IST. PI Flevoland. locatie Lelystad. Inspectierapport. Doorlichting

Transcriptie

1 IST PI Flevoland locatie Lelystad Inspectierapport Doorlichting

2 Ministerie van Justitie a PI Flevoland locatie Lelystad Inspectierapport Doorlichting December 2005

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 5 1 Inleiding Aanleiding en doel Aanleiding van de inspectie Doel van de inspectie Reikwijdte van de inspectie Opzet Methode Tijdpad Objectbeschrijving Locatie Lelystad Recent onderzoek 11 2 Bevindingen Inleiding Rechtspositie Documentatiegegevens Observatiegegevens Interviewgegevens Veiligheid Documentatiegegevens Observatiegegevens Interviewgegevens Reïntegratie Documentatiegegevens Observatiegegevens Interviewgegevens 26

4 3 Conclusies Algemeen Rechtspositie Veiligheid Reïntegratie 32 4 Aanbevelingen Aanbevelingen voor de locatie Lelystad Aanbevelingen voor de Dienst Justitiële Inrichtingen Aanbevelingen voor de minister van Justitie 35 Bijlage A: Bronnen 36 Bijlage B: Geïnterviewde functionarissen 37 Bijlage C: Toetsingskader 38

5 Voorwoord De (ISt) heeft de locatie Lelystad van de Penitentiaire Inrichtingen Flevoland doorgelicht. Een doorlichtingonderzoek betekent dat het functioneren van de inrichting bezien wordt op alle drie de aspecten uit het toetsingskader van de ISt: rechtspositie, veiligheid en reïntegratie. Naast een aantal bevindingen die tot positieve conclusies hebben geleid zijn er ook kritische kanttekeningen. Veel daarvan kunnen tot een gemeenschappelijke noemer teruggebracht worden, namelijk de noodzaak meer toe te zien dat procedures en instructies daadwerkelijk nageleefd worden. Ook de kritische opmerkingen over de veiligheid zijn voor een belangrijk deel hiertoe te herleiden. Dat wordt nog eens onderstreept door een nieuw ontvluchtingincident dat na de afsluiting van de inspectie plaatsvond. W.F.G. Meurs Hoofdinspecteur 4

6 Samenvatting Op 1 en 3 november 2005 is de locatie Lelystad van de Penitentiaire Inrichtingen Flevoland door de (ISt) geïnspecteerd. Het betrof een reguliere doorlichtinginspectie waarbij de ISt is nagegaan hoe het is gesteld met het functioneren van de locatie Lelystad op de aspecten rechtspositie, veiligheid en reïntegratie. Als uitgangspunt voor het onderzoek fungeerde het toetsingskader voor penitentiaire inrichtingen (bijlage C). De locatie Lelystad kent twee bestemmingen die los van elkaar zijn gehuisvest in identieke gebouwen. Het betreft een huis van bewaring (hvb) en een gevangenis. Opvallend is de scheiding die wordt aangetroffen tussen de twee bestemmingen. Zij hebben in hun functioneren weinig gemeenschappelijk. Het ontwikkelen van een meer gemeenschappelijke cultuur en -op elkaar afgestemde- werkwijze is een punt van aandacht, temeer daar binnenkort wordt gestart met een pilot van een nieuw detentieconcept binnen de muren van het complex. Op het aspect rechtspositie zijn de bevindingen van de Inspectie dat de gedetineerden op de hoogte zijn van hun rechten en plichten, mede op basis van -eerst recent- beschikbaar gestelde huisregels. Deze huisregels kennen echter nog een aantal onduidelijkheden die gecorrigeerd moeten worden. De Inspectie heeft geconstateerd dat alle op basis van de penitentiaire beginselenwet vereiste activiteiten binnen de locatie Lelystad worden aangeboden, maar dat de documentatie van deze activiteiten in een systematisch en toegankelijk gedocumenteerd dagprogramma aandacht verdient. De uitvoering van het dagprogramma binnen het regiem van algehele gemeenschap van de gevangenis verloopt soepeler dan in het hvb omdat de gedetineerden in de gevangenis meer eigen verantwoordelijkheid dragen en minder afhankelijk zijn van personeel. Door de inkorting van het dagprogramma en de gehanteerde structuur en werkwijze staan de medewerkers van het hvb onder meer (werk)druk; hun relatie met gedetineerden is meer afstandelijk. 5

7 Incidenteel kan het in het hvb voorkomen dat gedetineerden 24 uur achtereen op cel verblijven. Op het aspect veiligheid constateert de Inspectie dat bepaalde onderdelen van de technische beveiligingsvoorzieningen gedateerd raken en aan vervanging toe zijn. Als het gaat om beveiliging door de medewerkers is er naar aanleiding van een ontvluchting medio dit jaar door de directie veel aandacht besteed aan het benadrukken van het belang om binnen de organisatie instructies en procedures ook daadwerkelijk toe te passen. Het (executieve) personeel geeft aan op die toepassing meer gecontroleerd te willen worden door leidinggevenden. Men wil overigens niet alleen meer controle op het toepassen van de juiste instructies maar ook op het dragen van het juiste uniform en/of deelname aan de personeelssport. De betrokken medewerkers geven ook aan dat zij op het aspect veiligheid behoefte hebben aan eenduidige informatievoorziening indien technische beveiligingsvoorzieningen tijdelijk buiten gebruik zijn. Medio 2004 hebben ernstige incidenten rond de integriteit van medewerkers veel impact op de organisatie gehad. Door de directie is dit duidelijk aangepakt en deze aanpak is helder gecommuniceerd met de organisatie. Een vervolg op de incidenten door middel van een integrale aanpak van het thema integriteit wordt echter niet aangetroffen. Het thema integriteit en afgeleide aspecten daarvan, zoals bijvoorbeeld het regelmatig houden van functioneringsgesprekken, verdienen derhalve binnen de locatie Lelystad aandacht. De gedetineerden (en medewerkers) ervaren het verblijf binnen de inrichting als veilig. Gedetineerden worden met respect benaderd en er is regelmatig overleg met hen. Indien geweld moet worden toegepast, gebeurt dit professioneel en proportioneel. Vaak wordt daarbij gebruik gemaakt van het interne bijstandsteam (IBT). Het IBT ontwikkelt zich momenteel naar een meer integraal calamiteitenteam met expertise op het terrein van ordehandhaving, eerste hulp en brandbeheersing. Er wordt op dit terrein samengewerkt met externe hulpverleningsinstanties. Op het aspect integratie wordt op dit moment door de inrichting relatief veel aandacht besteed aan een drietal interne leer/werkprojecten waarbinnen (uitsluitend) gedetineerden uit de gevangenis aan de slag kunnen en daarmee zicht hebben op het behalen van een (deel)certificaat. Deze projecten hebben, qua aantal gedetineerden, een beperkt bereik en staan binnen de organisatie tamelijk op zichzelf. Zo is er tussen het huis van bewaring en de gevangenis 6

8 geen sprake van een integrale, trajectmatige aanpak welke bijvoorbeeld is gebaseerd op de uitgangspunten van het programma Terugdringen Recidive. De kennis ten aanzien van de uitgangspunten van dit beleidsprogramma is binnen de inrichting nog beperkt. Binnen de sector arbeid van de inrichting zijn duidelijk de gevolgen te merken van een veranderende markt en bezuinigingen. Er is in verminderde mate sprake van een structureel aanbod van werk en er wordt regelmatig geen arbeidsactiviteit aangeboden omdat er niet voldoende begeleidend personeel beschikbaar is. Deze beperkingen staan in contrast met de goede arbeidsaccomodatie waarover de locatie Lelystad beschikt. De belangrijkste aanbevelingen van de Inspectie voor de locatie Lelystad zijn: 1. Zorg te dragen voor toegankelijke huisregels. 2. Zorg te dragen voor heldere documentatie van het dagprogramma. 3. Aandacht te besteden aan de continuïteit van de arbeidsactiviteit. 4. Aandacht te besteden aan de vervanging van gedateerde beveiligingsapparatuur en het informeren van medewerkers indien deze apparatuur (tijdelijk) niet (meer) functioneert. 5. Aandacht te besteden aan de stelselmatige evaluatie van (gewelds)incidenten. 6. Leidinggevende functionarissen te stimuleren en faciliteren om meer zichtbaar aanwezig te zijn bij de uitvoering van het primaire proces. 7. Aandacht te besteden aan de implementatie en borging van een helder geformuleerd integriteitbeleid. 8. Aandacht te besteden aan het aanzienlijke cultuurverschil binnen de onderscheiden functiegroepen en regiems van de inrichting. 9. Aandacht te besteden aan een meer geïntegreerde aanpak van detentie in en tussen het huis van bewaring en de gevangenis. Daarnaast beveelt de Inspectie de Dienst Justitiële Inrichtingen aan om de inrichting te faciliteren ten aanzien van het up to date houden van haar materiële beveiligingsapparatuur. Tenslotte wordt de minister van Justitie aanbevolen om zicht te houden op de effecten van de inkorting van de dagprogramma s, het meerpersoonscelgebruik en de beperking van arbeidsmogelijkheden ten aanzien van de motivatie van gedetineerden om deel te nemen aan programma s die beogen recidive terug te dringen. 7

9 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en doel Aanleiding van de inspectie De (ISt) is per januari 2005 operationeel. In haar jaarplan is opgenomen dat zij in 2005 een aantal doorlichtingen van penitentiaire inrichtingen uitvoert. Na de locaties Karelskamp en Niendure van de PI Overijssel en de PI Amsterdam is de locatie Lelystad de derde inrichting binnen de sectordirectie Gevangeniswezen (GW) die door de ISt wordt geïnspecteerd. Aanleiding om de locatie Lelystad te inspecteren is mede gelegen in het feit dat de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) deze locatie dit jaar niet bezoekt 1. Het is de Inspectie bekend dat, gelieerd aan de locatie Lelystad, door de sectordirectie Gevangeniswezen (GW) van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) een pilot van een nieuw detentieconcept wordt ontwikkeld, het Detentieconcept Lelystad (DCL). Deze ontwikkeling blijft buiten het bereik van deze inspectie maar zal te gelegener tijd door de Inspectie afzonderlijk worden beschouwd. De inspectie omvat een reguliere doorlichting van de aspecten uit het Toezichtkader van de ISt: rechtspositie, veiligheid en reïntegratie. De vraagstelling van de doorlichting is dan ook: hoe is de stand van zaken op genoemde aspecten in de locatie Lelystad van de PI Flevoland en welk kwalitatief oordeel verbindt de ISt aan haar bevindingen? I 1 Teneinde de toezichtlast te beperken worden instellingen niet dubbel bezocht in een jaar; de RSJ bezocht de locatie Lelystad laatstelijk op 13 augustus

10 Op basis van de door de locatie toegezonden documentatie besteedt de Inspectie in het bijzonder aandacht aan de volgende vragen: hoe is het gesteld met de huisregels; wat is de daadwerkelijke invulling van het dagprogramma; wordt het wettelijk minimum aan activiteiten geboden; hoe is het meerpersoonscelgebruik gereguleerd; hoe staat het met de geweldstoepassing binnen de differentiaties; is er een geborgd integriteitsbeleid? Doel van de inspectie Het doel van de inspectie is na te gaan hoe het is gesteld met de rechtspositie (van gedetineerden), de veiligheid (in het algemeen) en reïntegratiedoelstellingen in en van de locatie Lelystad. De bevindingen (hoofdstuk 2) van de Inspectie leiden tot conclusies (hoofdstuk 3) en aanbevelingen (hoofdstuk 4). 1.2 Reikwijdte van de inspectie De inspectie omvat de locatie Lelystad van de PI Flevoland waarbinnen twee differentiaties zijn te onderscheiden te weten een gevangenis en een huis van bewaring met een capaciteit van resp. 217 en 271 plaatsen. 1.3 Opzet Methode De methodiek voor het uitvoeren van een doorlichting bestaat uit het verzamelen van feitelijke gegevens door middel van documentatie (bijlage A), observatie en gesprekken met belanghebbenden (bijlage B). Deze gegevens worden vervolgens getoetst aan het toetsingskader (bijlage C). Deze toetsing leidt tot een oordeel van de Inspectie over de gang van zaken binnen de locatie. Genoemd toetsingskader is afgeleid van het algemeen toezichtkader van de Ist en gebaseerd op (inter)nationale wet- en regelgeving. Ten behoeve van de inspecties is het toetsingskader uitgewerkt een aantal gestructureerde interviewlijsten die het uitgangspunt vormen voor alle reguliere doorlichtingen van penitentiaire inrichtingen. Naar aanleiding van de vooraf bekende documentatie worden door de Inspectie aanvullende informatievragen 9

11 opgesteld. De inspectie wordt, conform het protocol voor de werkwijze 2 van de ISt, uitgevoerd door twee inspecteurs Tijdpad Per brief van 22 september 2005 werd de algemeen directeur van de PI Flevoland over de voorgenomen inspectie geïnformeerd. Tevens werd de Commissie van Toezicht per brief van 4 oktober 2005 op de hoogte gesteld van de inspectie en verzocht om toezending van de jaarverslagen 2003 en De inspectie vond plaats op 1 en 3 november Het conceptrapport is op 23 november voor wederhoor met betrekking tot de feitelijke bevindingen van de Inspectie naar de locatiedirecteur gestuurd. Het inspectierapport is op 1 december door de hoofdinspecteur vastgesteld en aangeboden aan de minister van Justitie. 1.4 Objectbeschrijving Locatie Lelystad De locatie Lelystad is een relatief grote inrichting met in totaal 488 detentieplaatsen. De oorspronkelijke capaciteit bedroeg 384 (2x192) plaatsen, maar door de bijplaatsing van noodcapaciteit (48 plaatsen) en de invoering van het meerpersoonscelgebruik (56 plaatsen) nam de capaciteit met ruim 100 plaatsen toe. Wanneer het eerdergenoemde nieuwe detentieconcept volledig wordt ingevoerd 3 bedraagt de capaciteit van de inrichting rond 1500 plaatsen. Bij ingebruikname -in was de inrichting volledig bestemd als huis van bewaring maar in 2001 is een van de woongebouwen herbestemd als gevangenis standaard met een regiem van algehele gemeenschap. De inrichting is ruim gehuisvest in het weidse polderlandschap van Flevoland. De ontwerpers van het complex hebben aansluiting gezocht bij het traditionele koepelmodel; uiterlijk zijn de twee grote cellencomplexen duidelijk herkenbaar als koepels. Eenmaal binnen blijken de koepels de overkapping van fysiek van elkaar gescheiden woonafdelingen met per afdeling een (oorspronkelijke) capaciteit van 48 I 2 Het protocol voor de werkwijze wordt voorafgaande aan de inspectie aan de directie en commissie van toezicht van de te inspecteren locatie gezonden. 3 Deze invoering is mede afhankelijk van de resultaten van een nog te starten pilot. 10

12 bewoners verspreid over een begane grond en een verdieping met ieder 24 cellen. Zo ontstaat onder één dak toch een overzichtelijke -en mede daardoor: veilige- woonafdeling waar gedetineerden en personeel nauw met elkaar in contact kunnen staan. Centraal in de koepels staat een zgn. statische post van waaruit de gang van zaken op de woonafdelingen 360 graden kan worden geobserveerd. De statische posten zijn 24 uur door personeel bezet. Los van de woonverblijven maken de arbeidszalen en overige werkplekken voor medewerkers deel uit van een fors uitgevoerd voorgebouw dat los staat van de eerdergenoemde koepels. Dit voorgebouw vormt het front van de inrichting; in het midden is de entree voor personen en voertuigen gesitueerd en zijn de kantoor- en bezoekruimten alsmede de badafdeling ondergebracht. Links en rechts van deze accommodatie zijn de ruim bemeten arbeidscentra gesitueerd. Rond de koepels is veel fysieke ruimte die wordt ingevuld door lucht- en sportaccommodaties. De inrichting is omheind door een penitentiair hekwerk en omzoomd door een muur voorzien van bewegingsdetectie. Door de ruime opzet van het complex vinden personeels- en gedetineerdenbewegingen voor een deel via de buitenlucht plaats; er zijn geen afgesloten corridors voor het interne transport. Eén van de koepels fungeert als huis van bewaring (hvb) en wordt binnen de locatie Lelystad aangeduid als C1 ; de andere koepel fungeert als gevangenis en wordt aangeduid als C2. Binnen beide bestemmingen is er sprake van (enige) interne differentiatie waarbij voor de Inspectie het meest manifest is dat de aan het hvb gekoppelde noodcapaciteit (48 plaatsen) gebruikt wordt als interne 4 bijzondere zorg afdeling (24 plaatsen) en arrestantencapaciteit (24 plaatsen). Tevens wordt een afdeling binnen de C1 gebruikt als inkomstenafdeling. Daarnaast worden op een afdeling van de gevangenis (C2) gedetineerden geplaatst die -mits daarvoor intern geselecteerd- participeren in bijzondere arbeidsprojecten. De inrichting maakt, qua onderhoud, een verzorgde indruk op de Inspectie. 1.5 Recent onderzoek De Raad voor de Strafrechtstoepassing (RSJ) bezocht de inrichting in augustus 2004 en constateerde toen onvoldoende actualiteit, bekendheid en beschikbaarheid van huisregels voor de gedetineerden. Ook de inkorting van het I 4 Als zodanig niet erkend (en gefinancierd) door de sectordirecteur gevangeniswezen 11

13 dagprogramma beschouwde de Raad als een beperking voor zowel gedetineerden als personeel vanwege respectievelijk minder ruimte voor persoonlijke verzorging en telefonische (relatie)contacten alsmede persoonlijk contact tussen gedetineerden en personeel. De RSJ is tevens kritisch over de afname van het arbeidsaanbod maar signaleert wel dat er binnen de inrichting toenemende aandacht voor maatschappelijke integratie (m.i.) projecten is. De DJI gedetineerdensurvey 2004 is binnen de locatie Lelystad niet afgenomen omdat het aantal respondenten beneden de norm lag om significante conclusies te trekken. 12

14 2 Bevindingen 2.1 Inleiding De inrichting functioneerde bij haar operationele aanvang (1995) integraal als huis van bewaring. In 2001 leidde een bestemmingswijziging tot splitsing van de toenmalige capaciteit in een huis van bewaring en een gevangenis. Rond deze splitsing is aan de penitentiair inrichtingswerkers (piw-ers) en een aantal ondersteunende functionarissen gevraagd naar welk regiem hun voorkeur uitging en zijn er vervolgens vaste teams geformeerd die gekoppeld werden aan hvb of gevangenis. De Inspectie heeft geconstateerd dat thans -in operationele zin en vanuit bedrijfsculturele optiek- de splitsing nogal rigoureus is. Bij de inspectie betrokken respondenten geven er blijk van niet tot nauwelijks te weten wat er binnen de andere regiems speelt; later in deze rapportage wordt hier op teruggekomen. Ondanks het geconstateerde verschil tussen hvb en gevangenis zal in de navolgende paragrafen integraal worden ingegaan op de locatie Lelystad en bij die aspecten waarbij het relevant is een onderscheid worden gemaakt tussen hvb en gevangenis. 2.2 Rechtspositie Documentatiegegevens De huisregels die de Inspectie vooraf zijn verstrekt hebben als datumaanduiding juli De huisregels zijn integraal van toepassing binnen de inrichting en maken geen onderscheid tussen de gang van zaken binnen het huis van bewaring en de gevangenis. De huisregels bevatten een veelheid aan informatie op velerlei gebied. 13

15 Alle onderdelen van het aspect rechtspositie uit het toetsingskader van de Inspectie worden in de huisregels behandeld. Met behulp van de inhoudsopgave, waarvan overigens in de door de Inspectie gebruikte versie de paginanummers niet overeenkomen met de inhoud van die pagina s, kan wel een bepaald onderwerp worden gevonden doch echt gebruiksvriendelijk is het gebruik van de huisregels niet; een index op alfabetische volgorde van onderwerp ontbreekt. Ook het gebruikte lettertype is aan de kleine kant, terwijl de gebruikte bladspiegel fors is. De gepresenteerde informatie is niet altijd eenduidig. De Inspectie confronteerde de directie met diverse onjuistheden en onduidelijkheden in het haar beschikbaar gestelde exemplaar. Zo bleek het de Inspectie dat er kennelijk een gering bedrag aan kosten wordt berekend wanneer een gedetineerde zijn eigen penitentiair dossier wil inzien. Volgens zeggen van de directie wordt dit niet toegepast, is dit onjuist en zal dit in de huisregels worden gewijzigd. Ook het postadres van de Commissie van Toezicht bleek onjuist. De directie zegde toe nog eens kritisch naar de inhoud te kijken en zonodig correcties door te voeren. Overigens werd bij het interview dat de Inspectie had met een vertegenwoordiging van de gedetineerden een -gebonden- exemplaar van de huisregels overlegd dat van recentere datum was: 11 oktober De gedetineerden gaven aan dat in dit exemplaar een aantal onjuistheden staat dat tot verwarring leidt zoals een onjuiste bestedingslimiet van de winkelaankopen. Desgevraagd gaven zij aan dat de huisregels sedert 10 oktober 2005 beschikbaar waren op cel. Het is de Inspectie niet gebleken dat de huisregels ook in andere talen beschikbaar worden gesteld. De bibliotheekvoorziening voor gedetineerden wijkt in de locatie Lelystad af van die in overige inrichtingen doordat er geen sprake is van een bibliotheekvoorziening waar gedetineerden naartoe kunnen. De voorziening wordt verzorgd door de Openbare Bibliotheek van Lelystad die de inrichting wekelijks voorziet van verse boeken, lectuur of andere media. In de toekomst streeft de directie naar een vaste voorziening binnen de muren van het complex. De Inspectie beschikte vooraf over een overzicht van het dagprogramma, onder andere in de vorm van een uitdraai uit het handboek regiemvoering. Het valt de Inspectie op dat dit document louter bestaat uit een opsomming van de vaststaande recht activiteiten zoals luchten, arbeid, sport op enig moment van de dag; de mogelijkheid van deelname aan meer facultatieve en/of inhoudelijke activiteiten zoals educatie of geestelijke verzorging wordt niet vermeld. Desgevraagd deelt de directie mede dat die mogelijkheden voor de 14

16 gedetineerden wel degelijk bestaan en als zodanig heeft de Inspectie dit ook geconstateerd. De Inspectie heeft, ondanks dat de documentatie niet op alle punten eenduidigheid verschaft, vastgesteld dat binnen het dagprogramma voor zowel het hvb als de gevangenis het wettelijk verplichte activiteiten- en voorzieningenaanbod in voldoende mate wordt aangeboden Observatiegegevens Naast het kantoorgedeelte, waar de werkzaamheden van de Inspectie grotendeels werden uitgevoerd, werden de Gevangenis (C2), het aan de Gevangenis gelieerde arbeidscomplex en de badafdeling bezocht. 5 Tijdens de schouw werd de Inspectie geconfronteerd met medewerkers van het schilderproject 6 ; een groep gedetineerden die onder leiding van een gekwalificeerde medewerker zowel binnen als buiten schilderwerk verricht. Door dit verse onderhoudswerk oogden een aantal van de bezochte ruimten fris en verzorgd. Ook de (nog) niet geverfde ruimten zagen er onderhouden uit. De bezochte meermanscel was voorzien van de voorzieningen die daarvoor zijn vereist zoals een dubbele TV, afsluitbare kluisjes en een door middel van een gordijn af te schermen toilet. De bezochte woonafdeling en de daar gesitueerde keuken voor gezamenlijk gebruik door gedetineerden waren eveneens onderhouden en oogden schoon en ordentelijk. Op de betreffende woonafdeling werden door de Inspectie aldaar verblijvende gedetineerden aangesproken die aangaven dat de fysieke ruimte en de beschikbare voorzieningen -op zichvoldeden maar dat de inperking van het dagprogramma er toe leidde dat er geen activiteiten meer konden worden ontplooid in de avonduren. Vooral het in de avonduren kunnen bellen met -juist dán- beschikbare relaties werd door hen node gemist. De statische post (SP) van de gevangenis werd geschouwd. Deze werd op het moment van bezoek bemenst met twee beveiligingsbeambten. De Inspectie trof een overzichtelijk geheel aan waar op een transparante wijze kon worden gewerkt. Deze transparantie geldt niet voor het doorzicht van buiten naar binnen de SP omdat deze is voorzien van one-way glas waardoor er alleen vanuit de SP naar de woonafdelingen kan worden geobserveerd. Op zichzelf ontstaat hierdoor een tamelijk anoniem contact tussen de medewerkers van de SP en de personen (medewerkers en gedetineerden) die zij faciliteren. Van de I 5 Gezien de omvang van het complex zijn niet alle gebouwen/ruimten bezocht. 6 Zie voorts par

17 zijde van de inrichting werd geopperd dat dit glas te gelegener tijd ook vervangen zou kunnen worden door transparant glas. Naar zeggen van het hoofd beveiliging worden de toegepaste technische beveiligingsvoorzieningen zo langzamerhand gedateerd en bestaat de noodzaak tot vervanging vanwege toenemende storingen. Gevraagd naar de aard van de storingen bleek bijvoorbeeld dat in het weekeinde voor de inspectie het detectiesysteem op de buitenmuur binnen twee uur tijd zo n 60 maal een alarm doorgaf terwijl er geen afwijkingen werden geconstateerd. Desgevraagd deelde het dienstdoende personeel mede dat deze frequente alarmering gevolgen zou kunnen hebben voor hun waardering van een technische alarmmelding. Ook de badafdeling 7 werd door de Inspectie bezocht; mede om inzicht te krijgen in de administratie en opslag van aan gedetineerden toebehorende goederen. Uit de meest recente rapportage van de RSJ bleek dat de gedetineerden frequent klagen over het zoekraken van goederen zowel tijdens het transport naar de inrichting als tijdens het verblijf daarbinnen. De Inspectie nam een ordentelijke badafdeling waar en was getuige van de administratieve verwerking van de overdracht van bezittingen. Voor de registratie van goederen op cel wordt gebruik gemaakt van een binnen een klein aantal penitentiaire inrichtingen ontwikkeld en toegepast geautomatiseerd goederenregistratiesysteem, genaamd BAD Hoewel er in het recente verleden niet voldoende werd gemuteerd in dit systeem was een recent incident aanleiding dit weer te gaan doen. Desgevraagd deelde het hoofd beveiliging mee dat het aantal aangiftes van vermissing afnam. De Commissie van Toezicht bevestigde dat het aantal klachten hierover duidelijk is afgenomen. Tijdens de schouw van de badafdeling nam de Inspectie een televisietoestel waar dat in gebruik was. De inspectie acht het niet gepast dat -behoudens door de directie vast te stellen uitzonderingen- onder werktijd door medewerkers naar TV programma s kan worden gekeken. I 7 In de zgn. badafdeling worden de gedetineerden bij binnenkomst in de inrichting ontvangen. Zij worden daar gefouilleerd en persoonlijke eigendommen, die niet zijn toegestaan, worden er bewaard. Ook het vertrek van gedetineerden uit de inrichting verloopt via de badafdeling. 16

18 2.2.3 Interviewgegevens De directie beaamt dat de totstandkoming van een actuele versie van de huisregels een moeizame exercitie is geweest die, sinds kort, heeft geleid tot de beschikbaarheid van huisregels op iedere cel. Met betrekking tot de door de Inspectie geconstateerde (en later ook door gedetineerden geduide) omissies zullen, zoals eerder gemeld, in de huisregels correcties worden doorgevoerd. De gedetineerden geven aan dat de huisregels sinds kort beschikbaar zijn maar wijzen op onduidelijkheden die tot veel commotie lei(d)den. Het gaat dan met name om het maximaal te besteden bedrag in de inrichtingswinkel. Ook het telefoneren leidt bij hen tot veel commotie. Dit wordt niet veroorzaakt door een gebrek aan capaciteit; er zijn drie toestellen per afdeling, maar door het recentelijk blokkeren van de 0800 nummers. Door deze blokkade kan niet meer met zgn. budgetkaarten worden gebeld maar uitsluitend met KPN telefoonkaarten. Hierdoor is het bellen voor de gedetineerden veel kostbaarder geworden. De directie heeft de Inspectie de achtergrond van de blokkade van de 0800 nummers toegelicht waarbij de voornaamste overweging was dat de organisatie jaarlijks op het (budget)bellen door gedetineerden moest toeleggen. Gezien het in te lopen begrotingstekort een substantieel bedrag. Inmiddels heeft de directie bij de KPN bewerkstelligd dat er per eenheid (tik) langer gebeld kan worden en is ook de mogelijkheid gecreëerd om collect call te bellen. De piw-ers geven aan dat zij op dit moment zeer vaak door gedetineerden met het te kostbare bellen worden geconfronteerd. Met betrekking tot de inkorting van het dagprogramma merkt de directie op dat deze maatregel binnen het hvb regiem tamelijk probleemloos is ingevoerd terwijl er binnen de gevangenis flink werd gemord omdat gemeenschappelijke activiteiten zoals gezamenlijk koken en eten s avonds niet meer kunnen plaatsvinden. De executieve medewerkers geven aan dat de uitvoering van het dagprogramma binnen het hvb allemaal net te doen is; het is veel hollen, weinig stilstaan. Zij vinden dat normaal; het past bij het werken binnen een hvb. De gevangenismedewerkers geven aan dat de inkorting van het dagprogramma voor hen niet veel verandering heeft gebracht omdat de gedetineerden binnen het regiem van algehele gemeenschap van hen minder afhankelijk zijn en meer hun eigen gang gaan. Uit het interview met leidinggevenden wordt duidelijk dat het binnen het hvb kan voorkomen dat een gedetineerde binnen het dagprogramma 24 uur achtereen op cel verblijft indien hij niet wenst deel te nemen aan een extra luchtmoment dat in de ochtenduren wordt aangeboden. 17

19 Het sanctiebeleid wordt door de respondenten als helder en duidelijk omschreven. De gedetineerden geven echter aan het niet eens te zijn met de overgangsregeling die wordt gehanteerd bij de recent ingevoerde striktere toepassing van het sanctiebeleid rond deelname aan de arbeid omdat zij vinden dat bij de invoering van nieuwe regelgeving met een schone lei begonnen moet worden. De directie hanteert bij de sanctietoepassing dat ook de vóór de wijziging toegepaste sancties medebepalend zijn voor de toe te passen sanctie. Alle respondenten zijn van mening dat geweldstoepassing binnen de inrichting, indien noodzakelijk, professioneel, proportioneel en beheerst plaatsvindt. Ook discriminatie is volgens de respondenten binnen de inrichting niet aan de orde. In het algemeen is men van mening dat men in de inrichting op een respectvolle wijze met elkaar omgaat. Geestelijke verzorging is met verschillende denominaties binnen de inrichting vertegenwoordigd. Aangegeven wordt dat het niet vervullen van een vacature protestants geestelijke verzorging nu en dan leidt tot het doen vervallen van een kerkdienst. De overige geestelijk verzorgers vullen dit deficit met persoonlijke aandacht voor gedetineerden aan maar staan daarmee wel onder extra werkdruk. De medische zorg is voldoende toegankelijk. De gedetineerden worden eerst gezien door een verpleegkundige alvorens te worden doorgeleid naar een arts. Er zijn, ook buiten kantooruren, voldoende artsen beschikbaar om de medische zorg te borgen. De gedetineerden geven aan dat het soms lang duurt alvorens met een arts kan worden gesproken maar dit heeft ook te maken met de opbouw van het dagprogramma en de motivatie van de patiënt om tijdig bij de arts te verschijnen. Met name binnen de uitvoering van het dagprogramma van het huis van bewaring lijkt de toeleiding van de gedetineerden naar de medische dienst en/of het ziekenhuis soms stroef te verlopen. De arbeid is binnen de bedrijfsvoering van de locatie Lelystad een minder dominante factor geworden. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de gevolgen van de bezuinigingen waardoor de arbeid voor 60% van de gedetineerden wordt gefinancierd en anderzijds door marktomstandigheden die maken dat opdrachtgevers voor grote orders uitwijken naar lage lonen landen. De werkzaamheden die in het verleden werden gekwalificeerd als stopwerk lijken nu structureel de enige vorm van arbeid te worden. Binnen de locatie Lelystad staat deze ontwikkeling in schril contrast met de fraaie accommodatie die voor arbeidsactiviteiten beschikbaar is. Feitelijk is er sprake van twee forse fabriekshallen die voor dat doel niet meer optimaal worden aangewend. De 18

20 gang van zaken binnen de arbeid maakt om die reden op de inspectie een wat desolate indruk. De directie beaamt deze indruk maar ziet perspectief in de ontwikkeling van nieuwe projecten die in de plaats komen van traditionele arbeid. Zo is er het eerdergenoemde schildersproject, waarmee daartoe geselecteerde gedetineerden een opleiding volgen en de inrichting, zowel van buiten als binnen, van een nieuwe verflaag voorzien. Er is het reinigingsproject, waarmee de inrichting grotendeels wordt schoon gehouden en er is de bajesshop (de winkel) die door gedetineerden wordt gerund. De inrichting kent zowel binnen het hvb als de gevangenis een gedetineerdencommissie waar door de unitdirectie frequent mee wordt overlegd. Ook een delegatie uit de Commissie van Toezicht bezoekt elke gedetineerdencommissie 8 jaarlijks. Het meerpersoonscelgebruik kende aanvankelijk veel gedwongen toepassing waarbij als uiterste consequentie bij weigering afzondering(scel) werd toegepast. Zo langzamerhand kiezen gedetineerden er vaker voor om vrijwillig met twee op één cel geplaatst te worden. Binnen het hvb is de doorstroming groot en is het meermansverblijf relatief kort; binnen de gevangenis kan het verblijf wel eens drie maanden duren vanwege de geringere doorstroom. Op zichzelf is het meerpersoonscelgebruik inmiddels goed ingebed in de dagelijkse bedrijfsvoering. 2.3 Veiligheid Documentatiegegevens Het beveiligingsbeleid is grotendeels vastgelegd in geactualiseerde instructies en processen. Deze zijn binnen de inrichting digitaal beschikbaar. Het sanctiebeleid is voor de meest voorkomende incidenten vastgelegd; dit beleid wordt zowel in hvb als gevangenis toegepast. Het invoerbeleid is gereguleerd. Onlangs zijn de touwtjes weer aangetrokken omdat met name binnen de gevangenis bleek dat op de cellen een veelheid aan irrelevante goederen aanwezig was. In de huisregels is de aard en hoeveelheid van goederen die een gedetineerde op cel mag hebben opgenomen. Hiervan vindt registratie plaats bij het bad in het eerder genoemde systeem BAD I 8 hvb en gevangenis hebben ieder een gedetineerdencommissie. 19

21 Het onderhouden van dit systeem lijkt de Inspectie omslachtig. Het drugsontmoedigingsbeleid maakt onderdeel uit van de huisregels. Celinspecties en/of spit acties vinden regelmatig plaats. Het interne bijstandsteam (IBT) wordt daar dan veelal bij betrokken. Het IBT ontwikkelt zich meer naar een integraal calamiteitenteam waarin deskundigheid rond de bestrijding van calamiteiten is geïntegreerd: geweldsbeheersing, ehbo en brandbestrijding. Bij de personele inzet wordt rekening gehouden met voldoende beschikbaarheid van IBT-ers. Eerder was er sprake van gescheiden functioneren van IBT- en bedrijfshulpverleningsorganisatie (BHV). Het integriteitbeleid kent weinig tot geen documentatie alhoewel -voortgezetteaandacht voor dit aspect naar het oordeel van de Inspectie nadrukkelijk aan de orde zou moeten zijn Observatiegegevens De inrichting kent een ruime opzet met een goed overzicht op (concentraties van) gedetineerden. De niet overzichtelijke ruimten worden grotendeels gecoverd door cameratoezicht. Al eerder is opgemerkt dat bepaalde, met name elektrotechnische beveiligingsvoorzieningen, aan vervanging toe zijn. De gang van zaken binnen het complex geeft een rustig beeld waarbij het beveiligingspersoneel er blijk van geeft op de hoogte te zijn van de werking van systemen en procedures. Op zich kent de materiële beveiliging geen zwakke plekken, zij het dat door de huidige bouw van de accommodatie voor het eerdergenoemde Detentie Concept Lelystad op het terrein van de inrichting nu en dan concessies moeten worden gedaan aan het beveiligingsniveau. Het hoofd beveiliging anticipeert hierop door dan extra personeel in te zetten, desnoods aan de buitenzijde van het complex. In juli dit jaar heeft zich een geslaagde ontvluchting voorgedaan waarbij de betrokken gedetineerde met gebruikmaking van bouwmateriaal over hek en muur van de gevangenis kon komen. Buiten werktijd is er permanente bezetting van de Centraalpost en de Statische posten binnen de cellencomplexen waardoor personeel, bij zich voordoende calamiteiten, altijd dichtbij is. Deze cruciale ruimten zien er verzorgd uit; irrelevante materialen worden niet aangetroffen. I 9 Zie voorts par

22 Het personeel dat belast is met de beveiliging gaat correct gekleed in uniform; de Inspectie heeft daarvan geen afwijkingen geconstateerd. Op de arbeid blijken de vluchtroutes niet geblokkeerd door goederen; het personeel is daar alert op wegens een brand in het verleden. Tijdens de rondleiding geeft het hoofd beveiliging aan dat hij recentelijk in dienst van de locatie Lelystad is gekomen en het als kenmerkend ervaart dat zijn medewerkers gewend zijn aan een meer hiërarchische aansturing. Eén van zijn aandachtpunten is dan ook de ontwikkeling van meer eigen verantwoordelijkheid en initiatief bij de medewerkers binnen de kaders van hun taakstelling Interviewgegevens Hierboven werd al gerefereerd aan een incident: de ontvluchting in juli dit jaar. Naast eerdergenoemde materiële component werd deze volgens de directie mede gekenmerkt door het falen van medewerkers. Uit een door haar opgemaakte analyse van deze ontvluchting 10 wordt duidelijk dat door medewerkers onvoldoende alert is opgetreden. Eerst zo n twee uur nadat de ontvluchting plaatsvond werd de afwezigheid van betrokken gedetineerde opgemerkt en werd alarm geslagen. Uit de analyse van dit incident wordt duidelijk dat routinematige -en op basis van voorschriften vereistehandelingspatronen binnen de inrichting niet (meer) werden nageleefd. Een ernstige omissie die, zowel binnen de inrichting als ook landelijk, heeft geleid tot hernieuwde aandacht voor allerlei aspecten rond praktisch penitentiair handelen. In dit verband overhandigde de directie aan de Inspectie de DJI/GW beleidsnotitie Zeker op Veilig van 9 augustus 2005 inzake penitentiaire scherpte. De Inspectie heeft kennis genomen van de inhoud en oordeelt dat de omschreven handelwijze bekend is en al jaren deel uitmaakt van de noodzakelijke handelwijze van medewerkers binnen een penitentiaire setting; het is een taak van de leiding van zo een setting op het gedrag en resultaat van medewerkers te sturen. De respondenten geven unaniem aan dat zij hun leidinggevenden niet vaak op de werkvloer zien maar tegelijkertijd dat deze het ook altijd druk hebben. Waarmee, is hen niet altijd duidelijk. De Inspectie vindt het opvallend dat door alle executieve respondenten zo expliciet wordt gewezen op de behoefte aan controle van doen en handelen op de werkvloer. I 10 De Inspectie ontving van de directie een kopie van de melding bijzonder voorval ten behoeve van het hoofd DJI. 21

23 Overigens wordt duidelijk dat deze controle binnen de functiegroep van beveiligingsmedewerkers ook intercollegiaal tot stand komt. Men is daar gewoon elkaar aan te spreken op uiterlijk, handelen en nalaten; het is onderdeel van de omgangscultuur binnen de beveiligingsgroep. De respondenten van de PIW functiegroep herkennen deze wijze van intercollegiaal handelen binnen hun functiegroep niet; men laat het meer afhangen van de reactie van de leidinggevenden en die zijn, zoals gezegd, onvoldoende zichtbaar en/of leggen andere prioriteiten. Expliciet wordt aangegeven dat voorbeeldgedrag, of het nu gaat om uiterlijk of houding, van de kant van leidinggevenden wordt gemist. Illustratief daarvoor is het volgende. Tijdens het gesprek van de Inspectie met een groep executieven stelde een medewerker uit de functiegroep beveiliging aan de aanwezige piw-ers de vraag waarom zij er niet uniform bij liepen. De piw-ers reageerden met de mededeling dat er door de leiding niet op gelet of gestuurd werd maar dat dat wel eens goed zou zijn. Toen de Inspectie vervolgens doorvroeg bleek dat met name in de weekeinden een aantal (piw) medewerkers lak heeft aan de uniformdracht en in vrijetijdskleding naar het werk komt. Hierdoor is het voor de beveiligingsmedewerkers, met name bij de uitvoering van hun werkzaamheden via de monitor, bijna niet meer mogelijk om het onderscheid te maken tussen gedetineerden en medewerkers. In een ander gesprek werd door een geestelijk verzorger aangegeven dat hij in het weekeinde, tijdens de kerkdienst, soms geen uiterlijk onderscheid kan maken tussen gedetineerden en begeleidend personeel. De Inspectie acht dit alles een onwenselijke situatie, temeer daar de medewerkers zelf aangeven dat men op dit punt aan het afglijden is en men het graag anders ziet. De executieve medewerkers geven er blijk van op de hoogte te zijn van de vigerende dienstinstructies en calamiteitenplannen, zij het dat zij aangeven meer op basis van routine te handelen dan op basis van datgene wat is omschreven met betrekking tot hoe te handelen. Opvallend is daarbij dat de respondenten van de zijde van het huis van bewaring aangeven dat zij het werken in een omgeving die wordt gedomineerd door regelgeving als prettig ervaren terwijl de respondenten van gevangeniszijde juist aangeven dat zij in de uitoefening van hun functie minimaal enige scharrelruimte nodig hebben. Dit verklaart (en bevestigt) de strikte scheiding die door de Inspectie werd ervaren binnen de cultuur van de inrichting. Het huis van bewaring en de gevangenis hebben weinig gemeenschappelijk als het om 22

24 bedrijfscultuur gaat: je werkt òf in het hvb òf in de gevangenis; een combinatie van beide is binnen de locatie Lelystad nagenoeg ondenkbaar. Deze stelling geldt overigens niet voor de binnen het gehele complex werkzame beveiligingsbeambten; zij zijn niet gekoppeld aan enige bestemming en hebben een goed overzicht van de operationele gang van zaken binnen de inrichting. Aangegeven wordt dat binnen de beveiligingsgroep in de nabije toekomst meer gewerkt gaat worden met vaste teams per onderdeel van het complex. Door de verschillende respondenten wordt zonder uitzondering bevestigd dat er een groot cultuurverschil is tussen het werken in en met medewerkers van het hvb en de gevangenis. Opvallend is voorts dat de executieve medewerkers er tijdens het interview blijk van geven elkaar en elkaars werkwijze niet te kennen. Men geeft verschillende keren aan dat het goed zou zijn meer van elkaars werkwijze te weten te komen door bijvoorbeeld functie-uitwisselingen en meer gezamenlijk overleg. Door piw-ers wordt uitgebreid ingegaan op de omstandigheid dat het soms voorkomt dat de technische beveiliging (tijdelijk) buiten gebruik is en zij daarvan dan niet op de hoogte zijn. De beveiligingmedewerkers weten dit dan wel. Beide functiegroepen geven aan het zinvol te vinden over gelijkwaardige informatie over de bedrijfszekerheid van het systeem te beschikken; de Inspectie sluit zich bij deze opvatting aan. Voorts wordt aangegeven dat technische problemen rond de beveiligingssystemen in het algemeen snel worden hersteld. Dit in tegenstelling tot meer huishoudelijke reparaties waar met name gedetineerden van afhankelijk zijn (bijv. een doorstromend spoelreservoir van een toilet, het vervangen van kapotte lampen, spiegels) dan is de wachttijd erg lang en moeten de piw-ers er naar hun mening vaak achteraan om zo een reparatie gerealiseerd te krijgen en/of te weten wat de stand van zaken is. Men geeft aan dat er regelmatig calamiteitenoefeningen plaatsvinden waarbij ook externe instanties zoals brandweer en GGD zijn betrokken; beschikbare calamiteitenteam leden -naar zeggen van het hoofd beveiliging zijn tijdens operationele uren altijd 8 leden beschikbaar- vervullen dan een gidsfunctie. Unaniem vindt men dat geweldstoepassing proportioneel plaatsvindt en dat met name het IBT goed is toegerust op de toepassing daarvan. Indien nodig wordt geweld ook door piw-ers op de afdeling toegepast, maar van onderhoud van het Praktisch Penitentiair Optreden (PPO) is geen sprake. Desgevraagd geven de piw-ers aan gemakkelijk onder deelname aan de ingeroosterde personeelsport uit te komen en de indruk van de Inspectie is dat dit ook vaak gebeurt. Ook hier wreekt zich weer het gebrek aan controle door 23

25 leidinggevenden; men komt er gemakkelijk mee weg ; een letterlijk citaat is in dit verband: als piw-er kun je de kantjes er vanaf lopen. Wanneer hier door de Inspectie de relatie met de FIT-KIT 11 wordt gelegd geeft men aan dat daar wel aan gewerkt is door middel van een nulmeting begin dit jaar maar dat op dit moment nog niet duidelijk is of er wordt nagegaan of men aan de eisen voldoet. De directie geeft desgevraagd aan dat in januari 2006 de FIT-KIT toets weer zal plaatsvinden. De beveiligingsmedewerkers geven aan dat sport binnen hun functiegroep wel degelijk van belang is en deelname daaraan door de leiding -en henzelf- wordt gestimuleerd. De Inspectie verneemt van de zijde van de piw-ers dat, indien geweldstoepassing heeft plaatsgevonden, er binnen de functiegroep PIW geen evaluaties (meer) plaatsvinden van het incident. Men gaat, na afhandeling van het incident, kennelijk gewoon weer over tot de orde van de dag ; in dit verband is een letterlijk citaat: je veegt het bloed van je handen en gaat weer verder. De directie ontkent desgevraagd ten stelligste deze gang van zaken. Op het aspect integriteit constateert de Inspectie het volgende. Medio vorig jaar is door de directie tot twee keer toe fors ingegrepen bij niet-integer handelen door medewerkers. Dit handelen heeft op dat moment indruk gemaakt en wordt door medewerkers alom gerespecteerd. Helaas constateert de Inspectie dat dit handelen tot nu toe geen vervolg heeft gehad middels bijvoorbeeld een integrale aanpak van het thema integriteit. De Inspectie acht dit een risico. Zij constateert dat de kennelijk intense aandacht voor integer handelen veel impact op de medewerkers heeft gehad maar mist het vervolg daarop in de vorm van (de borging van) een integriteitbeleid binnen de organisatie. Dit beleid is (nog) niet aanwezig en het wordt kort dag om de aansluiting met genoemde impact te behouden. In dit verband is het relevant om te melden dat bij de vraag naar de betekenis van functioneringsgesprekken door de piw-ers wordt opgemerkt dat deze niet structureel plaatsvinden. Voor de meeste respondenten is het relatief lang geleden dat er met hen over hun functioneren is gesproken en meestal vond dit dan plaats gekoppeld aan een rechtspositionele wijziging. Dit geldt niet voor de functiegroep beveiliging; de medewerkers geven aan dat er met hen geregeld een functioneringsgesprek wordt gehouden. I 11 De FIT-KIT is binnen DJI een normatief instrument om jaarlijks de conditie van medewerkers te toetsen. 24

26 De Inspectie is van mening dat de behoefte aan aandacht voor integriteitvraagstukken onder de medewerkers groot is en op grond van het geschetste beeld, aandacht voor dit aspect van de zijde van de directie nadrukkelijk gewenst is. 2.4 Reïntegratie Documentatiegegevens Uit de toegezonden documentatie bleek aanvankelijk weinig aandacht voor het aspect reïntegratie. Het separaat aan de Inspectie toezenden van een voortgangsverslag over het interne schildersproject bracht daarin verandering. Uit dit verslag blijkt dat de locatie Lelystad een jaar geleden is gestart met het aanbieden van een schilderspraktijkopleiding waarbij deelnemers, naast één dagdeel per week theorieopleiding, ook de praktijk van het schildersvak goed leren kennen doordat zij het complex zowel van buiten als binnen voorzien van een nieuwe verflaag. De begeleiding van dit project is in alle opzichten professioneel en de deelnemers kunnen bij afronding in het bezit komen van een door de brancheorganisatie erkend certificaat assistent schilder. Uit de stukken blijkt dat het doel is om ook voortgezette opleidingen en trajecten aan te bieden die moeten leiden tot een warme overdracht van de aspirant schilder in een doorlopend detentietraject dat uiteindelijk voor de deelnemer leidt tot een baan in de schildersbranche. Het project wordt breed gedragen binnen de organisatie en mede door de erkenning van de inrichting als leerbedrijf is de Rijksgebouwendienst bereid om het schilderwerk te laten uitvoeren door gedetineerden. Het is een loffelijk initiatief dat voor een aantal actoren binnen de organisatie, zeker afgezet tegen de versoberingen van de laatste jaren, nieuwe perspectieven biedt. In dezelfde categorie valt het initiatief om de winkel niet meer door een extern bedrijf, maar door gedetineerden zelf te laten exploiteren. Inmiddels heeft men hier positieve ervaring mee opgedaan en dit initiatief moet voor deelnemende gedetineerden leiden tot het predikaat gecertificeerd winkelassistent. Eenzelfde optie is er voor gedetineerden die deelnemen aan het reinigingsproject; ook daarbinnen is de mogelijkheid tot certificatie indien deelnemende gedetineerden voldoen aan theoretische en praktische eisen op het gebied van schoonmaakwerkzaamheden. Laatstgenoemde projecten waren voor de Inspectie niet gedocumenteerd. Overigens kunnen uitsluitend gedetineerden uit de gevangenis deelnemen aan genoemde projecten. 25

27 Vanwege deze projecten scoort de inrichting in 2005 goed met de indicator op het gebied van (vak)opleidingen omdat een groot aantal (75 in mei tot en met augustus) deelexamens kon worden afgelegd. De Inspectie plaatst hierbij de kanttekening dat het bij deze projecten een relatief klein deel van de gevangenispopulatie betreft. Wat betreft de toeleiding naar Penitentiaire Programma s (PP) ligt de inrichting naar zeggen op schema; op het moment van de inspectie zijn er 18 PP s gerealiseerd. De Inspectie had bij het Bureau Selectie- en Detentiebegeleiding inzage in een aanvraag PP. Het viel op dat de inhoud van deze aanvraag weinig toevoegde aan datgene wat reeds bekend was over de betrokken gedetineerde uit eerdere dossiervorming; het leek eerder een (samengevatte) herhaling daarvan. Wat dat betreft ziet de Inspectie bij voorkeur de weerslag van een binnen de inrichting multidisciplinair opgebouwd filmisch beeld rond de gedetineerde dat als vanzelfsprekend leidt tot de toeleiding naar een PP. In onderhavige aanvraag was daar geen sprake van Observatiegegevens Al eerder is opgemerkt dat er sprake is van een -in voorkomen- grootschalige arbeidsaccommodatie die niet meer bol staat van bedrijvigheid. Drie werkzalen hebben inmiddels een andere bestemming welke is gekoppeld aan voornoemde projecten. Er is een werkzaal ingericht als educatieruimte, waarbij de machines zijn vervangen door computers; er is een werkzaal omgebouwd tot schilderswerkplaats en een werkzaal is in gebruik als uitvalsbasis voor het reinigingsproject. Op de werkzaal houtbewerking wordt er tijdens het bezoek van de Inspectie nog stevig doorgewerkt aan een order voor gespecificeerde houten pallets en kratten. Helaas is het stukwerk dat, na oplevering, de werkplaats weer in de wachtstand zet tot de volgende order van deze opdrachtgever. Op andere werkzalen ziet de Inspectie gedetineerden, wegens gebrek aan werk, schaken, klaverjassen of voor zich uit staren. De werkmeesters houden dan indirect toezicht en verblijven veelal in hun kantoor Interviewgegevens Uit de interviews blijkt dat er binnen de gevangenis sprake is van een integrale/multidisciplinaire bespreking van gedetineerden in een detentieberaad (DBR). Bij het huis van bewaring is dit niet het geval. Kennelijk komt dit moeizaam van de grond. Het verantwoordelijke directielid merkt terzake op zelf 26