ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN VERKENNEND BOORONDERZOEK HOEKENDAAL TUSSEN 9 EN 11 TE BAKEL GEMEENTE GEMERT-BAKEL

Transcriptie

1 ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN VERKENNEND BOORONDERZOEK HOEKENDAAL TUSSEN 9 EN 11 TE BAKEL GEMEENTE GEMERT-BAKEL

2 Archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel Opdrachtgever Fam. Bakx Dr. Klompelaan KP Helmond Rapportnummer Versienummer 1 1 Datum 31 maart 2017 Vestiging Opsteller Swalmen E.M. de Boo van Uijen MSc en drs. M. Stiekema Paraaf Kwaliteitscontrole drs. A.H. Schutte Paraaf Econsultancy bv, Swalmen Foto s en tekeningen: Econsultancy bv, tenzij anders vermeld Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Econsultancy aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. ISSN: (Analoog rapport) ISSN: (Digitaal rapport E-depot) 1 Versie 1 betreft een rapport waarvan geen beoordeling van het bevoegd gezag is ontvangen, bij versie 2 is het rapport wel beoordeelt door het bevoegd gezag. Econsultancy Archeologisch Rapport

3 Administratieve gegevens plangebied Projectcode Toponiem Hoekendaal tussen 9 en 11 Opdrachtgever Gemeente Plaats Provincie Fam. Bakx Gemert-Bakel Bakel Noord Brabant Kadastrale gegevens Gemeente Gemert-Bakel sectie G nummers 2483 en 2084 Omvang plangebied Circa m 2 Kaartblad 51F (1:25.000) Coördinaten centrum plangebied X: / Y: Bevoegd gezag Gemeente Gemert-Bakel Ridderplein CV Gemert Tel Mw. V. Jolink Postbus DA Gemert ARCHIS3 Zaaknummer Bureauonderzoek Booronderzoek Archeoregio NOaA Beheer en plaats documentatie Uitvoerders Brabants zandgebied Econsultancy, Swalmen/Provinciaal Archeologisch Depot Noord Brabant Econsultancy, E.M. de Boo van Uijen MSc Kwaliteitszorg Econsultancy beschikt over een eigen opgravingsvergunning, afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). De opgravingsvergunning geeft opdrachtgevers de zekerheid dat het uitvoerend bureau werkt conform de eisen die de RCE stelt op het gebied van competenties en integriteit van medewerkers en het toepassen van vigerende normen en onderzoeksprotocollen. Verder is Econsultancy lid van de Nederlandse Vereniging van Archeologische Opgravingsbedrijven (NVAO). De leden van de NVAO bieden kwalitatief hoogstaand archeologisch onderzoek. Het lidmaatschap is een waarborg voor kwaliteit en betrouwbaarheid. Tevens is Econsultancy aangesloten bij de Vereniging van Ondernemers in Archeologie (VOiA). De VOiA behartigt de belangen van meer dan 100 bedrijven in alle takken van de archeologie. Betrouwbaarheid Dit onderzoek is op zorgvuldige wijze uitgevoerd, conform de toepasselijke en van kracht zijnde regelgeving. Een booronderzoek wordt in het algemeen uitgevoerd door het steekproefsgewijs onderzoeken van de bodem, waardoor het, op basis van de resultaten van een booronderzoek, onmogelijk is garanties af te geven ten aanzien van de aan- of afwezigheid van archeologische waarden. In dit kader dient ook opgemerkt te worden dat geraadpleegde bronnen niet altijd zonder fouten en volledig zijn. Daar Econsultancy voor het verkrijgen van historische informatie afhankelijk is van deze bronnen, kan Econsultancy niet instaan voor de juistheid en volledigheid van deze informatie. Econsultancy Archeologisch Rapport

4 SAMENVATTING Econsultancy heeft in opdracht van Fam. Bakx een inventariserend veldonderzoek (IVO, verkennende fase) door middel van boringen en profielputjes uitgevoerd. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de voorgenomen bouw van een woning en aanleg van een tuin. Het plangebied is gelegen aan de Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel in de gemeente Gemert-Bakel. Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk om te bepalen of er archeologische waarden aanwezig zijn binnen het plangebied en of deze door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast. Binnen het kader van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (2007), voortvloeiend uit het Verdrag van Malta (1992), is men verplicht voorafgaand archeologisch onderzoek uit te voeren. Doel van het bureauonderzoek is een gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied op te stellen. Dit wordt uitgevoerd door middel van het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over bekende en verwachte archeologische waarden. Het inventariserend veldonderzoek (IVO-overig, verkennende fase) heeft tot doel de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting aan te vullen en te toetsen door middel van boringen en een profielput. Het veldonderzoek is erop gericht om inzicht te krijgen in de geologische en bodemkundige opbouw binnen het plangebied. Tevens zullen, indien mogelijk, kansrijke en kansarme zones worden geïdentificeerd. Met de resultaten van het archeologisch onderzoek kan worden vastgesteld of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of vervolgonderzoek dan wel planaanpassing noodzakelijk is. Gespecificeerde archeologische verwachting Volgens de opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting voor het Paleolithicum en Mesolithicum laag. De gespecificeerde verwachting voor het Neolithicum en de Bronstijd is middelhoog. De verwachting voor de periode IJzertijd - Nieuwe tijd is hoog gezien de resultaten van eerdere onderzoeken in de directe omgeving van het plangebied. Resultaten inventariserend veldonderzoek Op basis van de aangetroffen bodemverstoringen kan de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied grotendeels worden bijgesteld naar laag voor alle perioden. Alleen het westelijke deel rond boring 4 behoudt zijn middelhoge tot hoge verwachting voor archeologische waarden van landbouwers. Omdat de geplande nieuwbouw in het centrale (verstoorde) deel van het plangebied plaats zal vinden, wordt niet verwacht dat deze mogelijke archeologische waarden zal verstoren. Advies Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het deel van het plangebied waar nieuwbouw wordt gerealiseerd vrij te geven. Indien er in de toekomst ook bodemingrepen in het westelijke deel van plangebied rond boring 4 zullen worden gedaan, dan zal hier alsnog een vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek dienen te worden uitgevoerd. Bovenstaand advies is van Econsultancy. De resultaten van onderhavig onderzoek dienen te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Gemert-Bakel). Het bevoegd gezag neemt vervolgens een besluit. Er is getracht een gefundeerd advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethode. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wijst er op dat, dat indien er tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen, er conform artikel 5.10 van de Erfgoedwet uit juli 2016 een meldingsplicht geldt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Voor het melden van een vondst kunt u terecht bij de Infodesk info@cultureelerfgoed.nl of tel: ), de gemeente Gemert-Bakel of de Provincie Noord-Brabant. Rapport versie 1

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN BUREAUONDERZOEK Methoden Afbakening van het plangebied Huidige situatie Toekomstige situatie Beschrijving van het historische gebruik Aardwetenschappelijke gegevens Archeologische waarden Aanvullende informatie Korte bewoningsgeschiedenis van Bakel Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Beantwoording onderzoeksvragen bureauonderzoek Aanbevolen onderzoeksmethode INVENTARISEREND VELDONDERZOEK Methoden Resultaten Beantwoording onderzoeksvragen veldonderzoek CONCLUSIE EN ADVIES Conclusie Advies LITERATUUR BRONNEN Rapport versie 1

6 LIJST VAN TABELLEN Tabel I. Tabel II. Tabel III. Tabel IV. Tabel V. Tabel VI. Tabel VII. Tabel VIII. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal Aardwetenschappelijke gegevens plangebied Grondwatertrappenindeling Overzicht AMK-terreinen Overzicht onderzoeksmeldingen Overzicht ARCHIS-vondsten Gespecificeerde archeologische verwachting Overzicht aangetroffen archeologische indicatoren LIJST VAN AFBEELDINGEN Figuur 1. Figuur 2. Figuur 3. Figuur 4. Figuur 5. Figuur 6. Figuur 7. Figuur 8. Figuur 9. Figuur 10. Figuur 11. Figuur 12. Situering van het plangebied binnen Nederland Detailkaart van het plangebied Luchtfoto van het plangebied Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Overzicht rijks- en gemeentemonumenten in het onderzoeksgebied Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Situering van het plangebied binnen het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) Situering van het plangebied binnen de Bodemkaart Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied Situering van het plangebied binnen de Cultuurhistorische waardenkaart Situering van het plangebied binnen de archeologische beleidskaart Boorpuntenkaart BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Overzicht geologische en archeologische tijdvakken Bewoningsgeschiedenis van Nederland AMZ-cyclus Planontwerp Boorprofielen Rapport versie 1

7 1 INLEIDING Econsultancy heeft in opdracht van Fam. Bakx een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het plangebied gelegen aan de Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel in de gemeente Gemert-Bakel (zie figuur 1 en figuur 2). In het plangebied zal een woning met tuin gerealiseerd worden. Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk om te bepalen of er archeologische waarden aanwezig zijn binnen het plangebied en of deze door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast. Binnen het kader van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (2007), voortvloeiend uit het Verdrag van Malta uit 1992, is men verplicht voorafgaand archeologisch onderzoek uit te voeren (zie bijlage 3). Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de Bouwverordening alsmede een bestemmingsplanwijziging. Het archeologisch onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek (hoofdstuk 3) en een inventariserend veldonderzoek (IVO-overig, verkennende fase) door middel van boringen en een profielput (hoofdstuk 4). Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt een advies gegeven of vervolgstappen noodzakelijk zijn (hoofdstuk 5). Dit advies dient te worden getoetst door het bevoegd gezag, de gemeente Gemert-Bakel, waarna een besluit zal worden genomen of het plangebied kan worden vrijgegeven of dat vervolgstappen uitgevoerd dienen te worden. 2 DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN Het onderzoek heeft tot doel inzicht te krijgen in de archeologische waarden van het plangebied. Het bureauonderzoek heeft tot doel om een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel van het plangebied op te stellen. Het verwachtingsmodel is gebaseerd op bronnen over bekende of verwachte archeologische waarden in en om het plangebied. Voor het bureauonderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: Wat is er bekend over bodemverstorende ingrepen binnen het plangebied uit het verleden? Is er bijvoorbeeld informatie bekend over vroegere ontgrondingen, bodemsaneringen, egalisaties, diepploegen of landinrichting? Ligt het plangebied binnen een landschappelijke eenheid, die vanuit archeologisch oogpunt een specifieke aandachtslocatie kan betreffen (zoals een relatief hoge dekzandkop of -rug, nabij een veengebied, een beekdal)? Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied? Het inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek en de aanleg van een profielput van 50 bij 50 cm heeft tot doel de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting aan te vullen en te toetsen, en is er op gericht om inzicht te krijgen in de geologische en bodemkundige opbouw binnen het plangebied. Tevens is het bedoeld om kansrijke zones te selecteren voor vervolgonderzoek en kansarme zones ervan uit te sluiten. Ook wordt gelet op het voorkomen van (diepe) verstoringen van het bodemprofiel. Indien de ondergrond tot grote diepte verstoord is, zullen eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verdwenen zijn. Het bureauonderzoek is uitgevoerd op 9 maart 2017 door E.M. de Boo van Uijen, MSc (projectleider archeologie). Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd op 22 maart door drs. M. Stiekema (senior prospector). Het rapport is gecontroleerd door drs. A.H. Schutte (senior KNA-archeoloog). Rapport versie 1 Pagina 1 van 22

8 3 BUREAUONDERZOEK 3.1 Methoden Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd conform de eisen en normen zoals aangegeven in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 4.0, ), die is vastgesteld door het Centraal College van Deskundigen (CCvD) Archeologie en is ondergebracht bij het SIKB te Gouda. Voor de uitvoering van het bureauonderzoek gelden de specificaties LS01, LS02, LS03, LS04 en LS05. De resultaten van dit onderzoek worden in dit rapport weergegeven conform specificatie LS06. 2 Binnen dit onderzoek zijn de volgende werkzaamheden verricht: afbakening van het plangebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik (LS01); beschrijving van de huidige en toekomstige situatie (LS02); beschrijving van de historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03); beschrijving van bekende archeologische en historische waarden en aardwetenschappelijke gegevens (LS04); opstellen van een gespecificeerde verwachting (LS05). Bij het uitvoeren van deze werkzaamheden zijn de volgende bronnen geraadpleegd: het Archeologische Informatie Systeem (ARCHIS); de Archeologische Monumenten Kaart (AMK); geologische kaarten, geomorfologische kaarten en bodemkaarten; de centrale toegangspoort tot Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINOLoket); literatuur en historisch kaartmateriaal; bouwhistorische gegevens; de recente topografische kaart (schaal 1:25.000); recente luchtfoto s; het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN); de archeologische verwachtingskaarten van de gemeente Gemert-Bakel; plaatselijke (amateur-)archeoloog c.q. heemkundevereniging. 3.2 Afbakening van het plangebied Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het onderzoeksgebied en het plangebied. Het plangebied is het gebied waarbinnen feitelijk de bodemverstorende ingreep gaat plaatsvinden. Het onderzoeksgebied is het gebied waarover informatie is verzameld om een goed beeld te krijgen van de archeologische waarden binnen het plangebied. Dit gebied is groter dan het plangebied. In het huidige onderzoek betreft het onderzoeksgebied het gebied binnen een straal van circa 750 meter rondom het plangebied. De onderzoekslocatie (Circa m 2 ) ligt aan de Hoekendaal tussen 9 en 11, circa 750 meter ten westen van het centrum van Bakel in de gemeente Gemert-Bakel (zie figuur 1 en figuur 2). Volgens 2 Beschikbaar via Rapport versie 1 Pagina 2 van 22

9 het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) bevindt het maaiveld zich op een hoogte van circa 22,5 m +NAP. 3.3 Huidige situatie Voor het bureauonderzoek is het van belang de huidige situatie te onderzoeken. Landgebruik en bebouwing kunnen van invloed zijn op de archeologische verwachting. Het plangebied is momenteel in gebruik als grasveld met veel bomen (zie figuur 3). Het bodemgebruik van de omliggende percelen is als volgt: aan de noordzijde bevindt zich bewoning met tuin met veel bomen; aan de oostzijde bevindt zich de weg (Hoekendaal) met aanliggend bewoning; aan de zuidzijde bevindt zich bewoning met tuin; aan de westzijde bevindt zich bewoning met tuinen met veel bomen. Bodemloket De overheid initieert middels het Bodemloket inzicht te geven in maatregelen die de afgelopen jaren getroffen zijn om de bodemkwaliteit in Nederland in kaart te brengen (bodemonderzoek) of te herstellen (bodemsanering). Ook laat het Bodemloket zien waar vroeger (bedrijfs-) activiteiten hebben plaatsgevonden die extra aandacht verdienen. Tevens worden op het Bodemloket voormalige potentieel bodembedreigende bedrijfsactiviteiten weergegeven. Gegevens van het Bodemloket dienen als indicatief te worden beschouwd. Binnen het plangebied zijn voor zover bekend binnen het Bodemloket geen milieuhygiënische onderzoeken uitgevoerd Toekomstige situatie Het toekomstige gebruik van het plangebied kan bepalend zijn voor het vervolgtraject (behoud in-situ of behoud ex-situ van archeologische waarden). De toekomstige inrichting van het plangebied kan gevolgen hebben op het in-/ex-situ behoud van de archeologische waarde. In het plangebied is een woning gepland. Daarnaast zullen bomen worden gerooid en zal een deel van het erf verhard worden. De oppervlakte van de toekomstige woning bedraagt circa 400 m 2. De woning zal onderkelderd worden met een parkeergarage. De aanlegdiepte zal circa 3 meter mv bedragen (zie bijlage 4). 3.5 Beschrijving van het historische gebruik In het plangebied kunnen naast archeologische sporen ook historische relicten voorkomen die nog in het landschap zichtbaar zijn. Het gaat hierbij om historisch geografische relicten zoals nederzettingsvormen en wegen- en kavelpatronen. Veel van deze bewaard gebleven historische geografie geeft door de herverkavelingen in de tweede helft van de 20 e eeuw een incompleet beeld van het historisch landschap. Historische kaarten van vóór de herverkaveling zijn een goede aanvulling op het huidige incomplete beeld. Voor de historische ontwikkeling is naast het historisch kaartmateriaal ook relevante achtergrondliteratuur geraadpleegd. 3 Rapport versie 1 Pagina 3 van 22

10 Historisch kaartmateriaal De situatie van het plangebied is op verschillende historische kaarten als volgt: Tabel I. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal Bron Periode Kaartblad Schaal Omschrijving plangebied Bijzonderheden/directe omgeving Kadastrale minuut Gemeente Bakel en Milheeze, Sectie N, blad 001 1:2.500 Weiland, akkers en heide Weiland, akkers en heide, de Hoekendaal is nog niet aanwezig. Militaire topografische kaart 5 (nettekening) Militaire topografische kaart (veldminuut) Militaire topografische kaart (veldminuut) Militaire topografische kaart (veldminuut) : Heide en bossage De Hoekendaal is niet ingetekend bij het plangebied, maar het begin van het pad is wel ingetekend : Geen veranderingen Geen veranderingen : Geen veranderingen Geen veranderingen : Geen veranderingen Geen veranderingen Topografische kaart F 1: Bos en er lijkt een pad te lopen van west naar oost aan de noordzijde van het plangebied Door de loop van een aantal wegen lijkt er sprake te zijn van een parkje ten zuiden van het plangebied. Topografische kaart F 1: Bos, een deel van de Hoekendaal loopt door de oostzijde van het plangebied. Geen veranderingen Topografische kaart F 1: Bos Er is wat bebouwing langs de Hoekendaal ten noorden, westen en zuiden van het plangebied. Topografische kaart F 1: Bos, de weg aan de noordzijde van het plangebied is verdwenen. Gelijk aan de huidige situatie Topografische kaart F 1: Bos Gelijk aan de huidige situatie Op basis van het beschikbare gedetailleerde historische kaartmateriaal is te zien dat het plangebied de laatste 200 jaar niet bebouwd is geweest (zie figuur 4). In die 200 jaar is het in gebruik geweest als weiland, bos en heide. Het lijkt er op dat de Hoekendaal tijdelijk door de oostzijde van het plangebied heeft gelopen. Rijks- en gemeentemonumenten binnen attentiegebied Het plangebied ligt niet binnen een 250 m attentiezone van zowel rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten als een MIP monument (zie figuur 5). Bouwhistorische gegevens Het bouwdossier van de gemeente Gemert-Bakel is niet geraadpleegd omdat het plangebied volgens het historisch kaartmateriaal de laatste 200 jaar onbebouwd is geweest. 4 Beeldbank Cultureelerfgoed 5 Kadaster Topotijdreis (bron voor deze kaart en de hierop volgende kaarten in deze tabel). Rapport versie 1 Pagina 4 van 22

11 Tweede Wereldoorlog Om vast te stellen of mogelijke archeologische waarden uit de Tweede Wereldoorlog in het plangebied aanwezig zijn, is een aantal publicaties geraadpleegd. 6 Het raadplegen van deze bronnen geeft geen redenen om aan te nemen dat er archeologische waarden uit de Tweede Wereldoorlog in het plangebied te verwachten zijn. 3.6 Aardwetenschappelijke gegevens Het landschap heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in het nederzettingspatroon. Bij onderzoek naar archeologische sporen in een bepaald gebied is het van groot belang te weten hoe het landschap er in het verleden heeft uitgezien. Men kan meer te weten komen over dit landschap door de geologische opbouw, de bodem en de hydrologie van een gebied te bestuderen. De volgende aardwetenschappelijke gegevens zijn bekend van het plangebied: Tabel II. Aardwetenschappelijke gegevens plangebied Type gegevens Geologie 7 Geomorfologie 8 Bodemkunde 9 Gegevensomschrijving Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden, (Bx5) Lage landduinen met bijbehorende vlakten en laagten (4L8) Duinvaaggrond (leemarm en zwaklemig fijn zand, Zd21) Geologie Het plangebied bevindt zich binnen de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden (Bx6). Dit bestaat uit zeer fijn tot matig fijn, zwak tot matig siltig, lichtbruin tot geelbruin, kalkloos tot kalkhoudend zand met meestal een goede sortering. De afzettingen van de Formatie van Boxtel zijn afgezet gedurende de laatste ijstijd. 10 Gedurende delaatste ijstijd had de wind vrij spel in het verplaatsen van zand en silt. Over een groot deel van Nederland werd een pakket dekzand afgezet. 11 Er ontstonden duidelijke hoogteverschillen, waarbij reliëfverschillen kleiner dan 1,5 meter dekzandplateaus worden genoemd en grotere hoogteverschillen dekzandruggen of dekzandkopjes genoemd worden. Dekzandafzettingen die zijn afgezet tijdens het Laat-Glaciaal zorgden voor nivellering van het landschap door laagtes in het landschap op te vullen. Het dekzand, dat in het plangebied aan het oppervlak wordt aangetroffen, wordt ook wel het Laagpakket van Wierden genoemd, welke behoort tot de Formatie van Boxtel. 12 Het water van de in het voorjaar smeltende sneeuwmassa s erodeerde een deel van de dekzandruggen, waarna afzetting plaatsvond in de lagere delen van het landschap als vlaktes van verspoelde dekzanden. De dekzandruggen zijn gevormd in het Laat Glaciaal ( jaar geleden) doordat koude en minder koude perioden zich afwisselden. Hierdoor vonden er nieuwe zandverstuivingen plaats die voornamelijk in ruggen en duinen werden afgezet. Deze Jonge dekzanden zijn herkenbaar als goed gesorteerde, weinig gelaagde afzettingen. Mogelijk heeft er in een warmere periode (het Allerød-interstadiaal) bodemvorming plaatsgevonden, die als een grijs tussenlaagje te herkennen is Amersfoort & Kamphuis, 1990/De Jong, /ikme.nl /Klep & Schoenmaker, 1995/Zwanenburg, Mulder et al., Alterra, Stichting voor Bodemkartering, Mulder et al., Berendsen, Mulder et al., Verhoeven, Ellenkamp en Janssens, Rapport versie 1 Pagina 5 van 22

12 DINO 14 Het Dinoloket is de centrale toegangspoort tot Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINO). Het DINO-systeem is de centrale opslagplaats voor geowetenschappelijke gegevens over de diepe en ondiepe ondergrond van Nederland. Het archief omvat diepe en ondiepe boringen, grondwatergegevens, sonderingen, geo-elektrische metingen, resultaten van geologische, geochemische en geomechanische monsteranalyses, boorgatmetingen en seismische gegevens. De site wordt beheerd door TNO. In het Dinoloket zijn enkele boringen bestudeerd. 15 Hieruit blijkt dat de ondergrond bestaat uit fijn zand tot ongeveer 2,50 m -mv. Geomorfologie De geomorfologische kaart van Nederland geeft de mate van reliëf en de vormen die in het landschap te onderscheiden zijn weer. Volgens de Geomorfologische kaart van Nederland (1:50.000) ligt het plangebied op lage landduinen met bijbehorende vlakten en laagten (zie figuur 6). Deze duinvorming is het gevolg van het verstuiven van dekzand en is een activiteit die tot in de Late Middeleeuwen kan hebben plaatsgevonden. Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 16 Het Actueel Hoogtebestand Nederland vormt een belangrijke aanvullende informatiebron voor de landschapsanalyse. Dit met behulp van laseraltimetrie verkregen digitale bestand vormt een gedetailleerd beeld van het huidige reliëf in het plangebied. Uitgaande van het AHN ligt het plangebied op de overgang tussen een hoger gelegen gebied in het oosten naar een lager gelegen gebied in het noordwesten (zie figuur 7). Het onderzoeksgebied ligt net ten westen van de Peelrandbreuk. Bodemkunde Volgens de Bodemkaart van Nederland (1:50.000) is het plangebied gekarteerd als duinvaaggrond (zie figuur 8). Duinvaaggronden zijn stuifzanden die zijn ontstaan door verwaaiing van dekzanden. 17 Deze gronden zijn overwegend met bos beplant om verdere verstuiving tegen te gaan. De begroeide delen hebben meestal een 5 à 10 cm dikke A1-horizont, terwijl deze bij onbegroeide delen ontbreekt. De stuifzandlaag is zeer wisselend van dikte, maar vaak dikker dan 120 cm. Op verschillende plaatsen bevindt zich in de ondergrond een humuspodzol, terwijl deze elders is verstoven alvorens er stuifzand is opgestoven. Het belang van een duinvaaggrond ligt in de beschermende kwaliteiten van het dek. Eventuele archeologische waarden, als zij niet verstoven zijn, worden in de regel door het dikke dek beschermd tegen verstoring door onder andere agrarische activiteiten. Dit is te zien in de opmerkelijke vondsten achter de molen, waar een nederzetting uit de volle Middeleeuwen beschermd werd door een laag zand (zie het overzicht onderzoeksmeldingen in paragraaf 3.7). Grondwatertrap Grondwatertrappen zijn een indicatie voor de diepte van de grondwaterstand en de seizoensfluctuatie daarvan. De grondwatertrappenindeling is gebaseerd op de gemiddeld hoogste (GHG) en de gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG). Hiermee worden de winter- en zomergrondwaterstanden gekarakteriseerd in een jaar met een gemiddelde neerslag en verdamping. In stedelijk gebied zijn geen grondwatertrappen bepaald. Deze worden als witte vlekken op de Bodemkaart van Nederland (1:50.000) weergegeven DINO boornummers BF51F0791 en BF51F Stichting voor Bodemkartering, Rapport versie 1 Pagina 6 van 22

13 Tabel III geeft een overzicht van de klassengrenzen die worden aangehouden bij de indeling van de grondwatertrappen. De trappen worden vastgesteld op een schaal van I tot VII van respectievelijk extreem nat tot extreem droog. Bij sommige grondwatertrappen is een * weergegeven: het gaat hier om tussenliggende grondwatertrappen die een drogere variant vertegenwoordigen. Tabel III. Grondwatertrappenindeling 18 Grondwatertrap GHG (cm - mv) GLG (cm - mv) I II' III' IV V' VI VII" VIII - <40 <40 >40 < >80 > 140 < >120 >120 >120 - ') Bij deze grondwatertrappen wordt een droger deel onderscheiden ") Een met een * achter de code als onderverdeling aangegeven "zeer droog deel" heeft een GHG dieper dan 140 cm beneden maaiveld Gebiedsdelen met een goede ontwatering (Grondwatertrap VI, VII en VIII) zijn zeer geschikt voor landbouw en vormden mede daarom, vooral in het verleden, een aantrekkelijk vestigingsgebied. Tevens is het grondwaterpeil een indicatie voor de conservering van metalen en organische resten, hoe beter de ontwatering hoe slechter de conservering. Het plangebied bevindt zich in een gebied dat wordt gekenmerkt met een grondwatertrap VIII. Deze grondwatertrap maakt het plangebied een gunstige vestigingslocatie voor landbouwsamenlevingen. Vanwege deze diepe grondwaterstand is niet te verwachten dat de toekomstige bebouwing het grondwaterpeil zal beïnvloeden. 3.7 Archeologische waarden Voor de uitkomst van het bureauonderzoek is het van belang de bekende archeologische waarden (al dan niet volledig onderzocht) te beschrijven. Een belangrijke informatiebron is het landelijke ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS), dat beheerd wordt door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 19 In dit systeem worden alle archeologische gegevens verzameld en via internet zijn deze door bevoegden te raadplegen. De bekende archeologische waarden zijn middels kaartmateriaal weergegeven in figuur 9. Tevens zijn in de figuur de indicatieve archeologische waarde en de in ARCHIS geregistreerde AMKterreinen, waarnemingen, vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen binnen een straal van 750 m weergegeven. Indicatieve archeologische waarde De IKAW (Indicatieve Kaart Archeologische Waarde) geeft voor heel Nederland de trefkans aan op het voorkomen van archeologische resten. Die trefkans is aangegeven in vier categorieën (per landen waterbodem): een hoge, middelhoge, lage en zeer lage verwachting. Bebouwde gebieden, waarvan geen bodemkundige of geologische gegevens bekend zijn, zijn niet gekarteerd. De IKAW is gebaseerd op een aantal kaarten met een grotere schaal. De aangegeven grenzen op de IKAW zijn daardoor globaal en worden op lokaal niveau minder betrouwbaar geacht. 18 Locher & Bakker, Archeologisch informatiesysteem Archis3, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort Rapport versie 1 Pagina 7 van 22

14 Aangezien de gemeentelijke beleidskaart een hoger detailniveau heeft dan de IKAW is de IKAW voor het onderzoek niet geraadpleegd. Cultuurhistorische Waardenkaart Provincie Noord-Brabant In aanvulling op de IKAW hebben veel provincies een eigen verwachtingskaart vervaardigd, waarin veel lokale gebiedskennis is opgenomen. In de Cultuur Historische Waarden-kaart van de provincie Noord-Brabant heeft de provincie het provinciaal belang aangeduid. Dit belang bestaat uit 21 cultuurhistorische en 16 archeologische landschappen. In de 21 cultuurhistorische landschappen heeft de provincie verschillende cultuurhistorische vlakken gedefinieerd. Het plangebied ligt niet in cultuurhistorische en archeologische landschap. Archeologische beleidskaart Gemeente Gemert-Bakel 20 Sinds 2007 is de Wet op de Archeologische Monumentenzorg van kracht (WAMZ). Het doel van deze wet is te voorkomen dat archeologische waarden uit het verleden verloren gaan. In deze wet zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het beheer van het bodemarchief binnen hun grondgebied. Voor een goed beheer van dit bodemarchief gebruikt de gemeente een archeologische beleidskaart. De archeologische beleidskaart geeft een gemeentebreed overzicht van bekende en te verwachten archeologische waarden. De kaart maakt inzichtelijk waar en bij welke ruimtelijke ingrepen een archeologisch onderzoek verplicht is en wordt als toetsingskader gebruikt voor ruimtelijke procedures. Volgens de archeologische beleidskaart van de gemeente Gemert-Bakel ligt het plangebied binnen een gebied met een hoge archeologische verwachting (zie figuur 11). Binnen deze gebieden dient, bij planvorming en voorafgaand aan vergunningverlening bij bodemingrepen dieper dan 40 cm -mv en een verstoringsoppervlak groter dan 250 m², vroegtijdig een inventariserend archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. AMK-terreinen binnen het onderzoeksgebied De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van archeologische monumenten/terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde). Op grond daarvan zijn deze ingedeeld in vier categorieën; terreinen met archeologische waarde, een hoge archeologische waarde, een zeer hoge archeologische waarde of een zeer hoge archeologische waarde met een beschermde status. Het plangebied ligt niet binnen een AMK-terrein. Binnen het onderzoeksgebied ligt één AMK-terrein (zie Tabel IV en figuur 9). Tabel IV. Overzicht AMK-terreinen AMK nr. Situering t.o.v. plangebied meter ten oosten Datering Middeleeuwen laat A - Nieuwe tijd Waarde en omschrijving Toponiem: Bakel Complex: Nederzetting Waarde: Terrein van hoge archeologische waarde Terrein met de oude dorpskern van Bakel. Middeleeuwse bewoning voor Op de AMK- Noord Brabant zijn historische stads- en dorpskernen en clusters oude bebouwing als gebieden van hoge archeologische waarde aangegeven. Dit is op grond van het belang van deze locaties, waar de wortels van de huidige dorpen of steden kunnen liggen. De selectie en begrenzing van deze kernen is gebaseerd op 16 e -eeuwse (Van Deventer) en vroeg 20 e -eeuwse kaarten (Bonnebladen). Binnen deze contouren kunnen in de bodem resten van vroegmoderne en waarschijnlijk ook van laatmiddeleeuwse (vanaf circa 1300 AD) bewoning aangetroffen worden. Ook sporen van oudere bewoning kunnen aanwezig zijn. Bedacht dient echter te worden dat de bewoning in de Vroege en Volle Middeleeuwen (tot circa 1300 AD) een meer dynamisch karakter gehad kan hebben en dat de plaats en grens ervan niet per se hoeft samen te vallen met die van de latere bewoning. 20 Berkvens, 2009 Rapport versie 1 Pagina 8 van 22

15 In het verleden uitgevoerde archeologische onderzoeken binnen het onderzoeksgebied Binnen het onderzoeksgebied zijn in de afgelopen jaren door verschillende archeologische bedrijven en instellingen in totaal achttien archeologische onderzoeken uitgevoerd. Het gaat daarbij om booronderzoeken (verkennend/karterend), proefsleuvenonderzoeken, archeologische begeleidingen van graafwerkzaamheden en opgravingen (zie Tabel V en figuur 9). Tabel V. Overzicht onderzoeksmeldingen Binnen het onderzoeksgebied zijn in de afgelopen jaren door verschillende bedrijven en instellingen in totaal 18 archeologische onderzoeken uitgevoerd. Het gaat daarbij om booronderzoeken (verkennend/karterend), proefsleuvenonderzoeken, archeologische begeleidingen en opgravingen Zaaknummer (OMnummer) (20500) (57196) (64056) (20502) (32185) (20499) (15884) Situering t.o.v. plangebied in het plangebied 100 meter ten noorden 100 meter ten noorden 150 meter ten westen 175 meter ten westen 170 meter ten noorden 175 meter ten zuidoosten Aard, uitvoerder en resultaten van het onderzoek Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Advies: Geen vervolgonderzoek. Bij navraag bij de opdrachtgever bleek dat in drie van de vijf plangebieden wel archeologisch vervolgonderzoek werd geadviseerd. Raap adviseerde een begeleiding, de provincie stelde een opgraving verplicht. Doordat het rapport niet beschikbaar is, is niet bekend waar deze plangebieden liggen ten opzichte van het huidige plangebied. Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Hoekendaal 13 Bakel Uitvoerder: ADC ArcheoProjecten Datum: Resultaat: Conform de verwachting is op de locatie onder een dunne en zwak humushoudende A-horizont een podzolbodem aangetroffen bestaande uit een vage uitspoelingshorizont (Ehorizont) en een dunne, circa 10 cm, inspoelingshorizont (B-horizont), die vooral wordt gekenmerkt door neerslag van ijzeroxide. De aanwezigheid van de podzol geeft aan dat de bodem zeker op het middendeel en de oostzijde van het terrein niet verstoord is. Aan de westzijde van de locatie is wel sprake van enige verstoring van de bodem. Concrete aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden zijn niet aangetroffen. Dergelijke vindplaatsen laten zich niet of slechts beperkt opsporen middels booronderzoek. Advies: Proefsleuvenonderzoek of archeologische begeleiding Type onderzoek: archeologische begeleiding Toponiem: Hoekendaal 13 Bakel Uitvoerder: ADC ArcheoProjecten Datum: Resultaat: Het betreft een archeologische begeleiding, dus het plangebied is helemaal ontgraven. Voor graafwerkzaamheden in de nabijheid van het huidige plangebied wordt archeologisch onderzoek geadviseerd. Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Buitencamp Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Advies: opgraving Type onderzoek: opgraving Toponiem: Buitencamp Bakel Uitvoerder: De Steekproef, Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau Datum: Resultaat: Uit de opgraving is gebleken dat er bewoning is geweest in de Late Middeleeuwen, mogelijk eerder. De kans is zeer groot dat er in de directe omgeving eveneens bewoningssporen uit deze periode aanwezig zijn. Wanneer in de directe omgeving bodemingrepen worden gepland, dient ook daar archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Advies: Geen vervolgonderzoek. Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Achter De Molen Bakel Uitvoerder: Archeologisch Onderzoek Leiden BV Datum: Resultaat: Rapport versie 1 Pagina 9 van 22

16 (25123) (2621) (20501) (44826) (20503) (32184) (48057) (33718) 240 meter ten oosten 230 meter ten oosten 220 meter ten oosten 300 meter ten oosten 320 meter ten zuidwesten 350 meter ten zuidwesten 500 meter ten oosten 575 meter ten noordoosten De site komt voor behoud in aanmerking. Indien van bescherming geen sprake meer kan zijn, wordt geadviseerd de vindplaats op basis van zijn wetenschappelijk belang te laten opgraven. Type onderzoek: opgraving Toponiem: Hoekendaal, Deelgebied 1 Bakel Uitvoerder: BAAC BV Datum: Resultaat: Bij bodemverstorende activiteiten rondom het bouwblok dient archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Achter De Molen Bakel Uitvoerder: Archeologisch Onderzoek Leiden BV Datum: Resultaat: De site Bakel-Achter de Molen komt voor behoud in aanmerking. Hoewel een redelijk aantal nederzettingen uit de Volle Middeleeuwen op de (Brabantse) zandgronden is onderzocht, is de aanwezigheid op deze locatie binnen de dorpskern van Bakel een noviteit. Resten uit de Volle Middeleeuwen waren voorheen met name uit de dorpskern van Gemert bekend. Het verkennend onderzoek heeft aangetoond dat de conserveringsomstandigheden goed zijn. De mogelijke aanwezigheid van vroegmiddeleeuwse resten kan een invulling geven aan het vrijwel slechts uit historisch onderzoek bekende vroegmiddeleeuwse Bakel. Het is aannemelijk dat de middeleeuwse nederzetting zich buiten de huidige locaties van de proefsleuven doorzet. Op basis van de spoordichtheid en de voorkeur voor relatieve hoogtes bij de vestiging van nederzettingen kunnen we veronderstellen dat de nederzetting zich met name ten noordoosten, noorden en noordwesten van proefsleuven 1 en 4 zal doorzetten. Advies: Indien van bescherming geen sprake meer kan zijn, wordt geadviseerd de vindplaats op basis van zijn wetenschappelijk belang te laten opgraven.. Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Achter De Molen Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Resultaat: Vervolgonderzoek. Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Achter De Molen Bakel Uitvoerder: Archeologisch Onderzoek Leiden BV Datum: Resultaat: Er werden diverse vondsten aangetroffen die in de Volle Middeleeuwen werden gedateerd. Twee scherven werden in de vroege Middeleeuwen gedateerd. Advies: Opgraving Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Advies: vervolgonderzoek. Type onderzoek: opgraving Toponiem: Heuvelacker Bakel Uitvoerder: De Steekproef, Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau Datum: Resultaat: Uit de opgraving is gebleken dat er bewoning is geweest in de Late Middeleeuwen, mogelijk eerder. De kans is zeer groot dat er in de directe omgeving eveneens bewoningssporen uit deze periode aanwezig zijn. Wanneer in de directe omgeving bodemingrepen worden gepland, dient ook daar archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Molenweg En Kortestraat Bakel Uitvoerder: Econsultancy BV Datum: Resultaat: Uit de resultaten van het proefsleuvenonderzoek (karterende/waarderende fase) blijkt dat er in het plangebied geen archeologische waarden aanwezig zijn. De enige sporen die aangetroffen zijn bleken recent te zijn of van natuurlijke aard. Ook is op het gehele terrein geen vondst ouder dan 50 jaar gedaan. Op basis van de resultaten van het proefsleuvenonderzoek kan gesteld worden dat er in het plangebied geen archeologische vindplaats ligt. Advies: vrijgeven Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Bernhardstraat Bakel Uitvoerder: BILAN Bureau Interdisciplinaire Landschapsanalyse Datum: Resultaat: Uit de directe omgeving van het plangebied zijn in een gelijksoortige landschappelijke ligging vondsten bekend uit de Late Bronstijd tot Nieuwe tijd. Uit het veldwerk bleek in het plangebied over het algemeen een dik esdek aanwezig te zijn welke een laag stuifzand afdekte met daaron- Rapport versie 1 Pagina 10 van 22

17 (55534) (44283) (44770) 640 meter ten noordoosten 700 meter ten oosten 700 meter ten oosten der een veldpodzolprofiel, ontstaan in dekzandafzettingen. In het esdek en in een akkerlaag onder het stuifzand werden aardewerkscherven uit de periode /1600 aangetroffen. Het is niet duidelijk of eventuele sporen uit deze periode zich in het dekzand of ook in het stuifzand bevinden. De top van het dekzand bevond zich op een diepte van 40 tot 170 cm -mv, terwijl de top van het stuifzand zich op circa 7 tot 140 cm -mv bevond. Advies: Proefsleuvenonderzoek Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Bernhardstraat 25 Bakel Uitvoerder: RAAP Archeologisch Adviesbureau Datum: Advies: Vervolgonderzoek in het zuidelijk deel indien er dieper dan 80 cm mv verstoord wordt. De rest vrijgeven Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Achter De Kerk Bakel Uitvoerder: Archeologisch Onderzoek Leiden BV Datum: Resultaat: geen sporen en vondsten Advies: Geen vervolgonderzoek Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Achter De Kerk Bakel Uitvoerder: Archeologisch Onderzoek Leiden BV Datum: Resultaat: locatie is dermate verstoord dat eventuele archeologische waarden zijn verdwenen. Vondsten en/of grondsporen binnen het onderzoeksgebied In ARCHIS staan alle bekende archeologische vondsten en grondsporen geregistreerd. Binnen het plangebied zijn geen vondsten en/of grondsporen geregistreerd. Binnen het onderzoeksgebied staan 15 vondsten en/of grondsporen geregistreerd (zie Tabel VI en figuur 9). Tabel VI. Overzicht ARCHIS-vondsten Zaaknummer Locatie t.o.v. plangebied Omschrijving (Waarnemingsnr.) (426046) 110 meter ten noorden Bronstijd - Nieuwe tijd : - 3 grondsporen (409607) 150 meter ten noorden Nieuwe tijd : - fragment van gedraaid aardewerk (409617) 150 meter ten westen Neolithicum - Nieuwe tijd : - fragmenten van huttenleem/verbrande leem Bronstijd - IJzertijd : - handgevormd aardewerk Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - handgevormd aardewerk Late Middeleeuwen : - fragment van gedraaid aardewerk (426205) 160 meter ten westen Neolithicum - Middeleeuwen : - aardewerk Neolithicum - Nieuwe tijd : - fragmenten van huttenleem/verbrande leem Bronstijd - IJzertijd : - kuil Bronstijd - Middeleeuwen : - 2 paalgaten IJzertijd - Romeinse tijd : - 2 grondsporen Romeinse tijd : - handgevormd aardewerk Middeleeuwen : - 10 paalgaten Late Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - fragment van gedraaid aardewerk Nieuwe tijd : - 2 fragmenten van gedraaid aardewerk - fragment van steengoed Rapport versie 1 Pagina 11 van 22

18 (426213) 190 meter ten zuidoosten Neolithicum - Nieuwe tijd : - aardewerk Vroege Middeleeuwen : - fragmenten van gedraaid aardewerk - tefriet brok - fragment van een ijzeren sleutel Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - 6 fragmenten van kogelpotten Middeleeuwen : - 60 paalgaten (46874) 250 meter ten oosten Paleolithicum - Mesolithicum : - fragment van een vuursteen kling Mesolithicum : - fragment van een vuursteen spits Neolithicum - Bronstijd : - fragment van een vuursteen mes Romeinse tijd : - 3 fragmenten van dakpannen Vroege Middeleeuwen : - fragment van een glazen kom/schaal - 2 huisplattegronden:3-schepig - fragment van een bronzen schijffibula - fragment van een strijkglas Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - aardewerk - botmateriaal - 12 fragmenten van ijzeren messen - fragment van een ijzeren gesp fragmenten van ijzeren slakken - 14 huisplattegronden:3-schepig - 8 greppels/sloten - grondspoor - fragmenten van huttenleem/verbrande leem fragmenten van maalstenen - 29 fragmenten van plattegronden - fragment van een ijzeren sleutel - 50 slijpstenen - fragment van een spinsteentje - 5 waterputten - 2 fragmenten van bot, dierlijk werktuigen Nieuwe tijd : - 6 koperen munten, duit/oord/cent/stuiver (409619) 250 meter ten oosten Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - fragment van gedraaid aardewerk Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - 2 fragmenten van gedraaid aardewerk (431777) 250 meter ten oosten Neolithicum - Nieuwe tijd : - 2 slijpstenen Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - 58 fragmenten van gedraaid aardewerk - 35 paalgaten (45278) 250 meter ten oosten Vroege Middeleeuwen : - aardewerk Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - fragmenten van tefriet objecten, - 2 fragmenten van metalen slakken - fragmenten van huttenleem/verbrande leem Late Middeleeuwen : - aardewerk - fragment van een bot, dierlijk tand/kies - 50 paalgaten (426207) 300 meter ten zuidwesten Neolithicum - Nieuwe tijd : - 4 fragmenten van keramische objecten, - fragmenten van huttenleem/verbrande leem Middeleeuwen : - 2 kuilen, - 3 greppels/sloten - 7 paalgaten Rapport versie 1 Pagina 12 van 22

19 Late Middeleeuwen : - aardewerk Late Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - waterput Nieuwe tijd : - 8 fragmenten van steengoed (419504) 650 meter ten noordoosten Late Middeleeuwen : - 4 fragmenten van grijsbakkend gedraaid aardewerk Late Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - 6 fragmenten van roodbakkend geglazuurd aardewerk (437655) 650 meter ten noordoosten Late Middeleeuwen : - fragment van een zandsteen/kwartsiet object, - 7 fragmenten van Elmpter aardewerk - fragment van een maalsteen - fragment van een plattegrond Nieuwe tijd : - 2 fragmenten van steengoed geglazuurd - greppels/sloten (31324) 650 meter ten oosten Romeinse tijd : - munt (33588) 700 meter ten oosten Vroege Middeleeuwen - Late Middeleeuwen : - fragment van een stenen vijzel (45279) 750 meter ten oosten Nieuwe tijd : - zilveren munt 3.8 Aanvullende informatie Heemkunde Vereniging Voor aanvullende informatie is contact gezocht met de plaatselijke Heemkundekring Bakel en Milheeze, maar dit heeft binnen het tijdsbestek van de uitvoering van dit onderzoek geen aanvullende informatie opgeleverd. 3.9 Korte bewoningsgeschiedenis van Bakel 21 In deze paragraaf wordt een bespreking van de bewoningsgeschiedenis van de streek gegeven. Een algemene ontwikkeling van de bewoningsgeschiedenis van Nederland wordt weergegeven in 21 Schutte, 2011 Rapport versie 1 Pagina 13 van 22

20 bijlage 2. Uit het Paleolithicum en Mesolithicum zijn slechts twee vondsten bekend in het onderzoeksgebied (zaaknummer ). De vondsten uit de daarop volgende perioden zijn wat talrijker (Neolithicum Romeinse tijd), maar pas vanaf de Vroege Middeleeuwen zien we het aantal archeologische waarden sterk toenemen. Dit kan verklaard worden door de ligging van Bakel aan de oude doorgaande weg van Empel naar Roermond, die ook wel de Oudestraat werd genoemd. De oudste schriftelijke vermelding stamt uit het jaar 714, als er voor de Frankische hofmeier Pippijn II een oorkonde wordt opgemaakt in diens woning in Bakel ("Bagoloso" in die tijd). 22 Dit vroegmiddeleeuwse Koninklijke verblijf is archeologisch nog niet gelokaliseerd. Een oorkonde uit 721 spreekt over de bezittingen van de Frankische edelman Herelaef, wiens moeder bezittingen te Bakel (Baclaos) had. Herelaef schonk in dat jaar aan Willibrordus onder meer een kerk te Bakel. Deze kerk kwam door toedoen van Willibrordus in het bezit van de Abdij van Echternach, welke tot 1795 invloed zou blijven houden in Bakel. De authenticiteit van de oorspronkelijke documenten, waarvan het origineel al in de 11 e eeuw verloren was gegaan, is twijfelachtig. Ze berusten op het Liber Aureus dat door belanghebbende monniken is geschreven. Vóór 721 werd in Bakel een houten kerk gebouwd die omstreeks 1100 vervangen werd door een stenen romaanse kerk. Deze is op haar beurt weer door de huidige gotische kerk vervangen. De parochiekerk van Bakel was de moederkerk voor de inwoners van Deurne, Gemert en Milheeze. Diverse achtereenvolgende pausen hebben de rechten van de Abdij van Echternach bekrachtigd. Omstreeks 1100 werden de bezittingen van deze abdij beheerd door een laatbank die in het nabijgelegen Deurne was gevestigd. In de hier op volgende periode begonnen feodale heren een steeds grotere macht te vertonen. Omstreeks 1200 viel Bakel onder het Graafschap Rode dat onder invloed van de Graaf van Gelre stond. Willem I van Horne bezat de voogdij over de goederen van de Abdij van Echternach in Peelland en droeg deze in 1222 over aan Hertog Hendrik I van Brabant. Het cijnsrecht werd echter gedeeld tussen hertog en abdij. De abdij gaf echter het tiendrecht weer uit aan lokale notabelen. In 1648 kwam Bakel rechtstreeks onder de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en werd de uitoefening van de katholieke godsdienst verboden. 23 Van was de streek door Franse troepen bezet. Er konden vanaf die tijd schuurkerken worden gebouwd en de Bakelse schuurkerk bleef in gebruik tot 1818, waarna de katholieken hun oorspronkelijke kerk weer terugkregen Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Op grond van het bureauonderzoek is de volgende gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld: Tabel VII. Gespecificeerde archeologische verwachting Archeologische periode Gespecificeerde verwachting Te verwachten resten en/of sporen Relatieve diepte t.o.v. het maaiveld (Laat-)Paleolithicum Laag Vuursteenstrooiïngen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen Mesolithicum Laag Vuursteenstrooiïngen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen Neolithicum Middelhoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen, houtskool en gebruiksvoorwerpen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen 22 Parochie Heilige Willibrordus 23 Parochie Heilige Willibrordus Rapport versie 1 Pagina 14 van 22

21 Bronstijd Middelhoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen, metaalresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen IJzertijd Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Romeinse tijd Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Middeleeuwen Hoog Bewoningssporen van een (boeren)erf: kleine fragmenten aardewerk, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten, organische resten en gebruiksvoorwerpen Nieuwe tijd Hoog Bewoningssporen van een (boeren)erf: kleine fragmenten aardewerk, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten, organische resten en gebruiksvoorwerpen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen Onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen In en onder het stuifzand en in de top van de dekzandafzettingen Onder maaiveld en in het stuifzand Uit de landschappelijke ligging op dekzand, blijkt dat het plangebied vanaf het Neolithicum gunstig is geweest voor landbouwers. Door het ontbreken van een gradiënt situatie en open water alsmede het zeer lage aantal (twee) van waarnemingen uit deze periode is de gespecificeerde verwachting voor het Paleolithicum en Mesolithicum in het plangebied laag. Door het lage aantal waarnemingen uit het Neolithicum en de Bronstijd gekoppeld aan de gunstige ligging van het plangebied is de gespecificeerde verwachting voor deze perioden middelhoog. De verwachting voor de periode IJzertijd - Nieuwe tijd is hoog gezien de resultaten van eerdere onderzoeken in de directe omgeving van het plangebied en de gunstige ligging. In het hele plangebied kunnen archeologische resten voorkomen, met name uit de Middeleeuwen en de Nieuwe tijd. Sporen uit het Neolithicum, de Bronstijd, IJzertijd en Romeinse tijd kunnen echter ook aanwezig zijn. De kans op het voorkomen van de resten is hoog. Deze archeologische resten worden verwacht onder het stuifzand en in de top van het dekzand. De vondstenlaag is opgenomen in het stuifzand; hier wordt ook wel van cultuurlaag gesproken: een doorwerkte oude bodem met kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, vuursteen en houtskool. Archeologische sporen worden verwacht tot ongeveer 25 cm in de top van de C-horizont. Organische resten en bot zullen door de relatief droge en zure bodemomstandigheden slecht zijn geconserveerd. Het complextype en de omvang kunnen niet nader worden gespecificeerd door de beperkte gegevens. Bodemverstoring Dat een gebied een middelhoge of hoge archeologische verwachting heeft, betekent niet dat eventuele aanwezige archeologische resten behoudenswaardig zijn. De waarde van archeologische vindplaatsen wordt grotendeels bepaald door de mate waarin grondsporen dan wel vondsten in situ bewaard zijn gebleven. Het plangebied is in het verleden in gebruik geweest als bosgebied, heide en weide. Door rooiwerkzaamheden kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden, die vanaf het maaiveld worden verwacht, mogelijk verloren zijn gegaan. Rapport versie 1 Pagina 15 van 22

22 3.11 Beantwoording onderzoeksvragen bureauonderzoek Voor het bureauonderzoek is een drietal onderzoeksvragen opgesteld. Hieronder worden deze vragen beantwoord voor zover het bureauonderzoek de daarvoor benodigde gegevens hebben opgeleverd. Wat is er bekend over bodemverstorende ingrepen binnen het plangebied uit het verleden? Is er bijvoorbeeld informatie bekend over vroegere ontgrondingen, bodemsaneringen, egalisaties, diepploegen of landinrichting? Het plangebied is in ieder geval sinds 1850 niet bebouwd geweest. Het was in 1850 reeds in gebruik als weide, heide en bos. Mogelijk heeft er halverwege de 20 ste eeuw een weg door het oostelijk deel van het plangebied gelopen. Ligt het plangebied binnen een landschappelijke eenheid, die vanuit archeologisch oogpunt een specifieke aandachtslocatie kan betreffen (zoals een relatief hoge dekzandkop of -rug, nabij een veengebied, een beekdal)? Het plangebied ligt op een dekzandrug zonder duidelijke gradiënt situatie en niet in de nabijheid van open water. De heersende geomorfologie zijn landduinen met bijbehorende vlakten en laagtes. Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied? Voor het Paleolithicum en het Mesolithicum is de gespecificeerde verwacht laag. Voor het Neolithicum en de Bronstijd is de gespecificeerde verwachting middelhoog. Voor de overige archeologische periodes (IJzertijd Nieuwe tijd) is de gespecificeerde archeologische verwachting hoog Aanbevolen onderzoeksmethode Gezien de in dit bureauonderzoek opgestelde archeologische verwachting is binnen het plangebied vervolgonderzoek noodzakelijk om deze te toetsen. Het vervolgonderzoek kan het beste worden uitgevoerd in de vorm van een Inventariserend veldonderzoek, verkennend booronderzoek in combinatie met het graven van een kleine profielput van 50 bij 50 cm. Gezien de omvang van het plangebied en de aanwezigheid van landduinen is in dit stadium de meest geschikte onderzoeksmethode een verkennend booronderzoek. Verspreid in het plangebied dienen boringen te worden gezet met een om inzicht te krijgen in de toestand van het bodemprofiel. Ook wordt er een kleine profielput van 50 bij 50 cm aangelegd om een goed beeld te krijgen van de bodemprofiel. Tevens dient gekeken te worden naar de aanwezigheid van mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen, die zichtbaar zijn als bodemverkleuringen. Door middel van het verkennend booronderzoek dient te worden vastgesteld of er binnen het plangebied archeologische resten in situ te verwachten zijn. 4 INVENTARISEREND VELDONDERZOEK 4.1 Methoden Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd in de vorm van een verkennend booronderzoek, conform de eisen van de BRL SIKB 4000 (versie 4.0, ) en KNA, versie 4.0, specificatie Rapport versie 1 Pagina 16 van 22

23 VS03. Voor het inventariserend veldonderzoek is op door drs. M. Stiekema (senior prospector) een Plan van aanpak (PvA) opgesteld. In totaal zijn er met behulp van een edelmanboor (diameter 7 cm) vijf boringen tot maximaal 2,30 m - mv verspreid binnen het plangebied gezet (zie figuur 10). De boringen zijn verspringend ten opzichte van elkaar gezet, waardoor een systeem bestaande uit gelijkbenige driehoeken ontstaat. Aanvullend zijn er handmatig twee profielputjes gegraven tot een diepte van maximaal 90 cm mv. De boringen en profielen zijn lithologisch conform de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode beschreven 24 en met meetlinten ingemeten (x- en y-waarden). Van alle boringen en profielen is de maaiveldhoogte afgeleid van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). Aan de hand van het opgeboorde materiaal en de gegraven profielen is beoordeeld of er wel, geen of slechts deels sprake is van een gaaf bodemprofiel. Tevens is gekeken naar de aanwezigheid van mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen, die zichtbaar zijn als bodemverkleuringen. Het opgeboorde materiaal is in het veld door middel van versnijden/verkruimelen geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren, zoals fragmenten vuursteen, aardewerk, houtskool, verbrand leem en bot. Omdat in boring 4 een onverstoord podzolprofiel zonder esdek is aangetroffen, is deze boring als karterende boring opnieuw geplaatst met een edelmanboor met een diameter van 15 cm. Het opgeboorde materiaal van deze boring is in het veld gezeefd met behulp van een zeef met een maaswijdte van 4 mm. Het zeefresidu is geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren, zoals fragmenten vuursteen, aardewerk, houtskool, verbrande leem, bot etc. 4.2 Resultaten Geologie en bodem De resultaten van de boringen zijn opgenomen in de vorm van boorprofielen en worden in bijlage 5 weergegeven. Op basis van deze boorprofielen kan de bodemopbouw als volgt worden beschreven. In alle boringen zijn matig fijne, zwak siltige zandafzettingen aangetroffen. Bij boring 4 zijn onder een 15 cm dikke bouwvoor onverstoorde dekzandafzettingen aangetroffen met in de bovenste 45 cm een donkerbruine podzol-b-horizont. Bij de boringen 1-3 en 5 is tot een diepte van cm -mv een verstoord bodempakket aangetroffen. De verstoringen bestaan uit een mix van de bovenliggende bouwvoor en de top van de onderliggende C-horizont en bij de boringen 1 en 5 ook uit resten van een verstoord podzolprofiel. Onder het verstoorde pakket is bij alle vier de boringen de C-horizont aangetroffen. Bij profiel 1 (P1) is onder de bouwvoor een dunne laag verstoord stuifzand waargenomen met daaronder een duidelijk verstoorde laag met resten van een voormalige podzolprofiel. De verstoorde afzettingen in dit profiel gaan tot een diepte van 70 cm mv (zie foto 1). Bij profiel 2 is een licht verstoord podzolprofiel direct aan het maaiveld aangetroffen. Vanaf 15 cm mv zijn onverstoorde, deels doorwortelde dekzandafzettingen (de C-horizont) aangetroffen. Op basis van de omliggende boringen lijkt de top van het bodemprofiel hier iets afgeschoven te zijn (zie foto 2). 24 Bosch, Rapport versie 1 Pagina 17 van 22

24 Foto 1: Profiel P1 Rapport versie 1 Pagina 18 van 22

25 Foto 2: Profiel P2 Archeologische indicatoren Tijdens het booronderzoek is in de karterend boring 4 een archeologische indicator aangetroffen (zie Tabel VIII). De aangetroffen archeologische indicatoren is voorgelegd aan de heer drs. A.H. Schutte (senior KNA-archeoloog) Tabel VIII. Overzicht aangetroffen archeologische indicatoren Boring nr. Diepte/Traject in cm -mv Datering Indicator 4 15 cm -mv Late Middeleeuwen Fragment grijsbakkend aardewerk 4.3 Beantwoording onderzoeksvragen veldonderzoek Voor het veldonderzoek is een aantal onderzoeksvragen opgesteld. Hieronder worden deze vragen beantwoord voor zover het veldonderzoek de daarvoor benodigde gegevens heeft opgeleverd; Wat is de bodemopbouw binnen het plangebied? In het plangebied zijn dekzandafzettingen, plaatselijk afgedekt door een dunne laag met stuifzanden aangetroffen. In de top van de dekzandafzettingen heeft zich een circa 40 cm dik podzolprofiel gevormd. Is het bodemprofiel binnen het plangebied intact of (geheel of gedeeltelijk) verstoord en indien verstoord, tot welke diepte gaat deze verstoring? Rapport versie 1 Pagina 19 van 22

26 Op het profiel van boring 4 en profiel P2 na is het bodemprofiel tot een diepte van cm mv verstoord. In boring 4 is een onverstoord profiel aangetroffen Wat zijn de gevolgen van het in het plangebied aangetroffen bodemprofiel voor de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied. Op basis van de aangetroffen bodemverstoringen kan de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied grotendeels worden bijgesteld naar laag voor alle perioden. Alleen het westelijke deel rond boring 4 behoudt zijn middelhoge tot hoge verwachting voor archeologische waarden van landbouwers. 5 CONCLUSIE EN ADVIES 5.1 Conclusie Het bureauonderzoek toonde aan dat er zich mogelijk archeologische waarden in het plangebied zouden kunnen bevinden. Daarom is er aansluitend een inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek (en bij boring 4 een karterend booronderzoek) uitgevoerd. Op basis van de aangetroffen bodemverstoringen kan de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied grotendeels worden bijgesteld naar laag voor alle perioden. Alleen het westelijke deel rond boring 4 behoudt zijn middelhoge tot hoge verwachting voor archeologische waarden van landbouwers. Omdat de geplande nieuwbouw in het centrale (verstoorde) deel van het plangebied plaats zal vinden, wordt niet verwacht dat deze mogelijke archeologische waarden zal verstoren. 5.2 Advies Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het deel van het plangebied waar nieuwbouw wordt gerealiseerd vrij te geven. Indien er in de toekomst ook bodemingrepen in het westelijke deel van plangebied rond boring 4 zullen worden gedaan, dan zal hier alsnog een vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek dienen te worden uitgevoerd. Bovenstaand advies is van Econsultancy. De resultaten van onderhavig onderzoek dienen te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Gemert-Bakel). Het bevoegd gezag neemt vervolgens een besluit. Er is getracht een gefundeerd advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethode. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wijst er op dat, dat indien er tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen, er conform artikel 5.10 van de Erfgoedwet uit juli 2016 een meldingsplicht geldt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Voor het melden van een vondst kunt u terecht bij de Infodesk info@cultureelerfgoed.nl of tel: ), de gemeente Gemert-Bakel of de Provincie Noord- Brabant. Rapport versie 1 Pagina 20 van 22

27 LITERATUUR Alterra, 2003: Digitale Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1: Amersfoort, H. & P.H. Kamphuis, 1990: Mei De strijd op Nederlands grondgebied. s- Gravenhage. Berendsen, H.J.A., 2008: Fysische Geografie van Nederland, deel 1: De vorming van het land. Inleiding in de geologie en de geomorfologie. Van Gorcum, Assen. Bosch, J.H.A., 2005: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode, Versie 5.2. Utrecht (TNOrapport, NITG A). Jong, L. de, : Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. s- Gravenhage. Klep C. & B. Schoenmaker, 1995: De Bevrijding Van Nederland Oorlog op de flank. Den Haag. Locher, W.P. & H. de Bakker, 1990: Bodemkunde van Nederland. Deel 1: Algemene bodemkunde. Malmberg, Den Bosch. Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhoff, T.E. Wong, 2003: De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen. Normalisatie-Instituut, Nederlands, 1989: Geotechniek, classificatie van onverharde grondmonsters NEN Delft. Schutte, A.H., 2011: Programma van Eisen Proefsleuvenonderzoek Plangebied Molenweg 1 t/m 35 en Kortestraat 12 en 14 te Bakel, Gemeente Gemert-Bakel (Econsultancy rapport ). Stichting voor Bodemkartering, 1981: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 51 Oost, Eindhoven. Verhoeven, M., G.R. Ellenkamp en M. Janssens, 2009: Een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart voor de gemeenten Weert en Nederweert. Deelrapport II: Landschap en archeologie (RAAP-Rapport 1877). Zwanenburg G.J., 1990: En nooit was het stil - Kroniek van een luchtoorlog. Emmen. Rapport versie 1 Pagina 21 van 22

28 BRONNEN AHN; internetsite, april Archeologisch informatiesysteem Archis3, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort, april Beeldbank Cultureelerfgoed; internetsite, april Bodemloket, internetsite, april Cultuurhistorische Waardenkaart van de Provincie Noord-Brabant; internetsite, april Dinoloket; internetsite, april Indicatieve kaart Militair Erfgoed; internetsite, april Kadaster Topotijdreis; internetsite, april Parochie Heilige Willibrordus; internetsite, maart SIKB; internetsite, april Rapport versie 1 Pagina 22 van 22

29 Figuur 1. Situering van het plangebied binnen Nederland Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen Nederland Legenda Plangebied Rapport versie 1

30 Figuur 2. Detailkaart van het plangebied Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Detailkaart van het plangebied Legenda Plangebied Rapport versie 1

31 Figuur 3. Luchtfoto van het plangebied Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Luchtfoto van het plangebied Legenda Plangebied Rapport versie 1

32 Figuur 4. Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Situatie 1864 (bron:beeldbank cultureel erfgoed) Situatie 1912 (bron: topotijdreis) Situatie 1943 (bron: topotijdreis) Situatie 1963 (bron: topotijdreis) Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Legenda Plangebied Rapport versie 1

33 Figuur 5. Overzicht rijks- en gemeentemonumenten in het onderzoeksgebied Rapport versie 1

34 Figuur 6. Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Plangebied Rapport versie 1

35 Figuur 7. Situering van het plangebied binnen het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 25 Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) Legenda Plangebied 25 AHN.nl Rapport versie 1

36 Figuur 8. Situering van het plangebied binnen de Bodemkaart 26 Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen de bodemkaart Legenda Plangebied 26 Archeologisch informatiesysteem Archis3, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort Rapport versie 1

37 Figuur 9. Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied 27 Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied (bron: Archeologisch informatiesysteem Archis3, AHN) Plangebied 27 Archeologisch informatiesysteem Archis3, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort Rapport versie 1

38 Figuur 10. Situering van het plangebied binnen de Cultuurhistorische waardenkaart 28 Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen de Cultuurhistorische waardenkaart Legenda Plangebied 28 Cultuurhistorische Waardenkaart Rapport versie 1

39 Figuur 11. Situering van het plangebied binnen de archeologische beleidskaart 29 Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Situering van het plangebied binnen de archeologische beleidskaart gemeente Gemert-Bakel Legenda Plangebied Wettelijk beschermd archeologisch monument Gebied van archeologische waarde Gebied met een hoge archeologische verwachting, dorpskern Gebied met een hoge archeologische verwachting Gebied met een middelhoge archeologische verwachting Gebied met een lage archeologische verwachting Gebied zonder archeologische verwachting 29 Berkvens, 2009 Rapport versie 1

40 Figuur 12. Boorpuntenkaart Hoekendaal tussen 9 en 11 te Bakel. Boorpuntenkaart Legenda Plangebied Boorpunt met nummer Rapport versie 1