Corporate Citizenship in Peru: De zon als warmtebron 6. De schoonste kilometer is de. kilometer die je niet rijdt 20. Energieprobleem?

Transcriptie

1 2012 De schoonste kilometer is de kilometer die je niet rijdt 20 Energieprobleem? Er is geen energieprobleem! 28 De luchthaven van de toekomst is een duurzame biotoop 34 Corporate Citizenship in Peru: De zon als warmtebron 6

2 Waarom MVO op papier? Inhoud Een papieren MVO magazine. Terwijl iedereen weet dat papierverbruik een serieuze bedreiging is voor de bossen. Dat roept vragen op! Wat Imtech betreft heeft duurzaamheid alles te maken met verantwoord gebruik van resources. Meestal kiezen we voor digitale communicatie, maar in het geval van een magazine toch ook voor papier. Zelfs de jongere generatie vindt dat een papieren magazine lekkerder leest dan een schermversie. Daar is niets mis mee, zolang Energie-efficiency prioriteit nummer 1 Imtech weet uitstekend in te spelen op de groeiende vraag van klanten naar GreenTech en neemt op dit gebied een leidende positie in Europa in. Een derde van onze GREENus 4 MVO-beleid: serieuzer, volwassener en ambitieuzer 6 SSDC Peru: De zon als warmtebron 16 Waste management: Het gaat niet om hoeveel afval je produceert, maar om hoeveel je reduceert 20 Groene vloot: De schoonste kilometer is de kilometer die je niet rijdt 40 GREENus projecten 44 Code of Sustainable Supply: Alle ambities voor de keten in één code het papier op een verantwoorde manier is opbrengsten van ruim 5,1 miljard euro is gebaseerd op geproduceerd. FSC-papier bijvoorbeeld, wat groene technologie en duurzaamheidsoplossingen. afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. Dit MVO magazine is nóg duurzamer want het is gedrukt op 100% gerecycled papier. En de CO 2 -uitstoot die bij de productie van dit magazine vrijkwam is gecompenseerd door de aankoop van carbon credits. Deze komen voor een deel uit energiebesparende projecten van Imtech in Zuid-Afrika en zijn ingekocht via het Fair Climate Fund (zie Wij verzorgen oplossingen op het gebied van (duurzame) energie, energiebesparing, (decentrale) energiecentrales, milieuoplossingen, groene schepen en mobiliteitsverbetering. Energie-efficiency is voor ons prioriteit nummer 1. Daar is namelijk nog een flinke slag te slaan. Als wij een stadion vergroenen kunnen wij het energieverbruik bijvoorbeeld met 30% laten dalen. Dat is winst voor de klant én het milieu. Ook decentrale duurzame opwekking, in combinatie met smart grids, is een groene groeimarkt. GREENtech 12 Europese stadions worden groener 26 Smart energy cities: Een world wide web van energie 32 Britse waterbedrijven: Van grootverbruikers tot energieproducenten 34 De luchthaven van de toekomst: Duurzaamheid ís rocket science 38 Je eigen cloud: Het Nieuwe werken is een evolutie, geen revolutie 42 Groene schepen: Er is nog heel wat (milieu)winst te behalen pagina 18). Leest u liever de digitale versie? Wij bouwen bijvoorbeeld energiecentrales waarbij afval Bezoek dan onze website. wordt omgezet in energie. Onze klanten wekken vaak zo veel energie op dat zij niet alleen zelfvoorzienend zijn, maar zelfs energie aan het openbare net kunnen bijleveren. Dat we met onze technologische knowhow een voortrekkersrol vervullen, zie je ook terug in onze eigen bedrijfsvoering. Het afgelopen jaar hebben we onze eigen carbon footprint verder beperkt ten opzichte van onze groei en GREENvision 18 FairClimateFund: De tijd van verspilling is voorgoed voorbij 28 Energieprobleem? Er is geen energieprobleem! 22 Groen, groener, groenst hebben we met een eigen Code of Sustainable Supply grote stappen gezet in ketenverantwoordelijkheid. Daarnaast namen we talloze groene initiatieven. MVO is een vanzelfsprekend onderwerp op onze agenda. GREENprojects 9 Ghost G180H: Het eerste volledig hybride superjacht 10 Duurzame voorbeeldprojecten Colofon Technische dienstverlener Imtech (circa medewerkers, opbrengsten ruim 5,1 miljard euro, met 500 vestigingen in Europa en 100 vestigingen buiten Europa) neemt verantwoordelijkheid voor de gevolgen van haar activiteiten en beslissingen op de mens, het milieu en de maatschappij, en legt daarover verantwoording af. Imtech ontwikkelt zich snel tot een proactieve onderneming met een breed palet aan MVO-activiteiten. Niet alleen door betrokkenheid bij het realiseren van een verantwoorde, duurzame en leefbare samenleving. Ook door het verduurzamen van de eigen bedrijfsvoering en door talloze initiatieven te ontplooien op het gebied van duurzaamheid en corporate citizenship. Coverfotografie Imtech-medewerkers gaan in het kader van corporate citizenship de zonne-energie-industrie in Peru een boost geven. Eindredactie Trudy van Dijk, Anke van Houten, Pieter Koenders Redactionele productie De Nieuwe Lijn, Rotterdam Corrector Jan van de Staaij Vormgeving en lithografie Antonisse Vormgeving Fotografie Peter Arno Broer, Theo Berends, Getty Images, Maarten Laupman, Stephan van Leiden, Michelle Muus, Rens van Mierlo / Zero40 Studios (portretfoto Thomas Rau en interieurfoto s RAU Office), John Peters, Kusters Fotografie (pand WNF) en Paqui Garcia-Arias / Nikolaus Schölzel Drukkerij Grafisch Goed Oplage: Van dit magazine is ook een Engelse versie beschikbaar Redactieadres Imtech N.V. Group Communications t.a.v. drs. P.J.A. Koenders Postbus 399, 2800 AJ Gouda telefoon pieter.koenders@imtech.eu EU Ecolabel: FR/11/003 Dit magazine is CO 2 -neutraal geproduceerd. Dit magazine is op 100% gerecycled papier gedrukt en de CO 2 -uitstoot die toch nog bij de productie van dit magazine vrijkwam is gecompenseerd door de aankoop van carbon credits. Deze zijn afkomstig van de eigen MVO-partner NOVA uit Zuid-Afrika en worden geleverd door het FairClimateFund. Dr. ir. René van der Bruggen CEO Imtech N.V. 15 HafenCity Hamburg 21 Groene zorg (warmtekrachtcentrale) 31 Verkeersmanagement Kopenhagen 37 Katowice: duurzaam shoppen en reizen 46 Autowereld wordt groen 48 Afval = energie Bijlage: MVO rapportage zoals opgenomen in het Imtech Jaarverslag Ontbreekt de bijlage? Bezoek dan mvo magazine 2 mvo magazine 3

3 GREENus MVO -beleid : Serieuzer, volwassen en ambitieuzer Als ik naar mijn tienerzoons kijk, zie ik dat ze het belangrijk vinden dat bedrijven fatsoenlijk omgaan met onze planeet, zegt Mark Salomons, voorzitter van Imtech s CSR Council. Ik sluit me daar van harte bij aan. Ook Imtech moet z n steentje bijdragen aan een duurzame samenleving en dat wordt een steeds serieuzere en meer meetbare inspanning. Dit jaar hebben we voor het eerst concrete, taakstellende doelen voor Imtech vastgesteld. Die zijn ambitieus, maar haalbaar. at ons MVO-beleid serieuzer wordt, merk je aan alles, zegt Mark Salomons, voorzitter van Imtech s eigen CSR Council. Terecht vormt MVO één van de acht belangrijke onderwerpen waarvoor afgelopen jaar een nieuw governance-model werd geïntroduceerd. Dit model is gericht op strategische controle met handhaving van het succesvolle decentrale businessmodel. Deze formule werkt prima, want het garandeert het delen van best practices en commitment uit de organisatie. De CSR Council heeft een integraal CSR-visiedocument opgesteld dat is goedgekeurd door de Directieraad van Imtech. CO 2 -targets In de CSR Council zitten vertegenwoordigers uit alle divisies van Imtech. Salomons: Sinds vorig jaar zijn grote stappen gezet naar meer aantoonbare en meetbare verbeteringen op milieugebied. Als voorbeeld noem ik de vermindering van onze CO 2 -uitstoot. In 2010 hebben we een nulmeting uitgevoerd van onze CO 2 -uitstoot. Daaruit bleek dat ons wagenpark voor ongeveer 80% de veroorzaker is van onze totale uitstoot. Daar gaan we dus op sturen. In 2015 moet onze totale uitstoot per kilometer met 15% verminderd zijn ten opzichte van het basisjaar, Dat gaan we bereiken door zuinigere en milieuvriendelijkere auto s en door voorlichting te geven over zuinig rijden. De CSR Council geeft het raamwerk en het is aan de divisies om de doelen te bereiken. Papier Het tweede onderwerp waar de CSR Council invulling aan heeft gegeven is het afvalbeleid. Grootste bestanddeel daarin is het papiergebruik, weet Salomons. Ook dat getal moet naar beneden. We drukken het papiergebruik per gram uit in een percentage van de opbrengsten; in 2010 was dat 15% en dat moet terug naar 11% in Dat kan bijvoorbeeld door printerinstellingen te veranderen en bewuster om te gaan met printerpapier. Het restafval moet voor 95% worden gerecycled. Dit jaar starten we een campagne om medewerkers bewuster om te leren gaan met het overige afval, ook tijdens bijvoorbeeld montagewerkzaamheden. Leveranciers Het derde onderwerp is ketenverantwoordelijkheid; daar hebben we belangrijke vooruitgang geboekt door een Code of Sustainable Supply te introduceren voor onze leveranciers (zie pagina 44). Verschillende grote leveranciers hebben die ook al getekend. Daarnaast zijn CSR-doelstellingen geformuleerd die te maken hebben met HR, klanttevredenheid en meer duurzame projecten voor onze klanten. De HR Council heeft bijvoorbeeld de doelstelling aangereikt het toch al lage ziekteverzuim van 4% verder te verminderen. Extra inspannen Salomons is ervan overtuigd dat Imtech op de goede weg is en ziet dat bevestigd in een bovengemiddelde plaats op de Transparantiebenchmark. Imtech stond in 2011 met een score van 109 op de zevende positie in de technologiesector. Binnen de technologiesector behoort Imtech tot de kopgroep. We moeten steeds meer doen om dezelfde plaats te behouden, dus we zullen ons extra moeten inspannen om verder te stijgen. Dat doen we natuurlijk graag. We gaan ervan uit dat we met onze taakstellende doelen op de goede weg zijn! Mark Salomons: Ik vind dat we volop moeten inzetten op innovatieve technologie om ons energieverbruik terug te dringen. Daarnaast moeten we decentraal duurzame energie gaan opwekken. Energie moet dáár gemaakt worden waar het nodig is. Als ik minister van Milieu was, zou ik dat mede voor elkaar zien te krijgen door de teruglevering van overschotten aan het net tegen vaste prijzen, te stimuleren. Dit geeft een enorme boost, net zoals in Duitsland gebeurt. mvo magazine 4 mvo magazine 5

4 GREENus ssdc Peru: De zon als warmtebron Het kan er vreselijk koud zijn, maar er is ook extreem veel zonnekracht. Sterker nog, er is geen plek ter wereld waar meer potentiële zonne-energie aanwezig is dan in Peru. Imtech combineert deze natuurkracht binnen het SSDC-project 2012 met technologische kennis. Wij zetten zonnetechnologie in voor verwarming van woningen en warmwatervoorzieningen in de regio rond Arequipa, vertelt Javier Llanos, directeur van de divisie Imtech Spain. We werken samen met lokale zonne-energiebedrijven. Zo hebben de lokale mensen straks alle nodige kennis in huis om het project zélf te vervolgen. We nemen MVO serieus, en dan moét je gewoon je avier Llanos, directeur van Imtech Spain, is trots op de mooie dingen die zijn mensen gaan doen in Peru. Het project is onderdeel van Imtech s van Imtech. Als Spanjaarden droegen wij de projecten rond biodiesel en waterzuivering in Zuid-Afrika een warm hart toe. Maar we hadden grote steentje bijdragen programma Shared Success in Developing Countries (SSDC). Binnen dat aarzeling om hier echt mee te doen, vanwege potentiële taalproblemen. Voor programma onderneemt Imtech maatschappelijke activiteiten in ontwikkelings- ons kleefden daar te grote risico s aan. Daarom hebben we gevraagd of we landen, waaraan de technologische expertise van Imtechers vanzelfsprekend een Spaanstalig SSDC-project konden uitvoeren. gekoppeld is. Llanos legt uit: Onze kennis van technologie zetten we in door onder meer prototypen van zonne-energiesystemen te ontwerpen, aan te leggen en te testen op prestaties en efficiëntie. We gaan daarbij samenwerken Motivatie Over de motivatie om zulke projecten te doen zegt Llanos: Ik vind dat we als met lokale zonne-energiebedrijven: het gaat immers om kennisdeling. Een tweede project is het aanleggen van speciale zonnesystemen voor scholen en een gezondheidspost. Dat is nodig, omdat de scholen s ochtends veel te Imtech het goede voorbeeld moeten geven. Imtech is een succesvol bedrijf, en wat is er mooier dan je succes te delen? Bovendien nemen we MVO serieus, en dan móet je gewoon je steentje bijdragen. Voor Spanje ligt een project in We gaan samen systemen en oplossingen ontwikkelen die kleinschalig inzetbaar zijn. We werken samen met lokale ondernemers, maar ook met de Veel animo Om de benodigde specialisten te werven heeft Imtech Spain zes maanden koud zijn en de zorg moeilijker kan worden geleverd als het water bevroren is. een ontwikkelingsland in Latijns-Amerika voor de hand. De keuze had ook op universiteit van San Pablo (UCSP) in Arequipa in Peru. Zo geven we een boost geleden een oproep gedaan onder de medewerkers. Llanos: Het aantal We richten ons daarnaast op kennisoverdracht aan lokale ondernemers om Chili of Bolivia kunnen vallen, maar het is dus Peru geworden. Bij dit project aan de hele markt. We gaan in juni met een groep van acht specialisten naar reacties was hartverwarmend. Tientallen mensen meldden zich aan, terwijl we een impuls te geven aan technologische innovaties bij de productie komen verschillende bijzonderheden samen, die het een echte uitdaging Peru. Eigenlijk hadden we dat in april willen doen, maar dan is het regen- er maar acht nodig hebben. Het was nog een klus om de juiste selectie te van zonne-energie. maken! seizoen. In Peru kun je dan niet goed werken, zeker niet in de regio rond maken en mensen zo min mogelijk teleur te stellen, lacht hij. De deelnemers Taal Llanos is blij dat Imtech Spain na eerdere succesvolle internationale SSDC- Kennis overdragen We gaan samenwerken met lokale zonne-energiebedrijven. We hebben er Arequipa die op de grote hoogte van vier kilometer ligt. We willen het project in augustus afronden. Op dat moment moeten de lokale mensen alle nodige kennis in huis hebben om het zelf te vervolgen. zijn afkomstig uit allerlei business units in Spanje. Monteurs, maar ook engineers, elektriciens en mensen die kunnen overleggen met de lokale energiebedrijven. Want we zullen natuurlijk ook een lokaal netwerk moeten projecten aan de beurt is om zijn steentje bij te dragen aan het MVO-beleid daarom bewust voor gekozen om onze kennis breed beschikbaar te stellen. opbouwen om alle formele procedures goed te doorlopen. mvo magazine 6 mvo magazine 7

5 Trots Op de vraag of er ook commerciële kansen liggen in Peru antwoordt Llanos: Natuurlijk kijken we ook met een schuin oog naar de Latijns-Amerikaanse markt. Maar dat is niet het hoofddoel. Imtech wint er niets bij, behalve dan dat we trots mogen zijn op de bijdrage die we kunnen leveren aan het verbeteren van de lokale leefomstandigheden in een ontwikkelingsland. Ik vind het mooi om te zien dat Imtechers zo enthousiast kunnen raken om naast hun gewone werk iets voor de wereld te doen. Ook zetten we zo MVO in Spanje beter op de kaart. GREENproject Publiciteit In de jaren dat Imtech ervaring heeft opgedaan met SSDC is gebleken dat er onder medewerkers grote belangstelling is voor de verrichtingen van het SSDC-team. Ook de projecten in Peru zullen gepaard gaan met de nodige publiciteit. Social media zullen hierin een belangrijke rol spelen, net als de online community Pifworld. Pifworld: de wereld veranderen op jouw manier Imtech werkt samen met Pifworld op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Pifworld is een digitale wereld waarin je je eigen rol kunt kiezen om een echte bijdrage te leveren aan ontwikkelingssamenwerking. Pifworld noemt zichzelf a tool to change the world your way. Het idee is dat iedereen wel iets bij te dragen heeft aan een betere wereld. Met Pifworld kun je dat op de manier doen die het beste bij je past. Bovendien kun je wat je doet, virtueel delen met je vrienden. Op Pifworld vind je allerlei projecten en goede doelen waar je aan bij kunt dragen. Zo heeft Imtech drie problemen omarmd, te weten: de productie van groene energie, in een soort kleiputten, geld inzamelen voor een auto voor lokale ondernemer Oscar, zodat hij mensen kan bereiken bij verschillende waterprojecten, en de vergroening van een SOS Kinderdorp. Er zijn allerlei rollen beschikbaar die je naar eigen wens kunt kiezen. Je kunt geld geven, je als vrijwilliger ter plekke nuttig maken, bloggen over onderwerpen die de wereld verbeteren. Maar je kunt natuurlijk ook fundraiser worden, of zelfs als team captain een team van fundraisers opzetten. Keuze genoeg! Bezoek voor meer informatie: Javier Llanos: Als ik het mocht zeggen, zou ik beginnen met educatie over het milieu. Beginnend in het onderwijs, maar ook met publiekscampagnes. Mensen zijn veel te weinig bezig met het milieu. In Spanje is het waterverbruik een groot probleem. Zeker dit jaar is het veel te droog en wordt de situatie zorgelijk. Iedereen móet weten hoe belangrijk het is dat we zuiniger zijn met energie en water! Eerste volledig hybride superjacht De Ghost G180H is een ecologisch hoogstandje. Het luxe jacht dat gemaakt is van duurzame materialen verbruikt 30% minder energie dan vergelijkbare luxe jachten. Bij volledige bezetting zijn bij een stationair bedrijf zelfs besparingen tot 50% mogelijk. Naast een zuinig voortstuwingssysteem zit het jacht vol slimme snufjes om energie te besparen. De ramen zijn bijvoorbeeld bedekt met een keramische film die tot 80% zonnewarmte blokkeert. Het duurzame jacht werd ontwikkeld door Ghost Yachts, de Italiaanse ontwerpstudio Gloss Design en Imtech (Imtech Marine). Imtech is verantwoordelijk voor het ontwerp en de integratie van nagenoeg de volledige technologie. Het Spaanse SSDC-team bestaat uit adviseurs en technici die nauw zullen samenwerken met de plaatselijke partijen. mvo magazine 8 mvo magazine 9

6 GREENprojects Greentech is core business voor Imtech. Op gebieden als energiebesparing, energieopwekking, verkeersoplossingen, groene schepen en duurzame ICT maken we keer op keer enorme groene slagen voor onze klanten. Dat is goed voor het milieu, voor de maatschappij en voor s Wereld eerste hybride zeeveerboten Groen en geluidloos de haven in- en uitvaren en op volle zee in de meest-zuinig-stand verder. Imtech voorziet de twee nieuwe veerboten van het Schotse bedrijf Caledonian Maritime Assets Limited (CMAL) van een uniek energiemanagementsysteem dat dit mogelijk maakt. De groene Imtech-technologie zorgt voor een brandstofbesparing en een afname van de CO 2 -uitstoot van minstens 20%. De veerboten, die straks de eerste hybride zeeveerboten ter wereld zijn, kunnen 150 passagiers en 23 auto s of twee vrachtwagens vervoeren en zullen korte routes gaan varen in het gebied rond het Schotse Clyde en Hebrides. Schoolvoorbeelden van energie-efficiëntie Britse onderwijsinstellingen stellen steeds hogere eisen aan energie-efficiëntie, energiebesparing, CO 2 -uitstoot en veiligheid. Slimme en groene Imtech-technologie helpt hen aan die eisen te voldoen. Een mooi voorbeeld hiervan is het East Park Design Centre van de Loughborough University. Dit centrum met een collegezaal, ruimtes voor seminars, workshops, laboratoria en kantoren wordt niet alleen een architectonisch hoogstandje. Het centrum wordt ook een energie-efficiënt gebouw met onder meer een hightech energy monitoring system. Imtech verzorgt daarnaast energie-efficiënte (klimaat)oplossingen voor universiteiten, hogescholen en privé-instellingen in onder meer Nottingham, Cambridge, Basildon, Wisbech, Peterborough en Birmingham. de portemonnee. Driedubbel winst dus. Verduurzaming Nederlandse overheid De Nederlandse overheid neemt het voortouw als het gaat om de verduurzaming van de vastgoedsector en vraagt Imtech hierbij steeds vaker als partner. Zo verzorgde Imtech onlangs alle greentech oplossingen in het nieuwe stadhuis van de gemeente Zaanstad van innovatieve warmte-/koudeopslag tot sprinklers en de meet- en regeltechniek. Recent werd Imtech onder meer betrokken bij de duurzame technologische renovatie en uitbreiding van het provinciekantoor in Haarlem en het nieuwe stadhuis van de gemeente Weert. Daarnaast verzorgt Imtech voor de Rijksgebouwendienst de komende vier jaar het groene technische beheer en onderhoud van ruim m² kantoorhuisvesting. Hoog en zuinig Torre de Cristal is niet alleen een van de grootste kantoorgebouwen in Madrid. Het is met een lengte van 250 meter en 52 etages ook nog eens de hoogste toren van Spanje. Imtech verzorgt binnen een meerjarig contract het multidisciplinair onderhoud voor de kantoorruimten en de zes verdiepingen tellende parkeergarage. Energie-efficiency heeft daarbij hoge prioriteit. Dit leidde in 2011 tot een reductie van de CO 2 -uitstoot van maar liefst ruim ton. Unieke energieoplossingen voor Stockholm Waterfront In het centrum van Stockholm verrijst Stockholm Waterfront. Een modern complex voor (internationale) congressen en evenementen, maar ook een hotel met 418 kamers en een eersteklas kantorencomplex met panoramisch uitzicht over het water en de stad. In het pand zijn verschillende unieke energieoplossingen verwerkt. De dubbele beglazing van de gevel fungeert bijvoorbeeld niet alleen als geluidsbarrière, maar ook als grote zonnecollector die zorgt voor verwarming. Koeling vindt plaats dankzij een enorme voorraad ijs (250 ton) in combinatie met koud water uit het Klara Sjö (Lake Klara). Imtech (NVS) implementeert de klimaattechnologie, water- en sanitaire voorzieningen in het congrescentrum. Deutsche Post in één klap groen Imtech voert de komende 15 jaar het energiebeheer uit van 800 kantoren van Deutsche Post. Het is met 400 miljoen euro niet alleen de grootste order uit de geschiedenis van Imtech, maar ook de grootste opdracht ooit op gebied van energie-efficiëntie in Duitsland. Op basis van een energy contracting-model krijgt Imtech de complete verantwoordelijkheid voor de levering, het onderhoud en het beheer van alle energievoorzieningen. Dat legt de grootste postbezorger van Duitsland bepaald geen windeieren. De jaarlijkse besparing op de energierekening kan oplopen tot wel 25% en de beperking van de uitstoot van schadelijke emissies zoals CO 2 is ongeveer ton per jaar. FC Groningen voorziet huishoudens van energie De Euroborg, de thuishaven van voetbalclub FC Groningen, wordt een belangrijke link in een nieuw groen energienetwerk in de Noord- Nederlandse stad Groningen. Samen met nabijgelegen woningen, het bedrijventerrein Europapark en een windpark zal het stadion in 2020 aan huishoudens groene energie leveren. Dat is genoeg om de hele stad Groningen van Feed Design Lab Veilig, gezond, divers, op maat samengesteld én betaalbaar. De kwaliteitseisen aan diervoeding zijn hoog. Om hieraan te voldoen zijn onlangs de eerste stappen gezet om een Feed Design Lab op te richten in het Nederlandse tuinbouw-kennisgebied Greenport Venlo. Het Feed Design Lab is een community of practise met een innovatieprogramma, een living lab (een proeffabriek) en trainingscentrum. Een unieke omgeving waar innovatie centraal staat. Zo kunnen er in de praktijk nieuwe diervoedingen ontwikkeld worden. Maar ook slimme innovaties om bijvoorbeeld organische reststromen te verwerken tot hoogwaardig eiwit. Ook Imtech is partner. Bezoek voor meer informatie: stroom te voorzien. De initiatiefnemer van het project is de Energy Valley Top Club (EVTC). Een groene denktank voor de energiesector die het noorden van Nederland als hét voorbeeld van energiebesparing op de kaart wil zetten. Imtech is, naast onder meer BAM, Gasunie, GasTerra, Groningen Seaports, Essent, FC Groningen en Energy Valley, groenpartner binnen de EVTC. Schoner, slimmer en veiliger op de weg met Imflow Eind 2011 lanceerde Imtech Imflow, het eerste commercieel verkrijgbare platform voor coöperatieve intelligente transportsystemen (ITS). Het biedt gemeentes, wegbeheerders, hulpdiensten en logistieke ondernemers de mogelijkheid om de veiligheid te vergroten, uitstoot te verminderen, het brandstofverbruik terug te dringen en betrouwbaardere reistijden in stedelijk gebied te realiseren. Bijvoorbeeld door prioriteit bij kruisingen te organiseren. Maar ook door adviezen te geven over het naderen en passeren van kruisingen. Zo wordt het wegverkeer schoner, slimmer en veiliger. Imflow ontving een internationale prijs voor de beste en meest innovatieve verkeersoplossing. mvo magazine 10 mvo magazine 11

7 GREENtech De jeugdige voetballiefhebber Rolf Merz kon nog niet vermoeden dat hij tientallen jaren later door heel Europa mee zou werken aan de verduurzaming van grote voetbalstadions. Inmiddels is het een feit. De toekomst voor efficiëntere stadions ziet er zonnig uit, Europese stadions steeds groener zegt Merz, die directeur is van het Imtech Competence Centre sports facilities and arenas. En dat is zowel voor de planeet als voor stadionbezoekers heel goed nieuws. Stadions die door Imtech zijn vergroend: erduurzaming van stadions past perfect in Imtech s beleid om gebouwen in het algemeen te vergroenen. Stadions vervullen daarbij een bakenfunctie, volgens Rolf Merz. Ten eerste omdat het per definitie grote gebouwen zijn waar veel bezuinigingsrendement op te behalen is. Ten tweede omdat veel mensen wel iets met voetbal hebben. Het zijn dus heel aansprekende voorbeelden van Imtech s kunnen. Ik maak het maar al te vaak mee dat de ogen van opdrachtgevers gaan glimmen zodra het over voetbal gaat. Groene garantie Maar heeft de wens om zo n stadion te verduurzamen nou een financiële of een MVO-achtergrond? Merz: Als wij stadions energiezuiniger maken gaan milieuwinst en geldbesparingen hand in hand. Eén kiloton CO 2 -reductie levert een kostenbesparing van euro op. In Duitsland speelt er nog een extra aspect mee en dat is het afschaffen van kernenergie. In 2022 worden alle kerncentrales gesloten, en die zorgen nu nog voor ruwweg een derde van de Duitse energiebehoefte. Dat betekent dat we idealiter die behoefte gaan we vaak de garantie dat er 30% energie zal worden bespaard en daarbovenop een bepaald aantal kiloton CO 2 -uitstoot. Daarnaast garanderen we een terugverdientijd van maximaal vier jaar. Het is een verhaal dat graag gehoord wordt, en terecht. Inmiddels hebben we al veel Europese stadions groener gemaakt (zie kader) en besprekingen hierover in Rusland zijn vergevorderd. Onze stadionexpertise is een krachtig instrument om aan klanten uit te leggen wat Imtech doet. Het hele pakket Wat maakt nu dat juist Imtech hier zo goed in is? Dat komt doordat hierin veel expertises samenkomen, vindt Merz. We hebben eigen onderzoekscentra in de Duitse steden München en Hamburg waar we alle benodigde voorstudies doen en simulatiemodellen maken. Ook hebben we diepgaande kennis over alle systemen die we kunnen koppelen en waar we energie kunnen besparen. Dat gaat van elektriciteit tot klimaat en ICT. Andere bedrijven kunnen een opdrachtgever alleen helpen op onderdelen, Imtech verzorgt het en CO 2 én de terugverdientijd. Ik heb het letterlijk meegemaakt dat een opdrachtgever na het horen van die belofte binnen vijf minuten groen licht gaf om een project uit te voeren. Maatwerk Op de vraag of het energie-efficiënte stadion voor Imtech een formule wordt die je vaker kunt toepassen, antwoordt Merz: De winst in het energie besparen in stadions behaal je altijd op verschillende manieren. Om je een indruk te geven: bij ons meest recente voorbeeld, de Allianz Arena in München (het stadion van Bayern München), heb je het over tientallen verschillende maatregelen. Natuurlijk kun je die vaak herhalen bij andere stadions, maar tegelijkertijd is ieder stadion uniek. Ik schat in dat ongeveer de helft van de te nemen maatregelen standaard is; de rest is maatwerk. Dat heeft onder andere te maken met de vorm van het gebouw, de hoeveelheid en soorten evenementen, en de aard van de aanwezige voorzieningen. Het stadion waar we hier zijn bijvoorbeeld (de Esprit Arena in Düsseldorf, zie foto) heeft, zoals Imtech Arena (HSV Hamburg) Allianz Arena (Bayern München en TSV 1860) Mercedes Benz Arena (Stuttgart) Arena Auf Schalke (Schalke 04, Gelsenkirchen) SAP Arena (Mannheim) ISS Dome (Düsseldorf) Olympisch Stadion 2012 (Londen) Euroborg Arena (FC Groningen) besparen. Imtech kan dat. Als wij een stadion onder handen nemen, geven hele pakket. Bovendien garanderen we de genoemde besparingen in energie meer arena s, een nogal steil naar boven toelopende tribune, maar ook een mvo magazine 12 mvo magazine 13

8 dak dat gesloten kan worden. Nu wil je dat het op de zitplaatsen rond de 20 graden Celsius wordt en op het veld tussen de 10 en 15 graden Celsius. Onze energie-efficiënte oplossing zorgt voor de gewenste temperatuur op elke plek, zonder onnodig andere plekken te verwarmen. Verder zijn er tientallen andere maatregelen denkbaar; je kunt bijvoorbeeld regenwater verzamelen om het veld te besproeien. We kijken tot op detailniveau naar de besparingen die mogelijk zijn. Daarbij praten we met iedereen: van de technici tot de cateraars. We kijken altijd naar alle processen die er op en rond het stadion zijn. Zo maken we stadions steeds slimmer. GREENproject Als wij een stadion onder handen nemen, geven we de garantie dat er 30% energie zal worden bespaard Toekomst Merz ziet een zonnige toekomst voor deze tak van sport. Niet alleen tonen individuele voetbalclubs interesse, we zij ook in gesprek met de Deutsche Fußbal Liga om vergroening onderdeel te maken van de licentieprocedure. In de nabije toekomst betekent dit 18 groene stadions in de Fußbal Liga. Op langere termijn willen we ons ook gaan richten op grote multifunctionele vrijetijdscomplexen voor onder meer sportwedstrijden, concerten en evenementen. De vergroening komt er kort gezegd op neer dat we via een milieuprogramma maatregelen nemen om energie, water en afval te besparen en door slimmer transport de CO 2 -uitstoot verder verlagen. Laatst hebben we een onderzoek uitgevoerd voor onze eigen Imtech Arena van HSV Hamburg. Daaruit bleek dat al veel bezoekers met het openbaar vervoer komen. Ons doel is om dat binnen vijf jaar naar 70% te krijgen. Dat betekent dat we het stadion beter aan laten sluiten op het openbaar vervoer, wandel- en fietspaden verbeteren en fietsenstallingen uitbreiden. Allianz Arena van FC Bayern München. Energiepronkstuk Hamburgse HafenCity Mooie pluim Kort en goed: stadions zijn fantastische referentieobjecten. Nog in januari kregen we, bij de ondertekening van het contract voor de Allianz Arena, een mooie pluim van de club. Tijdens de persconferentie zei FC Bayern Münchenvoorzitter Karl Heinz Rummenigge: Bayern München heeft de verantwoordelijkheid op zich genomen om de Allianz Arena het meest energie-efficiënte stadion ter wereld te maken en Imtech is onze exclusieve partner die dit mogelijk maakt. We willen het business-to-business-potentieel van Bayern München te gelde maken via hoofdsponsoren zoals Audi en Adidas. Merz voelt zich overduidelijk als een vis in het water in zijn functie. Ik voel me bevoorrecht dat mijn dagelijkse werk eruit bestaat om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van het milieu. Een nadeel? Omdat ik in zo veel stadions onze technologie aan de man breng, kan ik geen fanatiek supporter van één bepaalde club meer zijn, besluit hij lachend. Rolf Merz: Als ik minister van Milieu was zou ik zorgen voor een versnelde uitvoering van onze Duitse wet gericht op 30% energiebesparing in 2020 en integrale energiebesparing verplicht stellen. Alles wat je om je heen ziet verbruikt energie; de kunst is om al die verschillende verbruikers wat minder te laten verbruiken. Dat zet vooralsnog veel meer zoden aan de dijk dan grootscheepse investeringen in alternatieve energie. Het nieuwe hoofdkwartier van mediaconcern en uitgeverij Der Spiegel, waar zo n mensen werken, is dé blikvanger van de HafenCity (de oude houthaven) in de Duitse stad Hamburg. Het kantorencomplex is aan drie kanten omringd door water, waardoor de glazen gevels boven het water lijken te zweven. Even bijzonder als het uiterlijk is de groene technologie die in het gebouw verwerkt is. De dubbele gevel zorgt bijvoorbeeld voor natuurlijke airconditioning en de restwarmte en -koude wordt in het complex zelf opgeslagen en hergebruikt. Het gebouw verbruikt per vierkante meter slechts 100 KWh, vier keer minder dan bij een doorsnee gebouw. Imtech verzorgde het duurzame, energiezuinige technisch totaalconcept, inclusief engineering en implementatie. mvo magazine 14 mvo magazine 15

9 GREENus Waste management: Je kunt zeggen Het gaat niet om hoeveel afval je produceert, maar om hoeveel je reduceert dat alles wat we weggooien afval is. Je kunt ook zeggen dat afval alles is wat we niet langer gebruiken of nodig hebben. Maar wie, net als Imtech, op een verantwoorde en duurzame manier met afval wil omgaan hanteert de volgende definitie: Afval is alles wat we niet langer willen, stelt Business Improvement Manager Mike Moss. et lijkt een nuance, maar daarachter schuilt juist een groot verschil van inzicht. Het onderscheidt bedrijven en personen die achteloos met afval omgaan van bedrijven en personen die weloverwogen met afval omgaan. Imtech gaat steeds bewuster om met haar eigen afvalstromen, zowel binnen de eigen 600 kantoren als op de duizenden projectlocaties. Waste Management Task Force Een bewijs daarvan is de oprichting van de Waste Management Task Force, vertelt Mike Moss in zijn kantoor ten zuidoosten van Londen. Moss is lid van de Task Force. Imtech heeft ambitieuze doelen om haar afvalstromen te beperken en stelde daarom in de zomer van 2011 de Task Force aan. Onze strategie kent twee sporen: allereerst het reduceren van afval en als tweede het opschuiven van afval op de hiërarchische ladder. De hiërarchische ladder is opgesteld volgens Europese richtlijnen en geeft aan in welke categorie afval valt. Hoe hoger op de ladder, hoe minder impact de manier van afvalverwerking op het milieu heeft, legt Moss uit. Boven aan de ladder Boven aan de ladder staat het hergebruik van materialen, gevolgd door: het recyclen van materialen, verbranding met opwekking van energie, verbranding zonder opwekking van energie, afvalbehandeling via vergisting (met energiewinning) en storten zonder terugwinning. Moss: De Task Force ziet het als haar doel om Imtech te faciliteren elk soort afval te kennen en het ieder jaar een trede hoger op de ladder te krijgen. Maar eenvoudig is dat niet, weet Moss. De hoofdaannemer van projecten heeft in de regel het waste-removalcontract in handen. Waar wij als onderaannemer optreden kunnen we dus maar beperkt invloed uitoefenen op hoe het afval verwerkt wordt. Actie ondernemen Dat weerhoudt Imtech er niet van om waar het kan actie te ondernemen, vertelt Moss. Dit jaar zijn we begonnen met het verzamelen van afvaldata op projectlocaties waar we zelf het afval verwerken. We brengen in kaart welk afval (metalen en soorten kunststof bijvoorbeeld) geproduceerd wordt en in welke mate. Vervolgens voegen we daar alle informatie die al beschikbaar is over afvalstromen op onze projectlocaties aan toe. Op basis van deze data kan Imtech haar beleid voor afvalverwerking uitbreiden. Je moet eerst het afval dat je produceert kennen, voordat je het kunt verminderen en kunt weten hoe je ermee moet omgaan, motiveert Moss. Striktere voorwaarden Imtech start dit jaar ook een training voor projectmanagers, inkopers en bouwplaatspersoneel die in het teken staat van afvalmanagement. Moss: Daar wordt geleerd om vast te stellen hoeveel en welk afval Imtech op een projectlocatie produceert en hoe dit afval verminderd kan worden. Het is een van de manieren om steeds gedetailleerder naar afval te kijken. Wat Moss betreft zit er nog veel verbeterpotentieel in het thema afvalbeperking. Niet alleen bij Imtech, maar ook bij onze stakeholders. Denk aan strengere eisen van klanten en contracten met leveranciers waarin we meer focussen op afvalbeperking. Uiteindelijk gaat het niet om hoeveel afval je produceert, maar om hoeveel je reduceert. Mike Moss : Het draait allemaal om gedrag en motivatie. Bij het bepalen van een wereldwijde strategie zou ik ervoor zorgen dat de prijs van brandstoffen zou afhangen van de milieueffecten in plaats van de marktprijzen (door middel van een transparante, vooraf bepaalde prijsindex over twintig jaar) en dat er daadwerkelijk moeite wordt gedaan om het verbruik te verminderen. Want zodra de klimaatsveranderingen echt merkbaar beginnen te worden, wie zal er dan opdraaien voor de kosten van de miljoenen mensen die ontheemd worden door overstromingen, droogte en het stijgende zeewaterpeil, of voor het herstellen van de schade die hierdoor of door gerelateerde gebeurtenissen zoals orkanen is ontstaan? De economische kosten zullen enorm zijn, om maar niet te spreken van de emotionele kosten en internationale wrijvingen. mvo magazine 16 mvo magazine 17

10 GREENvision fairclimatefund: De tijd van verspilling is voorgoed voorbij De mensheid krijgt steeds vaker te maken met langdurige droogtes, extreme regenval en krachtige aar staat het FairClimateFund voor? Een eerlijk klimaat voor iedereen. Of anders gezegd: een betere orkanen. Dat er een relatie is tussen de toename van verdeling van de klimaatlasten. De (rijke) industrielanden stoten de meeste CO 2 uit, maar het zijn de ontwikkelingslanden die het zwaarst gebukt gaan onder de gevolgen van die uitstoot. Zij hebben immers niet de middelen geld en technologie om zich goed te beschermen tegen overstromingen, droogtes en mislukte oogsten. Hoe werken jullie aan een betere verdeling van die klimaatlasten? Door in ontwikkelingslanden klimaatvriendelijke projecten met arme gezinnen op te zetten waarmee we de uitstoot van CO 2 terugdringen. Dat levert ons CO 2 -rechten op waarmee particulieren, bedrijven en organisaties klimaatneutraal kunnen worden. Is het kostbaar om klimaatneutraal te opereren? Als je ziet wat het oplevert niet. Gemiddeld wordt per fte op kantoor jaarlijks zo n kilo CO 2 uitgestoten. Om die uitstoot te compenseren rekenen extreem weer en de toename van CO 2 in de atmosfeer is iets waar de meeste wetenschappers het over eens zijn. Het FairClimateFund (FCF) compenseert CO 2 -uitstoot van bedrijven, organisaties en particulieren door klimaatvriendelijke projecten in ontwikkelingslanden uit te rollen. Sales Coördinator Maarten Derksen van het FairClimateFund vertelt over het hoe en waarom. wij ongeveer 50 euro. Voor een kantoor met zo n 100 fulltime medewerkers kost het compenseren van de uitstoot dus euro per jaar. En dit wordt elk jaar minder als het kantoor vergroent en CO 2 -uitstoot terugdringt. Als FCF Toch is het imago van de CO 2 -markt nog niet geheel zuiver; soms wordt het gezien als ordinaire handel. Is dat terecht? compenseren we momenteel zo n ton CO 2 -uitstoot per jaar. Met welke projecten doen jullie dat? We zijn nu bezig met de bouw van zo n kleinschalige biogasinstallaties in India. Het mooie is dat die meer opleveren dan alleen de reductie van CO 2. Families hoeven niet meer uren per dag naar hout te sprokkelen, waardoor ze (economisch) productiever zijn. En omdat ze niet meer op hout koken, voorkom je ook gezondheidsproblemen veroorzaakt door rook. Zo is het in meerdere opzichten duurzaam. Is dit een nieuwe manier van ontwikkelingssamenwerking? Daar ben ik van overtuigd. Ontwikkelingssamenwerking is niet langer het geven van geld aan arme landen. Ontwikkelingssamenwerking zal in de toekomst steeds meer plaatsvinden op basis van zakelijke overeenkomsten. Ook wij werken samen met lokale partners, bijvoorbeeld met het Nova- Het is een nog jonge markt, waarin veel geld te verdienen is. En dergelijke markten trekken cowboys aan, dat is algemeen bekend. Het helpt ook niet dat er nu nog veel verschillende standaarden zijn. Dat komt omdat het gat tussen wat bedrijven verplicht aan CO 2 -reductie moeten doen en vrijwillig mogen doen, te groot is. Maar de markt wordt langzaam volwassen. Het FCF werkt in ieder geval met de hoogste standaard voor CO 2 -rechten, de Gold Standard. Wat is volgens jou de status van verduurzaming van de samenleving? Staan we nog aan het begin? We zijn verder, want de koplopers hebben hun eerste stappen al gezet. Het feit dat de Dow Jones bijvoorbeeld een Sustainability Index heeft, zegt heel veel. Unilever heeft bekendgemaakt dat het de CO 2 -uitstoot van hun wereldwijde productielijn met 50% wil verlagen. Moet je nagaan wat dat betekent voor hun toeleveranciers! En kijk naar wat een bedrijf als Imtech doet; zij bouwen complete business cases rondom groene technologie. We gaan We compenseren momenteel zo n ton CO 2 -uitstoot per jaar Maarten Derksen: Dan zou ik beginnen met minder en verstandiger consumeren en vervolgens de impact van producten op het milieu stapsgewijs opnemen in de kostprijs. Zo raak je producenten en consumenten in hun portemonnee en vergroot je de motivatie voor innovatie en verduurzaming. instituut in Zuid-Afrika. Samen trainen we de lokale bevolking in efficiëntere steeds efficiënter om met onze grondstoffen en fossiele brandstoffen, want kooktechnieken, waarmee minder CO 2 uitgestoten wordt. de tijd van verspilling is voorgoed voorbij. mvo magazine 18 mvo magazine 19

11 GREENus groene vloot: De schoonste kilometer is de kilometer die je niet rijdt Scheurende autobestuurders verbruiken aanzienlijk meer brandstof Een auto van de zaak is voor een aanzienlijk aantal Imtechers een essentieel hulpmiddel om hun werk goed uit te kunnen voeren en tegelijkertijd een belangrijke arbeidsvoorwaarde. Maar een auto is en blijft een vervuiler en een energieverbruiker. Erik Dons, Group Compensation & Benefits, zoekt vanuit zijn functie naar een goede middenweg: het vergroenen van de Nederlandse vloot. aten we duidelijk zijn, begint Dons. Ons is de kilometer die je niet rijdt. Ik ben een voorstander van Het Nieuwe Werken, een initiatief dat wagenpark is een energieslurper, een fijnstofproducent en verantwoordelijk voor 80% in Nederland nu voeten aan de grond begint te van onze CO 2 -uitstoot. Maar de Imtech-vloot is krijgen. We hebben hier een telepresence room de afgelopen jaren wel veel schoner geworden. In ingericht, waardoor we op onze locaties kunnen Nederland, waar de vloot zo n auto s telt, blijven en toch live kunnen vergaderen. Daarnaast komt dat vooral door de fiscale stimulans van de stellen we in Nederland ook de NS-Business Card overheid, die de bijtelling op schonere modellen ter beschikking, waarmee je met de trein kunt heeft verlaagd tot 20, 14 of zelfs 0%, vindt Dons. reizen. Verder kunnen medewerkers gebruik- Daarnaast hebben we de meest vervuilende maken van een vouwfiets die in de kofferbak past. auto s afgestoten. Van ons Nederlandse wagenpark Dergelijke alternatieven blijven we promoten. bestaat 70% nu uit auto s met een A- of B-label. Buiten Nederland komt dankzij lokale overheidsmaatregelen ook een vergroening op gang. Dons is ervan overtuigd dat de kosten van het Rijgedrag wagenpark en de CO 2 -uitstoot nog met 10% Weg met de labeling gereduceerd kunnen worden door het rijgedrag De eerste stap die Dons naar verdere vergroening van Imtechers te veranderen. Ik rijd zelf op snelwegen bijvoorbeeld nooit harder dan gemiddeld wil maken, is het afschaffen van die labeling als maatstaf. Een A-label wil alleen zeggen dat het in 100 km/h. Dat is comfortabeler, veiliger, schoner en een bepaalde klasse een schone auto is. Dus een goedkoper dan wanneer je sneller rijdt. Scheurende Hummer zou, sec gezien, ook een A-label kunnen autobestuurders verbruiken aanzienlijk meer hebben. Veel beter is het om te kijken naar grammen CO 2 brandstof en hebben vaker boetes en schades. -uitstoot. Maar nog veel beter is het om Ik zou graag internationale programma s willen zo min mogelijk te rijden. De schoonste kilometer ontwikkelen om Imtechers hiervan bewust te maken. Ter illustratie: de leasemaatschappij heeft een tool de fleet agent die jouw verbruik en uitstoot afzet tegen andere leaserijders met de dezelfde auto. Je kunt ook denken aan een mobiliteitsbudget: wie zuiniger rijdt, heeft voordeel. In een nieuwe internationale Imtech-werkgroep Sourcing Leasecars die net is opgericht gaan we nadenken hoe we volumevoordeel kunnen realiseren door direct met een fabrikant om de tafel te gaan. Daarbij gaan we ook brainstormen over hoe we de kosten en onze carbon footprint kunnen reduceren. Verder zouden we ons nog nadrukkelijker kunnen profileren met elektrische auto s. Ik besef dat het elektrisch rijden nog in de kinderschoenen staat; toch vind ik dat er bij onze vestigingen een paar aan de oplaadpaal moeten staan. Erik Dons: Dan zou ik grammen CO 2 - uitstoot als maatstaf nemen voor het classificeren van auto s in plaats van de huidige labeling. Ook zou ik programma s ontwikkelen om Imtechers bewuster te maken van de consequenties van hun rijgedrag. Daarnaast zou ik een rol willen spelen in het promoten van elektrisch rijden bij Imtech. Om te beginnen bij regionale servicewagens. mvo magazine 20 mvo magazine 21

12 De tien MVO-trends De macht van de massa Het heeft geen zin om een geheim te bewaren dat al bekend is bij veel mensen. Sociale media (zoals Facebook en Twitter), websites die zich richten op duurzaamheid en duizenden bloggers, activisten en niet-gouvernementele organisaties zorgen ervoor dat een bedrijf niet langer zelf de volledige regie in handen heeft over wat er in de openbaarheid komt. Bedrijven zullen zich steeds actiever moeten opstellen in de sociale media om de publieke perceptie van hun gedrag te kunnen bijsturen. Overheidsregulering neemt toe Zelfs in de Verenigde Staten, waar regulering eigenlijk een vies woord is, zijn belangrijke nieuwe regels opgesteld voor de openbaarmaking van maatschappelijke kwesties. Verschillende bedrijven combineren inmiddels hun MVO-rapportage met hun financiële rapportage in een Geïntegreerd Verslag. Als dit de norm wordt, kan dit ertoe leiden dat bedrijven beduidend meer en kwalitatief betere gegevens openbaar gaan maken. Groen ketenmanagement Corporate supply chains zijn omvangrijk en complex, constant in beweging en van levensbelang. Naast het inzetten van een snelgroeiend arsenaal aan supply chain management-instrumenten om kosten- en prestatievoordelen bij hun leveranciers te halen, beginnen bedrijven deze en andere instrumenten nu ook te gebruiken om maatschappelijke prestaties te bevorderen. Cynthia Figge, pionier en opiniemaker in de MVO-beweging, ziet de volgende tien trends op het gebied van MVO. De macht van de werknemer Steeds meer werknemers willen werken voor een bedrijf waarvan de sociale prestaties overeenkomen met hun normen en waarden. Zo zegt 88% van universiteitsstudenten en jonge professionals bij de keuze van een baan rekening te houden met de MVOpositie van de werkgever. Volgens PricewaterhouseCoopers overweegt 86% zijn baan op te geven als de MVO-prestaties van de werkgever niet langer meer voldoen. De gevestigde media beginnen MVO op te pikken Onlangs hebben Bloomberg, Yahoo! en de Huffington Post bekendgemaakt te starten met berichtgeving over duurzaamheid of deze uit te bouwen. Deze kanalen reageren hiermee op de vraag naar deze informatie en dragen bij aan de groei en de nadere invulling van deze duurzame informatiebehoefte. Publicaties over MVO nemen toe Van ongeveer bedrijven en organisaties is genoeg informatie voorhanden voor een uitvoerig en eerlijk beeld van hun maatschappelijke prestaties. Daartegenover staan echter miljoenen organisaties die weinig of geen informatie publiceren. Elke nieuwe publicatiegolf in nieuwe contexten, zoals bedrijven uit tweede- en derdewereldlanden, particuliere bedrijven en non-profitorganisaties, helpt om alle andere spelers in beweging te krijgen. Cynthia Figge is medeoprichtster van EKOS International, een van de eerste consultancybedrijven die duurzaamheid in de bedrijfsstrategie integreerden. Ze hielp grote bedrijven als Boeing, Coca-Cola en Dow Jones een duurzaamheidsstrategie op te zetten en deze te integreren in hun bedrijf. Momenteel is ze COO en medeoprichtster van CSRHub. Bezoek voor meer informatie: MVO is een beroep Een groeiend aantal bedrijfsmanagers heeft ervaring met het leiden van projecten die de duurzaamheid van het bedrijf verbeteren. Sommige van deze professionals hebben formele opleidingsprogramma s gevolgd bij een universiteit. Deze managers zullen de kennis en vaardigheden die ze hebben opgedaan in meer projecten willen toepassen en, als ze binnen de bedrijfshiërarchie opklimmen, deze overdragen op anderen. Concurreren met MVO De houding van een bedrijf ten aanzien van maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft ook gevolgen voor de relatie met klanten, leveranciers en andere stakeholders. Deze houding speelt dan ook een rol bij elke serieuze discussie rond de merkbepaling en is onderdeel van de corporate strategy. Bedrijven die zichzelf benchmarken zullen het in een aantal opzichten goed doen, maar het kan zijn dat ze hun prestaties slecht communiceren. Betere communicatie van de prestaties van één bedrijf zet een cyclus in gang waarin ook de concurrenten hun prestaties openbaar zullen maken. MVO is een duidelijk herkenbare en snelgroeiende markt Steeds meer consumenten beschouwen zichzelf als sterk gericht op duurzaamheid. Verwachting is dat deze markt snel verder zal groeien. Duurzaamheid wordt een integraal onderdeel van het businessmodel Bedrijven die vooroplopen, zoals Nike, halen al voordeel uit het feit dat ze duurzaamheidsprincipes hebben geïntegreerd in hun innovaties, werknemersbeleid en marketing. Een voorbeeld: Nike heeft samen met negen andere organisaties, waaronder Yahoo!, de GreenXchange opgezet. Dit is een internetmarktplaats die volgens Nike zorgt dat bedrijven samenwerken en hun intellectuele eigendommen delen, wat tot nieuwe businessmodellen op het gebied van duurzaamheid en tot innovatie kan leiden. Facts and figures 60% Bijna 60% van de grootste Chinese bedrijven rapporteert op dit moment over duurzaamheid. China loopt hiermee de achterstand die er van oudsher op het westen bestond, snel in. Bron: KPMG International Survey of Corporate Responsibility Reporting *Die meededen aan het onderzoek. Ondernemingen in de UK, Japan en Zuid-Afrika voeren de ranglijst aan 50 mld Van de bedrijven met een omzet van meer dan 50 miljard dollar maakt ruim 90% een duurzaamheidsverslag; van de bedrijven met een omzet van minder dan 1 miljard dollar maakt slechts 48% een verslag. 91% Op het Europese continent maakt ruim 70% van de bedrijven een verslag over hun MVO-beleid. Denemarken loopt met 91% voorop. 97% als het gaat om duurzaamheidsverslaglegging. Alle Britse bedrijven* maken een duurzaamheidsverslag, gevolgd door Japan met 99% en Zuid-Afrika met 97%. Vooral de positie van Zuid-Afrika is opvallend. In 2005 maakte nog slechts 18% van de bedrijven* een verslag; in 2008 was dit 45%. De stijging is vooral toe te schrijven aan de corporate governance-code die vorig jaar van kracht werd. 250 In 2011 maakte 95% van de 250 grootste bedrijven ter wereld een rapportage over hun MVO-beleid. In 2001 was dit nog slechts 45%. mvo magazine 22 mvo magazine 23

13 Benchmarks Er zijn verschillende nationale en internationale benchmarks op het gebied van MVO die elk weer een ander aspect van MVO vergelijken. Een greep uit de belangrijkste. Environmental Ship Index: de vervuiler betaalt De Environmental Ship Index (ESI) indexeert schepen op hun uitstoot. Schone schepen krijgen korting op bijvoorbeeld het havengeld. De ESI is een initiatief van het World Ports Climate Initiative (WPCI), een collectief van 55 toonaangevende havens wereldwijd, waarin projecten worden gedefinieerd en geadopteerd door de verschillende deelnemende havens. Dit alles onder auspiciën van de International Association of Ports and Harbors (IAPH), de internationale belangenbehartiger van zeehavens. De ESI is ontworpen door de havens van Amsterdam, Antwerpen, Bremen, Hamburg, Le Havre en Rotterdam. CO 2 -prestatieladder 2.0: duurzaam aanbesteden De CO 2 -prestatieladder 2.0 wordt door Nederlandse overheidsorganisaties en bedrijven gebruikt in het aanbestedingsproces. Hoe meer een bedrijf zich inspant om zijn CO 2 -uitstoot te reduceren, hoe meer kans op gunning, doordat een hogere positie op de ladder beloond wordt met een concreet voordeel in het aanbestedingsproces in de vorm van een (fictieve) korting op de inschrijfprijs. De CO 2 -prestatieladder is oorspronkelijk ontwikkeld door railnetwerkbeheerder ProRail. Versie 2.0 is duidelijker, breder toepasbaar en sluit aan bij het Besluit Aanbestedingsregels voor Overheidsopdrachten. De onafhankelijke Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO) is verantwoordelijk voor de toekenning van certificeringsniveaus. Op de ladder worden zes prestatieniveaus onderscheiden (0 tot en met 5). Imtech (Imtech Infra) is een van de eerste bedrijven in Nederland die voor niveau 5 zijn gecertificeerd. Transparantiebenchmark: kristalhelder MVO-jaarverslag Hoe helder rapporteert een bedrijf over de maatschappelijke prestaties? Welke invloed hebben de kernprocessen op het milieu? Wat is de toekomstvisie op het gebied van MVO? De Transparantiebenchmark brengt de transparantie van het MVO-jaarverslag van de 500 grootste ondernemingen van Nederland in beeld en is gebaseerd op het GRI en de Dow Jones Sustainability Indexes. Aan de hand van een scorelijst kunnen deelnemende ondernemingen de eigen prestaties vergelijken met Europese en internationale referentiegroepen. In totaal zijn er 200 punten te behalen. Het bedrijf met de beste score ontvangt De Kristal. Imtech stond in 2011 met een score van 109 op de zevende positie in de technologiesector. DSM voert de lijst aan met een score van 198. De Transparantiebenchmark is een initiatief van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Sustainalytics: verantwoord investeren Onderzoeksbureau Sustainalytics doet onafhankelijk onderzoek naar de duurzaamheid van bedrijven wereldwijd. Met deze duurzaamheidsinformatie van meer dan bedrijven kunnen investeerders in hun portfolio afwegingen maken op basis van ESG-data (environmental, social, governance) op bedrijfsniveau. ISO ISO is een internationale richtlijn voor MVO: een hulpmiddel voor bedrijven die hun MVO-beleid willen bepalen. Het is geen eisen stellende norm en kan dus niet worden gebruikt voor certificering. De richtlijn helpt organisaties te bepalen wat MVO voor hen betekent. En helpt bij het structureel invoeren van MVO. Het is een handige tool om keuzes te maken, die Imtech in het afgelopen jaar heeft omarmd, legt Mark Salomons (voorzitter van Imtech s CSR Council) uit. Alle Imtech-divisies hebben zich gecommitteerd aan deze norm. GRI Het Global Reporting Initiative (GRI) is een internationale organisatie die richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving opstelt. Het is GRI s missie om duurzaamheids-verslaggeving voor alle organisaties ongeacht omvang, sector of locatie zo routine-matig en vergelijkbaar te maken als financiële verslaggeving. Het Imtech MVO-jaarverslag voldoet aan GRI application level C. Carbon Disclosure Project: groen beleggen Het Carbon Disclosure Project (CDP) geeft beleggers inzicht in het effect van klimaatverandering voor de bedrijven waarin ze investeren. Het CDP heeft 41 miljard dollar onder zijn beheer, doet ieder jaar onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering bij circa beursgenoteerde internationale bedrijven en maakt hier een rapport over. De ondernemingen rapporteren zelf aan het CDP over de gevolgen van klimaatverandering voor hun onderneming, de omvang van hun CO 2 -emissies en eventuele reductiedoelstellingen. Dow Jones Sustainability Indexes De Dow Jones Sustainability Indexes volgen de financiële prestaties van de meest vooraanstaande ondernemingen wereldwijd die duurzaamheid tot een speerpunt hebben gemaakt. De indexen bieden betrouwbare en objectieve benchmarks voor het beheer van duurzaamheidsfondsen. Bijna elk bedrijf vindt dat het maatschappelijk verantwoord moet ondernemen. Maar ondernemingen doen dat in verschillende gradaties. Hoe verhouden deze groene prestaties zich ten opzichte van andere bedrijven in Europa? Welke landen en bedrijven voeren de groene ranglijst aan? Wat levert maatschappelijk verantwoord ondernemen hun op? Wat zijn de duurzaamheidstrends voor 2012? En hoe groen is Imtech eigenlijk? Een overzicht, zwart op wit. Groene bedrijfsvoering verdient zich terug Bedrijven die open communiceren over hun duurzame strategieën zien dit op een positieve manier terug in de prijs van hun aandelen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Amerikaanse universiteiten Davis en Berkeley. De onderzoekers hielden van 172 bedrijven de aandelenprijzen bij in de dagen rond de berichtgeving over het duurzame beleid van de bedrijven. Wat blijkt? Na het verschijnen van een bericht stegen de aandelenprijzen gemiddeld met een 0,5%. Een marktwaarde die al snel in de miljoenen loopt. Bij kleine bedrijven stegen de aandelenprijzen zelfs met 2%. mvo magazine 24 mvo magazine 25

14 GREENtech smart cities: Een world wide web van energie Smart (Energy) Cities zijn steden die in de ideale situatie geheel energiezelfvoorzienend en CO 2 -neutraal zijn. Het concept is een specialiteit van Imtech. Peter Eilers, lid van de Executive Board van Imtech Deutschland en al twintig jaar actief in de energiemarkt: Je moet uitgaan van het slim verbinden van kleinere eenheden. Het model van grote centrales die de productie voor hele steden verzorgen is een overblijfsel uit het begin van de 20ste eeuw dat vandaag de dag niet langer houdbaar is. Naar een Smart City in drie stappen: 1: De energie-efficiency vergroten 2: De energieproductie decentraliseren 3: De energieproductie verduurzamen Het resultaat: 1: Een afname van de energiebehoef te van 30 tot 60% 2: Afname van de CO 2 - uit stoot tot 100% en goed voorbeeld van een Imtech Smart Energy City is de Duitse stad Internet Bottrop, vertelt Peter Eilers. In deze stad wordt een grootscheeps Ik voorzie dat de ontwikkeling van de energiemarkt parallellen zal krijgen met Nu worden we een serviceprovider die de klant door een steeds veranderende experiment uitgevoerd, waarbij het energieverbruik in 2020 gehalveerd de opkomst van internet. Er zijn straks niet langer voornamelijk grote centrales energiemarkt loodst en naar een klimaatneutrale energievoorziening kan zal zijn. Tegelijkertijd wordt de energieproductie gedecentraliseerd. Dat is meer, maar je koppelt kleinere, decentrale locaties op een intelligente manier begeleiden. Wij kunnen het totale energiesysteem van een gebouw, wijk, stad Peter Eilers: stap twee. Zo krijg je een Smart City, waarbij we bij de derde stap de energieproductie verduurzamen door opwekking van biogas, windenergie of zonne-energie. Maar ook op kleinere schaal heeft Imtech de mooiste referenties van Europa. In het Poolse Katowice ontwikkelen we een winkelcentrum dat energie-efficiënt zal zijn. De energie wordt decentraal opgewekt met 500 warmtepompen en in een energy cloud ondergebracht: de winkels kunnen met hun eigen pomp inloggen en wisselen onderling energie uit. Voor de Deutsche Bank in Frankfurt hebben we besparingen bereikt van 67% op de verwarming en koeling, 55% op het elektriciteitsverbruik en 74% op het waterverbruik. Ook in het complex van chipbouwer Infineon dat door Imtech onder handen genomen is zijn besparingen van meer aan elkaar. Om bij een klein voorbeeld te beginnen: mijn werkkamer stemt de energiebehoefte af op mijn aanwezigheid. Door een koppeling met mijn Outlook-agenda weet de kamer wanneer ik er zal zijn. Pas wanneer ik er ben, gaan de verwarming en het licht aan. Dit concept van de smart room kun je dan verder doorvoeren. Want als mijn kamer dit kan, kan de verdieping dat. En het gebouw, en mijn buurt, en de stad. Betaalbaar Het mooie van dit alles: Imtech kan dit én het is betaalbaar! Wij adviseren de bereikte besparing opnieuw te investeren, net zolang totdat je een volledig klimaatneutraal gebouw hebt. Imtech heeft zich in de afgelopen jaren rap of industriecomplex analyseren, verbeteren en verduurzamen. Verbinden Maar wanneer kun je nu zeggen dat de Smart City gelukt is? Eilers: Ik denk niet dat je op een dag wakker wordt en kunt zeggen: Nu hebben we de eerste Smart City klaar. Het is eerder een ontwikkeling waarbij de delen van een stad die níet smart zijn steeds kleiner worden. Ik verwacht dat we in het Westen in 2050 alles hebben gerealiseerd wat we nu voor ogen hebben. Wat je wel moet bedenken, is dat het natuurlijk niet ophoudt bij de stadsgrenzen. We willen ook Smart Cities met elkaar verbinden, waardoor er als het ware een world wide web van energie ontstaat. Maar als iedereen nu met zijn eigen Ik zou alle middelen die mij ter beschikking staan inzetten voor energie-efficiëntie. Je kunt minstens de helft van de nu gebruikte energie in gebouwen besparen! In dit stadium loont het veel meer om energie te besparen dan om alternatieve energie te produceren. Een kilowatt energie besparen is efficiënter dan een kilowatt zonne-energie produceren; zo simpel is het. dan 50% gerealiseerd. ontwikkeld naar technisch dienstverlener met een forse energieportefeuille. kamer begint, kan het van daaruit verder groeien. mvo magazine 26 mvo magazine 27

15 GREENvision MVO - goeroe thomas rau: Energieprobleem? Er is geen energieprobleem! Architectenbureau RAU zet zich sinds zijn oprichting in 1992 in voor de langetermijnbelangen van de aarde en haar bewoners. Oprichter Thomas Rau, volgens dagblad Trouw de duurzaamste architect van Nederland, vindt duurzaamheid inmiddels een uitgehold begrip. Levensvatbaarheid van de planeet moet het uitgangspunt zijn. Daarvoor moet ons economische systeem wel op de schop. Dat gaat binnen vijf jaar lukken, verzekert Rau. oen Rau twintig jaar geleden met zijn bureau begon en duurzaamheid als uitgangspunt nam, was noch de maatschappij noch het bedrijfsleven daar klaar voor. In onze ontwerpen omarmen we de natuurlijke wetmatigheden zonlicht, zwaartekracht en streven we naar lowtech-oplossingen voor hightechvragen. Technologische hulpmiddelen proberen we zoveel mogelijk te vermijden. Kijk, water stroomt van boven naar beneden. Maak daar gebruik van. Dan is een gebouw pas intelligent. Een ander uitgangspunt van het bureau is contextgericht bouwen. Een gebouw komt voort uit de context waarin het komt te staan. Een pand op deze plaats kan dus heel anders zijn dan een gebouw 200 meter verderop. We inventariseren eerst alle parameters en randvoorwaarden uit de omgeving en ontwerpen dan pas. Verrassende denkrichtingen Enkele spraakmakende voorbeelden van verrassende denkrichtingen in het werk van RAU? Het hoofdkantoor van het Wereld Natuur Fonds in het Nederlandse Zeist dat evenveel energie opwekt als het verbruikt en wordt verwarmd door de mensen die er werken. Dit gebeurt door het betonactiveringsprincipe, legt Rau uit. Mensen verwarmen door hun aanwezigheid de lucht. Die lucht stijgt op en wordt door de bovengelegen betonnen vloer vastgehouden. De kanalen met water in deze betonnen vloeren transporteren deze warmte door het gebouw naar plaatsen waar het minder warm is. Dit is een continu proces. Andere voorbeelden zijn de eerste energieopwekkende draaideur ter wereld in het Natuurcafé La Porte in Driebergen en een zonweringsysteem dat van beneden naar boven langs de gevel schuift in plaats van andersom. Op deze manier hoeft de zonwering meestal maar gedeeltelijk dicht, blijft het beeldscherm goed leesbaar en bespaar je 70% op kunstlicht, aldus Rau, die overigens niet trots is op zijn prestaties. Trots is niet het juiste woord. Ik ben wel blij als we iets realiseren dat anderen voor onmogelijk hielden. Duurzaamheid is containerbegrip RAU gebruikt de architectuur ook als vehikel om zijn maatschappelijke visie en soms controversiële meningen te verspreiden. Een van deze meningen is dat duurzaamheid een leeg containerbegrip is geworden. Rau: Duurzaamheid betekent nu dat we dingen minder slecht gaan doen. Kom, we gaan minder CO 2 uitstoten. En daar geven we elkaar dan ook nog certificaten voor. Maar dat is natuurlijk niet de oplossing, want we blijven die slechte dingen doen. We denken op het verkeerde niveau. De hele wereld spreekt over het oplossen van het energieprobleem. Maar dat is slechts een geniaal businessmodel dat de energielobby over de hele wereld heeft uitgerold. Er ís helemaal geen energieprobleem. We hebben zon, wind, water, geothermie Het probleem is dat we die bronnen niet activeren! Circulaire economie Waar we wel mee te kampen hebben, is een grondstoffenprobleem, vindt Rau: Want die grondstoffen zijn wél eindig en we hebben er geen alternatieven voor. Om uitputting van de aarde te voorkomen moeten we overschakelen van een lineaire naar een circulaire economie. Rau legt uit: De huidige recycling is gebaseerd op het lineaire model waarin winstmaximalisering centraal staat en niet het daadwerkelijke behoud van de Wat heb ik aan een lamp? Ik ben geïnteresseerd in licht! grondstoffen. Daarom worden waardevolle grondstoffen onherroepelijk vernietigd, ook in energieopwekkende afvalverbrandingsinstallaties. Zonde. In het circulaire model ziet Rau een product als een grondstoffenbank waarbij het product en de grondstoffen die erin zitten eigendom blijven van de producent. Vreemd? Nee hoor. Het idee dat producten eigendom zijn van consumenten is niet meer van deze tijd. Ik ben als consument alleen geïnteresseerd in de prestatie van een product, niet in het bezitten daarvan. Wat heb ik aan een lamp? Ik ben geïnteresseerd in licht! Dát wil ik afnemen. De lamp wil ik na gebruik weer bij de producent inleveren, die hem vervolgens kan recyclen. De producent wordt hiermee gedwongen zijn verantwoordelijkheid te nemen voor de herbruikbaarheid van zijn eigen producten. Hij moet zijn producten zo ontwerpen en produceren dat hij na de gebruiksduur alle grondstoffen kan terugwinnen. Anders heeft hij kapitaalverlies. Bovendien werkt deze methode gezond produceren in de hand; niemand wil immers gifstoffen recyclen. Dat is niet oplossingsgericht, maar performancegericht denken. Zo gepiept Het omgooien van het economisch systeem lijkt een pittige klus die flink wat tijd gaat kosten. Rau is het daar niet mee eens. Het is gewoon een mvo magazine 28 mvo magazine 29

16 GREENproject Het hoofdkantoor van het Wereld Natuur Fonds in Zeist. kwestie van snel afspraken maken met elkaar. lampen op om de grondstoffen te hergebruiken in Duitsland heeft in veertien dagen tijd besloten een nieuwe generatie producten. Rau ontwikkelde af te zien van de productie van kernenergie. In zelf dit model voor gebruik op prestatiebasis en Nederland mogen we nu op ongeveer de helft biedt het onder de naam Turntoo aan. van de snelwegen 130 rijden. Hoe belachelijk de maatregel ook is, het was wel zo gepiept. En, er Geen eigen huis is een stok achter de deur, want grondstoffen Rau is ervan overtuigd dat consumenten dit worden in rap tempo schaarser. De overheid moet concept zien zitten: Jongeren zijn al gewend aan deze behoefte faciliteren, bedrijven moeten het dit verschijnsel. Zij willen niet opgezadeld worden aanzwengelen. Ik denk dat we binnen een jaar met ingewikkelde apparaten. Zij willen ontzorgd of vijf een circulaire economie hebben. worden. Als het circulaire model eenmaal draait, zal het ook veel gemakkelijker zijn om parallel aan Alleen betalen voor licht de innovatiesnelheid te consumeren, denkt Rau. Ook Rau zelf bewijst dat snelle veranderingen heel goed mogelijk zijn. Wij bezitten niets meer van onze volledige kantoorinrichting in ons m 2 grote pand. Van de vloerbedekking tot de bureaustoelen, we gebruiken alles op prestatiebasis. Na afloop van de prestatieperiode krijgen de fabrikanten hun producten, bijna allemaal cradle-to-cradlegecertificeerd, weer terug en kunnen ze de daarin verwerkte grondstoffen voor de productie van nieuwe producten gebruiken. Met Philips hebben We kunnen de ipad 2 straks gewoon inruilen voor de ipad 3. De grondstoffen in de tweede versie gebruikt Apple voor de derde versie. Zal ik nog een stapje verder gaan? Het concept eigen huis is over twintig jaar ook verleden tijd. Een huis bezitten we dan niet meer. We gaan tijdelijk gebruik maken van een ruimtelijke prestatie. We kopen dan ergens woonjaren. Thomas Rau: Als ik het voor het zeggen had dan zou de overheid een belasting moeten invoeren op het onttrekken van waarde. Dus geen btw, maar otw. Kopenhagen: CO 2 -neutrale wereldstad De Deense hoofdstad Kopenhagen heeft grote ambities. In 2025 moet de stad volledig CO 2 -neutraal zijn. Om dit waar te maken zijn meer dan 50 duurzaamheidsinitiatieven gestart, zowel voor het openbaar vervoer, de transportsector als de complete logistieke setting. Kopenhagen schakelde de hulp van Imtech in om deze MVO-doelstellingen te realiseren. De opdracht omvat de upgrade, verbetering en het onderhoud voor alle verkeerstechnische voorzieningen op 365 kruispunten in de stad, inclusief een intelligent verkeersmanagementsysteem. De hightechtraffictechnologie van Imtech brengt de CO 2 -uitstoot van het verkeer nu 21% van de totale uitstoot van de stad terug tot 10% in we een pay-per-lux-deal. Zij leveren ons 500 lux Bezoek voor meer informatie: per lichtpunt en dat uur per jaar. Ik betaal w w w.r au.eu dus alleen voor het licht. Na gebruik haalt Philips de w w w.turntoo.com mvo magazine 30 mvo magazine 31

17 GREENtech Britse waterbedrijven: Van grootverbruikers tot energieproducenten Twee biocentrales: 40 GWh energie en ton minder CO 2 Bruno Speed: Dan zou ik waterbedrijven aanmoedigen hun kansen op het gebied van geavanceerde vergisting te benutten. Ze kunnen daarbij gebruik maken van bestaande verder te optimaliseren technologieën. Ook zou ik waterbedrijven willen helpen inzien dat het belangrijk is nu te investeren in het herwinnen van voedingstoffen, aangezien dit in de toekomst een belangrijke bron van inkomsten zal zijn. Energieprijzen die tot ongekende hoogten stijgen en almaar strengere milieueisen: waterbedrijven op het Britse eiland staan voor grote uitdagingen. Ze moeten niet alleen hun CO 2 -uitstoot fors verlagen, maar ook hun stroomkosten in de hand houden. De businessmodellen moeten op de schop, aldus Managing Director Bruno Speed van Imtech Process. aterbedrijven, door de Britse overheid aangemerkt als large energy users, beschikken in feite al jarenlang over een eigen energiebron. Rioolslib, verduidelijkt Managing Director Bruno Speed. Dankzij sterk verbeterde technologieën zoals geavanceerde (thermische en enzymatische) vergisting kunnen we vandaag de dag veel duurzame energie opwekken met slib. In een aantal gevallen zelfs meer dan de betreffende afvalwatercentrales zelf nodig hebben. Het surplus aan stroom wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnetwerk, waardoor ze flink kunnen bijverdienen en herinvesteren. Daarmee is hun businessmodel flink op de schop gegaan, op een positieve manier uiteraard. Vijf miljoen bomen Met de verduurzaming van hun activiteiten nemen Britse waterbedrijven als Anglian Water en Welsh Water een voorschot op de steeds strengere milieueisen van overheden. Ze gaan zelfs verder dan dat. Zo wil Anglian Water, een van Imtech s klanten, in 2035 bijvoorbeeld een kwart van de energie die ze in totaal gebruiken zelf opwekken. Ook moet in 2015 de CO 2 -uitstoot tijdens de bouwfase van assets met de helft verminderd zijn ten opzichte van Waterbedrijf Welsh Water streeft vergelijkbare doelen na. Speed: Voor Anglian Water realiseerde Imtech al vier nieuwe, geavanceerde vergistingscentrales die hun eigen stroom opwekken en vier zijn er in aanbouw. Voor Welsh Water bouwden we ook twee geavanceerde vergistingscentrales die in hun eigen energiebehoefte voorzien en de derde is in de maak. De reductie van CO 2 -uitstoot die dit jaarlijks oplevert is gigantisch; het staat gelijk aan de opnamecapaciteit van vijf miljoen bomen. Paradoxaal Sommige waterbedrijven willen zich niet beperken tot alleen het verwerken van slib tot energie, vertelt Speed. Ook het verwerken van voedselafval is een interessante markt voor hen. De energiebron is anders, maar beide grondstoffen zijn organisch en biologisch afbreekbaar. Het proces is daardoor hetzelfde. Volgens Speed is het een logische stap die bijvoorbeeld een waterbedrijf als Northumbrian Water al wil maken. Veel waterbedrijven kampen met overcapaciteit voor vergisting; waarom die niet op een efficiënte en duurzame manier benutten? Het antwoord blijkt paradoxaal. Want dezelfde overheden die het bedrijfsleven steeds strengere milieueisen opleggen, staan Britse waterbedrijven nog niet toe om slib en voedsel samen (covergisting) te verwerken. Speed: Voor ons, de ingenieurs en de top van de waterbedrijven, klinkt het zo logisch. Het is moeilijk te bevatten dat de regering er nog niet aan wil. Strategischer denken In hun nieuwe rol als energieproducent moeten ook waterbedrijven vaak nog een denkomslag maken, stelt Speed. De processen in traditionele waterzuiverings- en afvalwaterinstallaties zijn doorgaans eenvoudig en staan vaak los van elkaar. Als één onderdeel stilvalt kunnen ze nog steeds water behandelen. Dat gaat niet op als het waterbedrijf energieproducent is. Als dan een deel van het proces stilligt, kost het direct geld. Dat vraagt om een andere mindset van process operators: die van grootverbruiker van energie naar energieproducent. Project in de prijzen Tijdens de Britse Construction News Awards 2011 ontving Imtech de Environmental Project of the Year-award, een prijs voor het meest milieubewuste project van het jaar. De prijs werd toegekend voor de bouw van twee geavanceerde vergistingscentrales in Afan en Cardiff (Wales) voor Welsh Water. De centrales verwerken (riool)slib op een duurzame manier tot biobrandstof en plantenvoeding van hoge kwaliteit. De hoeveelheid energie die het waterbedrijf hiermee opwekt is indrukkwekkend: 40 GWh per jaar. Dit resulteert in een vermindering van CO 2 -uitstoot met ton per jaar, ofwel 15% van de totale uitstoot van Welsh Water. mvo magazine 32 mvo magazine 33

18 GREENtech De luchthaven van de toekomst: Duurzaamheid is rocket science Wat nu groen is, hoeft dat in de toekomst niet meer te zijn Duurzaamheid is meer dan groene technologische oplossingen verzorgen. Erik de Ruijter, Corporate Entrepreneur bij Imtech Special Market Solutions, maakte samen met RAU Architecten uit Amsterdam de whitepaper Guided by time over de terminal van de toekomst. Een inspiratiedocument voor een duurzame luchthaven waarbij tijd en flexibiliteit de hoofdrol spelen. chiphol, Singapore, Hong Kong, Sydney. Noem een vliegveld en Erik structuur nadenken, maar over het hele gebouw. Daar had ik hulp bij nodig. weet niet welke innovaties er nog komen. Bovendien weet je nu niet hoeveel Erik de Ruijter: de Ruijter is er geweest. In mijn vorige functie maakte ik 130 reisdagen per jaar. Ik vloog bijna vaker dan een piloot. Dat bij mijn nieuwe werkgever Imtech nadenken over een nieuwe terminal voor Schiphol een van mijn eerste opdrachten was, is dus wel opvallend te noemen, zegt hij lachend. De Ruijter werkt voor de business unit Special Market Solutions, de innovatiekraamkamer van Imtech. Nadenken over een duurzame terminal is een unieke kans, zegt hij. Hij verduidelijkt: De vraag komt van thegrounds. Dit is het innovatieplatform van Schiphol, waaraan universiteiten en het bedrijfsleven (waaronder Imtech) deelnemen. Samen denken we out-of-the-box en kijken we ook naar de lange termijn. Ondanks de vele uren die hij al op Schiphol had doorgebracht, was een van de eerste stappen een rondleiding met de opdrachtgever. Wat hem opviel, is dat op Schiphol alles om tijd draait. Dat moet ook wel. Je prioriteit als reiziger is je vlucht halen, dat speelt toch continu in je achterhoofd. Er is op Schiphol bijvoorbeeld bewust gekozen voor voetgangerstunnels in plaats van shuttlebussen, zodat reizigers langer in het winkelgebied blijven. Ook hangen overal klokken, zelfs in het casino. Dat zou in Las Vegas ondenkbaar zijn. Flexibel Het belang van tijd werd het uitgangspunt van het visiedocument dat Guided passagiers er over tien jaar zijn en hoeveel terminals je dan nodig hebt. Dat vraagt de nodige flexibiliteit. De terminal van de toekomst moet wat ons betreft dan ook modulair gebouwd zijn, zodat hij makkelijk aan te passen is aan veranderende omstandigheden. Deze aanpak past bij Imtech als technisch dienstverlener en onafhankelijke system integrator die vooroploopt bij de toepassing van nieuwe technologieën. Voor de modules is het belangrijk dat je parameters vaststelt die modelleerbaar en meetbaar zijn. Zo kun je scenario s voor gestelde doelen makkelijk evalueren en verifiëren, en indien nodig bijstellen naar de eisen van de tijd. Zo bezit je ook steeds de laatste state-of-the-art duurzaamheidstechnologie. Wij vinden het belangrijk veel business te halen uit GreenTech en doen dit ook succesvol. Om écht marktleider te zijn op dit gebied is het verzorgen van de meeste groene oplossingen niet genoeg. De marktleider heeft een leidende strategische visie. Guided by time is hiervoor een prima basis. by time heet en waarin zeven principes centraal staan (zie kader). Het gaat Tijd centraal daarbij om tijd in de definitie van toekomstbestendig. Wij willen een terminal Ruimtevaart De Ruijter betrok direct RAU Architecten uit Amsterdam (zie ook pagina 28) bij ontwerpen die ook in de toekomst duurzaam is. Dat is een lastig uitgangs- Zo n benadering wordt al langer gebruikt in de ruimtevaart, die sowieso een het project. Ik wilde een visie formuleren waarbij we niet alleen over de infra- punt. Want wat nu groen is, hoeft dat in de toekomst niet meer te zijn. Je belangrijke inspiratiebron was. De Ruijter: Duurzaamheid is rocket science. mvo magazine 34 mvo magazine 35

19 GREENproject Zij hebben het uitgevonden. Ze moeten wel, want je kunt in een ruimteschip niet even een raampje open doen of het afval weggooien. Het is een gesloten systeem, een biotoop waar het ene systeem niet ten koste van het andere systeem mag werken. Alle technische voorzieningen moeten tijdens de reis in balans zijn en blijven werken. Die holistische benadering is ook in ons document het uitgangspunt. Inspireren In het visiedocument worden nadrukkelijk geen keuzes gemaakt, benadrukt De Ruijter. Wij willen inspireren en blijven weg van goed of fout. Guided by time is inmiddels gepresenteerd aan Schiphol en zeer positief ontvangen. Er zijn nog geen concrete plannen voor een nieuwe terminal, maar het document heeft onze visie op duurzaamheid wel op de agenda gezet. De Ruijter verwacht dat het ook andere sectoren zal inspireren. De principes in Guided by time zijn breed toepasbaar. Onze ideeën kun je zo in een groot kantoor, een shopping mall of bijvoorbeeld een grote school toepassen. D u u r z a a m s h o p p e n e n r e i z e n Bekijk de film of download de paper over de green terminal op Zeven principes Groene technologie alleen maakt een luchthaven niet duurzaam. De Ruijter en RAU Architecten gaan uit van een holistische benadering, waarbij onderstaande principes n Alles is even belangrijk. Om de balans te bewaren zijn elk alle even belangrijk zijn: doel winst, een gezond binnenklimaat en de CO 2 -uitstoot n Duurzaamheid is vanzelfsprekend. Alle partners, winkels verminderen bijvoorbeeld en alle partners en dienstverleners en dienstverleners moeten duurzaamheid als uitgangspunt even belangrijk. hebben en bijdragen aan een groene terminal. n Cloud thinking. De green terminal is een collectief werk in uit- n Een groene terminal is een eeuwige biotoop. Dat wil zeggen voering waarbij data onderling worden gedeeld en uitgewisseld. dat de passagiers, bezoekers, winkels en dienstverleners n Green print als basis voor het design. Voorafgaand aan Vier verdiepingen met meer dan 200 winkels en cafés, een cinemacomplex, moderne kantoren en een directe met elkaar in evenwicht leven, reizen en werken. het maken van het ontwerp moet een rekenmodel ontwikkeld verbinding met de busterminal. Het nieuwe, ultramoderne treinstation van het Poolse Katowice is het nieuwe kloppend Afval van passagiers is een energiebron en voedsel voor worden dat fungeert als script voor groene terminals. hart van de stad. Het station van de industriestad is bovendien een belangrijke link in de Poolse infrastructuur. de restaurants kan ter plekke worden verbouwd in speciale n Elke reiziger is een vip. Doordat het uitgangspunt van de Hier kruisen de belangrijkste treinlijnen van het land. Imtech verzorgde de energie-efficiënte klimaattechnologie in het footloose kassen. terminal flexibiliteit is, kun je passagiers dienstverlening op station en het aangrenzende winkelcentrum. Dankzij een modulair warmtepompensysteem kunnen alle huurders n Het prestatiegerichte businessmodel. Alle producenten en maat bieden. Snacks en maaltijden verzorgen die aansluiten met hun eigen waterpomp inloggen op het systeem. Daardoor kunnen ze zelf de temperatuur van hun winkel regelen. dienstverleners blijven verantwoordelijk voor hun producten. bij het bioritme en de tijdszone waar de reiziger net Warmte en koude wordt onderling in de vorm van energy clouds uitgewisseld. Schiphol koopt bijvoorbeeld geen lampen, maar least licht. vandaan komt, bijvoorbeeld. mvo magazine 36 mvo magazine 37

20 GREEN tec h je eigen c loud : publieke clouds gecreëerd waarbij het een paar uitzonderingen daar gelaten niet uitmaakt waar jouw server staat. Je betaalt niet meer voor je server, maar voor het gebruik ervan. Dat is goedkoper en milieuvriendelijker. De energiebesparing door servers te centraliseren is al gauw zo n 30%! Zuiniger In die cloud kun je je data zetten, maar ook je programma s. Deze twee Het Nieuwe Werken is een evolutie, geen revolutie stappen zijn in de afgelopen jaren al door veel bedrijven gezet. Maar je kunt nog een stap verder gaan. Met business process as a service kun je je gehele bedrijfsproces onderbrengen in de cloud. Denk daarbij aan bijvoorbeeld een webwinkel of de salarisadministratie. Makkelijker en zuiniger! Imtech kan daar een grote rol in spelen. Glasvezel en 4G Hoe dit gaat werken? Je hebt natuurlijk snelle dataverbindingen nodig. Dus een nieuwe glasvezelinfrastructuur en voor mobiel werken 4G en 5G, de opvolgers van het huidige 3G mobiele datanetwerk. Want de trend is eveneens dat je mobiel kunt werken en overal en altijd toegang hebt tot je data, op welk apparaat dan ook. Nu al zie je het gebruik van de smartphone en tablets een hoge vlucht nemen. Evolutie Mobiel werken wordt gewoon. Maar dat zal best een paar jaar duren, volgens Fritz. Het Nieuwe Werken is een evolutie, geen revolutie. Ik vertrouw enorm op de technologische creativiteit van de mensheid en dat zal zeker bijdragen aan het terugdringen van het energieverbruik. Het is de rol van Imtech om de ogen van klanten en collega s te openen voor wat er mogelijk is door H e r ibe r t F r i t z : met behulp van hedendaagse technologie efficiënter te werken en het milieu te sparen. Ik ben blij en trots dat Imtech de antwoorden biedt op wat er Met ICT kunnen we systemen, echt nodig is in deze wereld. maar ook mensen verbinden. Laten we elkaar meer kennis Steeds meer bedrijven ontdekken bijbrengen over bewust omgaan met energie! Ik zou streven de voordelen van Het Nieuwe Werken. tussen werk en privé, is efficiënter waarop we door nieuwe ideeën Technologie stelt onze medewerkers in staat meer regie te en nieuwe verbindingen meer nemen over hun eigen werkweek. Dat is, in een notendop, waarom energie besparen. Imtech Het Nieuwe Werken (HNW) van harte heeft omarmd, zegt directeur HRM Jos Graauwmans. HNW zorgt voor meer productiviteit en een lagere werkdruk, dus minder verzuim. Dat is dus zeker en biedt ruimte door minder ook in het belang van de werkgever, vervolgt Graauwmans. Werknemers die bijvoorbeeld in het spitsuur van hun leven zitten werkplekken. ICT speelt daarin een bedrijven benutten nog lang niet alle mogelijkheden, aldus Heribert Fritz, CEO van Fritz & Macziol Group, de Duitse business unit van Imtech ICT. mvo magazine 38 Rustiger en prettiger werken met HNW naar een smarter planet, Het draagt bij aan een betere balans doorslaggevende rol, maar veel J o s G r a au w m a n s : - ik denk daarbij vooral aan jonge gezinnen - lopen een groter risico om onder grote druk te komen staan. Dat willen we natuurlijk en leven lang leren is ons motto, ook als het gaat om Het Nieuwe maken de Imtech-collega s enthousiast gebruik van. Social media zijn niet meer voorkomen. Daarom stellen we hen, maar ook anderen, in de Werken, zegt Heribert Fritz. Door een samenwerking met de Zwitserse weg te denken binnen onze organisatie. Van onze medewerkers is 99% actief gelegenheid om thuis of mobiel te werken en zoveel mogelijk hun Universiteit van Sankt Gallen, waar veel onderzoek naar corporate trends op het gebied van social media en 70% doet mee aan meer dan twee social eigen werktijden te bepalen. Op die manier kun je reistijd en en ontwikkelingen gebeurt, proberen we up-to-date te blijven. We verwach- communities. Opvallend detail: medewerkers onder de 30 jaar gebruiken geen aanwezigheid op kantoor tot een minimum beperken. Denkwerk, ten dat van al onze Duitse medewerkers dat zijn er bijna Niet voor ; iedereen chat of gebruikt C3. schrijfwerk en voorbereidingswerk hoeft immers niet per se op de werkplek te gebeuren. Natuurlijk kennen we de keerzijde ook: niets kennen we een ruim opleidingsbudget. ICT heeft de wereld van het werken veranderd, dat is geen nieuws. Toch blijven veel bedrijven achter in het Trends mensen die gestrest worden omdat ze het gevoel hebben dat ze optimaal inzetten van ICT om flexibeler en efficiënter te werken. Als het om In de afgelopen tijd is plaats- en tijdonafhankelijk werken een stuk gewoner met HNW altijd bereikbaar moeten zijn, maar daar moet je gewoon Het Nieuwe Werken gaat, willen wij een voortrekkersrol vervullen. Zo hebben geworden. Fritz: Een belangrijke trend is cloud computing, waarbij je data goede en duidelijke afspraken over maken. Op die manier bereik we al jaren ons eigen Facebook : C3 (Collaborate, Communicate and Connect). en programma s niet meer op je eigen computer staan, maar op een voor jou je een betere balans tussen werk en privé, en dat werkt echt Dit sociale intranet biedt perfecte mogelijkheden tot kennis delen, en daar gereserveerd plekje op een server in een datacenter. Er worden private en rustiger én prettiger! mvo magazine 39