IST. PI Midden Holland. locatie Alphen a/d Rijn. Inspectierapport. Doorlichting

Transcriptie

1 IST PI Midden Holland locatie Alphen a/d Rijn Inspectierapport Doorlichting

2 Ministerie van Justitie a PI Midden Holland locatie Alphen a/d Rijn Inspectierapport Doorlichting Januari 2006

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 5 1 Inleiding Aanleiding en doel van de inspectie Aanleiding Doel Reikwijdte van de inspectie Opzet van de inspectie Methode Tijdpad Objectbeschrijving Recent onderzoek 13 2 Bevindingen Rechtspositie Huisregels Beklag Overige rechten Dagprogramma Discriminatie Meerpersoonscelgebruik Veiligheid Beveiligingsvoorzieningen Gebruikersvergunning Calamiteitenplan Maatschappelijke veiligheid Communicatie Drugsbeleid 26

4 2.2.7 Integriteit Vrijhedenbeleid Reïntegratie Screening Verblijf Vertrek 29 3 Conclusies Algemeen Rechtspositie Veiligheid Reïntegratie 34 4 Aanbevelingen Aanbevelingen voor de locatie Alphen aan de Rijn Aanbevelingen voor de Dienst Justitiële Inrichtingen Aanbevelingen voor de minister van Justitie 38 Bijlage A: Bronnen 39 Bijlage B: Geïnterviewden 40 Bijlage C: Toetsingskader 41

5 Voorwoord De heeft in december 2005 de locatie Alphen a/d Rijn van de penitentiaire inrichting Midden Holland doorgelicht. Op de drie hoofdpunten waarop de Inspectie toetst rechtspositie gedetineerden, veiligheid en reïntegratie komt zij tot een overwegend positief oordeel. Met name op de onderdelen veiligheid en reïntegratie is er echter ook wel aanleiding tot het maken van een paar kritische opmerkingen. Daarnaast heeft de ISt geconstateerd dat bij een beduidende minderheid van de uitvoerende medewerkers onvrede en wantrouwen ten opzichte van de leidinggevenden bestaat. Het grote aantal veranderingen dat de organisatie de afgelopen jaren heeft moeten doormaken lijkt daar een belangrijke verklaring voor te zijn. Ook in de nabije toekomst zal de inrichting met ingrijpende wijzigingen te maken krijgen. Dat is voor de Inspectie temeer een reden geweest aan te bevelen dat de inrichting actief beleid voert op verbetering van dit cultuur- en communicatieprobleem. W.F.G. Meurs Hoofdinspecteur 4

6 Samenvatting Algemeen Op 6, 8 en 14 december 2005 is de locatie Alphen a/d Rijn (Alphen) van de penitentiaire inrichtingen Midden Holland door de Inspectie voor de Sanctietoepassing (ISt) geïnspecteerd. Het betrof een reguliere doorlichting op de aspecten rechtspositie, veiligheid en reïntegratie met als uitgangspunt het door de ISt gehanteerde toetsingskader voor penitentiaire inrichtingen (bijlage C). De locatie Alphen kent de bestemming huis van bewaring en gevangenis die in aparte, geschakelde, bouwdelen zijn ondergebracht. Dit leidt niet tot twee gescheiden functionerende organisatieonderdelen; er is, in operationele zin, binnen de locatie sprake van organisatorische integratie waardoor executieve functionarissen in voorkomende gevallen op beide bestemmingen inzetbaar zijn. Met name bij de executieve functies constateerde de ISt het uiten van gebrek aan steun van en vertrouwen in leidinggevende functionarissen. Een minderheid van de medewerkers -door de ondernemingsraad werd 40% genoemd- blijkt binnen de organisatie verantwoordelijk voor een opinie die een zekere mate van wantrouwen en verbittering in zich sluit. Als belangrijkste oorzaken hierachter constateert de ISt dat binnen de organisatie een zeker verzadigingspunt is bereikt ten aanzien van alle majeure veranderingsoperaties binnen de sector gevangeniswezen waar de locatie de laatste jaren mee is geconfronteerd en nog geconfronteerd zal gaan worden. Zo is er onzekerheid over de toekomstige bestemming van de locatie vanwege de plannen tot introductie van het concept van De Nieuwe Inrichting. Een andere oorzaak is dat er binnen de locatie weinig verloop van medewerkers is waardoor de mogelijkheden voor functiewisseling en loopbaanvorming beperkt zijn. De ISt van mening dat het voorgaande binnen de organisatie een tamelijk dominant en kritisch punt vormt dat zeker moet worden aangepakt. Direct naast de locatie Alphen wordt momenteel -onder regie van de Directie Bijzondere Voorzieningen (DBV) van de dienst justitiële inrichtingen (DJI)- een 5

7 grootschalig penitentiar complex gebouwd. De ISt heeft geconstateerd dat de directie van de locatie Alphen nauwelijks op de hoogte is van de uitgangspunten en vormgeving van de in dit complex te huisvesten organisatie en juist wel, uit oogpunt van synergie, de behoefte heeft om de mogelijkheden tot samenwerking op diverse (beheers)terreinen tussen de DBV-nieuwbouw en de locatie Alphen te onderzoeken. Rechtspositie De huisregels zijn uitgebreid en consistent maar niet in een vreemde taal beschikbaar. De medewerkers van de locatie Alphen hebben in het algemeen een respectvolle grondhouding naar gedetineerden; zij staan open voor wederzijds contact. Gedetineerden geven echter wel aan dat medewerkers van de beveiliging hen en ook hun bezoekers niet altijd even correct benaderen; zij ervaren dit soms als intimiderend. De toepassing van onnodig geweld en willekeur jegens gedetineerden heeft de ISt niet aangetroffen. Voorkomende geweldstoepassing is professioneel en proportioneel. Het dagprogramma is overzichtelijk vastgelegd en biedt de activiteiten waar men recht op heeft. De uitvoering van het dagprogramma binnen het huis van bewaring leidt niet tot onoverkomelijke druk voor de medewerkers. De arbeidsactiviteit draait zeer goed; er is veel werk en gedetineerden kunnen zonder al te veel wachttijd aan de slag. De toegang tot medische, psychologische en geestelijke zorg is voldoende en er is voldoende initiatief en mogelijkheid tot afstemming over (individuele) gedetineerden tussen de verschillende functionarissen. Discriminatie is binnen de locatie geen issue. Er is geregeld constructief overleg tussen directie en gedetineerden. Het meerpersoonscelgebruik levert geen problemen op. De conclusie van de ISt is dat de locatie op het aspect rechtspositie voldoet aan de toezichtcriteria. Veiligheid Ten aanzien van de materiële beveiliging zijn er twee voorname knelpunten. Enerzijds het niet ongestoord kunnen functioneren van het portofoonverkeer en anderzijds de gezamenlijke huisvesting van het bedieningspaneel van alle centraal te bedienen beveiligingsvoorzieningen met de statische post van de hvb-unit. De ISt is van mening dat dit laatste onwenselijk is en dat de regievoering van de beveiliging van het complex zowel fysiek als operationeel moet worden gescheiden van het rechtstreekse toezicht op het gedetineerdenverkeer van een verblijfsunit. Door extra inzet van een 6

8 medewerker in de nachtdienst is door de directie deels aan dit knelpunt tegemoet gekomen maar een volledige en structurele oplossing acht de ISt dringend gewenst. De bedrijfshulpverleningsorganisatie is intern op orde maar er is onvoldoende geoefend met externe hulpverleningsdiensten. Medewerkers en gedetineerden vinden het in het algemeen veilig in de inrichting maar het beperkte aantal telefoons op de wat grotere verblijfsafdelingen van de hvb-unit leidt nu en dan wel tot spanning tussen gedetineerden. Zich voordoende (ernstige) incidenten worden nagenoeg altijd geëvalueerd. Tegen de aanwezigheid van drugs wordt, voorzover de ISt heeft kunnen nagaan, op passende wijze opgetreden. Het vrijhedenbeleid voor gedetineerden wordt op een zorgvuldige wijze toegepast maar soms gefrustreerd door de tegengestelde doelstellingen van bijvoorbeeld gevangeniswezen en Centraal Justitieel Incasso Bureau. Het thema integriteit is, evenals de aanpak van onderlinge agressie en geweld, binnen de locatie een levend onderwerp dat niet louter is vastgelegd op papier. Medewerkers, waarmee overigens regelmatig functioneringsgesprekken worden gevoerd, geven ten aanzien van deze onderwerpen wel aan dat een zeker verzadigingspunt is bereikt: men weet het nu wel. De conclusie van de ISt is dat de locatie Alphen op een verantwoorde wijze omgaat met (maatschappelijke) veiligheid en een voldoende veilige omgeving biedt om te verblijven en te werken. De op het aspect veiligheid gesignaleerde knelpunten moeten echter wel worden aangepakt. Reïntegratie Reïntegratie krijgt binnen de locatie Alphen in individuele gevallen aandacht. Er is (nog) geen sprake van een stelselmatige, trajectmatige aanpak. Voor dit laatste is binnen de organisatie wel draagvlak. Onzekerheid die gepaard gaat met het kennelijke (DJI) voornemen tot bestemmingswijziging leidt mogelijk tot vertwijfeling over de te volgen koers terzake. De conclusie van de ISt is dat er binnen de organisatie voldoende potentieel aanwezig is om vorm en inhoud te geven aan een gestructureerd reïntegratiebeleid maar dat dat nog niet in een specifieke vorm aanwezig is. Zij is dan ook van mening dat de locatie Alphen meer in reïntegratiebeleid moet investeren. 7

9 Aanbevelingen De ISt beveelt de locatie aan om: Open en transparante communicatie tussen leidinggevenden en medewerkers en tussen medewerkers onderling te stimuleren. De interne procesbeschrijvingen te actualiseren. Alert te zijn op mogelijke verzadiging van het werkoverleg met onderwerpen op het terrein van integriteit en agressie en geweld. Ontwikkelingsperspectief te creëren voor de niet vlottende functionarissen binnen de organisatie. De huisregels in een aantal gangbare vreemde talen beschikbaar te stellen. De registratiewijze van klachten met de Commissie van Toezicht af te stemmen. Aandacht te hebben voor houding en gedrag van beveiligingsmedewerkers jegens bezoek en gedetineerden. Het aantal telefoontoestellen op de grotere verblijfsafdelingen van de hvb-unit uit te breiden. Regelmatig (bhv-) oefeningen te houden met externe hulpverleningsdiensten in de bestrijding van (grootschalige) calamiteiten. Ongestoord portofoonverkeer te realiseren en de functies en locatie van statische post en centraalpost te scheiden. Oog te hebben voor de ontwikkeling van aan de (vak)arbeid gelieerde opleidingen. Een gestructureerde en geborgde trajectmatige aanpak voor de reïntegratie van daarvoor in aanmerking komende gedetineerden te ontwikkelen. De ISt beveelt DJI aan om: Meer informatie-uitwisseling en samenwerking tussen de locatie Alphen en de nieuwbouw van de directie bijzondere voorzieningen in Alphen aan de Rijn tot stand te brengen. Aan de locatie Alphen duidelijkheid te verschaffen over de beoogde bestemmingen van de locatie in het kader van De Nieuwe Inrichting. De locatie Alphen te faciliteren ten aanzien van het realiseren van ongestoord portofoonverkeer en het scheiden van de functies en locatie van statische post en centraalpost. Penitentiaire dossiers vanuit het centrale depot sneller beschikbaar te stellen aan de locatie waar de gedetineerde verblijft. Het programma TULP selectie gebruiksvriendelijker te maken. 8

10 De ISt beveelt de minister van Justitie aan om: De doelstellingen cq. belangen van verschillende justitieorganisaties, in dit geval gevangeniswezen en CJIB, beter op elkaar af te stemmen. 9

11 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en doel van de inspectie Aanleiding De (ISt) oefent toezicht uit op justitiële inrichtingen in Nederland. Het toezicht krijgt onder meer gestalte door met een zekere regelmaat een penitentiaire inrichting door te lichten. Bij de keuze van een inrichting houdt de ISt rekening met de activiteiten van andere toezichthouders met betrekking tot de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Op dit moment voert de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) landelijk nog toezichtactiviteiten uit 1. Omdat het bijna twee jaar geleden is dat de locatie Alphen aan de Rijn van de Penitentiaire Inrichtingen Midden Holland, kortweg locatie Alphen, in het kader van toezicht (door de RSJ) werd bezocht is besloten tot een reguliere doorlichting van deze locatie Doel Het doel van deze inspectie is na te gaan hoe het in de locatie Alphen is gesteld met de rechtspositie van gedetineerden, de veiligheid in het algemeen en de reïntegratiepraktijk en op basis van de bevindingen voorstellen te doen tot zichtbare verbetering. Uitgangspunt voor deze inspectie is het algemene toezichtkader van de ISt dat voor doorlichtingen is uitgewerkt in een toetsingskader (bijlage C). I 1 De RSJ zal naar verwachting in de loop van 2006 bij wet van zijn toezichtstaak worden ontheven. 10

12 1.2 Reikwijdte van de inspectie De inspectie omvat de locatie Alphen aan den Rijn van de PI Midden Holland. Het bestuurlijk cluster Midden Holland omvat de locaties Haarlem en Alphen aan de Rijn 1.3 Opzet van de inspectie Methode De methodiek voor het uitvoeren van een doorlichting bestaat uit het verzamelen van feitelijke gegevens door middel van documentenonderzoek (bijlage A), observaties binnen de locatie en interviews met belanghebbenden betrokken bij de locatie (bijlage B). De gegevens die dit oplevert worden getoetst aan het eerdergenoemde toetsingskader (bijlage C) en leiden tot een oordeel over de gang van zaken binnen de locatie. Het toetsingskader dat wordt gehanteerd is mede gebaseerd op (inter)nationale wet- en regelgeving die van toepassing is op detentie. Het toetsingskader is uitgewerkt in een aantal gestructureerde interviewlijsten die de basis vormen voor de door de ISt af te nemen interviews. Op basis van de vooraf bekende documentatie worden door de ISt aanvullende informatievragen opgesteld. Conform het protocol voor de werkwijze 2 van de ISt wordt de inspectie uitgevoerd door twee inspecteurs Tijdpad Per brief van 19 oktober 2005 werden de algemeen directeur van de PI Midden Holland en de locatiedirecteur van de locatie Alphen op de hoogte gebracht van de inspectie. Op dezelfde datum werd de commissie van toezicht geïnformeerd en verzocht om toezending van de jaarverslagen 2003 en De inspectie vond plaats op 6, 8 en 14 december Het conceptrapport is op 12 januari 2006 voor wederhoor met betrekking tot de feitelijke bevindingen van de ISt naar de locatiedirecteur gestuurd. Het inspectierapport is op 31 januari 2006 door de hoofdinspecteur vastgesteld en aangeboden aan de minister van Justitie. I 2 Het protocol voor de werkwijze wordt voorafgaande aan de inspectie aan de directie en commissie van toezicht van de te inspecteren locatie gezonden. 11

13 1.4 Objectbeschrijving De locatie Alphen is een middelgrote inrichting met in totaal 362 detentieplaatsen. De oorspronkelijke capaciteit bedroeg 288 plaatsen maar door de aanbouw van een aparte unit (2002) met 36 plaatsende en de introductie (2004) van meerpersoonscelgebruik (mpc) met 38 plaatsen is de totale capaciteit nu 362. Bij de ingebuikname in het voorjaar van 1996 was de inrichting volledig bestemd als huis van bewaring (hvb) voor mannen, maar in 2001 is een van de verblijfsunits herbestemd als gevangenis standaard voor mannelijke gedetineerden in een regiem van algehele gemeenschap (capaciteit: 163). Het huis van bewaring heeft nu een capaciteit van 199. De inrichting is gelegen op een industrieterrein. Het ontwerp is gebaseerd op twee aan elkaar gekoppelde kruisgebouwen, unit noord en zuid, met in het middengedeelte (koppelstuk) gemeenschappelijke voorzieningen. Iedere unit beschikte oorspronkelijk over 144 plaatsen verdeeld over drie afdelingen. Enige jaren geleden is op de luchtplaats van unit zuid een extra en (semi) permanente uitbreiding gerealiseerd met 36 plaatsen. In elke unit is één van de drie afdelingen door middel van een muur gesplitst waardoor er twee kleinere eenheden (24 cellen) beschikbaar zijn met een bestemming als inkomsten- en extra zorgafdeling. Het voorgebouw huisvest de centrale toegang, de entree gedetineerden/badafdeling, een bezoekafdeling en kantoren. De begane grond van het complex wordt grotendeels in beslag genomen door de arbeidsbedrijven, magazijnen en facilitaire voorzieningen zoals keuken en kantine. Op de 1 e en 2 e verdieping bevinden zich de cellen met in het middengedeelte (koppelstuk) voorzieningen voor detentieondersteunende diensten en geleide activiteiten. In het middengedeelte treffen we tevens, verspreid over de 2 e en 3 e verdieping, de ruimten voor educatie, vorming en sport. Op de 4 e verdieping zijn de straf/observatieafdelingen, inclusief luchtkooien, gesitueerd. In 2005 hebben zich twee bijzondere voorvallen voorgedaan die beide betrekking hadden op een natuurlijke dood van een gedetineerde in de inrichting. Volgens het jaarverslag 2004 van de locatie zijn er 80 klachten 12

14 afgehandeld waarvan er 8 gegrond werden verklaard. Deze getallen wijken af van de getallen die de Commissie van Toezicht in haar jaarverslag vermeldt 3. De gedetineerdensurvey 2004 geeft aan dat de gedetineerden in het algemeen tevreden zijn met het verblijf in de inrichting. 1.5 Recent onderzoek De RSJ bezocht de locatie in maart 2004 en constateerde toen dat er onvoldoende informatie-uitwisseling was tussen psycholoog en piw-ers over gedetineerden op met name de bijzondere zorgafdeling van het hvb; dat er onvoldoende tijd was ingeroosterd voor informatieoverdracht tussen piw-ers (bij wisseling van dienst, ISt); dat ongestoord telefoneren niet voldoende mogelijk is; dat het bureau selectie- en detentiebegeleiding (bsd) op een andere manier is gaan werken waardoor het aantal klachten in relatie tot het bsd is afgenomen; dat niet alle disciplines rapporteren aan het detentieberaad; dat het executief personeel meer steun en begeleiding behoeft en dat de directie onvoldoende tijd uittrekt om met gedetineerdencommissies te overleggen. De ISt heeft deze bevindingen bij haar beoordeling betrokken. I 3 Zie voorts paragraaf

15 2 Bevindingen 2.1 Rechtspositie Huisregels De locatie Alphen beschikt over een helder en consistent pakket huisregels die van toepassing zijn op zowel het hvb als de gevangenis. De huisregels worden regelmatig geactualiseerd en zijn op de inkomstenafdeling van het hvb op cel beschikbaar. Tevens kunnen de huisregels op iedere afdeling via het personeel worden ingezien. In de bibliotheek liggen de huisregels ter inzage en worden zij zonodig door de bibliothecaris toegelicht. De huisregels zijn niet beschikbaar in een vreemde taal. Verschillende respondenten geven aan dat het vertalen van huisregels in een aantal vreemde talen al enige tijd op de plank ligt maar dat dat tot nu toe niet is gerealiseerd. De executieve medewerkers geven aan dat zij hebben voorgesteld om de belangrijkste huisregels ten behoeve van anderstaligen samen te vatten in een (vertaalde) zogenaamde simpellijst 4 die vervolgens gebruikt kan worden bij de uitleg van regels aan gedetineerden die het Nederlands niet machtig zijn. Tot nu toe heeft dit idee nog niet geleid tot een concreet resultaat. De gedetineerden geven er blijk van goed op de hoogte te zijn van de regels die binnen de inrichting gelden en maken er melding van dat de inrichting onderzoekt of de huisregels via een soort teletekst op de televisie op cel beschikbaar kunnen komen Beklag In de huisregels is duidelijk aangegeven hoe een gedetineerde in beklag en/of beroep kan gaan. In het recente verleden kende de inrichting, gerelateerd aan haar omvang, een fors aantal klaagschriften. Sinds enige jaren wordt er door de I 4 Het begrip is een lokale term en duidt op een overzicht van veel voorkomende begrippen als het gaat om de uitleg van regelgeving aan anderstaligen. 14

16 directie aan gewerkt dit aantal te doen afnemen en de cijfers tonen aan dat dit ook lukt. De oorzaak daarvan ligt in een gepropageerde andere wijze van omgaan met (potentiële) conflicten tussen gedetineerden en medewerkers. Eerder werden deze snel afgedaan door rapportage en daarop volgende sanctie terwijl tegenwoordig, indien hiervoor voldoende mogelijkheden zijn, eerst de dialoog tussen medewerker(s) en gedetineerde(n) wordt gevoerd. Het is een bewuste keuze van de zittende directie om hier zo mee om te gaan. Bij haar aantreden, zo n drie jaar geleden, trof zij een inrichting die werd gedomineerd door een beheersmatige aanpak die met name was gefundeerd op de toepassing van regelgeving. Hoewel deze wijze van werken goed past bij een startende organisatie - regels geven immers veel houvast - was de wijze van werken binnen de inrichting in de loop der tijd onvoldoende geëvolueerd met de mate van ontwikkeling van medewerkers (en daarmee tevens de ontwikkeling van de organisatie). De directie is vervolgens bewust gaan sturen op vergroting van de autonomie binnen de onderscheiden functiegroepen en heeft het -binnen hun functie- nemen van eigen verantwoordelijkheid door medewerkers gestimuleerd. De commissie van toezicht (cvt) bevestigt in het interview deze ontwikkeling en geeft tevens aan steeds vaker te bemiddelen tussen klager en inrichting alvorens er eventueel sprake is van een formeel beklag. Opvallend is het verschil in cijfers rond beklag in de jaarverslagen van de inrichting en die van de commissie van toezicht. De commissie van toezicht geeft in haar jaarverslag aan dat in klachten gegrond werden verklaard terwijl de inrichting in het jaarverslag vermeldt dat dit aantal 8 is. Volgens zeggen van de directie kan de verklaring worden gezocht in een afwijkende telwijze: met name in het najaar van 2004 zijn veel klachten ingediend tegen de toen door te voeren inkorting van het dagprogramma. De directie heeft dit beschouwd als één (collectieve) klacht terwijl de cvt in dit geval iedere klacht individueel heeft geteld. In de handleiding Planning & Control 2005 van DJI dienen (gegronde) klachten te worden geregistreerd op basis van het totaal aantal afgehandelde klachten waartegen geen beroepsmogelijkheid meer open staat 5. I 5 In commentaar op het -concept- inspectierapport geeft de locatiedirecteur het volgende aan: De cvt heeft in 2004 inderdaad 158 klachten van gedetineerden gegrond verklaard. 150 van deze klachten gingen inderdaad over het dagprogramma. De directie heeft bij de RSJ beroep aangetekend tegen deze uitspraken van de cvt. De RSJ heeft hierover pas in 2005 een uitspraak gedaan. Volgens de planning & control cyclus van DJI worden deze klachten derhalve pas in het jaar 2005 geteld, op het moment dat de uitspraak onherroepelijk werd. Voor de cvt waren deze klachten in 2004 reeds afgehandeld. 15

17 2.1.3 Overige rechten Privacy De gedetineerden geven aan dat hun privacy binnen de inrichting in het algemeen voldoende is gewaarborgd. Zij worden door de medewerkers met respect benaderd maar geven wel aan dat voorafgaande aan hun relatiebezoek met name hun bezoekers wel eens worden getergd door de houding die door de beveiligingsmedewerkers wordt ingenomen bij de toepassing van regels en procedures. Er is sowieso van hun kant kritiek op de handelwijze door medewerkers van de beveiliging omdat zij aangeven dat zij zich niet altijd op een menselijke wijze benaderd weten. Vaak wordt door deze, vaak jongere en minder ervaren, medewerkers naar hun mening een ietwat intimiderende en arrogante houding jegens hen en hun bezoekers aangenomen die niet goed aansluit bij de gemiddelde penitentiaire ervaring die zij als gedetineerde(n) veelal hebben. Ten aanzien van de penitentiair inrichtingswerkers (piw-ers) hebben gedetineerden een milder oordeel en weten zij zich door deze functionarissen met respect benaderd. Hierbij wordt aangegeven dat de relatie met piw-ers verschilt per individu maar dat in het algemeen een gelijkwaardig handelingspatroon wordt aangetroffen waarbij gedetineerden door piw-ers op een uniforme wijze worden benaderd en als uitgangspunt geldt dat wat je als gedetineerde als gedrag geeft/laat zien je ook terugkrijgt in de benaderingswijze door medewerkers. Sancties De op te leggen sancties bij afwijkend gedrag zijn de gedetineerden bekend. Sanctionering vindt altijd plaats door een directielid; bij de voorbereiding op de afdoening speelt het afdelingshoofd een voorbereidende rol. Zowel medewerkers als gedetineerden geven aan dat sancties in het algemeen na zorgvuldige afweging worden opgelegd. Ook de inzet van geweldsmaatregelen vindt volgens de respondenten beheerst plaats. Het interne bijstandsteam (IBT) speelt daarbij een cruciale rol. Zo mogelijk wordt het IBT bij (de mogelijkheid tot) geweldstoepassing betrokken. Het IBT is goed getraind en geoutilleerd. Indien het in voorkomende gevallen niet mogelijk is om het IBT in te zetten dan zijn ook de andere medewerkers voldoende in staat om geweld op een beheerste wijze toe te passen. Na incidenten met een ingrijpend karakter, zoals geweldstoepassing en/of een ingrijpende calamiteit, vindt veelal altijd evaluatie met de rechtstreeks 16

18 betrokken medewerkers plaats. Vaak wordt daarbij het interne opvangteam ingezet dat deskundigheid ten aanzien van verschillende opvangmethodieken koppelt aan kennis van de organisatie. De respondenten geven aan over de inzet van dit team content te zijn. Geestelijke Zorg Er is binnen de inrichting een ruim aanbod aan geestelijke zorg en de gedetineerden geven aan tevreden te zijn over de beschikbaarheid en inzet van de geestelijk verzorgers. 6 Extern contact De ISt signaleerde, behoudens vooromschreven klacht van gedetineerden rond de behandeling van bezoekers, geen klachten met betrekking tot de bezoekfaciliteiten. Klachten waren er wel ten aanzien van de mogelijkheden om te telefoneren, in het bijzonder op de unit zuid (hvb). Met name op de niet gesplitste afdelingen van deze unit is het aantal telefoontoestellen (twee), in relatie tot het aantal gedetineerden en de beschikbare mogelijkheden om gedurende de recreatie-uren van het dagprogramma te telefoneren, beperkt. Dit leidt regelmatig tot spanningen en noodzakelijke interventies van medewerkers maar ook van gedetineerden onderling. Men geeft aan dat door de beperkte belmogelijkheden soms het recht van de sterkste prevaleert en een gedetineerde die minder assertief is hiervan dan de dupe is. De directie geeft aan de wens van uitbreiding van de telefoontoestellen te onderkennen maar daarbij afhankelijk te zijn van bovennormatieve financiering door de DJI. Zowel in het jaarplan 2005 als het jaarplan 2006 nam de ISt van de zijde van de inrichting initiatieven waar om te komen tot facilitering van deze voorziening. Kennelijk heeft dit nog geen resultaat opgeleverd. Zoals geduid speelt de capaciteitsproblematiek om te kunnen bellen minder in unit noord (gevangenis) omdat de gedetineerden daar, behoudens tussen uur en uur, zijn uitgesloten en dus meer gelegenheid hebben om op enig moment te kunnen bellen. I 6 Een dag voor het laatste bezoek van de Inspectie stierf een gedetineerde (een natuurlijke dood). Onder leiding van de geestelijk verzorgers werd binnen de inrichting veel aandacht besteed aan het sterfgeval en werd er een aparte (afscheids)dient georganiseerd waarbij ook de familie van de overledene betrokken was. De gedetineerden gaven aan deze aandacht zeer te waarderen. 17

19 Toegang zorg De toegang tot zorg werd tijdens de inspectie door gedetineerden, piw-ers en zorgstafmedewerkers als voldoende gekwalificeerd. De medische dienst werkt in de locatie Alphen op basis van een verpleegkundig spreekuur waarbij de verpleegkundigen het eerstelijns contact met de gedetineerden hebben. Indien daar aanleiding voor is verwijzen zij door naar de arts(en) die dagelijks spreekuur houd(t)en. Er zijn drie (part-time) artsen die inhoudelijk verantwoordelijkheid dragen voor de medische zorg. De dagelijkse leiding van de medische dienst is in handen van een hoofd medische dienst (niet zijnde een arts). Bij binnenkomst wordt een gedetineerde gekoppeld aan één van de drie aan de inrichting verbonden artsen bij wie hij in principe altijd op het spreekuur komt. Op deze wijze wordt voorkomen dat gedetineerden, bijvoorbeeld ter verkrijging van verschillende medicatie, gaan shoppen tussen de artsen. De commissie van toezicht uitte haar zorg over de beschikbaarheid van eerste hulp in het weekeinde. Er is dan geen verpleegkundige en GGD artsen zijn dan oproepbaar en voor de kennis over de patiënt afhankelijk van het medische dossier. Naar de mening van de cvt zou het dan kunnen voorkomen dat onvoldoende EHBO-kennis binnen de inrichting beschikbaar is om acute hulp te kunnen verlenen. Zowel de directie als medische dient geven aan dat deze gang van zaken tot nu toe niet tot ongewenste incidenten heeft geleid. De psycholoog geeft aan dat er sprake is geweest van onderbezetting 7, maar dat dit onlangs is verbeterd. De samenwerking tussen de functionarissen van de zorgstaf en de overige functionarissen verloopt in het algemeen goed. Men kent elkaar en is toegankelijk voor elkaar. In structurele zin ontmoet men elkaar bij het tweewekelijkse 8 detentieberaad waar onder leiding van het afdelingshoofd over het detentieverloop van gedetineerden wordt gesproken. De directie stuurt er op, en controleert ook, dat de detentieberaden door de verschillende functionarissen worden bijgewoond en zo een multidisciplinair karakter hebben. Sommige functionarissen geven aan relatief veel tijd kwijt te zijn met overleg over gedetineerden maar deelname aan dit overleg als nuttig en zinvol te ervaren. I 7 Zie paragraaf 1.5; de RSJ constateerde in zijn bezoekverslag een tekort aan communicatie tussen psycholoog en piw-ers van met name de bza. 8 Op de inkomstenafdeling vindt wekelijks detentieberaad plaats. 18

20 Het (geautomatiseerde) systeem TULP-selectie 9 behoort daarbij ondersteunend te zijn maar wordt als gebruiksonvriendelijk ervaren en daardoor minder goed benut. De zorgstraf is tevreden over de screeningsactiviteiten die op de inkomstenafdeling van de hvb unit plaatsvinden; over de gevangenis is men van oordeel dat dit op een enkele afdeling beter zou kunnen. Educatie en vorming Door opgelegde bezuinigingen is de omvang van deze afdeling afgenomen. Onderwijs kan worden gevolgd maar de gedetineerden geven aan dat de mogelijkheden beperkt zijn. Over de bibliotheek zijn zij wel enthousiast. Door de bibliothecarissen wordt met hen meegedacht. Veel is er mogelijk. In goed overleg tussen de gedetineerdencommissies en de bibliotheek wordt binnenkort gestart met de verhuur van DVD spelers tegen een aantrekkelijk tarief. Ook is een collectie uitleen DVD s in opbouw. Dit alles ter compensatie van het door de inrichting (moeten) beëindigen van de mogelijkheid om een filmkanaal op cel te ontvangen. In de bibliotheek is er de mogelijkheid voor gedetineerden om (tegen betaling) wenskaarten aan te schaffen. De inrichting beschikt over een goed geoutilleerde binnensportaccommodatie die zowel door gedetineerden als medewerkers wordt gebruikt. Sport wordt in voldoende mate aangeboden en zo mogelijk wordt er in het weekeinde onder leiding van piw-ers extra gesport. Het aanbieden van deze extra faciliteit is dan wel afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende medewerkers; indien er bijvoorbeeld door ziekte onvoldoende personele bezetting is dan vervalt de (extra) sportfaciliteit. Arbeid De arbeidsactiviteit is binnen de locatie Alphen een bloeiende bedrijfstak. De ISt constateerde dat door de betrokkenheid en inzet van de medewerkers en de duidelijke focus van de directie op het belang van de continuïteit van deze activiteit voor de gehele organisatie, het arbeidsbedrijf een betrouwbare partner voor (commerciële) opdrachtgevers uit de regio is. De orderportefeuille is zodanig dat werk moet worden uitbesteed naar collega-inrichtingen. Dit is met name het geval bij het hout- en metaalbedrijf (vakarbeid). De afdeling waar I 9 Tulp selectie is een programma waarmee door verschillende functionarissen in de inrichting informatie over de verblijvende gedetineerde kan worden vastgelegd en geraadpleegd. 19

21 voornamelijk inpakwerkzaamheden worden verricht draait eveneens goed. De in 2004 afgenomen gedetineerdensurvey 10 geeft aan dat 77% van de gedetineerden kan deelnemen aan arbeidsactiviteiten. Voor de gedetineerden is daarom de wachttijd om deel te kunnen nemen aan de arbeidsactiviteit kort. De opbrengst van de arbeid is zodanig dat twee werkmeesters boven de normformatie konden worden aangesteld. Tijdens een schouw van de afdeling arbeid viel het de ISt op dat de werkplaatsen en magazijnen voor die bestemming weinig handelingsruimte in de hoogte hebben terwijl er wel met forse volumes wordt gewerkt. De oplossing wordt in de breedte gezocht waardoor het geheel onoverzichtelijk lijkt. De ISt constateerde daarbij dat wel rekening wordt gehouden met de gemarkeerde brandveiligheidsvoorzieningen De directie maakt zich zorgen over de toekomst van de arbeid omdat er sprake is van een binnenkort binnen de inrichting te starten pilot kortverblijvende strafrechtelijke vreemdelingen in het kader van de DJI beleidsomslag naar De Nieuwe Inrichting (DNI). Voor deze categorie gedetineerden is voorzien dat arbeid geen structurele activiteit meer is. Winkel Vermeldenswaard is dat de gedetineerden zeer zijn te spreken over het dienstverleningsniveau van de winkelexploitant. Mits passend binnen de kaders die de inrichting stelt, kan de winkelier veel zaken voor hen verzorgen Dagprogramma De dagprogramma s zijn overzichtelijk gedocumenteerd en geven goed inzicht in de aangeboden activiteiten. Het aanbod voldoet aan de minimumeisen van de penitentiaire beginselenwet (PBW). De uitvoering van het dagprogramma binnen de gevangenis verloopt gemakkelijker omdat het regiem meer verantwoordelijkheid aan de gedetineerden laat en zij daar vanwege het gemeenschapsregiem meer bewegingsvrijheid hebben. Binnen het hvb is voor de gedetineerden de afhankelijkheid van de medewerkers groter. Bij niet deelname aan een activiteit is men ingesloten. Het gevolg is dat de medewerkers van het hvb een grotere werkdruk ervaren en door de vele regulerende handelingen minder gelegenheid hebben voor individueel contact met de I 10 Een tweejaarlijks door DJI landelijk uit te voeren onderzoek naar de mening van gedetineerden over de kwaliteit van het verblijf in alle (GW) inrichtingen. 20

22 gedetineerden. Dit geldt in mindere mate voor de kleinschaliger afdelingen voor inkomsten en bijzondere zorg. De commissie van toezicht geeft aan dat voor één commissielid de beperking van het dagprogramma aanleiding is geweest om zijn functie ter beschikking te stellen omdat naar de mening van dit lid een ondergrens was bereikt. Ook geeft de cvt aan dat zij duidelijk waarneemt dat de medewerkers door de inkorting van het dagprogramma minder mogelijkheden hebben tot contact met gedetineerden. Zij beschouwt het tevens als een beperking dat er door de inkorting van het dagprogramma geen gelegenheid meer is voor de maandcommissaris om gedetineerden in de avonduren te spreken. Voor cvtleden met een reguliere baan kan dit een belemmering zijn Discriminatie Alle respondenten geven aan dat discriminatie binnen de inrichting niet een issue is dat extra aandacht vraagt. Door de gedetineerden wordt wel expliciet aangegeven dat zij medewerkers wel eens moeten wijzen op de belangen van gedetineerden die door gedrag en houding minder opvallen en daardoor minder aandacht krijgen Meerpersoonscelgebruik Het meerpersoonscelgebruik (mpc) geeft weinig problemen en de accommodatie is in orde. De ISt heeft geconstateerd dat alle bij mpc betrokken medewerkers inspanningen verrichten om er voor te zorgen dat de match tussen gedetineerden die een cel moeten delen zo goed mogelijk is. De gedetineerden bevestigen dit. Indien een combinatie van personen niet passend is, dan wordt actief naar een oplossing gezocht. Sinds de invoering heeft de inrichting in een enkel geval gedwongen mpc plaatsing moeten realiseren. 2.2 Veiligheid Beveiligingsvoorzieningen Materieel In technische zin voldoen de beveiligingsvoorzieningen grotendeels. Er zijn twee in het oog springende knelpunten te weten het portofoonverkeer dat wordt gestoord door een zend/ontvanginstallatie in de nabijheid van de inrichting en 21

23 de locatie van het centrale bedieningspaneel van alle centraal bediende beveiligingsapparatuur dat is gesitueerd in de statische post van unit zuid (hvb). Met betrekking tot het portofoonverkeer heeft de directie, door tussenkomst van DJI, bij de daartoe bevoegde autoriteit een verzoek ingediend om gebruik te gaan maken van een alternatieve frequentie. Ten aanzien van het centrale bedieningspaneel heeft een analyse door middel van de zogenaamde Haagse methodiek 11 duidelijk gemaakt dat de situering van het centrale bedieningspaneel, in combinatie met de statische post van unit zuid, geen ideale is; de analyse werd overigens uitgevoerd in het kader van de DJI brede inventarisatie van brandveiligheidsvoorzieningen als gevolg van de brand binnen het detentiecentrum Schiphol-Oost eind oktober De analyse heeft duidelijk gemaakt dat er met name bij ernstige calamiteiten in de nachtdienst menskracht te kort is om alle vitale functies goed te kunnen uitvoeren. Om die reden heeft de directie besloten om, voor de korte termijn, de bezetting van de nachtdienst -vanaf de start van de inrichting in 1996 overigens bestaande uit vier medewerkers- met één medewerker te verhogen tot vijf. Op de langere termijn wil men het centrale bedieningspaneel verplaatsen naar een andere locatie binnen de inrichting. De ISt merkt hier op dat zij bij de schouw van het complex werd geconfronteerd met in de reiniging van het complex werkzame gedetineerden die als zodanig door middel van een gekleurd shirt herkenbaar waren als medewerker van de reiniging. Desgevraagd werd aangegeven dat hun verbintenis aan een baan met relatief veel bewegingsvrijheid binnen het complex was begrensd tot een vaste periode; na ommekomst daarvan moet men andere werkzaamheden gaan verrichten. Immaterieel Ten aanzien van de immateriële aspecten van de beveiliging van de organisatie wordt door verschillende respondenten aangegeven dat de medewerkers binnen de inrichting alert zijn op elkaars handelen en nalaten. Men spreekt elkaar aan indien er afwijkingen worden geconstateerd. Door met name de executieve respondenten wordt naar voren gebracht dat het soms effectiever is om elkaar als collega s aan te spreken dan binnen een redelijke termijn effect te verwachten van een melding inzake afwijkingen aan een leidinggevende; het I 11 De Haagse methodiek is een methode om op een systematische en objectieve wijze de staat van het beveiligingsniveau van een organisatie te analyseren. 22

24 resultaat van zo een melding laat dan kennelijk op zich wachten. Door leidinggevenden noch directie wordt deze handelwijze overigens herkend 12. Zowel medewerkers als gedetineerden geven aan zich binnen de inrichting veilig te voelen. Essentiële en mede op veiligheid gerichte processen zijn opgenomen in procesbeschrijvingen met een duidelijke omschrijving van het verantwoordelijkheidsgebied van de betrokken functionarissen en de proceseigenaar. De omschrijving van een aantal processen is gedateerd. De directie streeft er naar om in 2006 een geautomatiseerd procesonderhoudsysteem te introduceren (MAVIN) waarmee relevante processen digitaal zijn te benaderen en met elkaar kunnen worden gelinkt. Het praktisch penitentiair optreden 13 (PPO) door met name executieve medewerkers is regelmatig onderdeel van de personeelssport. De executieve medewerkers geven echter aan dat door ziekte en/of onderbezetting er niet regelmatig kan worden deelgenomen aan deze -ingeroosterde- activiteit en zij ook niet tot deelname worden gestimuleerd door hun leidinggevenden. Door de leidinggevenden wordt deze opvatting niet in die mate herkend. De FIT KIT 14 wordt binnen de locatie Alphen actief toegepast. Tijdens de inspectie werd deze afgenomen; de ISt heeft dit als zodanig ook daadwerkelijk geconstateerd Gebruikersvergunning De inrichting beschikt over een geldige gebruikersvergunning. In het kader van eerdergenoemde inventarisatie van brandveiligheidsvoorzieningen is door de locale brandweer bepaald dat er geen vertraging meer mag zijn tussen de automatische brandmelding in de inrichting en de doormelding naar de brandweer. Dit betekent dat de brandweer nu bij alle meldingen uitrukt en vaak wordt geconfronteerd met loos alarm als gevolg van de activering van een brandmelder; bijvoorbeeld doordat een gedetineerde op zijn cel rookt. I 12 Zie voorts paragraaf PPO omvat ondermeer de stelselmatige oefening van de toepassing van geweldsmiddelen. 14 De FIT KIT is een binnen de DJI toegepast instrument om jaarlijks te meten of de conditie van (bepaalde) medewerkers aan een minimale norm voldoet. 23

25 2.2.3 Calamiteitenplan Het calamiteitenplan van de locatie Alphen, genaamd calamiteitendraaiboek, dat vooraf door de ISt werd ontvangen kende een beperkt aantal functies dat organiek niet meer binnen de organisatie voorkwam. De directie gaf aan dat twee weken voor de daadwerkelijke inspectie het calamiteitendraaiboek was herzien en nu in alle opzichten weer up to date is. In het gesprek van de ISt met vertegenwoordigers van de OR werd dit bevestigd. Het calamiteitenplan is -als draaiboek- afgestemd met relevante ketenpartners zoals brandweer, politie en ambulancedienst. Desgevraagd werd door de directie aangegeven dat het daadwerkelijk oefenen van het calamiteitenplan, samen met externe hulpverleningsdiensten, de laatste jaren achterwege is gebleven maar dat vaststaat dat in de eerste helft van 2006 weer zo n oefening zal worden gehouden. De inrichting heeft een goed uitgerust en professioneel intern bijstandsteam (IBT) dat bij calamiteiten wordt ingezet. Met name bij de voorziene mogelijkheid dat geweld moet worden toegepast wordt het IBT preventief ingezet om escalatie te voorkomen. Het IBT is 24 uur oproepbaar om ingezet te worden bij calamiteiten. De inrichting heeft een bedrijfshulpverleningsorganisatie (bhv) met een geactualiseerd jaarplan. De daarin opgenomen oefen- en opleidingsdoelstellingen worden gehaald maar betrokken medewerkers geven wel aan dat de laatste jaren is ingeboet op oefenmogelijkheden omdat deze vanwege de daarmee gepaard gaande personele kosten meer in tijd worden begrensd. Een doelstelling van de inrichting is om alle medewerkers van de beveiliging op korte termijn op te leiden tot gecertificeerd bedrijfshulpverlener Maatschappelijke veiligheid Door de algemeen directeur van de PI Midden Holland wordt deelgenomen aan het Arrondissementaal Justitieel Beraad (AJB) waar de (strafrechtelijke) ketenpartners regelmatig met elkaar overleggen. De locatie Alphen neemt op dit terrein een bijzondere positie in omdat zij niet alleen gedetineerden huisvest uit het arrondissement Haarlem maar ook uit omliggende arrondissementen zoals Utrecht en Den Haag. De ISt heeft niet geconstateerd dat er in dit verband stelselmatig en gestructureerd overdracht van casuïstiek plaatsvindt naar bijvoorbeeld gemeenten in de regio. Incidenteel is dit wel het geval; een medewerker maatschappelijke dienstverlening (mmd-er) bereidt zo n warme overdracht dan voor en maakt dan bijvoorbeeld afspraken met gemeentelijke sociale diensten. 24

26 Met het streekziekenhuis in Leiderdorp is door de inrichting een convenant gesloten met betrekking tot de gang van zaken -en dan met name de beveiligingsvoorzieningen- bij de behandeling van patiënten die afkomstig zijn uit de inrichting Communicatie Medewerkers-gedetineerden Binnen het hvb zijn de mogelijkheden tot contact tussen medewerkers en gedetineerden beperkt doordat de medewerkers grotendeels in beslag worden genomen met het reguleren van het dagprogramma. Een uitzondering vormen de inkomsten- en bijzondere zorgafdeling omdat daar sprake is van een ruimere personele bezetting ten opzichte van het aantal gedetineerden. Binnen de gevangenis zijn de mogelijkheden tot contact ruimer doordat de gedetineerden aldaar hoofdzakelijk in gemeenschap verblijven en daardoor, verspreid over de dag, meer contactmogelijkheden hebben met medewerkers. Door de directie wordt aangegeven dat er inrichtingsbreed de afgelopen jaren veel aandacht is besteed aan het realiseren van een meer op de relatie gerichte verhouding tussen medewerkers en gedetineerden. Dit werd noodzakelijk geacht omdat vanaf de start van de organisatie deze relatie (teveel) werd gedomineerd door een op beheersing gerichte aanpak. In het algemeen zijn zowel medewerkers als gedetineerden tevreden over de aard van het onderlinge contact. De ISt heeft geconstateerd dat er binnen de relatie tussen medewerkers en gedetineerden naar elkaar wordt geluisterd, er met elkaar wordt gecommuniceerd en er rekening met elkaar wordt gehouden. Medewerkers-medewerkers De ISt heeft geconstateerd dat er op horizontaal niveau binnen de organisatie veel met en over elkaar wordt gecommuniceerd. Verschillende respondenten geven aan dat er sprake is van een roddelcircuit waarin er binnen de organisatie op suggestieve wijze met en over elkaar wordt gecommuniceerd. Door één van hen werd met enig cynisme aangegeven dat het Wandelgangen Informatie Systeem (WIS) binnen de locatie Alphen goed functioneert. Daarnaast is er ook meer gestructureerd overleg in de lijn (verticaal overleg), maar de inhoud van dit -formele- overleg lijkt soms ondergeschikt aan het dominante -informele- overleg dat de medewerkers onderling hebben. 25

27 Medewerkers-leidinggevenden In het effect van de communicatie tussen medewerkers en leidinggevenden neemt de ISt binnen de organisatie blokkades waar. Met name binnen de executieve sector ontstaat bij de interviews een beeld dat informatieuitwisseling niet transparant en rechtstreeks plaatsvindt. Ter illustratie van dit gegeven de volgende citaten: het heeft geen zin om iets aan je leidinggevende te melden want er wordt toch niets mee gedaan en soms vragen we gedetineerden aan leidinggevenden te vragen om het realiseren van een voorziening ( op de afdeling, ISt) want dan is de kans groter dat deze ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd dan wanneer wij (de medewerkers, ISt) dit vragen. Een nuancering op dit aspect is dat desgevraagd wordt aangegeven dat deze opvattingen niet van toepassing zijn op alle leidinggevenden. De teneur van de aan dit aspect gerelateerde interviews was zodanig dat de ISt heeft gemeend hier extra aandacht aan te besteden door op dit aspect bij nagenoeg alle respondenten nader in te gaan en een aanvullend interview met een vertegenwoordiging uit de ondernemingsraad (OR) te initiëren; in paragraaf 3.1 wordt hier op teruggekomen. Alle relevante respondenten geven aan dat er binnen de organisatie regelmatig functioneringsgesprekken worden gevoerd met een zekere gerichtheid op de verdere ontwikkeling van competenties Drugsbeleid De inrichting kent een repressief drugsbeleid dat is gericht op opsporing en (disciplinaire) vervolging. Hierbij wordt gebruik gemaakt van regelmatige celinspecties, urinecontroles en een actieve aanpak bij het vermoeden van gebruik en/of invoer. De sancties op het aantreffen en/of gebruik van drugs staan beschreven in de huisregels. De gedetineerden geven aan dat zij uit de voeten kunnen met het gehanteerde beleid omdat het duidelijk (en dus niet halfslachtig) is en als zodanig ook wordt gehanteerd. In voorkomende gevallen kan door verpleegkundigen voorlichting worden gegeven met betrekking tot drugsgebruik maar de ISt heeft niet geconstateerd dat voorlichting op dit aspect structureel binnen de inrichting plaatsvindt Integriteit De inrichting voert, als onderdeel van de PI Midden Holland, een actief integriteitsbeleid. Dit beleid is vastgelegd in de notitie integriteitsbeleid bij de PI Midden Holland, opgesteld in oktober 2003 en geactualiseerd in oktober 26

28 2005. De notitie heeft als subtitel: een kader voor implementatie en de ISt heeft geconstateerd dat deze implementatie ook daadwerkelijk plaatsvindt. Er is binnen de locatie een actieve integriteitscommissie die de implementatie van integriteitsbeleid binnen de organisatie op basis van een -jaarlijks geactualiseerd- jaarplan begeleidt. Er is ook een vertrouwenspersoon (seksuele) intimidatie aangesteld. Zowel de commissie als de vertrouwenspersoon hebben regelmatig overleg met de directie. Ook de agenda van het werkoverleg binnen de organisatie kent als vast agendapunt het onderwerp integriteit. De leidinggevenden geven daarbij aan dat het wel eens moeilijk is om aan het onderwerp ook concreet inhoud te geven. Dat laatste geldt ook voor het thema onderlinge agressie en geweld dat ten tijde van de inspectie via onder andere het werkoverleg meer aandacht en inhoud moet krijgen; een aantal respondenten geeft aan dit soort onderwerpen zo langzamerhand wel te kennen waardoor de interesse ervoor lijkt af te nemen. Desondanks (of misschien wel dankzij) komen integriteitsbreuken binnen de organisatie veelal aan het licht en worden er door de leiding passende maatregelen getroffen. In relatie tot deze maatregelen meent een aantal respondenten dat het binnen de organisatie vaak lang duurt voordat er daadwerkelijk door de leiding getroffen acties zichtbaar worden en is men van mening dat men het in sommige gevallen dan maar beter (en sneller) onderling kan oplossen; dat wil zeggen zonder tussenkomst van leidinggevenden Vrijhedenbeleid Binnen de locatie Alphen krijgt de toepassing van het vrijhedenbeleid (aan gedetineerden) op een gestructureerde en multidisciplinaire wijze vorm. Piw-ers en zorgfunctionarissen zijn daarbij betrokken en de verantwoordelijkheid voor het besluitvormend overleg daarover ligt laag in de organisatie bij het afdelingshoofd dat fungeert als voorzitter van het tweewekelijkse gedetineerdenberaad van zijn afdeling. De betrokkenen bij dit overleg zijn tevreden over de aard en inhoud daarvan. In het gesprek met de commissie van toezicht gaf de fungerend maandcommissaris aan soms moeite te hebben met de strikte toepassing van het vrijhedenbeleid. De (zorg)functionarissen zijn minder te spreken over de afstemming van de toepassing van het (DJI) vrijhedenbeleid in combinatie met de regeltoepassing van andere sectoren van Justitie. Zo werd gemeld dat het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) niet meewerkt aan een passende oplossing voor de afbetaling van openstaande boetes, terwijl de betrokken gedetineerde (in dit 27