ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN VERKENNEND BOORONDERZOEK LEUNSEWEG 16-16A TE VENRAY GEMEENTE VENRAY

Transcriptie

1 ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN VERKENNEND BOORONDERZOEK LEUNSEWEG 16-16A TE VENRAY GEMEENTE VENRAY

2 Archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek Leunseweg 16-16a te Venray in de gemeente Venray Opdrachtgever Bouwkundig Adviesburo Michels Timmermannsweg 26A 5813 AN Ysselsteyn Project RAY.MIC.ARC Rapportnummer Status Versienummer conceptrapportage C1 Datum 15 juli 2015 Vestiging Auteur Swalmen Drs. M. Stiekema Paraaf Autorisatie Drs. E. Hartingsveld Paraaf Econsultancy bv, Swalmen Foto s en tekeningen: Econsultancy bv, tenzij anders vermeld Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Econsultancy aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. ISSN: (Analoog rapport) ISSN: (Digitaal rapport E-depot) Econsultancy Archeologisch Rapport

3 Administratieve gegevens plangebied Projectcode en nummer Toponiem Leunseweg 16-16a Opdrachtgever Gemeente Plaats Provincie Bouwkundig Adviesburo Michels Venray Venray Limburg Kadastrale gegevens Gemeente Venray, sectie L nummer 2683, 3345 en 5367 Omvang plangebied circa m 2 Kaartblad 52 B Coördinaten centrum plangebied X: / Y: Bevoegd gezag Gemeente Venray Postbus AM Venray T: E: gemeente@venray.nl Contactpersoon: Mevr. J. Riechelman E: jessie.riechelman@venray.nl ARCHIS2 Onderzoeksmeldingsnummer (OM-nr.) Vondstmeldingsnummer Bureauonderzoek n.v.t. Booronderzoek n.v.t. Archeoregio NOaA Beheer en plaats documentatie Uitvoerders Brabants zandgebied Econsultancy, Swalmen / Provinciaal Archeologisch Depot Limburg Econsultancy, Drs. M. Stiekema Kwaliteitszorg Econsultancy beschikt over een eigen opgravingsvergunning, afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). De opgravingsvergunning geeft opdrachtgevers de zekerheid dat het uitvoerend bureau werkt conform de eisen die de RCE stelt op het gebied van competenties en integriteit van medewerkers en het toepassen van vigerende normen en onderzoeksprotocollen. Verder is Econsultancy lid van de Nederlandse Vereniging van Archeologische Opgravingsbedrijven (NVAO). De leden van de NVAO bieden kwalitatief hoogstaand archeologisch onderzoek. Het lidmaatschap is een waarborg voor kwaliteit en betrouwbaarheid. Tevens is Econsultancy aangesloten bij de Vereniging van Ondernemers in Archeologie (VOiA). De VOiA behartigt de belangen van meer dan 100 bedrijven in alle takken van de archeologie. Betrouwbaarheid Dit onderzoek is op zorgvuldige wijze uitgevoerd, conform de toepasselijke en van kracht zijnde regelgeving. Een booronderzoek wordt in het algemeen uitgevoerd door het steekproefsgewijs onderzoeken van de bodem, waardoor het, op basis van de resultaten van een booronderzoek, onmogelijk is garanties af te geven ten aanzien van de aan- of afwezigheid van archeologische waarden. In dit kader dient ook opgemerkt te worden dat geraadpleegde bronnen niet altijd zonder fouten en volledig zijn. Daar Econsultancy voor het verkrijgen van historische informatie afhankelijk is van deze bronnen, kan Econsultancy niet instaan voor de juistheid en volledigheid van deze informatie. Econsultancy Archeologisch Rapport

4 SAMENVATTING Econsultancy heeft in opdracht van Bouwkundig Adviesburo Michels een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het plangebied gelegen aan de Leunseweg 16-16a te Venray in de gemeente Venray. In het plangebied zal een nieuw clubgebouw en een oefenveld worden gerealiseerd. Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk om te bepalen wat de archeologische verwachtingswaarde is binnen het plangebied en of deze door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast. Binnen het kader van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (2007), voortvloeiend uit het Verdrag van Malta uit 1992, is men verplicht voorafgaand archeologisch onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de Bouwverordening. Doel van het bureauonderzoek is een gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied op te stellen. Dit wordt uitgevoerd door middel van het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over bekende en verwachte archeologische waarden. Het inventariserend veldonderzoek (IVO-overig, verkennende fase) heeft tot doel de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting aan te vullen en te toetsen door middel van boringen. Het veldonderzoek is erop gericht om inzicht te krijgen in de geologische en bodemkundige opbouw binnen het plangebied. Tevens zullen, indien mogelijk, kansrijke en kansarme zones worden geïdentificeerd. Met de resultaten van het archeologisch onderzoek kan worden vastgesteld of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of vervolgonderzoek dan wel planaanpassing noodzakelijk is. Gespecificeerde archeologische verwachting Volgens de opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting ligt het plangebied op het zuidelijke deel van een dekzandrug, wat met name voor landbouwers een gunstige vestigingslocatie is geweest. De archeologische verwachting voor het Laat-Paleolithicum en het Mesolithicum is laag. De archeologische verwachting voor het Neoliticum, de Bronstijd, IJzertijd, Romeinse tijd en Middeleeuwen en de Nieuwe tijd is hoog. Resultaten inventariserend veldonderzoek Op basis van de aangetroffen verstoorde bodemprofielen kan worden geconcludeerd dat archeologische waarden niet meer in situ worden verwacht. De gespecificeerde archeologische verwachting, zoals die is weergegeven tijdens het bureauonderzoek, is door het booronderzoek bijgesteld naar laag voor alle perioden. Selectieadvies Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het plangebied vrij te geven. Bovenstaand advies vormt een selectieadvies. De resultaten van onderhavig onderzoek dienen te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Venray). Het bevoegd gezag neemt vervolgens een selectiebesluit. Er is getracht een gefundeerd advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethode. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wijst er op dat, dat indien er tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen, er conform artikel 53 van de Monumentenwet uit 1988 een meldingsplicht geldt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Voor het melden van een vondst kunt u terecht bij de Infodesk info@cultureelerfgoed.nl of tel: ), de gemeente Venray of de Provincie Limburg.

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN BUREAUONDERZOEK Methoden Afbakening van het plangebied Huidige situatie Toekomstige situatie Beschrijving van het historische gebruik Aardwetenschappelijke gegevens Archeologische waarden Aanvullende informatie Korte bewoningsgeschiedenis van Venray Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Beantwoording onderzoeksvragen bureauonderzoek INVENTARISEREND VELDONDERZOEK Methoden Resultaten Beantwoording onderzoeksvragen veldonderzoek CONCLUSIE EN SELECTIEADVIES Conclusie Selectieadvies... 15

6 LIJST VAN TABELLEN Tabel I. Tabel II. Tabel III. Tabel IV. Tabel V. Tabel VI. Tabel VII. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal Aardwetenschappelijke gegevens plangebied Grondwatertrappenindeling Overzicht AMK-terreinen Overzicht onderzoeksmeldingen Overzicht ARCHIS-waarnemingen Gespecificeerde archeologische verwachting LIJST VAN AFBEELDINGEN Figuur 1. Figuur 2. Figuur 3. Figuur 4. Figuur 5. Figuur 6. Figuur 7. Figuur 8. Figuur 9. Figuur 10. Situering van het plangebied binnen Nederland Detailkaart van het plangebied Luchtfoto van het plangebied Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Situering van het plangebied binnen het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) Situering van het plangebied binnen de Bodemkaart Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied Situering van het plangebied binnen de archeologische beleidsadvieskaart Boorpuntenkaart BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Literatuur Bronnen Overzicht geologische en archeologische tijdvakken Bewoningsgeschiedenis van Nederland AMZ-cyclus Planontwerp Boorprofielen

7 1 INLEIDING Econsultancy heeft in opdracht van Bouwkundig Adviesburo Michels een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het plangebied gelegen aan de Leunseweg 16-16a te Venray in de gemeente Venray (zie figuur 1 en figuur 2). In het plangebied zal een nieuw clubgebouw en een oefenveld worden gerealiseerd. Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk om te bepalen wat de archeologische verwachtingswaarde is binnen het plangebied en of deze door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast. Binnen het kader van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (2007), voortvloeiend uit het Verdrag van Malta uit 1992, is men verplicht voorafgaand archeologisch onderzoek uit te voeren (zie bijlage 5). Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de Bouwverordening. Het archeologisch onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek (hoofdstuk 3) en een inventariserend veldonderzoek (IVO-overig, verkennende fase) door middel van boringen (hoofdstuk 4). Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt een advies gegeven of vervolgstappen noodzakelijk zijn (hoofdstuk 5). Dit advies dient te worden getoetst door het bevoegd gezag, de gemeente Venray, waarna een besluit zal worden genomen of het plangebied kan worden vrijgegeven of dat vervolgstappen uitgevoerd dienen te worden. 2 DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN Het onderzoek heeft tot doel inzicht te krijgen in de archeologische waarden van het plangebied. Het bureauonderzoek heeft tot doel om een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel van het plangebied op te stellen. Het verwachtingsmodel is gebaseerd op bronnen over bekende of verwachte archeologische waarden in en om het plangebied. Voor het bureauonderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: Wat is er bekend over bodemverstorende ingrepen binnen het plangebied uit het verleden? Is er bijvoorbeeld informatie bekend over vroegere ontgrondingen, bodemsaneringen, egalisaties, diepploegen of landinrichting? Ligt het plangebied binnen een landschappelijke eenheid, die vanuit archeologisch oogpunt een specifieke aandachtslocatie kan betreffen (zoals een relatief hoge dekzandkop of -rug, nabij een veengebied, een beekdal)? Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied? Het inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek heeft tot doel de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting aan te vullen en te toetsen, en is er op gericht om inzicht te krijgen in de geologische en bodemkundige opbouw binnen het plangebied. Tevens is het bedoeld om kansrijke zones te selecteren voor vervolgonderzoek en kansarme zones ervan uit te sluiten. Ook wordt gelet op het voorkomen van (diepe) verstoringen van het bodemprofiel. Indien de ondergrond tot grote diepte verstoord is, zullen eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verdwenen zijn. Het veldonderzoek dient antwoord te geven op de volgende vragen: Wat is de bodemopbouw binnen het plangebied? Is het bodemprofiel binnen het plangebied intact of (geheel of gedeeltelijk) verstoord en indien verstoord, tot welke diepte gaat deze verstoring? Wat zijn de gevolgen van het in het plangebied aangetroffen bodemprofiel voor de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied. Pagina 1 van 15

8 Het bureauonderzoek is uitgevoerd op 12 en 13 juli 2015 door drs. M. Stiekema (senior prospector). Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd op 14 juli 2015 door drs. M. Stiekema (senior prospector). Het rapport is gecontroleerd door drs. E. Hartingsveld. 3 BUREAUONDERZOEK 3.1 Methoden Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd conform de eisen en normen zoals aangegeven in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.3, december 2013), die is vastgesteld door het Centraal College van Deskundigen (CCvD) Archeologie en is ondergebracht bij het SIKB te Gouda. Voor de uitvoering van het bureauonderzoek gelden de specificaties LS01, LS02, LS03, LS04 en LS05. De resultaten van dit onderzoek worden in dit rapport weergegeven conform specificatie LS06. 1 Binnen dit onderzoek zijn de volgende werkzaamheden verricht: afbakening van het plangebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik (LS01); beschrijving van de huidige en toekomstige situatie (LS02); beschrijving van de historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03); beschrijving van bekende archeologische en historische waarden en aardwetenschappelijke gegevens (LS04); opstellen van een gespecificeerde verwachting (LS05). Bij het uitvoeren van deze werkzaamheden zijn de volgende bronnen geraadpleegd: het Archeologische Informatie Systeem (ARCHIS); de Archeologische Monumenten Kaart (AMK); de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW); geologische kaarten, geomorfologische kaarten en bodemkaarten; de centrale toegangspoort tot Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINOLoket); literatuur en historisch kaartmateriaal; bouwhistorische gegevens; de recente topografische kaart (schaal 1:25.000); recente luchtfoto s; het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN); de Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW) van de provincie Limburg; de archeologische verwachtingskaarten van de gemeente Venray; plaatselijke (amateur-)archeoloog c.q. heemkundevereniging. 3.2 Afbakening van het plangebied Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het onderzoeksgebied en het plangebied. Het plangebied is het gebied waarbinnen feitelijk de bodemverstorende ingreep gaat plaatsvinden. Het onderzoeksgebied is het gebied waarover informatie is verzameld om een goed beeld te krijgen van de archeologische waarden binnen het plangebied. Dit gebied is groter dan het plangebied. In het 1 Beschikbaar via Pagina 2 van 15

9 huidige onderzoek betreft het onderzoeksgebied het gebied binnen een straal van circa 0,5 kilometer rondom het plangebied. Het plangebied (circa m²) ligt aan de Leunseweg 16-16a, circa 0,3 kilometer ten zuiden van de bebouwde kom van Venray in de gemeente Venray (zie figuur 1 en figuur 2). Volgens het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) bevindt het maaiveld zich op een hoogte van circa 25,6 m +NAP. 3.3 Huidige situatie Voor het bureauonderzoek is het van belang de huidige situatie te onderzoeken. Landgebruik en bebouwing kunnen van invloed zijn op de archeologische verwachting. Het plangebied is grotendeels in gebruik als grasveld. Op het westelijke deel van het plangebied bevindt zich een clubgebouw (zie figuur 3). Het bodemgebruik van de omliggende percelen is als volgt: aan de noord-, west- en zuidzijde bevinden zich sportvelden; aan de oostzijde bevindt zich aangrenzende bebouwing Milieuonderzoek Gelijktijdig met het archeologisch bureauonderzoek is er voor het plangebied een milieuhygiënisch bodemonderzoek uitgevoerd door Econsultancy (rapportnummer: ). De aangetoonde lichte verontreinigingen vormen geen belemmering voor de voorgenomen ontwikkeling. 3.4 Toekomstige situatie Het toekomstige gebruik van het plangebied kan bepalend zijn voor het vervolgtraject (behoud in-situ of behoud ex-situ van archeologische waarden). De toekomstige inrichting van het plangebied kan gevolgen hebben op het in-/ex-situ behoud van de archeologische waarde. De initiatiefnemer is voornemens een nieuw clubgebouw en een inspeel- oefenveld te realiseren. Het huidige clubgebouw zal worden gesloopt. De toekomstige verstoringsdiepte en -oppervlakte ten behoeve van de nieuwbouw is nog niet bekend (zie bijlage 6). 3.5 Beschrijving van het historische gebruik In het plangebied kunnen naast archeologische sporen ook historische relicten voorkomen die nog in het landschap zichtbaar zijn. Het gaat hierbij om historisch geografische relicten zoals nederzettingsvormen en wegen- en kavelpatronen. Veel van deze bewaard gebleven historische geografie geeft door de herverkavelingen in de tweede helft van de 20 e eeuw een incompleet beeld van het historisch landschap. Historische kaarten van vóór de herverkaveling zijn een goede aanvulling op het huidige incomplete beeld. Voor de historische ontwikkeling is naast het historisch kaartmateriaal ook relevante achtergrondliteratuur geraadpleegd. Pagina 3 van 15

10 Historisch kaartmateriaal De situatie van het plangebied is op verschillende historische kaarten als volgt: Tabel I. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal 2 Bron Periode Kaartblad Schaal Omschrijving plangebied Bijzonderheden/directe omgeving Tranchot und v. Müffling kaart Venray 1: Akkerland aan onverhard pad Leunseweg al aanwezig Kadastrale minuut Gemeente Venray, Sectie C, Blad 05 1:2.500 Bouwland aan onverhard pad - Militaire topografische kaart (nettekening) Militaire topografische kaart (veldminuut) Militaire topografische kaart (veldminuut) : Akkerland Leunseweg verhard : : Topografische kaart B 1: Topografische kaart B 1: Direct ten noorden van het plangebied zijn sportvelden aangelegd Topografische kaart B 1: Grasveld / sportveld met clubgebouw - Op basis van het beschikbare gedetailleerde historische kaartmateriaal blijkt dat het plangebied begin 19 e eeuw deel uitmaakte van een uitgestrekt akkergebied ten zuiden van Venray. De Leinseweg was destijds al aanwezig als onverharde weg. Tot aan de jaren 60 van de 20 e eeuw verandert er aan dit beeld weinig. In de jaren 60 is het eerste deel van het sportterrein ten noorden van het plangebied aangelegd. Het plangebied zelf is in de jaren 70 als sportterrein met clubhuis in gebruik genomen (zie figuur 4). Rijks- en gemeentemonumenten binnen het onderzoeksgebied Het plangebied ligt niet binnen een 250 m attentiezone van zowel rijksmonumenten als gemeentelijke monumenten. 3.6 Aardwetenschappelijke gegevens Het landschap heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in het nederzettingspatroon. Bij onderzoek naar archeologische sporen in een bepaald gebied is het van groot belang te weten hoe het landschap er in het verleden heeft uitgezien. Men kan meer te weten komen over dit landschap door de geologische opbouw, de bodem en de hydrologie van een gebied te bestuderen. De volgende aardwetenschappelijke gegevens zijn bekend van het plangebied: Tabel II. Aardwetenschappelijke gegevens plangebied Type gegevens Geologie 3 Gegevensomschrijving Formatie van Boxtel met een dek van het Laagpakket van Wierden; dekzand (Bx6) 2 Pagina 4 van 15

11 Geomorfologie 4 Bodemkunde 5 Bebouwd gebied Hoge zwarte enkeerdgrond (zez23) Geologie Gedurende de laatste ijstijd had de wind vrij spel in het verplaatsen van zand en silt. Over een groot deel van Nederland werd een pakket dekzand afgezet. 6 Er ontstonden duidelijke hoogteverschillen, waarbij reliëfverschillen kleiner dan 1,5 meter dekzandplateaus worden genoemd en grotere hoogteverschillen dekzandruggen of dekzandkopjes genoemd worden. Dekzandafzettingen die zijn afgezet tijdens het Laat-Glaciaal zorgden voor nivellering van het landschap door laagtes in het landschap op te vullen. Het dekzand, dat in het plangebied aan het oppervlak wordt aangetroffen, wordt ook wel het Laagpakket van Wierden genoemd, welke behoort tot de Formatie van Boxtel. 7 Het water van de in het voorjaar smeltende sneeuwmassa s erodeerde een deel van de dekzandruggen, waarna afzetting plaatsvond in de lagere delen van het landschap als vlaktes van verspoelde dekzanden. In het Holoceen (vanaf circa jaar geleden) zijn door verwaaiing van de dekzanden lokaal stuifzandgebieden ontstaan. Bij het ontstaan hiervan speelde de mens een belangrijke rol, door beweiding, afbranden en het steken van plaggen op de heidevelden dat voornamelijk plaatsvond in de Nieuwe tijd. 8 De stuifzanden worden gerekend tot het Laagpakket van Kootwijk, welke behoort tot de Formatie van Boxtel. Daarnaast zijn er in (lokale) beekdalen in de omgeving van Venray afzettingen gevormd bestaande uit leem, veen en zand. Deze afzettingen worden gerekend tot het Laagpakket van Singraven, welke tevens behoren tot de Formatie van Boxtel. Het dichtstbijzijnde beekdal bevindt zich op 450 meter ten zuiden van het plangebied. DINO 9 Het Dinoloket is de centrale toegangspoort tot Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINO). Het DINO-systeem is de centrale opslagplaats voor geowetenschappelijke gegevens over de diepe en ondiepe ondergrond van Nederland. Het archief omvat diepe en ondiepe boringen, grondwatergegevens, sonderingen, geo-elektrische metingen, resultaten van geologische, geochemische en geomechanische monsteranalyses, boorgatmetingen en seismische gegevens. De site wordt beheerd door TNO. In het Dinoloket zijn enkele boringen uit de nabijheid van het plangebied bestudeerd. 10 Hieruit blijkt dat de ondergrond bestaat uit matig tot zeer fijne zandafzettingen. Geomorfologie De geomorfologische kaart van Nederland geeft de mate van reliëf en de vormen die in het landschap te onderscheiden zijn weer. Doordat het plangebied zich binnen de bebouwde kom van Venray bevindt, is de geomorfologie niet gekarteerd. Uit de bekende gegevens uit de omgeving van het plangebied kan worden geconcludeerd dat het plangebied op een dekzandrug ligt (zie figuur 5). Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 11 Het Actueel Hoogtebestand Nederland vormt een belangrijke aanvullende informatiebron voor de landschapsanalyse. Dit met behulp van laseraltimetrie verkregen digitale bestand vormt een gedetailleerd beeld van het huidige reliëf in het plangebied. Uitgaande van het AHN ligt het plangebied op het zuidelijke deel van een grote dekzandrug waarop ook het centrum van Venray ligt. Het laaggelegen 3 De Mulder et al., Alterra, Stichting voor Bodemkartering, Berendsen, De Mulder et al., Berendsen, DINO boornummers B52B1053 en B52B Pagina 5 van 15

12 beekdal op 450 meter ten zuiden van het plangebied is op het AHN duidelijk te herkennen. Binnen het plangebied zijn geen hoogteverschillen te onderscheiden (zie figuur 6). Bodemkunde Volgens de Bodemkaart van Nederland (1:50.000) is het plangebied gekarteerd als hoge zwarte enkeerdgrond (zie figuur 7). Enkeerdgronden zijn oude bouwlanden, die vanaf de Late Middeleeuwen op de Pleistocene zandgronden zijn ontstaan door het opbrengen van mest (uit potstallen) vermengd met plaggen, die gestoken werden op de woeste gronden (zoals heide, bossen en beekdalen). Dergelijke gronden zijn eerst ontstaan op de hogere delen van het landschap en hebben zich later uitgebreid tot de lagere delen. Ze bestaan uit dikke lagen leemarme en humusrijke gronden. Hun voorkomen valt veelal samen met de zogenaamde esdekken. Het belang van een enkeerdgrond ligt in de beschermende kwaliteiten van het dek. Eventuele archeologische waarden worden in de regel door het dikke dek beschermd tegen verstoring door onder andere agrarische activiteiten. Sinds de jaren 80 van de 20 e eeuw is er een grotere en meer systematische aandacht voor essen en plaggenbodems in Nederland. In veel gevallen bleken de betreffende terreinen een hoge dichtheid aan verhoudingsgewijs goed geconserveerde archeologische overblijfselen te bevatten, soms zelfs complete archeologische landschappen. De vaak opmerkelijke resultaten vormen de belangrijkste bron voor de beschrijving van de bewoning en het landgebruik in de zandlandschappen voor de periode vanaf de Midden-Bronstijd tot in de Nieuwe tijd. Veel hiervan representeert de vroegere geschiedenis van de dorpen die tussen de 9 e en de 12 e eeuw naast de essen kwamen te liggen. De rijkheid aan archeologische resten leidde er toe dat de hoger en droger gelegen plaggendekken of enkeerdgronden op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) over het algemeen een hoge indicatieve waarde kregen. 12 Grondwatertrap Grondwatertrappen zijn een indicatie voor de diepte van de grondwaterstand en de seizoensfluctuatie daarvan. De grondwatertrappenindeling is gebaseerd op de gemiddeld hoogste (GHG) en de gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG). Hiermee worden de winter- en zomergrondwaterstanden gekarakteriseerd in een jaar met een gemiddelde neerslag en verdamping. In stedelijk gebied zijn geen grondwatertrappen bepaald. Deze worden als witte vlekken op de Bodemkaart van Nederland (1:50.000) weergegeven. Tabel III geeft een overzicht van de klassengrenzen die worden aangehouden bij de indeling van de grondwatertrappen. De trappen worden vastgesteld op een schaal van I tot VII van respectievelijk extreem nat tot extreem droog. Bij sommige grondwatertrappen is een * weergegeven: het gaat hier om tussenliggende grondwatertrappen die een drogere variant vertegenwoordigen. Tabel III. Grondwatertrappenindeling 13 Grondwatertrap I II' III' IV V' VI VII" GHG (cm -mv) - - <40 >40 < >80 GLG (cm -mv) < >120 >120 >120 ') Bij deze grondwatertrappen wordt een droger deel onderscheiden ") Een met een * achter de code als onderverdeling aangegeven "zeer droog deel" heeft een GHG dieper dan 140 cm beneden maaiveld Gebiedsdelen met een goede ontwatering (Grondwatertrap VI en VII) zijn zeer geschikt voor landbouw en vormden mede daarom, vooral in het verleden, een aantrekkelijk vestigingsgebied. Tevens 12 Van Doesburg et al., Locher & de Bakker, Pagina 6 van 15

13 is het grondwaterpeil een indicatie voor de conservering van metalen en organische resten. Het plangebied bevindt zich in een gebied dat wordt gekenmerkt met een grondwatertrap VII. Vanwege deze diepe grondwaterstand is niet te verwachten dat de toekomstige bebouwing het grondwaterpeil zal beïnvloeden. 3.7 Archeologische waarden Ten behoeve van het bureauonderzoek is het landelijke ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) geraadpleegd. ARCHIS wordt beheerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) geraadpleegd. In dit systeem worden alle archeologische gegevens verzameld en via internet zijn deze door bevoegden te raadplegen. De bekende archeologische waarden zijn middels kaartmateriaal weergegeven in figuur 8. Tevens zijn in de figuur de indicatieve archeologische waarde en de in ARCHIS geregistreerde AMKterreinen, waarnemingen, vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen binnen een straal van 500 m weergegeven. Indicatieve archeologische waarde De IKAW (Indicatieve Kaart Archeologische Waarde) geeft voor heel Nederland de trefkans aan op het voorkomen van archeologische resten. Die trefkans is aangegeven in vier categorieën (per landen waterbodem): een hoge, middelhoge, lage en zeer lage verwachting. De IKAW is voornamelijk gebaseerd op de relatie die bestaat tussen de bodemkundige en/of geologische kwalificaties en de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen. Aangezien de gemeentelijke beleidskaart een hoger detailniveau heeft dan de IKAW is de IKAW voor het onderzoek niet geraadpleegd. Cultuurhistorische Waardenkaart Provincie Limburg In aanvulling op de IKAW hebben veel provincies een eigen verwachtingskaart vervaardigd, waarin veel lokale gebiedskennis is opgenomen. De Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW) van de provincie Limburg geeft inzicht in de archeologische waarden van de regio. Volgens de Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW) van de provincie Limburg ligt het plangebied niet binnen een Provinciaal Archeologisch Aandachtsgebied. Archeologische beleidsadvieskaart Gemeente Venray Sinds 2007 is de Wet op de Archeologische Monumentenzorg van kracht (WAMZ). Het doel van deze wet is te voorkomen dat archeologische waarden uit het verleden verloren gaan. In deze wet zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het beheer van het bodemarchief binnen hun grondgebied. Voor een goed beheer van dit bodemarchief gebruikt de gemeente een archeologische beleidskaart. De Archeologische beleidskaart geeft een gemeentebreed overzicht van bekende en te verwachten archeologische waarden. De kaart maakt inzichtelijk waar en bij welke ruimtelijke ingrepen een archeologisch onderzoek verplicht is en wordt als toetsingskader gebruikt voor ruimtelijke procedures. Volgens de Archeologische beleidsadvieskaart van de gemeente Venray ligt het plangebied binnen een gebied met een waardecategorie 4, een hoge archeologische verwachting voor natte en droge gebieden (zie figuur 9). Binnen deze gebieden dient, bij planvorming en voorafgaand aan vergunningverlening bij verstoringen groter dan 500 m 2 vroegtijdig een inventariserend archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. AMK-terreinen binnen het onderzoeksgebied De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van archeologische monumenten/terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde). Op grond daarvan zijn deze ingedeeld in vier categorieën; terreinen met archeologische waarde, een hoge archeologische waarde, een zeer hoge archeologische waarde of een zeer hoge archeologische waarde met een beschermde status. Pagina 7 van 15

14 Binnen het plangebied liggen geen AMK-terreinen. Binnen het onderzoeksgebied ligt één AMK-terrein (zie Tabel IV en figuur 8). Tabel IV. Overzicht AMK-terreinen AMK Situering t.o.v. plangebied nr. Datering Waarde en omschrijving meter ten noorden Late-Middeleeuwen - Nieuwe tijd Complex: stad Waarde: Terrein van hoge archeologische waarde Terrein met de oude stadskern van Venray. Op de AMK zijn historische dorpskernen en clusters oude bebouwing als gebieden van hoge archeologische waarde aangegeven. Dit is op grond van het belang van deze locaties, waar de wortels van de huidige dorpen of steden kunnen liggen. De begrenzing van deze kernen is gebaseerd op 19 e -eeuwse en vroeg 20 e -eeuwse kaarten. Binnen deze contouren kunnen in de bodem resten van vroegmoderne en waarschijnlijk ook van laatmiddeleeuwse (vanaf circa 1300 AD) bewoning aangetroffen worden. Ook sporen van oudere bewoning kunnen aanwezig zijn. Bedacht dient echter te worden dat de bewoning in de Vroege en Volle Middeleeuwen (tot circa 1300 AD) een meer dynamisch karakter gehad kan hebben en dat de plaats en grens ervan niet perse hoeft samen te vallen met die van de latere bewoning. In het verleden uitgevoerde archeologische onderzoeken binnen het onderzoeksgebied Binnen het onderzoeksgebied zijn in de afgelopen jaren door verschillende archeologische bedrijven en instellingen in totaal 13 archeologische onderzoeken uitgevoerd. Het gaat daarbij om bureauonderzoeken, booronderzoeken, proefsleufonderzoeken en archeologische begeleidingen (zie Tabel V en figuur 8). Tabel V. Overzicht onderzoeksmeldingen Onderzoeks- Situering t.o.v. meldingsnr. plangebied meter ten zuidoosten meter ten noordwesten meter ten noordwesten meter ten noordwesten meter ten noordoosten Aard, uitvoerder en resultaten van het onderzoek Type onderzoek: booronderzoek Uitvoerder: Archeopro Datum: Onderzoeksnummer: Resultaat: Nergens binnen het plangebied zijn archeologische indicatoren aangetroffen. In verband met de tot grote diepte verstoorde bodem en het ontbreken van archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. Type onderzoek: bureauonderzoek Uitvoerder: Oranjewoud BV Datum: Onderzoeksnummer: Resultaat: Aangezien geen vindplaats is aangetroffen kan geen waardering worden uitgesproken noch een selectieadvies worden gegeven. Type onderzoek: booronderzoek Uitvoerder: Oranjewoud BV Datum: Onderzoeksnummer: Resultaat: Tijdens het karterend booronderzoek zijn geen vindplaatsen aangetoond. Geadviseerd is geen vervolgonderzoek te laten uitvoeren. Type onderzoek: proefsleuvenonderzoek Toponiem: Sporthal De Wetteling Uitvoerder: BAAC BV Datum: Onderzoeksnummer: Resultaat: Geen nader onderzoek aanbevolen vanwege het ontbreken van archeologische vindplaatsen. Type onderzoek: booronderzoek Uitvoerder: ADC ArcheoProjecten Datum: Onderzoeksnummer: 3895 Resultaat: Aangezien er geen enkele archeologische indicator is aangetroffen, luidt het advies geen verder archeologisch onderzoek uit te voeren. De uitkomst van het booronderzoek geeft blijk van een verstoorde bodem in het plangebied op een diepte variërend tussen 90 en 200 cm onder maaiveld, waarbij het vermoede esdek dusdanig verstoord is dat de aanwezigheid hiervan niet met zekerheid kon worden vastge- Pagina 8 van 15

15 50482 en en meter ten zuidoosten 250 meter ten westen meter ten oosten 47799, meter ten zuidoosten meter ten noordoosten steld. Type onderzoek: bureauonderzoek en booronderzoek Toponiem: Uitvoerder: Econsultancy BV Datum: Onderzoeksnummer: en Resultaat: Het hele plangebied is ontgraven tot in de C-horizont. Hierdoor is een groot gedeelte van de mogelijke archeologische resten verloren gegaan. Op basis van de waargenomen bodemverstoringen en de aanwezigheid van bebouwing op een deel van de nieuwbouwlocatie, kan worden geconcludeerd dat archeologische waarden niet meer in situ worden verwacht. Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het plangebied vrij te geven. Type onderzoek: bureauonderzoek en booronderzoek Toponiem: Sportlaan Uitvoerder: Econsultancy BV Datum: Onderzoeksnummer: en Resultaat: Volgens de opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting is de kans op het voorkomen van archeologische resten hoog voor resten vanaf het Neolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Op basis van de waargenomen bodemverstoringen en de afwezigheid van archeologische indicatoren, kan worden geconcludeerd dat archeologische waarden niet meer in situ worden verwacht. Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het plangebied vrij te geven. Type onderzoek: booronderzoek Uitvoerder: Bureau Interdisciplinaire Landschapsanalyse Datum: Onderzoeksnummer: 3092 Resultaat: Er wordt geen vervolgonderzoek aanbevolen. De bodem is in het grootste gedeelte van het plangebied verstoord. Enkel in het centrale gedeelte werd bij vijf boorpunten een relatief onverstoorde bodem aangetroffen. In geen enkele boring werd een archeologische laag of een artefact aangetroffen. Type onderzoek: bureau- en booronderzoek Uitvoerder: Econsultancy BV Datum: Resultaat: Volgens de opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting is de archeologische verwachting voor het plangebied laag voor archeologische resten van jager-verzamelaars uit het Laat - Paleolithicum en Mesolithicum en hoog voor archeologische resten van landbouwers van het Neolithicum tot de Nieuwe tijd. Uit de resultaten van het inventariserend veldonderzoek (IVO, verkennende fase blijkt dat het bodem-profiel in het plangebied sterk is verstoord. De verwachte veldpodzolgrond is door de grootschalige verstoring in het plangebied geheel afgetopt tot een diepte van cm -mv. Op basis van het verkennend booronderzoek wordt de gespecificeerde archeologische verwachtingswaarde, zoals opgesteld in het bureauonderzoek, voor het gehele plangebied bijgesteld naar laag voor alle perioden. Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het plangebied vrij te geven. Type onderzoek: booronderzoek Toponiem: Zuidsingel Uitvoerder: Archeodienst Gelderland BV Datum: Resultaat: onderzoek is nog niet afgerond Waarnemingen binnen het onderzoeksgebied In ARCHIS staan alle bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. Binnen het plangebied zijn geen waarnemingen geregistreerd. Binnen het onderzoeksgebied staan 9 waarnemingen geregistreerd (zie Tabel VI en figuur 8). Tabel VI. Overzicht ARCHIS-waarnemingen Waarnemingsnummer en Locatie t.o.v. plangebied 140 meter ten noordwesten Datering In het aangelegde vlak van de werkputten werden enkele natuurlijke en recente verstoringen waargenomen, maar geen bewoningssporen. De gedocumenteerde bodemopbouw vertoonde een grote mate van eenvormigheid en gaf een bevestiging van het geologisch en bodemkundig model. Hierbij werd een circa cm dikke verbruiningshorizont waargenomen, die als een gehomogeniseerde oude cultuur- of akkerlaag gedetermineerd werd. Het onderzoek leverde een gering aantal losse vondsten op die voornamelijk bij het aanleggen van de werkputten geborgen werden. In het vondstcomplex werden twee tijdsmomenten onderscheiden. Het eerste moment werd in de prehistorie (mogelijk Late IJzertijd), Romeinse tijd en begin Vroege Middeleeuwen gesitueerd. Dit vondstmateriaal kan beschouwd worden als off-site verschijnselen van een in de nabijheid gelegen nederzetting. Het tweede tijdsmoment werd op de overgang van de Late Middeleeuwen naar de Nieuwe tijd en later gedateerd en markeert het begin van de beakkering op de dekzandrug. Door het ontbreken van grondsporen, waarbij uitsluiten losse vondsten werden geborgen, kreeg de vindplaats een lage waardering. De conclusie luidde dan ook dat de vindplaats niet behoudenswaardig is. IJzertijd : - handgevormd aardewerk Pagina 9 van 15

16 meter ten noordwesten meter ten zuiden meter ten oosten meter ten zuidwesten meter ten noordoosten meter ten noordoosten meter ten noorden Romeinse tijd : - 3 fragmenten van gedraaid aardewerk Vroege Middeleeuwen : - keramische afval Late Middeleeuwen : - 1 fragment van grijsbakkend gedraaid aardewerk Late Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - 3 fragmenten van steengoed - 5 fragmenten van roodbakkend geglazuurd aardewerk Nieuwe tijd : - 3 fragmenten van witbakkend geglazuurd aardewerk Complextype: akker/tuin In 3 boringen zijn archeologische indicatoren aangetroffen. De vondsten zijn afkomstig uit het plaggendek en zijn naar alle waarschijnlijkheid met bemesting hier terecht gekomen. Paleolithicum - Bronstijd : - 1 fragment van een vuurstenen object Late-Middeleeuwen - Nieuwe tijd : - 2 fragmenten van roodbakkend geglazuurd aardewerk Neolithicum - Nieuwe tijd : - fragmenten van keramische vaatwerk Neolithicum : - 1 complete vuursteen bijl Bronstijd : - 5 fragmenten van handgevormd aardewerk Bronstijd - IJzertijd : - een gedeelte van een cultuurlaag - 50 fragmenten van handgevormd aardewerk IJzertijd - Romeinse tijd : - handgevormd aardewerk Vroege Middeleeuwen : - aardewerk IJzertijd : - handgevormd aardewerk IJzertijd : - handgevormd aardewerk Vondstmeldingen binnen het onderzoeksgebied In ARCHIS staan vondstmeldingen geregistreerd. Nadat deze zijn gecontroleerd worden het waarnemingen. Tot die tijd staan ze als vondstmeldingen geregistreerd. Binnen zowel het plangebied als het onderzoeksgebied zijn geen vondstmeldingen geregistreerd (zie figuur 8). NUMIS NUMIS, oftewel het NUMismatisch InformatieSysteem, is een database waarin beschrijvingen zijn te vinden van in Nederland gevonden munten, penningen en andere numismatische voorwerpen. In NUMIS zijn alle bij het Geldmuseum bekende schatvondsten beschreven. Van de losse vondsten is met name materiaal van vóór het jaar 1600 na Christus opgenomen. 14 Aangezien de accuratesse van de gegevens in NUMIS niet toereikend is voor dit onderzoek, is NUMIS niet geraadpleegd. 3.8 Aanvullende informatie Archeologische Verenigingen Voor aanvullende informatie is contact gezocht met de Archeologische Werkgroep Venray (contactpersoon dhr. R. Bloemen). Dit heeft geen aanvullende gegevens opgeleverd. 3.9 Korte bewoningsgeschiedenis van Venray In deze paragraaf wordt een bespreking van de bewoningsgeschiedenis van de streek gegeven. Een algemene ontwikkeling van de bewoningsgeschiedenis van Nederland wordt weergegeven in bijlage Pagina 10 van 15

17 Rond 1200 duikt Venray in de geschreven bronnen op als een nederzetting met de naam Rode. Rode wijst op een nederzetting die door ontginning van bosgronden is ontstaan. In de 15 e eeuw profiteert Venray van de bloei van het hertogdom Gelre. Er komt een monumentale kerk, toegewijd aan Sint Petrus' Banden, met een rijke beeldenschat. Rondom de oude kern ontstaan kerkdorpen met een eigen karakter: Castenray, Leunen, Merselo, Oostrum en Smakt. Rond 1485 wordt het iets ten zuiden van het plangebied liggende Leunen in de geschreven bronnen vermeld onder de naam Loenen. Er bestaan meerdere Loenen s in Nederland, bijna allemaal van vroegmiddeleeuwse oorsprong. De naam Loenen zou samenhangen met een ligging aan het water. 15, Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Op grond van het bureauonderzoek is de volgende gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld: Tabel VII. Gespecificeerde archeologische verwachting Archeologische periode Gespecificeerde verwachting Te verwachten resten en/of sporen Relatieve diepte t.o.v. het maaiveld (Laat-)Paleolithicum Laag Vuursteenstrooiïngen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen Mesolithicum Laag Vuursteenstrooiïngen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen Neolithicum Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen, houtskool en gebruiksvoorwerpen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Bronstijd Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen en vuurstenen gebruiksvoorwerpen, metaalresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen IJzertijd Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Romeinse tijd Hoog Akkerlaag en/of nederzettingssporen, grafvelden, rituele plaatsen: kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten en gebruiksvoorwerpen Vroege Middeleeuwen Hoog Bewoningssporen van een (boeren)erf: kleine fragmenten aardewerk, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten, organische resten en gebruiksvoorwerpen Late Middeleeuwen Hoog Bewoningssporen van een (boeren)erf: kleine fragmenten aardewerk, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten, organische resten en gebruiksvoorwerpen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Onder het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Onder maaiveld/in het esdek en in de top van de dekzandafzettingen Nieuwe tijd Hoog Bewoningssporen van een (boeren)erf: Onder maaiveld/in het esdek en in de top Renes, 1999 Pagina 11 van 15

18 kleine fragmenten aardewerk, metaalresten, glasresten, houtskool, botresten, organische resten en gebruiksvoorwerpen van de dekzandafzettingen Het plangebied ligt op het zuidelijke deel van een dekzandrug, op circa 450 meter ten noorden van een beekdal. Kampementen van jagers-verzamelaars liggen veelal in gradiëntzones, overgangsgebieden van laag en nat naar hoog en droog. Deze zones hebben een grote variëteit aan flora en fauna. Water trekt naast vogels ook veel klein wild aan. De kans op resten van jagers-verzamelaars wordt groter naarmate een gradiëntsituatie meer uitgesproken is. Het plangebied ligt niet in een gradiëntzone. De archeologische verwachting voor de periodes Laat-Paleolithicum en Mesolithicum worden daarom laag geacht. Uit de waarnemingen rondom het plangebied blijkt dat er relatief veel vondsten zijn gedaan van resten uit de IJzertijd. Waaronder op circa 150 meter ten noordwesten van het plangebied. De waarnemingen hier doen vermoeden dat er in de directe omgeving vermoedelijk een nederzetting uit de IJzertijd zou moeten liggen. Ook zijn er vondsten uit het Neolithicum, de Bronstijd, de Romeinse tijd en de Vroege Middeleeuwen gedaan. Deze vondsten concentreren zich voornamelijk op de ten noorden en westen van het plangebied gelegen dekzandvlakte. Het plangebied zelf ligt in de periferie van deze vondstconcentratie. De archeologische verwachting voor resten van landbouwers op de dekzandvlakte is hoog. Dit betekent dat voor de periodes Neolithicum, Bronstijd, IJzertijd, Romeinse tijd en Vroege Middeleeuwen een hoge verwachting geldt. Uit de waarnemingen zijn ook veel vondsten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd. De ligging van het plangebied in de buurt van de twee dorpskernen Leunen en Venray alsmede de ligging aan de doorgaande weg van Venray naar Leunen, maakt de archeologische verwachting voor de periode Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd hoog. In het hele plangebied kunnen archeologische resten voorkomen uit alle archeologische perioden. De kans op het voorkomen van de resten is laag voor jagers-verzamelaars en hoog voor landbouwers. Deze archeologische resten worden verwacht onder het esdek en in de top van de oorspronkelijke C- horizont. De vondstenlaag is opgenomen onder in het esdek; hier wordt ook wel van cultuurlaag gesproken: een doorwerkte oude bodem tussen het esdek en de ongeroerde ondergrond met kleine fragmenten aardewerk, natuursteen, vuursteen en houtskool. Archeologische sporen worden verwacht tot ongeveer 25 cm in de top van de C-horizont. Organische resten en bot zullen door de relatief droge en zure bodemomstandigheden slecht zijn geconserveerd. Het complextype en de omvang kunnen niet nader worden gespecificeerd door de beperkte gegevens. Aan en direct onder het maaiveld worden archeologische resten verwacht uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe tijd. De kans op het voorkomen van de resten is hoog. De vondstenlaag van deze resten zal zich niet dieper bevinden dan ca. 30 cm beneden het maaiveld. Organische resten en metaal zullen slecht zijn geconserveerd door de relatief droge en zure bodemomstandigheden boven het laagste grondwaterpeil (80 cm -mv). Andere type indicatoren (aardewerk) zijn waarschijnlijk matig goed geconserveerd. Het complextype en de omvang van eventuele archeologische resten kunnen niet nader worden gespecificeerd door de beperkte gegevens. Bodemverstoring Dat een gebied een middelhoge of hoge archeologische verwachting heeft, hoeft niet te betekenen dat de eventueel aanwezige archeologische resten ook behoudenswaardig zijn. Als gevolg van bodemingrepen kunnen vindplaatsen geheel of gedeeltelijk verstoord zijn. De waarde van archeologische vindplaatsen wordt grotendeels bepaald door de mate waarin vondsten in situ bewaard zijn gebleven in de bodem en/of grondsporen intact zijn. Pagina 12 van 15

19 Het plangebied is tot in de tweede helft van de 20 e eeuw in gebruik geweest als akkerland. Het is niet waarschijnlijk dat er destijds diep geploegd is. Ook door de hoge enkeerdgrond zal de ondergrond waarschijnlijk goed geconserveerd zijn. Anderzijds is het plangebied sindsdien als sportveld in gebruik. Het is waarschijnlijk dat bij de aanleg het terrein is geëgaliseerd en rond de bebouwing vergraven. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige archeologische resten, die vanaf het maaiveld worden verwacht, mogelijk verloren zijn gegaan Beantwoording onderzoeksvragen bureauonderzoek Voor het bureauonderzoek is een drietal onderzoeksvragen opgesteld. Hieronder worden deze vragen beantwoord voor zover het bureauonderzoek de daarvoor benodigde gegevens hebben opgeleverd. Wat is er bekend over bodemverstorende ingrepen binnen het plangebied uit het verleden? Is er bijvoorbeeld informatie bekend over vroegere ontgrondingen, bodemsaneringen, egalisaties, diepploegen of landinrichting? Het plangebied is tot in de tweede helft van de 20 e eeuw in gebruik geweest als akkerland. Het is niet waarschijnlijk dat er destijds diep geploegd is. Ook door de hoge enkeerdgrond zal de ondergrond waarschijnlijk goed geconserveerd zijn. Anderzijds is het plangebied sindsdien als sportveld in gebruik. Het is waarschijnlijk dat bij de aanleg het terrein is geëgaliseerd en rond de bebouwing vergraven. Hierdoor kunnen eventueel aanwezige archeologische resten, die vanaf het maaiveld worden verwacht, mogelijk verloren zijn gegaan. Ligt het plangebied binnen een landschappelijke eenheid, welke vanuit archeologisch oogpunt een specifieke aandachtslocatie kan betreffen (zoals een relatief hoge dekzandkop of - rug, nabij een veengebied, een beekdal)? Het plangebied ligt op het zuidelijke deel van een dekzandrug, wat met name voor landbouwers een gunstige vestigingslocatie is geweest. Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied? De archeologische verwachting voor het Laat-Paleolithicum en het Mesolithicum is laag. De archeologische verwachting voor het Neoliticum, de Bronstijd, IJzertijd, Romeinse tijd en Middeleeuwen en de Nieuwe tijd is hoog. 4 INVENTARISEREND VELDONDERZOEK 4.1 Methoden Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd in de vorm van een verkennend booronderzoek, conform de eisen van de KNA, versie 3.3, specificatie VS03. Voor het inventariserend veldonderzoek is op 13 juli 2015 door drs. M. Stiekema (senior prospector) een Plan van aanpak (PvA) opgesteld. In totaal zijn er met behulp van een edelmanboor (diameter 7 cm) 5 boringen tot maximaal 1,60 m - mv gezet (zie figuur 10). De boringen zijn verspreid binnen het plangebied gezet. De boringen zijn verspringend ten opzichte van elkaar gezet, waardoor een systeem bestaande uit gelijkbenige driehoeken ontstaat. Bij het zetten van de boringen is rekening gehouden met de aanwezige verhardingen en gebouwen. De boringen zijn lithologisch conform de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode beschreven. 17 De boringen zijn met meetlinten ingemeten (x- en y-waarden). Van alle boringen is de maaiveldhoogte afgeleid van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). 17 Bosch, Pagina 13 van 15

20 Aan de hand van het opgeboorde materiaal is beoordeeld of er wel, geen of slechts deels sprake is van een gaaf bodemprofiel. Tevens is gekeken naar de aanwezigheid van mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen, die zichtbaar zijn als bodemverkleuringen. Het opgeboorde materiaal is in het veld door middel van versnijden/verkruimelen geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren, zoals fragmenten vuursteen, aardewerk, houtskool, verbrand leem en bot. 4.2 Resultaten Geologie en bodem De resultaten van de boringen zijn opgenomen in de vorm van boorprofielen en worden in bijlage 7 weergegeven. Op basis van deze boorprofielen kan de bodemopbouw als volgt worden beschreven. In het plangebied zijn matig fijne, matig tot sterk siltige zandafzettingen aangetroffen. Aan het maaiveld bevindt zich bij alle boringen een humeus eerddek met een dikte van cm. Onder het eerddek is bij alle boringen een verstoord pakket waargenomen. De verstoringen kenmerken zich door de aangetroffen gevlektheid, ontstaan door de menging van verschillende bodemlagen en bij de boringen 1, 2, 4 en 5 door de aanwezigheid van baksteen-, sintel- en plasticfragmenten. De dikte van het verstoorde pakket loopt uiteen van 30 cm bij boring 2 en 4 tot 80 cm bij boring 3. Onder het verstoorde pakket is een onverstoord pakket dekzandafzettingen (de C-horizont) aangetroffen. De C-horizont bestaat uit matig fijn, matig tot sterk siltig zand met gleyverschijnselen en bevindt zich op een diepte vanaf cm -mv. Er zijn in de top van de dekzandafzettingen geen aanwijzingen waargenomen van de aanwezigheid van een (voormalig) podzolprofiel. Archeologie In geen van de boringen zijn archeologische indicatoren waargenomen. Het gaat hier echter om een verkennend bodemonderzoek, dat zich richt op de bodemopbouw en mogelijke bodemverstoringen die de archeologische trefkans kunnen beïnvloeden en niet zo zeer op het onderzoeken op de aanwezigheid van archeologische vondsten en/of sporen. 4.3 Beantwoording onderzoeksvragen veldonderzoek Voor het veldonderzoek is een aantal onderzoeksvragen opgesteld. Hieronder worden deze vragen beantwoord voor zover het veldonderzoek de daarvoor benodigde gegevens heeft opgeleverd; Wat is de bodemopbouw binnen het plangebied? In de boorprofielen is de aanwezigheid van een dikke eerdlaag duidelijk te herkennen. Hieruit blijkt dat er in het plangebied de volgens het bureauonderzoek verwachte dekzandafzettingen, afgedekt door een hoge zwarte enkeerdgrond aanwezig zijn. Is het bodemprofiel binnen het plangebied intact of (geheel of gedeeltelijk) verstoord en indien verstoord, tot welke diepte gaat deze verstoring? Het bodemprofiel is bij alle boringen in het plangebied verstoord tot in de dekzandafzettingen. Wat zijn de gevolgen van het in het plangebied aangetroffen bodemprofiel voor de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied. Op basis van de aangetroffen bodemprofielen wordt de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied bijgesteld naar laag voor alle perioden. Pagina 14 van 15

21 5 CONCLUSIE EN SELECTIEADVIES 5.1 Conclusie Het bureauonderzoek toonde aan dat er zich mogelijk archeologische waarden in het plangebied zouden kunnen bevinden. In het bijzonder verhoogt de ligging van het plangebied op een dekzanrdug de kans daarop. Daarom is er aansluitend een inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Op basis van de aangetroffen verstoorde bodemprofielen kan worden geconcludeerd dat archeologische waarden niet meer in situ worden verwacht. De gespecificeerde archeologische verwachting, zoals die is weergegeven tijdens het bureauonderzoek, is door het booronderzoek bijgesteld naar laag voor alle perioden. 5.2 Selectieadvies Op grond van de resultaten van het bureau- en veldonderzoek adviseert Econsultancy om het plangebied vrij te geven. Bovenstaand advies vormt een selectieadvies. De resultaten van onderhavig onderzoek dienen te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Venray). Het bevoegd gezag neemt vervolgens een selectiebesluit. Er is getracht een gefundeerd advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethode. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wijst er op dat, dat indien er tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen, er conform artikel 53 van de Monumentenwet uit 1988 een meldingsplicht geldt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Voor het melden van een vondst kunt u terecht bij de Infodesk info@cultureelerfgoed.nl of tel: ), de gemeente Venray of de Provincie Limburg. Pagina 15 van 15

22 Figuur 1. Situering van het plangebied binnen Nederland Leunseweg 16-16a te Venray Situering van het plangebied binnen Nederland (bron : Legend a Plangebied

23 Figuur 2. Detailkaart van het plangebied Leunseweg 16-16a te Venray Detailkaart van het plangebied Legenda Plangebied

24 Figuur 3. Luchtfoto van het plangebied Leunseweg 16-16a te Venray Luchtfoto van het plangebied Legenda Plangebied

25 Figuur 4. Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Situatie 1819 (bron: Situatie 1895 (bron: Situatie 1936 (bron: Situatie 1967 (bron: Leunseweg 16-16a te Venray Situering van het plangebied binnen de historische kaarten Legenda Plangebied

26 Figuur 5. Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Leunseweg 16-16a te Venray Situering van het plangebied binnen de Geomorfologische kaart Plangebied

27 Figuur 6. Situering van het plangebied binnen het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) Leunseweg 16-16a te Venray Situering van het plangebied binnen Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) Legenda Plangebied

28 Figuur 7. Situering van het plangebied binnen de Bodemkaart Leunseweg 16-16a te Venray Situering van het plangebied binnen de bodemkaart Legenda Plangebied

29 Figuur 8. Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied Leunseweg 16-16a te Venray Archeologische Gegevenskaart van het onderzoeksgebied (bron: Archeologisch informatiesysteem Archis2, AHN)