stichting Architectuurmuseum, (-1985)Omdat er vanaf 1972 een sterke verwevenheid was tussen NDB en SAM, is er zowel sprake geweest van 'vermenging' in de taakuitvoering als van(mogelijke) vermenging van de archieven. Daarom is in deze inleiding op het NDB-archief ook een paragraaf die de geschiedenis van het SAM-archief beschrijft opgenomen.het beheer van het SAM-archief valt in drie periodes uiteen. De eerste periode ( ) beslaat de oprichting van de SAM tot en met de oprichting van het NDB en de wijziging van de SAM-statuten. Over het archiefbeheer valt niet veel te zeggen omdat er niet veel archief is. Ook is niet te achterhalen wie het beheerd heeft. De enige constante factor lijkt Auke Komter te zijn (hij was jarenlang lid en later voorzitter). Mogelijk heeft hij later het archief onder zijn beheer gehad. Wat er aanwezig is aan stukken bestaat uit correspondentie en notulen. Het is chronologisch per jaar geordend, een deel is slechts in de vorm van fotokopieën aanwezig. Mogelijk is dit gekopieerd tijdens de overdracht van het secretariaat aan de BNA.De tweede periode ( ) beslaat de periode waarin het NDB het secretariaat beheerde. Deze periode wordt gekenmerkt door een vermenging van de archieven van SAM en NDB. Dit is terug te voeren op het feit dat de beheerder van het NDB (Fons Asselbergs) tevens secretaris was van de SAM. Het archief lag op het secretariaat van het NDB, was mogelijk opgenomen ín het archief van het NDB. Het is soms moeilijk te bepalen waartoe een stuk behoort als het aan de uiterlijke kenmerken niet meteen duidelijk is. Zo zijn enkele brieven van de SAM op briefpapier van het NDB geschreven, het omgekeerde komt ook echter ook voor. Op deze brieven staat dan geen nadere aanduiding van de functie van Asselbergs (bv. beheerder NDB of secretaris SAM). Na het vertrek van Asselbergs werd van Woerkom beheerder van het NDB.Tijdens het beheerderschap van Asselbergs is besloten de dubbelfunctie van beheerder van het NDB en secretaris van de SAM uit elkaar te halen. Onder het beheerderschap van Van Woerkom, na het vertrek van Asselbergs in 1978, is een duidelijker scheiding gemaakt tussen de taken van de SAM en het NDB.De grenzen tussen het archief van het NDB en dat van de SAM lopen dan wat duidelijker.de derde periode beslaat het tijdperk na Het SAM-archief wordt nu gevormd op het secretariaat van de BNA omdat de SAM geld en secretariaatsfaciliteiten krijgt van de BNA. Dit archiefdeel bevindt zich nog bij de BNA. Wel zijn er nog enkele stukken uit het begin van deze periode omdat het postadres van de SAM nog Droogbak 1a was. Daarnaast zijn er nog stukken van bestuurscommissies omdat de beheerder of een van de andere medewerkers van het NDB aan het overleg van die commissies deelnam. Het bestuur van de SAM zal zijn archief overdragen als het zichzelf opheft.

9 NDBK 9 Bronnen Bouwkunst (NDB) Stichting Architectuurmuseum (SAM) Stichting Wonen Nederlands Instituut voor Architectuur, Stedenbouw en Landschapsarchitectuur (NAi) Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Rijksdienst voor de Monumentenzorg Rijkscommissie voor de musea Stichting Architectuurmuseum (SAM) (voorloper van het huidige NAi) Nederlands Instituut voor Architectuur, Stedebouw en Landschapsarchitectuur (NAi) Bronnen Baalman, D. en E. de Jong, Museum of archief, kanttekeningen bij de collecties van een nieuw architectuurinstituut, Wonen TA/BK, 11/12, 1985, p Baalman, D. en E. de Jong, De collecties van het toekomstige Instituut voor Architectuur en Stedebouw, Nederlands Archievenblad 1986 (jrg. 90), nr.1, p Barbieri, S.U., Architectuurmuseum : het ongeboren kind van de BNA, Plan 1979, nr 6. Barbieri, S.U., De trieste geschiedenis van de Stichting Architec\-tuur\-museum, Vrij Nederland, 9 december Brouwers, R., BNA-bestuur stelt zich achter koppelverkoop Architec\-tuur\-museum, Wonen TA/BK, 20/ Brouwers, R., BNA-duo stapt kwiek aan boord bij Stichting architec\-tuur\-museum, Wonen TA/BK 16/17, Jong, R. de, Nota betreffende het documentatiecentrum Nederlandse bouwkunst, 1970, inventarisnummer 029. Komter, A., Rede uitgesproken door de voorzitter van de Stichting Architectuurmuseum, Auke Komter, bij de overdracht van haar collecties aan de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, in : Rondom de over-dracht van de collectie van de

10 10 NDBK stichting architec\-tuurmuseum aan de Staat der Nederlanden op 28 september 1972, redevoe\-ringen en enige reacties van de pers, documentatie NDB. Leliman, J.H.W. (jr.), Een architectuurmuseum, De Bouwwereld, XI (1912), nr. 44, p Lookman, W., Architectuurmuseum zou geschiedenis van opdracht en ontwerp in beeld moeten brengen, Het Financiële Dagblad, 11 augustus Ruler, D.A. van, SAM : van museum naar impressariaat, Plan 1981, nr 2. Tummers, N.H.M., Het hoe en waarom van een Architectuurmuseum, Het Financiële Dagblad 26 en 28 januari Wit, C. de, Historie en toekomst van de SAM, Plan 1979, nr 3. Zandvliet, K., Het architectuurinstituut: museum, documentatiecentrum, archief, bibliotheek, Nederlands Archievenblad 1986 (jrg. 90), p Binnen het NAi: Zie ook het archief van de Stichting Architectuur Museum, het SAMarchief (code SAMU)

11 NDBK 11 Bijlagen Bijlagen Inventaris: M.J. Imker, Inventaris van de archieven van het Nederlands Documentatiecentrum voor de Bouwkunst ( ) en de Stichting architectuurmuseum (1985) (Nederlands Architectuurinstituut, Rotterdam, 1993).Nieuwe toegangen tot gescheiden inventarissen voor het Nederlands Documentatiecentrum voor de Bouwkunst en voor de Stichting Architectuurmuseum zijn (nog) in bewerking.