Doping en de media. Epo voor de topsporter. Opium voor het volk.

Transcriptie

1 Doping en de media. Epo voor de topsporter. Opium voor het volk. (Brecht Schabregs) Inleiding Wat we vandaag maar al te goed beseffen, is dat een onderwerp dat al geschiedenis is veel minder frustrerend om te behandelen is dan doping, dat steeds in beweging is, altijd maar verder kronkelt en waarschijnlijk nooit op zal houden. Om een beeld te schetsen: sinds de eerste gedachte over deze eindverhandeling, is Johan Museeuw veroordeeld en loeihard van zijn sokkel gedonderd, heeft Frank Vandenbroucke zijn vrouw in z n tuin met een tweeloop achtervolgd en een monsterboete van euro gekregen, heeft Marco Pantani zelfmoord gepleegd en zijn er na jaren van speculaties mogelijk bewijzen over het dopinggebruik van Lance Armstrong. Louis De Pelsmaeker hekelde in 1982 het gebrek aan een deontolgische code voor sportverslaggevers, omdat die enkel voor nieuwsmakers in het leven was geroepen. Ook vandaag is er nog steeds dat gebrek, hoewel er pogingen in de goede richting zijn ondernomen, maar tot nu toe is er niets officieels uit de bus gekomen. De Pelsmaeker vervolgde zijn betoog met de bewering dat communicatiewetenschappers en sportpsychologen daarin geen aanleiding mogen zien om nog langer apathisch toe te zien op de taak en de zending van de sportjournalistiek. De sportjournalist informeert het publiek grotendeels op eigen oordeel, wat in zaken als doping meermaals voor problemen heeft gezorgd en daarom hebben wij beslist zeker niet apathisch te blijven. In dit werk willen we onderzoeken op welke manier de media berichten over doping en welke positie de sportjournalist inneemt. In een eerste deel gaan we alle interessante literatuur na over sport, doping, nieuws, journalistiek en sportjournalistiek, zodat we onze probleemstelling in een juiste context kunnen plaatsen. Daarna beschrijven we in een tweede deel op welke manier we het onderzoek zullen voeren en welke onderzoekseenheden we selecteren. We stellen de vraag naar de kwaliteit van de berichtgeving, die we willen beantwoord zien door een elite op het vlak van sportjournalistiek en doping.

2 Die antwoorden en meningen analyseren we in een derde en laatste deel, waarin we onze vraagstellingen concretiseren en op punt stellen, zodat we tot een sluitende conclusie kunnen komen. DEEL 1: LITERATUURSTUDIE 1. Sport 1.1. Inleiding Om de berichtgeving over doping in sport te kunnen situeren, moeten we ook even blijven stilstaan bij wat we precies bedoelen met sport. We gaan na wat de betekenis en essentie van sport zijn, wat haar en moraal en ethiek zijn, welke evolutie ze heeft doorgemaakt en wat ze betekent voor het publiek. 1.2 De betekenis van sport In het Van Dale-woordenboek vinden we als definitie van sport terug: Lichamelijke bezigheid ter ontspanning of als beroep met spel- of wedstrijdelement waarbij conditie en vaardigheid vereist zijn, respectievelijk bevorderd worden en waarvoor bepaalde regels gelden. Laten we meteen al duidelijk stellen dat het onderwerp van ons onderzoek niet slaat op sport als bezigheid ter ontspanning, maar wel als beroep. We zullen het hebben over de professionele sport (de topsport) en niet over de amateursport (de breedtesport). Dat doen we, omdat recreatieve of amateursporters in hun bezigheid niet te maken hebben met commerciële belangen, met professionele regelgeving en een salaris voor hun sportieve prestatie. Zij zijn tevens zelden of nooit het voorwerp van sportverslaggeving, media-aandacht is nooit een doel op zich voor de recreant. Een andere denkpiste die we voor ogen houden om ons domein af te bakenen, is dat we het verschil maken tussen sport in competitieverband en sport buiten competitie. Maar wat dan te doen met de talrijke cafévoetbalploegen, de senioren die op een mooie zomeravond om de hoek een spelletje petanque spelen of de eenzame jogger, die steeds met zichzelf in competitie is? Deze laatste voorbeelden zijn maar een kleine greep uit het enorme gamma aan sportcompetities die dagelijks in onze maatschappij plaatsvinden, waarbij er geen sprake is van professionele activiteit en

3 bezoldiging. Om die reden vinden we het noodzakelijk beide sferen nadrukkelijk te scheiden, wat niet wil zeggen dat de topsport geen invloed kan hebben op de amateursport en omgekeerd, maar het gaat in technisch en moreel opzicht om erg verschillende zaken. Het is dus de topsport die centraal staat in ons onderzoek De sportmoraal Een mens zonder moraliteit is onder alle levende wezens het meest roekeloze en het ruwste. Met betrekking tot de geslachtsdrift en de speelzucht is hij het allergemeenste schepsel. (Aristoteles in zijn werk Over de politiek Volgens Braems staat er slechts een zaak boven aan de ladder van de sportmoraliteit: de fair play (De Haes, 1980, p. 96). Op zich lijkt het een eenvoudig begrip, maar niets is minder waar. Fair play lijkt niet meer te zijn dan dat elke speler in het veld respect heeft voor de gangbare regels. Dat is ook de essentie van de sportmoraal, maar de bovengenoemde speler mogen we niet alleen letterlijk interpreteren, het heeft betrekking op elke speler die deel uitmaakt van het spel dat door de topsport in haar totaliteit wordt gespeeld. Niet enkel de sporter heeft regels om te respecteren, maar ook de economische, de medische, de farmaceutische, de politieke, de gerechtelijke en de mediawereld moeten het spel eerlijk spelen. Volgens Braems kan fair play enkel mogelijk zijn, als de speler, die van kindsbeen af juist en rechtvaardig opgevoed en opgeleid is, gestimuleerd en geleid door trainers en ploegleiders die het maximum eisen, tegen vergoeding, binnen relativerende en haalbare perken, in een kader van prestatie- en spektakelappreciërende kijkers (door nieuwsmedia juist en sensatieloos ingelicht) evolueren onder leiding van een bekwame en begrijpende scheidsrechter. Meteen wordt duidelijk dat er heel erg veel aspecten bij beroepssport komen kijken, waarvan we er geen enkel kunnen negeren om in een later stadium tot een sluitende conclusie te kunnen komen. Késenne komt tot dezelfde vaststelling, maar verwoordt het eenvoudiger, door te zeggen dat de enige juiste ethische instelling tegenover de topsport, die van de verantwoordelijkheid is (Van Pelt et al, 1982, p. 57). De sportmoraal lijkt in een crisis te verkeren, als we afgaan op de berichtgeving over dopinggebruik, omkoopschandalen en toenemende agressie. Maar van de andere kant waren er nooit zoveel mensen in staat om intensief

4 een sport naar keuze te beoefenen als vandaag en prestaties van huidige topsporters doen die van eerdere generaties tot onbeholpen amateurisme verbleken. Terwijl vroeger veel sporten voorbehouden waren voor een kleine elite, worden die nu massaal beoefend. De grote massa hield zich toen bezig met primitieve en soms gewelddadige volkssporten, zoals zaklopen, klootschieten en kattenmeppen. In vele opzichten heeft de sportbeoefening een gedaanteverwisseling doorgemaakt, zoals de toegenomen aandacht voor fair play, de verfijning van de regelgeving en de depolitisering van de sport. Vooral de enorme commercialisering springt in het oog, die in vele gevallen heeft geleid tot professionalisering, kwaliteitsverbetering en meer onafhankelijkheid van topsporters ten opzichte van sportorganisaties. Van de andere kant dreigt ze de sportbeoefening ondergeschikt te maken aan commerciële belangen, zowel sponsor- als mediabelangen. Een andere opmerkelijke evolutie is die van de toegenomen medicalisering van de sport. Die leidt niet enkel tot een betere medische begeleiding van sporters, maar ze vervaagt ook de grens tussen die begeleiding in strikte zin en competitievervalsing door het gebruik van middelen die de prestatie bevorderen. Op die verschillende aspecten komen we later nog terug, maar we willen duidelijk maken dat ze behoren tot en invloed hebben op de moraal van de topsport en niet de amateursport. Beide hebben als gemeenschappelijke deler de prestatie, met dat verschil dat in de topsport de prestatie overdreven aangeslagen wordt (Van Pelt et al, 1982, p. 56). Alle oneerlijkheid en onsportiviteit kan volgens Késenne herleid worden tot de ethische houding dat punten scoren, als eerste over de meet rijden en records, hoger op de waardenschaal liggen dan het respect voor de medemens. Alle uitwassen die in de sport aanwezig zijn, kunnen op de rekening geschreven worden van een eenzijdige ethiek van het resultaat. Het opschroeven van de prestatie als absoluut doel heeft er voor gezorgd dat er naar middelen wordt gegrepen om ze te verhogen en dat de sport geen school van gerechtigheid meer is. Het is over die middelen, uitwassen dat we het verder willen hebben en omdat ze zich voornamelijk situeren in de beroepssfeer, zullen we topsport of beroepssport hieronder afkorten tot sport, met in het achterhoofd dat we de amateursport buiten beschouwing laten. Los van het sportieve aspect, heeft Mercy het over een driekoppige draak die de sport bedreigt (Van Pelt et al, 1989, p. 51). Ten eerste zijn er de politieke problemen die overslaan naar de sportwereld. We denken daarbij aan de aanslag tijdens de Olympische Spelen van 1972, die gehouden werden in het Duitse München. Acht Palestijnse terroristen bestormden in de vroege ochtend

5 van vijf september het onderkomen van de Israëlische ploeg. Tijdens die actie vielen er twee doden en ook een aantal atleten werden uren gegijzeld. Toen een strijdmacht de terroristen probeerde te overmeesteren, kwamen nog eens vijftien mensen om. De volgende dag, op zes september, riep Avery Brundag, de toenmalige voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, de sporters op om vooral door te gaan. Met zijn legendarische woorden the games must go on trachtte hij het vervolg van de Spelen zo normaal mogelijk te laten verlopen, maar later bleek dat lang niet iedereen echt in de gaten had wat voor drama zich in het Olympisch dorp had afgespeeld. Meer dan dertig jaar later is de dreiging van terreur groter dan ooit en niets sluit uit dat ook sportmanifestaties het doelwit van een politiekgerichte aanslag kunnen zijn. Ook aan de vooravond van de laatste Olympiade in 2004 in Athene, waren er twijfels over de veiligheid van atleten en toeschouwers, ondanks zware maatregelen (de Jongh, ). Zeventigduizend ambtenaren werden ingezet om de veiligheid in de straten, het luchtruim en de zee te waarborgen. Gevechtsvliegtuigen en raketten stonden klaar om in te grijpen. Alsof dat niet voldoende was, vroeg Paus Johannes Paulus II de Heilige Maagd Maria om bescherming. Toenmalig VS-veiligheidsadviseur en huidig minister van buitenlandse zaken Condoleezza Rice verkondigde op de vooravond van de Olympische Spelen op de Amerikaanse nieuwszender CNN dat het een illusie is te denken dat een aanslag voorkomen kan worden. De tweede kop van het monster, die volgens Mercy de sport bedreigt, betreft het commerciële gevaar voor de sport (Van Pelt et al, 1989, p. 51). Sport is in vele gevallen een bijzonder goeddraaiende economie geworden, waarbij de sporters beschouwd worden als vogelvrije handelswaar. En tot slot zijn er de elementen die betrekking hebben op de gezondheid. Het geweld op en rond het veld of terrein is toegenomen, jongeren beginnen almaar vroeger aan professionele sport en er is het gevaar van overtraining en dopinggebruik. De opdracht is zich sterk af te zetten tegen die uitwassen en ze trachten in te perken. Als dat niet gebeurt, kan de sport ten onder gaan aan wat ze zelf heeft voortgebracht of toegelaten en zo zal ze haar geloofwaardigheid verliezen. Wat opvalt, is dat de problemen vooral de kop opsteken bij grootse sportmanifestaties, zoals de Olympische Spelen. Het lijkt ons nuttig om na te gaan wat Pierre de Coubertin, de oprichter van de moderne Spelen, er toe heeft aangezet om die Olympische Spelen nieuw leven in te blazen. Van de Coubertin onthouden we vooral zijn gevleugelde woorden meedoen is belangrijker dan winnen, maar we vragen ons dan ook meteen af hoe het komt dat de grootste problemen en bedreigingen zich in die sfeer voordoen.

6 1.4. De Olympische Gedachte Het was baron Pierre de Coubertin die er in 1896 voor zorgde dat de Olympische Spelen na zovele eeuwen hun renaissance kenden. Iedereen kent wel de leuze die eraan gekoppeld wordt, namelijk dat deelnemen aan het grootste sportevenement ter wereld belangrijker is dan op het hoogste schavotje te staan (De Haes, 1980, p. 15). Het valt te betwijfelen dat de Coubertin die woorden ook echt meende. Van diezelfde Olympische Spelen kennen we ook een andere leuze: citius, altius, fortius, of sneller, hoger, sterker. Twee leuzen die volgens ons niet compatibel zijn en vragen naar nader onderzoek. Voor Eddy Merckx, vijfvoudig winnaar van de Ronde van Frankrijk, is winnen het enige echte doel van sport, of dat nu in een kermiskoers is of op de Olympische Spelen. Hij gelooft niet dat deelnemen belangrijker kan zijn dan winnen (Humo, , p. 18). Pierre de Coubertin was op de allereerste plaats een vertegenwoordiger van de conservatieve Franse bourgeoisie en een patriot en expansionist in hart en nieren (De Haes, 1980, p. 15). Hij had het er erg moeilijk mee dat Frankrijk in 1870 in de oorlog tegen Duitsland genadeloos verslagen werd, waarop hij besloot naar Engeland te trekken. Dat land was zijn lichtend voorbeeld geworden, omdat de Engelsen er wel in slaagden zijn geliefd expansionisme succesvol in de praktijk om te zetten. De Coubertin raakte overzee onder de indruk van het werk van de pedagogische darwinist Thomas Arnold, die in 1842 gestorven was en die geloofde dat diegene die fysiek het sterkst was gelijk had en als leider erkend zou worden. De Coubertin meende dat daarin de sleutel tot het nieuwe succes voor Frankrijk lag, in het geloof dat de sport de mens niet alleen fysiek, maar ook moreel en sociaal tot burger vormde. Sport zag hij als het meest betrouwbare en actieve element in de lichamelijke en geestelijke vervolmaking waarover men als jongeman kan beschikken. Pierre de Coubertin had echter niet begrepen dat het expansionisme van Engeland een bijproduct was van de industriële revolutie, zoals ook de competitiesport dat was ter vervanging van het spel zonder discipline (De Haes, 1980, p. 17). Hij zag de sport als een middel om de Franse elite een nieuw elan te bezorgen, als politiek instrument om Frankrijk een nieuw en geïnspireerd leiderschap te geven, zowel thuis als in de overzeese gebieden. Terug in zijn thuisland Frankrijk werd hij niet begrepen door de elite en daarom zocht hij naar een andere weg. Die kwam er toen de Engelse arts W.F. Brokes het woord olympisch liet vallen, met betrekking tot een beker die hij naar Griekse

7 wedstrijden in het hardlopen had gestuurd. Dat was een signaal voor de Coubertin, die zoals vele Fransen in het woord een diepere betekenis zag en erin geloofde dat Olympische festijnen succes zouden verzekeren. Carl Diem, een Duitse sportgeleerde, merkte op dat de Coubertin de Spelen niet had gesticht om de sport en de internationaliteit ervan te bevorderen, maar wel als laatste uitweg om zijn plan te doen slagen (De Haes, 1980, p. 19). Op die manier werden de Olympische Spelen een politiek instrument om de Franse elite te revalitiseren in dienst van het expansionisme. Veel meer dan de pure sportprestaties was het hem te doen om een massamobilisatie, om de imponerende totaalindruk van het feest. Sport werd bedoeld als religieus massaritueel om zowel atleten als toeschouwers onder te dompelen in gevoelens van lijdzaamheid en aanvaarding van de bestaande orde, de sociale status quo en de eerbied voor de natuurwet van de hiërarchie (De Haes, 1980, p. 28). Dat deelnemen belangrijker is dan winnen, is dus tot op zekere hoogte een waarheid in de visie van de Coubertin, maar niet in de betekenis die er vandaag aan gegeven wordt. Zijn eerste opzet was om zoveel mogelijk leden van de jonge Franse elite te laten deelnemen, als een manier tot morele herbewapening, om de hegemonie van Frankrijk te kunnen bereiken, om een nieuwe wind te laten jagen door zijn geliefde maar verslagen vaderland. Het was hem te doen om een massamobilisatie van zowel de sporters als het publiek. En het belangrijkste van allemaal, is dat meestal het tweede deel van zijn bekende leuze achterwege blijft. Hij zei dat deelnemen belangrijker is dan winnen, maar hij voegde er aan toe dat tot het uiterste gaan de grootste overwinning is (De Haes, 1980, p. 19). De Coubertin was dus helemaal geen tegenstander van wedijver en concurrentie, integendeel zelfs: excessen zijn volgens hem de essentie van sport, waarbij citius, altius, fortius als enige echte leuze naar voren komt. Die sport gebruikte hij om de massa op de been te krijgen, zowel de actieve als passieve deelnemers. Wat hij wilde bereiken en uiteindelijk ook bereikte, verschilt in wezen niets van het tweevoudig doel van de oude Grieken met hun Olympische Spelen of de Romeinen met hun gladiatorengevechten en wagenrennen. Allemaal probeerden ze door de combinatie van brood en spelen een hoger politiek doel te bereiken en de bevolking te paaien en vermaken. Bij de Romeinen was het een middel om het plebs stil te houden en revoluties te verhinderen, de Coubertin wilde net de massa mobiliseren, maar in beide gevallen werd de sport als spektakel gebruikt en misbruikt. Spelen kunnen we opvatten als het sportieve element, brood als

8 het economische. Hierna zullen we dieper ingaan op sport als politiek instrument en we combineren het met het economische aspect Opium voor het volk Begrippen als opium voor het volk en panem en circenses (brood en spelen) komen vaak uit de mond van de aanhangers van de Marxistische visie. Ze hanteren ze als verwijzing naar de onderdrukking van het plebs bij de oude Romeinen en symboliseren daarmee hun standpunt ten opzichte van sport en politiek (Listhaeghe, 1992, p. 13). De Marxistische theorie bekijkt de functies en de interne structuur van sport als geconditioneerd door haar relatie met de heersende klasse. Net zoals bij Pierre de Coubertin, benadrukt ze hiërarchie als een sleutelaspect van de sport, die de klassenstructuur recreëert door de hegemonie van de heersende bevolkingslagen te steunen. Sport bevat een bourgeois ideologie, hoewel ze zich opwerpt als iets dat buiten de politieke wereld staat. Volgens de Marxistische aanhangers bestaat er een relatie tussen sport en klassenongelijkheid, met als een van de fundamentele aspecten dat sport vervreemdend werkt voor professionele atleten, omdat ze helemaal opgeslorpt worden door het productieproces (Listhaeghe, 1992, p. 14). Ook De Haes (1980, p. 7) is van mening dat de topsporter in de loop der tijden evenzeer vervreemd is geraakt van het ludieke element van de sport, als de arbeider van zijn arbeid. Zoals hierboven gezegd en wat de Coubertin niet begrepen had, is dat de opkomst van de moderne sport samenvalt met het begin van de industriële revolutie. Die samenhang is niet toevallig, want de sport verernstigde, verdrong onschuldige spelvormen en nam de vorm aan van een economisch model dat de huidige samenleving draaiende houdt. Een model dat is opgebouwd uit arbeidsdeling, concurrentie, bureaucratisering, prestatiezucht, doelgerichtheid, discipline, specialisatie en rationele organisatie. De atleet of topsporter ziet zijn leven beheerst worden door prestatiedrang en -plicht en hij is loonafhankelijk geworden. Meer vrije tijd stond niet gelijk aan meer creativiteit en speelsheid, maar de beleving ervan ging zich schikken naar dezelfde productievoorwaarden die in de arbeidswereld heersen. Sport werd economie, maar vast te stellen valt dat de economische wetenschap zich nooit erg heeft ingelaten met sport. Volgens Késenne was de georganiseerde sport lange tijd slechts een ludieke, anti-economische en apolitieke bezigheid voor de gegoede klassen, maar door de democratiseringstendensen heeft de massa de laatste decennia haar weg naar de sportterreinen gevonden (De Haes, 1980, p. 177). Meer sporters en

9 meer competitie brachten met zich mee dat er meer belangstelling voor sport kwam, zowel wat het publiek als de massamedia betrof. Politieke en commerciële functies werden ontdekt en die openden dan weer mogelijkheden voor professionalisering en bezoldigde sportbeoefening. Die ontwikkelingen hadden ook de nodige economische implicaties, zoals nieuwe infrastructuur, organisaties, sportkledij en -materiaal en een degelijk beleid, die er op hun beurt voor zorgden dat steeds meer kapitaal en arbeid naar de sportsector ging. In de Marxistische traditie is sport dan ook een van de minst efficiënte reacties tegen de machine van het productieproces in de kapitalistische maatschappij (Listhaeghe, 1992, p. 14). Dat kan ook niet anders volgens De Haes (1982, p. 7), want sport is op de allereerste plaats een product van ons westers maatschappijsysteem, dat het kapitalisme heet. Niet voor niets wordt het begin van de moderne sport in Engeland gesitueerd rond het midden van de negentiende eeuw, samen met de industriële revolutie. De Marxisten hekelen het spektakel dat het spelelement in de sport heeft verdrongen. Dat spektakel is enkel een tijdelijke afleiding voor een gestandaardiseerde en door machines gedomineerde wereld, waarin geen plaats meer is voor creativiteit en beslissingsmacht (Listhaeghe, 1992, p. 14). Sport in de huidige samenleving is een opium voor het volk geworden, zoals religie dat honderd jaar geleden was. De kapitalistische organisatie van het productieproces heeft het volk beroofd van haar eigen macht om te kiezen en te beslissen, waardoor ze op zoek gegaan is naar middelen om zich te vermaken, om te consumeren, kortom om afgeleid te zijn van datgene waarvan ze vervreemd is geraakt. Sport leent zich uitstekend als drogeermiddel, als massaspektakel. Bovendien heeft sport, verschillend van andere vormen van vertier, nog een extra dimensie: haar publiek kan zich identificeren met de gladiatoren van de huidige maatschappij, denk maar aan wielrenner Tom Boonen, tennisster Kim Clijsters, voetballer Vincent Kompany of spurtster Kim Gevaert Besluit Deelnemen aan een sportwedstrijd of een groot sportevenement kan voor sommigen al voldoende zijn, maar dat dat even belangrijk of zelf belangrijker zou zijn dan winnen, wordt door de grootste sporters ontkend en is ook volledig uit zijn context getrokken. Pierre de Coubertin liep inderdaad hoger op met zo veel mogelijk mensen deel te laten nemen aan een massaspektakel dan met de sportprestaties op zich, omdat hij sport als een middel zag en helemaal niet als

10 doel. Het gevolg ervan en mede mogelijk gemaakt door de industriële revolutie aan het einde van de negentiende eeuw, was dat het volk haar weg massaal naar de sport had gevonden. Wat volgde was een enorme economische en commerciële injectie, waardoor de beroepssport zich volop kon ontwikkelen. De sport kreeg een economisch model, waarin het hoog aanslaan van de prestatie en concurrentie centraal staan en het resultaat als enig en hoogste doel beschouwd wordt. Excessen zijn de essentie van sport, altijd maar sneller, hoger en sterker. Maar net door de aandacht zo te richten op het resultaat, komt de fair play in het gedrang en loopt de sport het risico van uitwassen. Winnen in de topsport betekent niet alleen prestige, maar staat garant voor een hoger salaris, een tevreden sponsor of een nieuw, verbeterd contract. De beroepssporter is vervreemd geraakt van zijn sport en is een pion geworden in een strategisch spel, dat de wetten van de economie volgt. En waar zeer veel geld aanwezig is, is er steeds een grotere kans op valsspelers, die het spel volgens andere regels spelen en hun graantje van de oogst willen meepikken. Het zijn de freeriders die trachten te profiteren van de mogelijkheden in de samenleving en die, wat de beroepssport betreft, de prestatie en vooral het resultaat naar hun hand willen zetten. Citius, altius, fortius, stultius? We zullen onze aandacht richten op een fenomeen dat het wezen van de sport raakt: dopinggebruik. 2. Doping 2.1. Inleiding Wat we hieronder zullen doen, is ten eerste proberen een sluitende definitie te geven van doping in sport. Het is een zeer oud begrip dat elke dag opnieuw door velen in de mond wordt genomen, een term waarover zeer veel wordt geschreven en gediscussieerd en die bovenal haar plaats in de kranten en de audiovisuele media heeft. Maar heeft iedereen het over hetzelfde en zijn er verschillende interpretaties mogelijk? Vervolgens gaan we na welke beweegredenen een sporter heeft om doping te gebruiken. In een vorig deel hadden we het over de overdreven focus op het resultaat, maar we vragen ons af of dat de enige stimulans is om naar verboden middelen te grijpen. Dat verbod wordt opgelegd door de wetgever en een aantal grote sportorganisaties, die de sporters controleren en sanctioneren bij een overtreding. We belichten ook de rol die de medische en farmaceutische wereld spelen, om daarna over te

11 gaan tot het eeuwige debat. Al decennia lang is de discussie aan de gang hoe de strijd tegen doping aangepakt moet worden en of die strijd überhaupt zinvol en nodig is. Voor sommigen is de nultolerantie heilig, voor anderen is dan weer het liberaliseren van doping in de sport de beste oplossing Wat is doping? Etymologisch Als we op zoek gaan naar de etymologische origine van het woord, komen we twee mogelijkheden tegen, met telkens Hollandse kolonisten in de hoofdrol (Nelissen, 2000, p. 51). In de ene versie vinden we dat doping afgeleid is van het woordje dop, dat een alcoholische, zelfgestookte drank is uit Zuid-Afrika. De zwarte Afrikanen gebruikten het drankje om zich op te peppen en in trance te geraken voor stammenoorlogen en krijgsdansen. Het zijn Nederlandse kolonisten die het woordje oppikken uit het dialect van een Zuid-Afrikaanse stam. Via de Boeren wordt het woord als dope doorgegeven aan de Engelsen. Sinds 1889 heeft dope zijn plaats in het Engelse woordenboek. Een andere versie heeft het over diezelfde kolonisten, maar plaatst ze in Nieuw Amsterdam, het huidige New York. Om hun uithoudingsvermogen te vergroten en hun vermoeidheid klein te krijgen eten de Hollanders een speciale saus. De saus is een Indiaans recept en heeft onder meer buskruit als ingrediënt, brood en ander voedsel worden erin gedrenkt. Die dikke saus noemen ze doop, wat West-Fries is voor saus. Het goedje versnelt de hartslag en stelt de kolonisten in staat om nooit geziene prestaties te leveren, maar na een tijdje merken ze de keerzijde van de medaille: er vallen op korte tijd zoveel doden door toedoen van de wondersaus, dat prompt in 1666 de eerste antidopingwet wordt ingevoerd door de Engelse bewindvoerders, die intussen de overmacht hebben (Nelissen, 2000, p. 52) Definitie Wat is doping eigenlijk? De Van Dale leert ons dat we onder doping moeten verstaan: het toedienen van stimulerende middelen die de sportprestaties oneerlijk beïnvloeden. Hoewel deze definitie op het eerste gezicht eenduidig is, roept zij een aantal vragen op, want in een tweede betekenis vinden we een verwijzing naar het woord dope terug, dat staat voor stimulerende, verdovende of hallucinerende middelen, met een verwijzing naar drugs. Hier al

12 zitten we met een probleem: slaat doping nu enkel op stimulerende middelen of horen de verdovende en hallucinerende middelen daar ook bij? De Britse topsprinter Mark Lewis-Francis, die in 2004 in Athene nog Olympisch goud won op de 4x100 meter spurt, werd op vijf maart van dit jaar in Madrid betrapt op het gebruik van cannabis, een verdovend en absoluut geen stimulerend middel. Lewis-Francis moest wel zijn zilveren medaille inleveren, die hij afgelopen winter won op het EK indoor in Madrid. Hij kreeg een officiële waarschuwing, maar kon een schorsing van twee jaar ontlopen, omdat hij de stof als passief roker geïnhaleerd zou hebben. En ook het laatste deel van de definitie zet aan tot nadenken. Volgens Van Dale zijn het middelen die de prestaties oneerlijk beïnvloeden. In die betekenis gaat doping verder dan de middelen en methoden die de sportieve prestatie bevorderen en gunstig beïnvloeden. De nadruk ligt dan meer op de oneerlijkheid ten opzichte van de tegenstander, dan op het opkrikken van het eigen kunnen Vlaanderen en België Misschien moeten we onder stimulerende middelen verstaan, dat het middelen zijn die de prestatie stimuleren, daarom niet noodzakelijk in positieve zin, en niet enkel betrekking hebben op het lichaam, maar ook de geest. Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (2002, p. 9) omschrijft in haar decreet van 27 maart 1991 doping als: a)het gebruik van substanties en middelen die door de Vlaamse regering verboden zijn b) het gebruik van substanties of van middelen met het oog op het kunstmatig opvoeren van het rendement van de sportbeoefenaar, wanneer hierdoor schade veroorzaakt kan worden aan zijn fysieke of psychische integriteit c)het gebruik van substanties of van middelen met de bedoeling dopingpraktijken die opgesomd zijn in a en b te verdoezelen Die dopingpraktijken zijn verboden wegens het mogelijk oneerlijk voordeel in wedstrijden en het respect voor de fair play; de mogelijk nadelige effecten op de eigen gezondheid; de mogelijke gevaren voor medesporters of tegenstanders. Van slechts weinig substanties is het wetenschappelijk bewezen dat ze prestatieverhogend werken, maar vele stoffen staan op de dopinglijst

13 omdat ze in de sport dikwijls langdurig en in zeer hoge dosissen worden gebruikt, omdat ze een vermeend effect teweegbrengen, en omdat ze ernstige gevaren kunnen opleveren voor de gezondheid. Het Vlaams decreet stelt ook nog gelijk aan dopingpraktijken (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2002, p. 10): het vergemakkelijken of mogelijk maken van de dopingpraktijk op welke wijze ook het in het bezit hebben tijdens of bij de voorbereiding van een sportmanifestatie van verboden substanties en middelen het niet toestemmen in, het misleiden van of het zich verzetten tegen een dopingcontrole Enkel in Vlaanderen al wordt er geen echte duidelijke definitie gegeven van wat doping is, maar er wordt verwezen naar de substanties en middelen die niet toegelaten zijn en bovendien worden doping, dopinggebruik en dopingpraktijk de ene keer op een hoop gegooid, maar een andere keer weer op een verschillende manier gebruikt. De Vlaamse dopinglijst is trouwens geïnspireerd op de lijst van het Internationaal Olympisch Comité, die niet helemaal identiek is en voor elke uitgevoerde controle in Vlaanderen is enkel de Vlaamse lijst wettelijk van toepassing. Sinds een samenwerkingsakkoord van 2001 wordt diezelfde lijst ook gehanteerd in de andere Gemeenschappen van België, omdat men van mening is dat enkel een gecoördineerde aanpak de duidelijkheid naar de sportbeoefenaar toe kan dienen (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2002, p. 19). Maar die sportbeoefenaar heeft niet alleen rekening te houden met de Vlaamse dopinglijst, omdat die verschillen toont met die van andere controlerende instanties, zoals de UCI en WADA. Bovendien weten we sinds de zaak-beke dat de verschillende dopinglaboratoria in bepaalde gevallen de resultaten van een dopingtest op een verschillende manier kunnen interpreteren. Het dopinglab van Gent gaf aan dat Beke positief had getest op epo, terwijl dat van Parijs geen doping vaststelde. Doping of geen doping oftewel hangen of ontsnappen hangt soms aan een zijden draadje, hoewel een schorsing en veroordeling nooit een kwestie van geluk mogen zijn. Wat de bestraffing van dopingzondaars betreft, is Vlaanderen kampioen. Naast het WADA heeft Vlaanderen nog twee aparte dopingrechtbanken, eentje voor 'gewone' sporters (de disciplinaire commissie van de Vlaamse Gemeenschap) en eentje voor wielrenners (de KBWB) met aparte strafsancties. De maximumstraf bij de eerste is bijvoorbeeld twee jaar schorsing, bij de

14 tweede levenslang. Ook de UCI was niet gelukkig met de huidige gang van zaken en vroeg Vlaanderen onder lichte dwang haar wetgeving te harmoniseren. Die aanpassing staat op til, omdat Vlaanderen anders enkele Europese en wereldkampioenschappen zou kwijtspelen Wielrenner Andy Capelle kreeg twee jaar beroepsverbod voor het gebruik van een corticoïdezalf tegen zadelpijn. Voor hetzelfde vergrijp ging een voetballer vrijuit. Elke Vlaamse sporter kan beroep aantekenen bij de disciplinaire raad van de Vlaamse Gemeenschap. Wielrenners zijn een uitzondering, want zij moeten naar het Internationaal Sporttribunaal TAS in Lausanne, waar ze zelf moeten opdraaien voor de kosten van hun advocaat, de tolk en de vertaling van hun strafdossier. Volgens senator en ex-judocoach Jean-Marie Dedecker ( , p. 32) hebben we te maken met een klassenjustitie in Vlaanderen. Een Albanese maffialeider krijgt in ons land een gratis tolk, vertaling van zijn dossier op kosten van de belastingbetaler en een pro deoadvocaat. Het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens legt elk rechtscollege de verplichting op de beklaagde kosteloos een tolk toe te wijzen. Dat is niet van toepassing op wielrenners. Het corticoïdezalfje van Andy Capelle is sinds 1 januari 2005 van de dopinglijst geschrapt. Hij is gebroodroofd voor een product dat vandaag toegelaten is Internationaal De Ronde van Frankrijk kende in 1998 haar absoluut dieptepunt door het dopingschandaal rond de Festina-ploeg. Het IOC had begrepen dat er veel meer aan de hand was dan ze dachten, namelijk dat doping aanwezig was in de sport, maar niet dat handel en massaal gebruik schering en inslag waren. De activiteiten op het vlak van dopingbestrijding werden verhoogd en een internationaal anti-dopingagentschap (WADA) werd uit de grond gestampt in Lausanne op tien november 1999, met als opzet de samenwerking tussen de sportbeweging en de overheid te coördineren en meer financiële middelen zien te verzamelen (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2002, p. 20). Sinds 2002 is de hoofdzetel van het WADA in Canada gevestigd en voert ze het bewind, wat het wereldwijde dopingbeleid betreft. Pas vanaf dat moment zijn de verschillende bonden gaan samenwerken om een enkele dopinglijst op te stellen, om doping onder een enkele noemer te brengen, zodat misverstanden en mazen in het net kunnen vermeden worden. In 1988 wordt de Spanjaard Pedro Delgado aan het begin van de Tour betrapt op probenicide, een middel tegen jicht. Dat iemand met jicht aan een zware rittenkoers kan en mag

15 beginnen, laten we in het midden, maar het middel werkt ook maskerend voor bepaalde verboden middelen. Het middel stond toen wel op de lijst van het IOC, maar het had zijn plaats nog niet op de lijst van de UCI. Delgado ging vrijuit en wint drie weken later de Ronde van Frankrijk. En nu nog steeds hanteren de verschillende bonden en regeringen verschillende lijsten, wat maar al te vaak tot misverstanden leidt, maar volgens IOC-voorzitter Jacques Rogge ( ) zijn de lijsten en regels, ook wat de penelisatie betreft, voor 95 procent gelijkgetrokken. Opvallend is dat het WADA sinds haar oprichting in 2002 nog met geen enkele definitie van wat doping nu precies is, naar buiten is gekomen. De reden daarvoor is volgens ons dat ze het ook niet nodig achten om dat te doen, omdat doping kan herleid worden tot de lijst van producten die ze hebben opgesteld. Dopinggebruik is dan ook niet meer of niet minder dan het gebruik van de verboden middelen en methoden die op die lijst staan. Het lijkt een makkelijke oplossing, maar de zoektocht naar een hanteerbare definitie voor doping is blijkbaar heel erg moeilijk en lijkt bovendien irrelevant. Maar welke middelen zijn dat dan? Voor een uitputtend antwoord op deze vraag schrikt zelfs een apotheker terug. De complete dopinglijst die het WADA hanteert, geeft een eindeloze opsomming van stoffen en preparaten. Een beknopte samenvatting ervan lijkt ons nuttig te zijn, om weer te geven waarover we het hebben als we over doping spreken De lijst Bij doping gaan onze gedachten in de eerste plaats uit naar THG, nandrolon en epo, de middelen die tegenwoordig veelvuldig in de media opduiken. Om deze stoffen in hun juiste context te plaatsen, dient eerst duidelijk gemaakt te worden hoe de lijst van verboden groepen van stoffen en verboden methoden van het IOC is samengesteld. Het WADA onderscheidt op de dopinglijst drie belangrijke categorieën, die op hun beurt onderverdeeld zijn in groepen. Sinds 20 januari 2004 wordt er bij dopingcontroles een onderscheid gemaakt tussen in competitie en buiten competitie. Onder de eerste vorm van controles worden die controles verstaan die verbonden zijn aan een bepaalde wedstrijd of competitie. De andere controles kunnen op elk ander moment dan de competitie uitgevoerd worden (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2004, z.p.). De belangrijkste categorie is die van de verboden groep van substanties in competitie, die uit zes subgroepen bestaat: de stimulantia, de narcotica, de anabolica, de diuretica, de peptide hormonen en de corticosteroïden, aangevuld

16 met de maskerende middelen. De tweede categorie is die van de verboden methoden en de laatste categorie omvat de producten die onder bepaalde omstandigheden verboden zijn (Nelissen, 2000, p. 90). Categorie I: verboden stoffen Onder stimulantia vallen onder andere amfetamines, cocaïne, coffeïne en efedrine. Sommige middelen zijn niet geheel verboden. Zo mag de urine een beperkte hoeveelheid coffeïne bevatten, maar na drie koppen koffie kan die grens al bereikt zijn. Efedrine komt vaak voor in neusdruppels en hoestdranken. Het gebruik daarvan moet vooraf bij de dopingcontroleurs gemeld worden. Een aantal middelen is toegestaan, op voorwaarde dat ze geïnhaleerd worden. Amfetamines zijn vooral populair in de duursporten. Bijwerkingen zijn rusteloosheid, hoofdpijn, duizeligheid, hartkloppingen en een verhoogde bloeddruk. Narcotica, de officiële benaming voor pijnstillers, stellen de sporter in staat beter 'af te zien'. Morfine, heroïne en methadon vallen onder deze groep. Codeïne, zeer effectief tegen het hoesten, was jarenlang verboden, maar is nu weer toegestaan. Vaak optredende klachten bij gebruik zijn misselijkheid, ademhalingsmoeilijkheden en obstipatie. Anabole steroïden zijn afgeleid van het mannelijk geslachtshormoon testosteron en vergroten de spiermassa. Daarom worden zij gebruikt bij krachten vechtsporten en bij duursporten, waarbij kracht een vereiste is, zoals in het roeien. De stoffen kunnen oraal worden ingenomen of door middel van een injectie. Het gebruik van anabole steroïden is bijzonder gevaarlijk en kan zelfs tot de dood leiden. Een aantal typisch mannelijke bijwerkingen zijn impotentie, prostaatkanker, borstvorming, en kaalheid. Vrouwen riskeren menstruatiestoornissen, borstverkleining, stemverlaging, kaalheid en mannelijke beharing. Voor beide seksen geldt het risico van onvruchtbaarheid, psychische afwijkingen, suikerziekte, hoge bloeddruk en leverfunctiestoornissen. Diuretica zijn plaspillen en worden gebruikt om snel gewicht te verliezen. Ze worden geslikt door kracht- en vechtsporters die in een lagere gewichtsklasse meer kans denken te maken op medailles. Bodybuilders gebruiken diuretica omdat bij groot vochtverlies de spiergroepen duidelijker zichtbaar worden. Ten slotte hopen sporters die andere verboden middelen hebben genomen door een verhoogde urineproductie de concentratie van die stoffen te verlagen en zo door de dopingcontrole te komen. Het gebruik van diuretica kan leiden tot

17 hartritmestoornissen, uitdroging, oververhitting, verzuring van de spieren, spierkrampen en duizeligheid. Peptide hormonen en verwante stoffen stimuleren lichaamseigen hormonen zoals steroïden en testosteron. Een aantal stoffen zijn alleen bij mannen verboden. Groeihormoon bevordert tot de puberteit de lichaamsgroei. Sporters willen zo de spiermassa verder opbouwen maar riskeren enorme gezondheidsproblemen. Andere bekende middelen die onder deze subgroep vallen zijn epo, dat het aantal rode bloedcellen verhoogt, en insuline. Dat laatste middel is uiteraard wel toegestaan voor suikerpatiënten. Het gebruik van groeihormoon kan hart- en vaatziekten, suikerziekte, spierzwakte en gewrichtsaandoeningen tot gevolg hebben. Met epo riskeert de sporter een hoge bloeddruk, longembolie, hart- en herseninfarct, stuipen en trombose. Corticosteroïden worden in het lichaam door de bijnierschors geproduceerd. Ze worden gebruikt om ontstekingen te verminderen en om euforische effecten teweeg te brengen. Bekende voorbeelden van corticos zijn zalfjes voor op het zitvlak en neus-, oog- en oordruppels. Het algemene gebruik via de mond is toegestaan, rechtstreekse inspuiting in de bloedsomloop en rectale toediening niet. De laatste groep in deze categorie vormen de maskerende middelen. Dit zijn producten die mogelijk de uitscheiding van verboden stoffen verhinderen of hun aanwezigheid maskeert in urine of andere monsters die gebruikt worden bij dopingcontroles. (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2004, z.p. en Nelissen, 2000, pp ). Categorie II: verboden methoden De bekendste verboden methode om de sportprestaties te bevorderen is bloeddoping. Daaronder wordt verstaan het toedienen van bloed, rode bloedcellen of verwante bloedproducten. Daarbij is het bloed vaak in een eerder stadium afgetapt. Als de atleet, die in de 'bloedarme' staat doortraint, de rode bloedlichaampjes dan weer toegediend krijgt, kan meer zuurstof naar de spieren worden gebracht. Een voorbeeld van een atleet die in de jaren zeventig en tachtig veel profijt heeft gehad van bloeddoping is de Finse langeafstandsloper Lasse Viren. De Amerikaanse wielrenner Tyler Hamilton werd in 2004 geschorst voor dezelfde feiten en moest zijn medaille als wereldkampioen in het tijdrijden inleveren. Een andere voor de hand liggende verboden methode is die van de farmacologische, chemische en fysieke manipulatie, oftewel het in de maling

18 nemen van de controleurs. Daarbij moet gedacht worden aan het afgeven van oude of andermans urine bij de dopingcontrole of het toevoegen van maskerende stoffen aan de afgegeven urine. Zo zou de Ierse zwemster Michelle Smith haar plasje met alcohol besprenkeld hebben, waardoor het urinemonster onbruikbaar werd. De laatste verboden methode is genetische doping, ook wel celdoping genoemd. Tot dusverre zijn er nog geen gevallen van genetisch verbeterde atleten bekend, maar gezien de stromachtige ontwikkelingen in de genetica valt dit voor de toekomst niet uit te sluiten. Categorie III: middelen die onder bepaalde omstandigheden verboden zijn Hierbij gaat het vooral om alcohol, marihuana en hasj en bètablokkers. Deze middelen zijn in een aparte categorie gerangschikt omdat zij niet door alle sportorganisaties verboden zijn. Mits gebruikt in kleine hoeveelheden vermindert alcohol het trillen van de handen. Ook helpt het de sporter zich te ontspannen en doet het zijn zelfvertrouwen groeien. Met name bij biljarten, snooker, darts en schietsporten kan dat goed van pas komen. Te veel alcohol leidt op korte termijn tot afname van het beoordelingsvermogen en de ooghand-coördinatie en tot evenwichtsstoornissen. Op de lange termijn treden leverkwalen op. Ook het roken van een joint kan ontspannend werken. Voor cannabis geldt echter dat het de stemming waarin iemand verkeert, versterkt. In die zin kan het effect contraproductief zijn. Een biljarter die zich onzeker voelt, zal juist nadeel ondervinden van marihuana of hasj omdat zijn onzekerheid alleen maar toe zal nemen. Andere nadelige effecten zijn hoge bloeddruk, verminderd reactievermogen, concentratieverlies en een stijging van de hartslag. Bètablokkers zijn geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk, pijn op de borst, migraine en hartritmestoornissen. Ze worden geslikt in takken van sport als schieten, moderne vijfkamp, duiken, bobsleeën en motorracen om het trillen van de handen tegen te gaan en de hartslag gelijkmatig te houden. In de meeste takken van sport beïnvloeden ze de prestatie echter juist nadelig Geschiedenis Van heksenmelk tot genetische doping. Over de definitie van doping valt uren te discussiëren, maar wat zeker is, is dat de essentie ervan minstens 25 eeuwen teruggaat. Die essentie is de lichamelijke en/of mentale prestatie opkrikken

19 met behulp van een middel van buitenaf. Volgens Nijs is het de Griek Herodikos, de allereerste sportarts ooit en met Hippocrates als leerling, die in de vijfde eeuw voor Christus gebruik maakt van zulke middelen om zijn atleten voor te bereiden op belangrijke wedstrijden (De Haes, 1980, p. 143). Hij is ook de eerste die de link legt tussen gymnastiek en geneeskunde. Herodikos heeft in de Griekse hoofdstad Athene zijn academie voor gymnastiek staan, waar jonge sporters zich voorbereiden op de Olympische Spelen. De jonge atleten schrijft hij naast een speciaal dieet van rood vlees ook zware purgantia van natuurlijke oorsprong voor, zoals wilgenbladeren en hydromel of heksenmelk, de drank der goden. Herodikos visie luidt dat je als sporter je vermoeidheid bestrijdt door andere vermoeidheid, niet door rust. De atleten kunnen na dertig kilometer hardlopen hun vermoeidheid kwijt in een worstelduel. Als ze er echter te slecht aan toe zijn, kunnen ze zich herstellen door het drinken van moedermelk. Twee eeuwen later staat de Griekse kennis van de werking van de flora op punt: een aantal soorten paddestoelen wordt gebruikt om de sportieve prestaties op te drijven. De Romeinse gladiatoren in het colosseum vermengen stimulantia met alcohol om zich extra te laten gelden tijdens de gevechten (De Haes, 1980, p. 143). Ook gemalen leeuwentanden en pasteitjes van stierentestikels zijn erg in trek in het Circus Maximus. Meer voorbeelden zijn er op te noemen van Noormannen met paddestoelen, ridders uit de Middeleeuwen die zich voorbereiden met pepmiddelen op het steekspel, de mescaline van de Azteken en de cocabladeren van de Inca s. In de negentiende eeuw duiken de eerste wedstrijdsporters op, die cafeïne, in ether gedoopte suikerklontjes en Vin Mariani (wijn vermengd met coke) gebruiken om meer uit zichzelf te halen. In 1865 wordt een eerste dopinggeval gemeld in de sport, het gaat over enkele gedopeerde kanaalzwemmers in Amsterdam. In 1879 worden allerlei middeltjes, bereid uit cocaïne en heroïne, uitgeprobeerd in wielerzesdaagsen (Vandevoort, 1980, p. 218). Op het einde van de negentiende eeuw valt het eerste officiële dopingslachtoffer, wat betekent dat dit de eerste keer is dat er ook geregistreerd en toegegeven wordt dat de dood te wijten is aan doping. In 1896 wint de Brit Arthur Linton de monsterkoers Bordeaux-Parijs, maar eens over de meet valt hij van zijn fiets en betaalt die zege met zijn leven. Linton sterft aan een overdosis trimethyl, een variant op alcohol. Het is in de twintigste eeuw, samen met de opkomst en bloei van de chemische industrie, dat doping stilaan een echte kanker wordt (De Haes, 1980, p. 144). In 1904 vinden de Olympische Spelen plaats in St. Louis in de Verenigde Staten. Thomas Hicks neemt deel aan de marathon, maar na 30

20 kilometer wil hij opgeven. Zijn verzorgers duwen hem een fles in de mond, die gevuld is met brandy en strychnine, een veel gebruikt pepmiddel. Hicks ziet het licht weer, raast naar de finish en wordt nog tweede. Uiteindelijk wordt hij tot olympisch kampioen uitgeroepen, omdat de winnaar het grootste deel van het parcours gelift heeft. Hicks wordt bedacht als de eerste olympische dopinggebruiker (Nelissen, 2000, pp ). De lijst met schandalen vanaf het begin van de twintigste eeuw is eindeloos. Een opvallend feit is dat de gebroeders Pelissier in 1923 toegeven dat ze amfetamines gebruiken, terwijl die pas vanaf 1935 in de medische wereld gesignaleerd worden. De Pelissiers verklaren aan de pers dat het Tourorganisator Henri Desgrange is die hen heeft aangezet tot doping, omdat ze anders de finish niet halen. Tachtig jaar later circuleren nog steeds dezelfde bedenkingen in de wandelgangen. De katalysator van het dopinggebruik is de Tweede Wereldoorlog (Vandevoort, 1980, 218). Soldaten slikken en experimenteren met amfetamines om de vermoeidheid tegen te gaan, wat na de oorlog leidt tot de massale intrede van amfetamines in het peloton, waar in die periode ook al geëxperimenteerd wordt met anabole steroïden. Het is wachten tot de Deense wielrenner Knut Jensen in 1960 op de Olympische Spelen van Rome sterft, vooraleer er stemmen rijzen om het dopinggebruik te controleren en te bestrijden (De Haes, 1980, p. 144). Jensen, die overlijdt aan een overdosis amfetamines, krijgt alsnog de gouden medaille. Definities van doping lopen heel erg uit mekaar, afhankelijk van door welk land of welke organisatie ze zijn opgesteld. In 1963 doet de bevoegde commissie van de Raad van Europa een poging (Vandevoort, 1980, pp ): Doping is de toediening aan of het gebruik door een gezond individu van een lichaamsvreemde stof langs welke ook of van een lichaamseigen substantie in abnormale hoeveelheden of langs abnormale weg met de enige bedoeling op een kunstmatige manier de prestaties op te drijven bij het individu wanneer het deelneemt aan een competitie. Vanaf dat moment begint de voortdurende race tussen doping en medische controle. Het duurt tot 1965 voor de eerste anti-dopingwetten worden aangenomen in Oostenrijk, Frankrijk en ook in België. Op zes mei verschijnt de tekst van de wet van twee april 1965, uitgewerkt door de Ministeries van Volksgezondheid en Justitie, die de dopingpraktijk als volgt beschouwen: