Wij schrijven zo. Zo kun je tegen iedere auteur, net beginnend of vaste klant, zeggen:

Transcriptie

1

2 Wij schrijven zo het is of de duvel er mee speelt, maar ik hoef mijn blad maar open te slaan en mijn oog valt meteen op die verkeerde enkele aanhalingstekens, die puntloze afkorting van dominee of de bijbel met beginkapitaal, verzuchtte eens de eindredacteur van een kerkblad. En inderdaad: voor dergelijke schrijfafspraken zijn geen programma s op de computer om dit te controleren en die zullen er ook niet snel komen. Het is de ultieme wens van iedere eindredacteur om te werken met auteurs die zich aan de afgesproken schrijfwijze houden. Niet alleen omdat dit veel werk bespaart aan redigeren en corrigeren, maar ook omdat dit meestal onder tijdsdruk moet en er nog wel eens wat blijft zitten. Als het alleen de ad hoc-schrijver betreft, dan is het wel op te brengen. Maar ook de regelmatige schrijvers hebben zo hun vaste afwijkingen en eigen voorkeuren, ondanks het feit dat ze telkens in het eindproduct zien dat er stevig is gecorrigeerd. Het probleem is op te lossen door met alle schrijvers de schrijfafspraken een voor een door te nemen. Maar dat kost veel tij en moet je met nieuwe auteurs ook weer herhalen. Het alternatief is om dit boekje te hanteren en het je auteurs te geven, als richtlijn bij het schrijven. Zelfs al is een enkele regel wellicht anders dan tot nu toe gebruikelijk, je bent in prima gezelschap als het voortaan op deze manier wordt gedaan. Deze schrijfregels zijn namelijk samengesteld op basis van vastgestelde spellingsregels zoals die bij de meeste uitgeverijen en tijdschriften voorkomen. Zo kun je tegen iedere auteur, net beginnend of vaste klant, zeggen: Wij schrijven zo

3 INHOUD De ware auteur 3 Apostrof 20 Stijl 4 Aanhalingstekens 21 Zinslengte 4 Onderstrepen 22 Synoniemen 5 Cursief 22 Verkleinwoorden 5 Gedichten 22 Voorzetsels 6 Opsommingen 23 Voorzetseluitdrukkingen 6 Hoofdletter 24 Staande uitdrukkingen 7 Titels 26 Woordgeslacht 8 Voorletters 26 Dat of wat? 9 Namen 26 Hen of hun? 9 Bibliografische gegevens 27 Ze of zij? 9 Internet- en adressen 27 Aaneenschrijven 10 Illustraties 28 Samenstellingen 11 Fotobijschriften 28 Koppelteken 12 Afkortingen 29 Afbreken 13 Bijbelboeken 30 Gedachtestreepje 13 Getallen 32 Haakjes 13 Jaartallen 32 Komma s 14 Prijzen 33 Dubbele punt 15 Telefoonnummers 33 Uitroepteken 15 Koppen 34 Trema 15 Aanhef 34 Buitenlandse namen 16 Intro 34 Accenten 17 Tussenkoppen 34 ASCI-codelijst 18 Erratum-rectificatie 34 Sneltoetsen accenten 19 Woordenlijst 35 Correctietekens 39

4 Als ware auteur weet je voor wie je schrijft; weet je wie je interviewt; vermeld je alleen nationaliteit, etnische afkomst of kerkelijke signatuur wanneer dit relevant is; houd je aan de afgesproken tekstvorm; bevat je tekst nooit meer dan het aantal afgesproken woorden/tekens; durf je een menig te hebben, een opinie te formuleren; ben je eerlijk en niet bang voor wederhoor; mag je als columnist gehaat worden door een deel van de lezers; gebruik je geen krachttermen of andere uitdrukkingen met (verwijzingen naar) godsnamen die alleen ter versterking van een mededeling dienen, dus niet: godvergeten, God mag het weten, in godsnaam enzovoorts tenzij het een onmisbaar onderdeel is van een citaat; heb je geen gebrek aan zelfkritiek danwel enkele kritische meelezer; vertrouw je de (eind)redactie volledig, anders kun je wel ophouden; raadpleeg je bij twijfel een woordenboek of de Woordenlijst Nederlandse taal, beter bekend als: het Groene boekje.

5 Stijl Weet wat voor soort tekst je schrijft en houd je aan de stijl die daar bijhoort. Berichtend: nieuwsbericht: kort en feitelijk; verslag: beschrijvend en feitelijk; reportage: beschrijvend, feitelijk, sfeer oproepend; documentaire: sterk verhalend, onderbouwd door feiten; interview: weergave van een gesprek; duiding: uitleg hoe iets in elkaar zit; Opinievormend: column: naar de stijl van de schrijver; redactioneel commentaar: naar de stijl van de redacteur, bij voorkeur een strakke stijl; beschouwing: weging van feiten onderbouwde mening van de schrijver; opiniërend artikel: beschrijving van de inhoud en onderbouwde mening van de schrijver; ingezonden brief: naar de stijl van de schrijver. Variatie in vorm en daarmee in stijl maakt een kerkblad levendig en plezieriger om te lezen. Zinslengte ook afwisseling in zinslengte maakt een tekst levendig. Lange zinnen zijn moeilijker te lezen dan korte. Houd bij de gemiddelde lengte van je zinnen rekening met de leeftijd van je doelgroep: tot en met 12 jaar: 10 woorden; 13 tot en met 16 jaar: 15 woorden; vanaf 17 jaar: 22 woorden; hoog opgeleiden: 26 woorden. Beperk je bij een breed publiek tot een maximum van gemiddeld 15 woorden per zin.

6 Moeilijke woorden In tekst bestemd voor een breed publiek vermijd je vaktermen en specialistische woorden. Is het niet mogelijk een term te omzeilen, geef er dan een korte, duidelijke toelichting bij. Bij een rubriek met een beperkte doelgroep is toelichting van jargon niet nodig. In kerkelijk Nederland mogen de begrippen van de Woordenlijst (pag. 25 e.v.) als bekend worden beschouwd. Synoniemen Voorkom herhaling van woorden, dit maakt een tekst saai. Gebruik geen synoniemen die een andere toon of gevoelswaarde hebben: bij het avondmaal kwamen de gemeenteleden naar voren om het brood in ontvangst te nemen en de wijn naar binnen te gieten. Gebruik geen synoniemen wanneer dit tot verwarring kan leiden. Dit geldt vooral voor zakelijke teksten: gebruik alleen een trema wanneer twee opeenvolgende klinkers anders als een klank worden gelezen. Bij afbreking vervalt de umlaut. Verkleinwoorden Woorden die eindigen op een a, o, u of é-klank krijgen een extra klinker voor de verkleiningsuitgang: radiootje, domineetje. Wanneer ze worden afgebroken verdwijnt de extra klinker. woorden die eindigen op i, krijgen een e erbij, die wegvalt bij afbraak: taxietje. Woorden die eindigen op een y als klinker krijgen een apostrof voor de verkleiningsuitgang, die vervalt bij afbraak. Dus: baby tje maar essaytje. Pas op met het toepassen van verkleiningen op kinderen, dit is ook vaak overbodig. Het toepassen op andere mensen kan als denigrerend worden gezien: het (oude) vrouwtje.

7 Voorzetsels Hoe meer voorzetsels in een zin, des te trager de zin wordt. Om opeenstapeling te verhelpen, herformuleer je de zin. Dus niet: Publicaties in kerkblad over de omstreden tuinman uit Assen in relatie tot illegale kunstmest, bleken niet te kloppen. Maar: De omstreden tuinman uit Assen, heeft niets te maken met de illegale kunstmest. Dit ondanks publicaties in het kerkblad. te pas en te onpas gebruiken we de bijwoorden er en om waar ze overbodig en zelfs lelijk zijn: In heel Deventer staat (er) slechts één rode kerk, Wij vinden het naar (om) dit te moeten zeggen en Voor de koffie staat (er) een file van de preekstoel tot het buffet. Voorzetseluitdrukkingen Formele voorzetseluitdrukkingen maken een tekst plechtig of ouderwets. Ze kunnen ook vaak door één levendiger woord worden vervangen: aan de hand van wordt met; als gevolg van wordt door of wegens; door middel van wordt met, via of door; in het kader van wordt in, bij of om; in verband met wordt wegens of door; met betrekking tot wordt over, voor of omtrent; met gebruikmaking van wordt door of dankzij; na verloop van wordt na; naar aanleiding van wordt over wegens of omdat; ten aanzien van wordt over op, tegen, voor of van; ten behoeve van wordt voor; ten gevolge van wordt door of wegens; ter gelegenheid van wordt bij; terzake van wordt over; van de kant van wordt namens of door. Wanneer je wel gebruik maakt van een voorzetseluitdrukking, kort je ze niet af.