Profielwerkstuk door een scholier 4444 woorden 5 november keer beoordeeld

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Profielwerkstuk door een scholier 4444 woorden 5 november keer beoordeeld"

Transcriptie

1 Profielwerkstuk door een scholier 4444 woorden 5 november keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave 1. de inleiding 1.1 waar gaat het over 1.2 oorsprong 2. verschillende soorten en orde 2.1 orde 2.2 uitleg soorten 3. wat eten vleermuizen 3.1 winterslaap 3.2 voedsel 4. hondsdolheid 4.1 wie zijn drager 4.2 wat is hondsdolheid 4.3 de symptomen 5. parasieten 5.1 parasieten 6. bouw 6.1 vleugels 6.2 gezicht en reuk vermogen 6.3 bloedsomloop 7. sonar 7.1 de sonar 8.voortplanting 8.1 hoe planten ze zich voort 9.vleermuis in je huis 9.1 wat moet je doen 10. mijn mening 10.1 wat ik van het werkstuk vond 11. bronnen Inleiding Mijn werkstuk biologie gaat over vleermuizen, Dit onderwerp heb ik gekozen omdat het bijzondere diertjes zijn waar veel verhalen over verteld worden. Ze zijn ook de enige groep zoogdieren die zoveel en goed vliegen. Pagina 1 van 9

2 Daardoor zijn vleermuizen moeilijk in een groep te plaatsen wat ze ook weer bijzonder maakt. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? Oorsprong waar komen de vleermuizen vandaan Er zijn resten van vleermuizen gevonden in aardlagen die 55 tot 60 miljoen jaar geleden gevormd zijn. Het enige verschil met nu en toen is dat ze toen nog 2 vingers hadden die los waren van de vleugel. Doordat de vleermuizen al zo lang bestaan en kunnen vliegen komen ze bijna overal voor er zijn ook heel veel soorten meer dan De vleermuis heet zo omdat ze in de 16de eeuw dachten, dat de vleermuis een kruising was tussen een vogel en een muis, maar dat is niet zo. Verschillende soorten en orde Vleermuizen hebben een eigen orde, de orde van Chiroptera dat betekend handvleugelige. deze orde is een van de grootste die er is onder de zoogdieren want dat een vleermuis een zoogdier is, is zeker. Alleen de orde van knaagdieren is nog groter. De orde van chiroptera is in 2 hoofdgroepen verdeeld de Macrochiroptera, grotere fruitetende soort die komt veel voor in de tropen en subtropen De Microchiroptera, dit is een kleiner insecten etende soort en komt eigenlijk over de hele wereld wel voor behalve de noord en zuid pool. sommige drinken ook bloed of eten vis. Er zijn 925 verschillende vleermuis soorten van die 925 zijn er 759 soorten die bij de Microchiroptera horen, dus de kleine soorten. Je kunt vleermuizen onderverdelen in 17 families Er zijn in Nederland 19 soorten vleermuizen gezien 7 komen best vaak voor in Nederland 9 maar heel soms en 3 zijn al in 50 jaar niet meer gezien die 19 soorten horen bij 2 families de Hoefijzerneuzen en de Gladneuzen die families hebben hun naam ook echt gekregen door hun neus Die hoefijzer neuzen zijn 2 soorten de grote en kleine de kleine komt alleen nog voor in sommige grotten van Limburg en de grote is al meer dan 50 jaar niet meer gezien. Over de soorten die veel voorkomen dus de gewonen wat meer informatie De Baardvleermuis. De baardvleermuis lijkt heel erg veel op de brandt s vleermuis en heel lang werd gedacht dat deze 2 soorten bij dezelfde soort hoorde. Als ze volwassen zijn wegen ze tussen de 4 en 8 gram Hun spanwijdte zit tussen de 1,9 en 2,5 cm En de lengte 3,5 en 4,8 cm Hij eet veel vliegende insecten Die vangt hij van vlak na zonsondergang tot vlak voor zonsopgang tussendoor neemt hij telkens pauze door aan een tak te gaan hangen hij blijft wel in de buurt van zijn dag verblijf (tussen de 1 en 3 kilometer) Gewone grootoor vleermuis De groot oor heeft dus hele grote oren wel 2,9 tot 4,1 cm lang en dit is erg groot want de lengte is 3,7 tot 5,3 cm Pagina 2 van 9

3 Hun gewicht zit tussen de 5 en 12 gram Hij jaagt op kevers motten enz. Grote prooien eet hij hangend op vaste plaatsen de kleinere insecten eet hij in de lucht Door zijn grote oren kan hij de insecten horen en gebruikt zo minder echolocatie Laat vlieger De laatvlieger heet zo omdat hij later uitvliegt dan andere vleermuizen Je kunt de vleermuis herkennen door een rookbruine vacht en zwarte neus en oren zijn vleugels zijn bruin zwart Een volwassen vleermuis weegt tussen de 15 en 30 gram Hij is 5,8 tot 8cm groot en zijn staart is dan 4,6 tot 5,7 cm De vleugels zijn 3,2 tot 3,8 cm lang 15 tot 20 min na zonsondergang vliegen ze uit dan gaan ze jagen op muggen vliegen en motten en later in het jaar ook op meikevers en grotere motten dan vliegen ze 2 keer in 1 nacht uit. Water vleermuis Watervleermuizen beginnen met hun jacht een halfuur na zonsondergang En meestal niet verder dan 6 kilometer van hun slaapplaats. De watervleermuis jaagt boven het water op schietmotten, vliegen dansmuggen en motten. hij eet zijn prooi vliegend op en kan erg snel vliegen wel 23km per uur. Hij weegt tussen de 6 en 15 gram. Word 4.5 tot 5.5 cm groot en zijn vleugels worden 2,3 tot 2,75 cm lang De staart is erg lang, 3,1 tot 4,45 cm!! Rosse vleermuis De rosse vleermuis is een vroeg vlieger dat betekend dat hij al voor zonsopgang begint met jagen hij maakt 3 vluchten per nacht en gaat daarmee door tot het weer licht is. Als de Rosse vleermuis jaagt doet hij dat hoog in de lucht 10 tot 40 meter hoog in zwermen dus heel veel vleermuizen bij elkaar vliegen ze snel soms wel 50km per uur ze vangen dan grote insecten( maar kleine vliegjes mogen ook), en eten die dan in de lucht op. Ze jagen in een gebied van 2,5 km van hun verblijfplaats en onderzoekers denken dat ieder zijn eigen favoriete plek heeft om te jagen (boven moerassen bossen weilanden enz.) Hun gewicht is 19 tot 40 gram ze worden 6 tot 8,2 cm groot en de vleugels 3,2 tot 4,5 cm lang De oren zijn groot (1,5 tot 2,1 cm lang en 1,4 tot 1,7 cm breed) Ruige dwerg vleermuis De ruige dwerg vleermuis vliegt vroeg in de avond uit. hij gaat dan jagen op middelgrote en grote insecten. ze vliegen 4 tot 15 meter boven de grond en in rechte lijnen dus langs de weg of een sloot. De vleermuis heeft een kastanje bruine vacht en na de rui in juli een donkerbruine. Ze wegen 6 tot 15,5 gram zijn 4,6 tot 5,8 cm groot hun vleugels zijn 2,2 tot 2,5 cm lang. Gewone dwergvleermuis De dwerg- vleermuis is een van de kleinste vleermuis soorten in Europa want hij weegt 3,5 tot 8,5 gram word maar 3,5 tot 5,1 cm groot de vleugels zijn 1,8 tot 2,4 cm lang. Hij jaagt 2 tot 35 minuten na zonsondergang op muggen schietmoten gewone motten en gaasvliegen. ze jagen in groepjes van 10 tot 20 vleermuizen en doen dat 8 uur achter elkaar (vrouwtjes met jongen gaan vaak terug naar hun slaapplek) in weilanden boven water heggen en bosranden en meestal maar 1 plek per nacht. Pagina 3 van 9

4 Winterslaap Omdat vleermuizen zoogdieren zijn hebben ze een constante lichaamstemperatuur. Ze passen zich dus niet aan de buiten temperatuur aan. Maar vleermuizen houden ook een winterslaap dan is de temperatuur van de vleermuis een paar graden boven de buiten temperatuur. Zo verbruiken ze heel weinig brandstof ook hun hartslag gaat om laag naar 4 slagen per minuut. Als ze actief zijn is dit ver boven de 100 hun hersenen blijven actief genoeg om weer wakker te worden als ze het te koud krijgen. Zo hoeven ze in de winter als er weinig insecten en vruchten zijn niet te eten. Voedsel Het is heel erg moeilijk om te zeggen wat vleermuizen eten omdat er zoveel soorten zijn. maar ook omdat ze zo veel verschillend voedsel eten, heel veel verschillende soorten insecten kevers muggen, en heel veel vruchten. Volgens de onderzoekers zijn ze de dier groep die het meest gevarieerde voedsel eet. (erg fijn) De meeste vleermuizen soorten eten maar 1 soort voedsel dus of insecten of vis of kikkers of bloed of vruchten enz. Maar als het voedsel wat zij normaal eten niet te vinden is kunnen ze zo iets anders eten. Ze eten ook veel. de insect etende vleermuizen moeten elke nacht 30 tot 50% van hun lichaamsgewicht aan voedsel vangen om actief te zijn, Bloed wordt alleen gedronken door vampiervleermuizen deze vleermuizen hebben een warmte gevoelig sensor en de sonar daarom zijn alleen zoogdieren het slachtoffer. Die vleermuizen hebben in de bovenkaak hele scherpe tanden waarmee ze een oppervlakkig wondje maken.in hun speeksel zit een anti stolling spul dat er voor zorgt dat het bloed niet stolt en iets verdovend zodat het slachtoffer er weinig van voelt. Het dier gaat helmaal niet dood van het kleine bloedverlies omdat zij veel groter zijn dan de vleermuis. het is pas gevaarlijk als de vleermuis besmet is met rabies dus hondsdolheid. De mens is hun allergrootste vijand doordat zij hun woongebieden kapotmaken. maar ook expres.er zijn nog best veel mensen die geloven in vampiers en hele kolonies doden in hun winterslaap. Ook zijn er boeren in de tropen die de vleermuizen uitroeien omdat ze hun oogst opeten (bananen) De torenvalk en uilen eten heel af en toe een vleermuisje maar meestal krijgen ze ze niet te pakken. Parasieten eten vleermuizen natuurlijk niet op maar zuigen ze wel leeg en als er te vele van zijn gaan ze dus dood door te weinig bloed. Slangen gaan in de tropen voor een grot hangen en wachten tot ze uitvliegen dat doen ze met 1000-den te gelijk en de slang hoeft alleen maar te happen. Andere vleermuizen kunnen in de tropen nog wel eens een andere opeten. Een aantal voor beelden met wat sommige soorten eten: muggen, motjes, kevertjes, vlinders, bloed,krekels, sprinkhanen, schorpioenen, muizen, kleine vogeltjes, nectar uit bloemen, mango s bananen en wilde vruchten D vijanden van vleermuizen zijn: de mens, de torenvalk, uilen, parasieten, slangen en andere vleermuizen De dikte van de lijntjes heeft te maken met hoeveel dat soort voedsel gegeten wordt door vleermuizen. wie zijn drager. sommige vleermuizen zijn drager van hondsdolheid dat is bij de vampiervleermuis erg gevaarlijk voor degene die ze bijten en o.a. daardoor hebben vleermuizen de naam gekregen dat ze mensen en dieren Pagina 4 van 9

5 doden. In Nederland kan alleen de laatvlieger drager zijn van de ziekte en hij bijt niet uit zichzelf mensen of dieren alleen als hij bedreigt word. Maar de vleermuis is niet de enige drager van de ziekten o.a. vossen honden, katten, en apen kunnen ook drager zijn. Dieren die ziek worden van hondsdolheid bijten andere doordat ze agressief worden en ook de geluiden harder horen vandaar ook hondsdolheid. Honden worden er helemaal dol van. Wat is hondsdolheid? Hondsdolheid is een virus infectie die dus door een beet word veroorzaakt.dieren die het virus dragen zijn niet altijd te herkennen maar als een wild dier heel rustig word en een tam dier ineens agressief is dat verdacht. in Nederland is al heel lang geen mens meer hondsdol geworden maar in de rest van de wereld zijn er jaarlijks nog heel veel mensen die er aan dood gaan. 80% van die mensen woont in Azië. Het virus vermenigvuldigt en verspreid zich in het zenuwstelsel om in de hersenen te komen. Nadat je gebeten bent is er een incubatie tijd dat is de tijd tussen dat je gebeten bent en dat je er ook last van krijgt die tijd heeft bij hondsdolheid te maken met waar je gebeten. Hoe verder weg van je hersenen hoe langer, het duurt van 2 weken tot 2 jaar. Die tijd kan gebruikt worden om te zorgen dat je niet ziek word, Door prikken enz. met antistoffen erin. Vroeger kregen alleen de mensen met een hoog risico op het virus die vaccins omdat je bijwerkingen kunt krijgen maar als je wel besmet bent en je doet er niks tegen is het gevolg dat je dood gaat dus nu word iedereen behandeld die besmet kan zijn. De symptomen Wat gebeurt er als je niks doet nadat je gebeten bent? Na een tijd dus tussen de 2 weken en 2 jaar, word je ziek er zijn verschillende symptomen (dus wat je krijgt) en die zijn nogal verschillend zoals lichte koorts, hoofdpijn, verminderde eetlust, zere keel, misselijkheid. Deze dingen komen ook wel voor als je gewoon ziek bent. De belangrijkste symptomen waaraan je hondsdolheid kunt herkennen zijn: Pijn,jeuk,tintelen van het gebeten lichaamsdeel dit is bij 80% van de mensen die gebeten zijn. Na een tijdje word je prikkelbaar en heb je een hoge spierspanning ook word je erg gevoelig voor licht en geluid. En dan iets heel speciaals als je water ziet of het wil drinken kun je krampen krijgen in je slikspier en zo angst voor water krijgen. Daarom was de oude Engelse naam voor hondsdolheid ook watervrees. Soms ga je al dood aan zo n krampaanval maar anders krijg je verlammingsverschijnselen raak je in coma en ga je dood. Je kunt een ander besmetten met hondsdolheid als je ze bijt maar dat komt niet voor. Er zijn over de hele wereld maar heel weinig mensen die de ziekte hebben overleeft Vleermuizen hebben parasieten en er wordt al heel lang gezegd dat ze er vol mee zitten en dat ze zo kunnen overlopen naar mensen. het eerste is een beetje waar het 2de helemaal niet. Het is zelfs zo dat het voor de parasiet bijna onmogelijk is van de ene op de andere vleermuis soort over te stappen dus al helemaal van een vleermuis naar een ander diersoort of de mens. De parasieten komen in en op de vleermuis voor maar ik vertel alleen wat over de parasieten op de vleermuis. Sommige parasieten leven van de huidschilfers en dode haren en zo andere zuigen bloed uit de vleermuis. Door allebei kan de vleermuis last hebben. ze zijn erg schoon en likken zich ook vaak maar de Pagina 5 van 9

6 parasieten hebben hele borstelige haren en zijn erg moeilijk weg te krijgen. Een aantal van die parasieten zijn vlooien,mijten,teken,wandluizen,en luisvliegen. De parasieten kunnen wel makkelijk overstappen naar de anderen vooral in de kraamkolonies waar de vleermuizen dicht op elkaar zitten. Als de vleermuizen goed gezond zijn is het geen probleem als ze zich vaak schoon likken hebben ze er wel last van maar het is niet gevaarlijk. jonge dieren of zwakke oudere dieren kunnen wel problemen krijgen,de parasieten gaan juist naar die vleermuizen toe en zuigen ze helemaal leeg. De vleugels van een vleermuis Er zijn maar 3 soorten groepen geweest die konden of kunnen vliegen Dat zijn de vogels de pterosautiers en natuurlijk de vleermuizen. Die pterosautiers waren reptielen en leefden in de tijd van de dinosauriërs. Dit reptiel soort noem ik omdat de vleermuis daar in een sommige eigenschappen van de vleugels op lijkt. Een vleermuis heeft een vlieghuid, de vlieghuid van een vleermuis is huid met een spierlaag eronder in de huid zitten allemaal bloedvaten die zorgen voor een goede doorbloeding. Ook heeft die huid elastische vezels zodat hij niet te snel scheurt, bij vleermuizen lijkt het of de vleugels snel schuren maar dat valt door de spieren en elastische vezels erg mee. Verder zijn de vleugels gemaakt van levend materiaal en als er dan toch een klein scheurtje in komt geneest dat vanzelf. Door het grote oppervlakte van de vleugels kunnen ze ook voor verkoeling zorgen als het warm word. De vlieghuid zit tussen de voor en achter poten, en tussen de achterpoten zit de staartvlieghuid die word gebruikt om prooien mee te vangen (en voor als de jongen geboren worden daar word meer over verteld bij voortplanting) De vleugels van de vleermuis zijn zo stevig door het skelet van hun arm en hand de botjes in de handen van een vleermuis zijn heel erg lang door dat de botjes die in de vleugels zitten de hand botjes zijn kunnen vleermuizen hun vleugels goed in en uitklappen. alle vingers zitten in de vleugel behalve de duim. De duim heeft een klauwtje die helpt bij het klimmen 1 soort vleermuis heeft ook nog een 2de vinger die los is van de vleugel. De achter poten zitten ook in de vlieghuid maar de poten zijn wel los, die kunnen goed een prooi grijpen of klimmen. ook zijn ze gedraaid zodat ze goed op hun kop kunnen hangen. Gezicht en reukvermogen Het is een groot misverstand dat vleermuizen blind zouden zijn. ze kunnen zien, Dat is ook wel nodig want zo weten ze of het al donker genoeg is om te gaan jagen als ze te vroeg weg gaan kunnen ze worden gevangen door een roofvogel en als ze te laat weg gaan hebben ze minder tijd om te gaan jagen. Ook gebruiken ze hun ogen om in grote lijnen hun omgeving te kunnen zien en voor grotere afstanden De vleermuizen hebben grote goed ontwikkelde ogen waarmee ze goed kunnen zien. Maar wel alleen zwart wit want vleermuizen hebben geen kleur elementen in hun ogen en als het helemaal donker is kunnen ze even weinig zien als dagdieren. Tot een tijd geleden dachten onder zoekers dat vleermuizen weinig konden ruiken, Dit dachten ze, omdat de vleermuis soms in ruimtes was waar het voor de mens zo stonk dat ze bijna niet in de ruimten konden zijn. In Amerika zijn grotten gevonden waar zo n hoog ammoniakgehalte in de lucht was dat mensen alleen naar binnen konden met een gas masker. In die grotten leven meer dan 5 miljoen vleermuizen. Pagina 6 van 9

7 Dat onderzoekers nu denken dat vleermuizen wel goed kunnen ruiken komt doordat ze hebben onderzocht dat in de paartijd met het jagen en het groot brengen van jongens geur ook een belangrijke rol speelt. Vleermuizen zijn en blijven zoogdieren daarom hebben ze dezelfde bloedsomloop als de andere zoogdieren bij gebrek aan informatie over de organen van een vleermuis. Gebruikt is dus de info over zoogdieren. Zoogdieren hebben 2 gescheiden bloedsomlopen 1 voor het zuurstof rijke en 1 voor het zuurstof arme bloed. Vaak zeggen mensen dat nachtdieren kunnen zien in het donker maar dat is niet waar, ook nachtdieren hebben altijd licht nodig om te kunnen kijken al is het maar een klein beetje. vleermuizen moeten ook kunnen jagen als het helemaal donker is en op erg klein insecten daarvoor is dat licht niet genoeg. Vleermuizen maken daarom gebruik van Echo-orientatie ze maken geluiden met hun stembanden die ze uitzenden via hun neus of bek dat geluid wordt terug gekaatst als het een voorwerp tegen komt en dat vangen de vleermuizen met hun oren dan weer op zo weten ze ook precies wat het voorwerp is een boom of een mug dat kunnen ze zo goed, omdat het geluid dat de vleermuizen maken heel erg hoog is 15 tot 120 KHz. Een mens kan van 2 tot 20 khz horen. De vleermuis kan 5 tot 30 meter bij hem vandaan weten wat voor voorwerpen er waar zijn dat verschilt per soort. De vleermuizen die via hun neus het geluid maken kunnen gewoon door blijven vliegen als ze eten want ze eten met hun bek en maken het geluid met hun neus de andere vleermuizen moet aan ene tak gaan hangen of zo. De geluiden die ze uitzenden om te weten wat er in hun omgeving voor voorwerpen zijn. Is niet het zelfde als het geluid dat ze maken voor andere vleermuizen de geluiden zijn veel lager en gebruiken ze voor bijv. onderling een praatje te maken in hun verblijfplaats maar ook bij voortplanting. Deze geluiden zijn wel te horen voor mensen vooral kinderen kunnen dat heel goed horen. En heten sociale geluiden. Als mensen de Echo-orentatie van vleermuizen toch willen horen dan gebruiken ze een bat-detector om de geluiden hoorbaar te maken. Hoe vleermuizen in het donker konden jagen is lang een groot raadsel geweest, 200 jaar gelden al werd er onderzoek gedaan naar hoe vleermuizen in het donker toch konden jagen door De Italiaanse fysioloog Lazzaro hij stak de ogen uit maar de vleermuis kon nog gewoon vliegen daarna zorgde hij dat ze niet meer konden horen toen vloog de vleermuis wel tegen van alles aan hij bedacht dus dat vleermuizen een onhoorbaar geluid voor mensen moesten maken dat hun hielp nergens tegen aan te vliegen maar dat geloofden niemand. pas in 1938 toen het nog een keer onderzocht werd door andere onderzoekers,en ze ook wisten hoe de vleermuis dat dan deed was het raadsel opgelost. Dat andere dieren zoals walvissen dolfijnen en sommige muizen soorten ook sonar gebruiken was pas later bekend maar het sonar systeem van de vleermuis is het beste ontwikkeld. Toch weten onderzoekers nog niet alles van het systeem hoe dit allemaal werkt word nog steeds onderzocht en zal voorlopig ook nog niet opgelost zijn Vleermuizen zijn zoogdieren en dus levendbarend sommige mensen denken nog steeds dat ze eierleggend zijn omdat ze kunnen vliegen. De vleermuizen kunnen niet net als knaagdieren veel jongen in 1 keer werpen ze hebben meestal 1 jong per jaar 2lingen zijn hoge uitzondering. Van alle vleermuizen soorten is er niet 1 die het 1ste jaar van z n leven al jongen kunnen krijgen de meeste Pagina 7 van 9

8 soorten is dat pas na het 2de of 3de jaar. Omdat er zoveel soorten en dus verschillende paring periodes zijn gaat dit nu over de vleermuizen die in de gematigde klimaat zones voorkomen. De meeste vleermuizen hebben een cyclus van paring zwangerschap geboorte en grootbrengen van de jongen. De vleermuizen uit het gematigde klimaat hebben in die cyclus een onderbreking namelijk na het paren in de herfst en winter zijn ze niet meteen zwanger. Dat komt waarschijnlijk omdat vleermuizen in de winter een winterslaap houden de zaadcellen van het mannetje worden in de winter tussen zachte cellen van het vrouwtje bewaard en gevoed, als de vleermuis dan uit de winterslaap is komen er 1 of meer eicellen vrij en worden dan bevrucht door de zaadcellen. Dan begint de embryonale ontwikkeling Die ontwikkeling begint in de loop van april. De vleermuizen worden 2 maanden na de bevruchting geboren dus in de eerste helft van juni. Als de jongen geboren moeten worden kiezen de vrouwtjes droge en warme schuilplekken waar ze met een hele groep vrouwtje samen komen. Volwassen mannetjes mogen er niet bij. De schuilplaatsen waar vleermuizen bevallen en paren hebben ze niet zelf gemaakt want door dat hun poten in de vleugel zijn gegroeid kunnen ze dat niet. Bevallen doen ze hangend op hun kop dan vangt de moeder het jong op met haar vlieghuid het jong valt zo niet op de grond, daarna bijt de moeder de navelstreng door en kan het jong drinken. Als het geboren word is ie kaal daarom hebben de moeders ook een warme plek gekozen. De jongen worden een maand gezoogd, ze krijgen dus melk,en in die maand worden ze nooit mee naar buiten genomen (sommige soorten zijn een uitzondering) behalve als de hele kolonie verplaatst. Overdag zitten ze in een soort van crèches ze vinden elkaar door geur en geluiden. Na die maand verlaten de moeders de kraam kamer om zich weer voor te bereiden op de paring. de mannetjes hebben dan territoriums die ze verdedigen. met geluid lokken ze de vrouwtjes maar ook geuren helpen daaraan mee. Ze houden andere mannetjes op grote afstand. de vrouwtjes die bij hem in het gebied komen zijn wisselend en er is ook telkens meer dan 1 vrouwtje bij hem in de buurt, Als een mannetje met het vrouwtje heeft gepaard krijgt ze een soort geurstempel. het mannetje heeft in de paartijd opgezette geurklieren onder zijn kin. De meeste soorten worden tussen de 5 en 7jaar oud maar er zijn ook dieren gevonden die wel 25 jaar waren. de meeste vleermuizen brengen nog geen 10 jongen groot in hun hele leven. Er zijn ongeveer even veel mannetjes als vrouwtjes vleermuizen De vrouwtjes blijven bijna altijd in de kolonie waar ze geboren worden, of mannetjes dat ook doen is niet bekend. Wel gaan de kolonies vaak elk jaar winter en zomer naar de zelfde verblijfplekken Wat moet je doen als je ineens een vleermuis in je huis hebt of er ligt er 1 op straat? Je moet het dier nooit zomaar pakken want dan kan hij je bijten. Zet minstens 1 raam open doe het licht uit en doe alle andere deuren dicht ga zelf de kamer ook uit als je dan na een tijd terug komt is hij meestal weg. is dat niet zo kun je het beste een vleermuis deskundige bellen maar als je niet weet wie dat is dan mag je ook gewoon de dieren ambulance bellen. Vleermuizen vliegen niet in je haren daar zijn veel mensen bang voor maar dat is niet zo. Vind je een vleermuis op de grond dan is dat niet normaal. Meestal is hij dan gewond of ziek. je moet het dier dus nooit zomaar op pakken. ga een paar stevige werk handschoenen aan trekken en neem een doek Pagina 8 van 9

9 mee daar kun je het diertje dan in stoppen je kunt het in een schoenen doos leggen met een doek waarin hij zich kan verstoppen daarna kun je de dierenambulance bellen maar beter is het de dieren werk groep te bellen want die hebben specialisten. je mag het dier niet zelf houden dat is volgens de wet verboden Vind je een jong dier en weet je waar de kraamkolonie is dan kun je hem voor de ingang daarvan leggen dan wordt hij door de oudere dieren meegenomen. Het duurde erg lang om het werkstuk te maken en alle info te lezen maar na een tijdje ging dat wel beter. Ik had het werkstuk niet per hoofdstuk gemaakt dus alles stond door elkaar. Wat ik wel bijzonder vindt aan de vleermuis is dat hij verder nergens bij hoort en de schema s maken was wel leuk. Verder heb ik er ook wel dingen over geleerd en is het jammer dat veel mensen vleermuizen zo eng vinden. Bronnen Boeken: Atlas van de Nederlandse vleermuizen Onderzoek naar verspreiding en ecologie Vleermuizen C. Smeenk Sites Pagina 9 van 9

inhoud blz. Inleiding 1. Twee hoofdsoorten 2. Echo 3. Huid en vleugels 4. Jonge vleermuizen 5. Vleermuizen in Nederland

inhoud blz. Inleiding 1. Twee hoofdsoorten 2. Echo 3. Huid en vleugels 4. Jonge vleermuizen 5. Vleermuizen in Nederland Vleermuizen inhoud blz. Inleiding 3 1. Twee hoofdsoorten 4 2. Echo 6 3. Huid en vleugels 7 4. Jonge vleermuizen 8 5. Vleermuizen in Nederland 9 6. Andere soorten vleermuizen 11 7. Vleermuisweetjes 13 8.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en

Nadere informatie

Informatieles Vleermuizen

Informatieles Vleermuizen Informatieles Vleermuizen De les is bedoeld voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs en leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Er komen verschillende facetten over het leven van de vleermuis

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij

Nadere informatie

Cursus Vleermuizen. Zoogdieren : Evolutie. Bewerking: Joeri Cortens

Cursus Vleermuizen. Zoogdieren : Evolutie. Bewerking: Joeri Cortens Cursus Vleermuizen Bewerking: Joeri Cortens Zoogdieren : Evolutie Innovaties: * endotherm - haar * jongen zogen * voedselspecialisatie - tanden - kauwspieren 2 1 De Mythe voorbij Vleermuizen vliegen niet

Nadere informatie

Limburgs Landschap. natuurboekje van

Limburgs Landschap. natuurboekje van Limburgs Landschap natuurboekje van zomer 2011 Hoi! Ze heet vleermuis maar ze is geen muis. Ze vliegt als de beste maar ze is geen vogel. Ze heeft ogen maar ze kijkt vooral met haar oren. Ze maakt geluiden

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De Pandabeer

Werkstuk Biologie De Pandabeer Werkstuk Biologie De Pandabeer Werkstuk door een scholier 1603 woorden 11 juni 2009 6,3 579 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstukken: Inleiding Hoofdstuk1:Uiterlijk van de panda Hoofdstuk2:De leefomgeving

Nadere informatie

Dit werkstuk is slechts een voorbeeld en is te vinden op www.vleermuissitevoorkids.telebyte.nl Door: Sophie Reekers Uit: 1G 2005

Dit werkstuk is slechts een voorbeeld en is te vinden op www.vleermuissitevoorkids.telebyte.nl Door: Sophie Reekers Uit: 1G 2005 Door: Sophie Reekers Uit: 1G 2005 Dit werkstuk is slechts een voorbeeld en is te vinden op 1 Voorwoord inleiding Het ontstaan van de vleermuis Wat is echolocatie Soorten Hoe zit een vleermuis in elkaar

Nadere informatie

De vleermuis. Colin ziet ze vliegen, jij ook? 2016 Colin Beekman Gebaseerd op presentatie 2013 van Harrie Pelgrim

De vleermuis. Colin ziet ze vliegen, jij ook? 2016 Colin Beekman Gebaseerd op presentatie 2013 van Harrie Pelgrim Colin ziet ze vliegen, jij ook? 2016 Colin Beekman Gebaseerd op presentatie 2013 van Harrie Pelgrim ! Programma Algemene info Soorten Onderzoek aan vleermuizen Video-opname(s) 2 Algemeen zoogdier zeer

Nadere informatie

Kijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België

Kijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België Kijk je mee? Oerwoud 2006, Parasol N.V. België Pag. 2 Inhoudsopgave In het oerwoud 3 De luiaard 4 De toekan 5 De jaguar 6 De leguaan 7 De tapir 8 De papegaai 9 De aap 10 De adder 11 Lianen 12 Woordenlijst

Nadere informatie

Gevlederde Vrienden. Vleermuizen in en om het huis

Gevlederde Vrienden. Vleermuizen in en om het huis Gevlederde Vrienden Vleermuizen in en om het huis Nu de zomer in aantocht is en het terrasjesweer begint, zal je op mooie zomeravonden tegen valavond thuis de acrobatische toeren kunnen bewonderen van

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 1934 woorden 4 juni keer beoordeeld

6,6. Werkstuk door een scholier 1934 woorden 4 juni keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1934 woorden 4 juni 2002 6,6 329 keer beoordeeld Vak Biologie 1. Wat is een vleermuis. Vleermuizen zijn zeer boeiende en ongewone zoogdieren. Ze kunnen vliegen en zijn s nachts

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Nachtbrakers Groep

Voorbereiding post 4. Nachtbrakers Groep Voorbereiding post 4 Nachtbrakers Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 4: Nachtbrakers, voor groep 5, 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal over de

Nadere informatie

Vleermuizen. in onze omgeving

Vleermuizen. in onze omgeving Vleermuizen in onze omgeving De meeste mensen komen nooit in aanraking met vleermuizen Toch kan het gebeuren dat een vleermuis uw huis als tijdelijke verblijfplaats kiest of per ongeluk in uw kamer terechtkomt.

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken Wilde Konijn Het wilde konijn: Wie is wie? Mannetje = rammelaar of ram Vrouwtje = voedster Waar komen konijnen voor: Ze leven in de vrije natuur, liefst op zandgronden.ze zitten graag in half open landschappen

Nadere informatie

Vliegen met je handen

Vliegen met je handen Vliegen met je handen middelvinger wijsvinger duim ringvinger pink voet hielbeen staart Paul van Hoof Kijken met je oren EU: Insecteneters Wereldwijd 1000 vleermuissoorten. Verschillende voedselspecialismen;

Nadere informatie

SPREEKBEURT KORTSTAARTOPOSSUM

SPREEKBEURT KORTSTAARTOPOSSUM SPREEKBEURT KORTSTAARTOPOSSUM l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KORTSTAARTOPOSSUM

Nadere informatie

Vleermuis. Kids for Animals Vleermuizen spreekbeurt. Vleermuizen Kennis. Verboden weg te jagen. Etenstijd!

Vleermuis. Kids for Animals Vleermuizen spreekbeurt. Vleermuizen Kennis. Verboden weg te jagen. Etenstijd! Vleermuis Vleermuizen Kennis Je kent hem vast wel van griezelverhalen, de vleermuis. Veel mensen weten niet dat de vleermuis helemaal niet zo gevaarlijk is. Een beetje apart is hij wel, het is het enige

Nadere informatie

Info voor ambulance-medewerkers en overige hulpverleners

Info voor ambulance-medewerkers en overige hulpverleners Info voor ambulance-medewerkers en overige hulpverleners - Leeft solitair - Mannetje en vrouwtje blijven niet bij elkaar - Moeder en jongen blijven 2 tot 3 maanden bij elkaar - Is een schemer nachtdier

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Nachtbrakers Groep

Voorbereiding post 4. Nachtbrakers Groep Voorbereiding post 4 Nachtbrakers Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding voor post 4: Nachtbrakers, voor groep 5,6,7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel

Nadere informatie

SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN

SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN Vleermuizen Vleermuizen zijn zoogdieren die kunnen vliegen. De officiële naam voor vleermuizen is Chiroptera, dit betekent "handvleugelig". Ze vliegen met hun handen.

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Kangoeroe Inhoud De ontwikkeling van de kangoeroe De meeste bekende soorten De kenmerken van een kangoeroe De levensloop van de kangoeroe Hoe komt hij aan zijn naam? De ontwikkeling van de kangoeroe Toen

Nadere informatie

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk Boekverslag door V. 1256 woorden 11 april 2006 6.4 729 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Inleiding Groep van het dierenrijk Hoe is de koala opgebouwd? Waar leeft de koala? Welke leefgewoonte heeft

Nadere informatie

Stokstaartje. Inhoud. 1. Wat is een stokstaartje. 2. Mijn familie onder de grond

Stokstaartje. Inhoud. 1. Wat is een stokstaartje. 2. Mijn familie onder de grond Stokstaartje Inhoud 1. wat is een stokstaartje 2. mijn familie onder de grond 3. de jacht en het eten 4. de geboorte 5. het lijf 6. extra/vragen 1. Wat is een stokstaartje De wetenschappelijke naam van

Nadere informatie

Werkendam, 16 mei 2011 Onze referentie: 66532

Werkendam, 16 mei 2011 Onze referentie: 66532 De heer J.F.J. de Bont Luiten Ambachtstraat 26 4944 AT Raamsdonk Werkendam, 16 mei 2011 Onze referentie: 66532 Betreft: verslag vleermuisinspectie Geachte heer de Bont, Naar aanleiding van de door ons

Nadere informatie

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer

Nadere informatie

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës)

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Rabiës oftewel hondsdolheid is één van de bekendste zoönosen

Nadere informatie

Eekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats

Eekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE WATERVLEERMUIS IN DE OPSTALLEN VAN HET: SIEGERPARK. Projectnummer : 30.06.03 Datum : 07 juni 2010

ONDERZOEK NAAR DE WATERVLEERMUIS IN DE OPSTALLEN VAN HET: SIEGERPARK. Projectnummer : 30.06.03 Datum : 07 juni 2010 ONDERZOEK NAAR DE WATERVLEERMUIS IN DE OPSTALLEN VAN HET: SIEGERPARK Projectnummer : 30.06.03 Datum : 07 juni 2010 Onderzoek naar de Watervleermuis 1 Inhoudsopgave 1 ALGEMEEN 1.1 Watervleermuis algemeen

Nadere informatie

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka De orka De orka is de grootste soort uit de familie van de dolfijnen. De orka heeft een gezet lichaam, met een stompe snuit. Het dier heeft één spuitgat, en grote peddelvormige buikvinnen. Wil je zelf

Nadere informatie

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6 Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE

Nadere informatie

Vleermuizen in Ermelo

Vleermuizen in Ermelo Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging Afdeling Noord-West Veluwe Vleermuizen in Ermelo Lex Groenewold November 2016 Inhoud Wat zijn vleermuizen Wat eten vleermuizen Waar wonen vleermuizen

Nadere informatie

SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN

SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ONGEWERVELDEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE BIDSPRINKHAAN

Nadere informatie

SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN

SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN SPREEKBEURTINFORMATIE OVER VLEERMUIZEN Gewone grootoorvleermuis (foto Paul van Hoof) Vleermuizen Vleermuizen zijn zoogdieren en wel de enige zoogdieren die kunnen vliegen. Er vliegen waarschijnlijk al

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De Sneeuwuil

Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk door Rikaatje 1148 woorden 25 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou De Sneeuwuil Gemaakt door: Rika van Breemen 1HVC 2017 Inleiding

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Zee-otter

Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk door een scholier 1340 woorden 8 maart 2003 5,8 129 keer beoordeeld Vak Biologie Waar leeft de zee-otter? Vroeger kwamen ze nog in het grootste deel van de grote oceaan

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging

Nadere informatie

LEVEN IN HET DONKER LES 1. Dagdieren en nachtdieren

LEVEN IN HET DONKER LES 1. Dagdieren en nachtdieren Aarde LES 1 LEVEN IN HET DONKER Hoi, ik heet Melvin. Ik kon vannacht niet slapen. Ineens hoorde ik buiten gepiep en toen gefladder. Ik rende naar het raam om te kijken. Weet je wat ik zag? Een uil. Met

Nadere informatie

Mijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat

Mijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat De Koala Inleiding. Mijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat Ik ga over de volgende punten iets vertellen: Wat is een koala?

Nadere informatie

SPREEKBEURT Chinchilla

SPREEKBEURT Chinchilla SPREEKBEURT Chinchilla l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA

Nadere informatie

Sprinkhanen en krekels

Sprinkhanen en krekels Sprinkhanen en krekels Springende herrieschoppers Er bestaan ongeveer 20.000 soorten sprinkhanen en krekels! En behalve in de koudste gebieden op aarde kun je ze overal tegenkomen. De verschillende soorten

Nadere informatie

Een vleermuis in huis

Een vleermuis in huis Een vleermuis in huis Een vleermuis vliegt rond in huis. Wat kan U zelf doen? Een vleermuis meestal een jong, onervaren dier - zal soms via een open deur of raam binnenvliegen in een huis, garage of een

Nadere informatie

Tijger. Een machtige streepjeskat

Tijger. Een machtige streepjeskat Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste

Nadere informatie

Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. In samenwerking met. Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. Code: NME-MdCG

Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. In samenwerking met. Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. Code: NME-MdCG In samenwerking met Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen Overzicht (eventueel) ochtendprogramma vleermuizen 1. aankomst, welkomstwoord (invulling NMC) 2. korte inleiding onderwerp (invulling NMC) 3. introductie

Nadere informatie

Werkstuk door M woorden 15 juni keer beoordeeld. Wat zijn Pterosauriërs Inleiding:

Werkstuk door M woorden 15 juni keer beoordeeld. Wat zijn Pterosauriërs Inleiding: Werkstuk door M. 1487 woorden 15 juni 2001 7 70 keer beoordeeld Vak Biologie Wat zijn Pterosauriërs Inleiding: Dit werkstuk gaat over Pterosauriërs, ik heb hiervoor gekozen omdat ik dit nog de meest interessantste

Nadere informatie

Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente

Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Groep Dit werkblad is geschikt voor kinderen uit de groepen 7 en 8. Introductie en instructie voor de leerkracht Middels

Nadere informatie

KOMODOVARAAN. Door: Jade Boezer

KOMODOVARAAN. Door: Jade Boezer KOMODOVARAAN Door: Jade Boezer 1 Voorwoord Mijn werkstuk gaat over Komodovaranen. Ik doe het erover omdat ik een onderwerp zocht voor mijn werkstuk en nog niets over Komodovaranen wist. Toen ik aan het

Nadere informatie

Manenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens

Manenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens Manenwolf Vos op stelten Hoe de manenwolf aan zijn indrukwekkende naam komt wordt duidelijk als er gevaar dreigt. Van kruin tot schouders loopt een zwarte streep over de vacht. Als de manenwolf merkt dat

Nadere informatie

Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten

Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten paard sporen stap draf Paarden hebben hoefijzers. Pak eens een hoefijzer uit de emmer en bekijk hem goed. 1 Waar zijn de gaatjes voor? Waar zijn hoefijzers

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 38 tot en met

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten Roofdieren inhoud blz. 1. Roofdieren 3 2. De leeuw 4 3. De tijger 6 4. De luipaard 8 5. De wolf 10 6. De ijsbeer 12 7. De bruine beer 14 8. Filmpjes 16 Pluskaarten 18 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

DE MELKSLANG. Na-aap slang

DE MELKSLANG. Na-aap slang DE MELKSLANG Na-aap slang De melkslang heeft mooie, opvallende kleuren. Met zijn rode, zwarte en witte ringen zie je hem zeker niet over het hoofd. En dat is nou precies de bedoeling! DIERENPASPOORT MELKSLANG

Nadere informatie

RABIËS VIRUSKENNER. Onderzoeksverslag 29 MAART 2017

RABIËS VIRUSKENNER. Onderzoeksverslag 29 MAART 2017 RABIËS VIRUSKENNER Onderzoeksverslag 29 MAART 2017 CHRISTELIJK LYCEUM DELFT HT3k, Groep 2 Stijn van der Kolk, Thomas Vlug, Nanne Kluivingh en Oscar Wishaupt INHOUD INLEIDING... 2 OPDRACHT 1 ORIËNTATIE

Nadere informatie

WOLF. Huilend roofdier

WOLF. Huilend roofdier WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes

Nadere informatie

SPREEKBEURT Chinchilla

SPREEKBEURT Chinchilla l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT Chinchilla ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA

Nadere informatie

Opdracht Aardrijkskunde Vossen

Opdracht Aardrijkskunde Vossen Opdracht Aardrijkskunde Vossen Opdracht door een scholier 2088 woorden 31 mei 2017 7,9 3 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Geboorte Een vos is 6 tot 8 weken zwanger Er worden meestal

Nadere informatie

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013

Winterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013 uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers

Nadere informatie

Oele de uil vertelt over hoe de verschillende dieren de winter doorkomen

Oele de uil vertelt over hoe de verschillende dieren de winter doorkomen Hier zien jullie alweer de derde uitgave van ons jeugdblad. Ook nu heeft de Oele weer heel wat te vertellen. Lees maar gauw. Oele de uil vertelt over hoe de verschillende dieren de winter doorkomen Zoogdieren

Nadere informatie

DE SIBERISCHE TIJGER

DE SIBERISCHE TIJGER DE SIBERISCHE TIJGER In de sneeuw! Er zijn veel verschillende soorten katten op de wereld. Denk maar eens aan de huiskat, leeuw, sneeuwpanter of cheeta. Allemaal behoren ze tot de familie van de katachtigen.

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Slangen

Werkstuk Biologie Slangen Werkstuk Biologie Slangen Werkstuk door een scholier 1207 woorden 13 juni 2005 6,7 137 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud Hoofdstuk 1: Wat zijn Slangen Hoofdstuk 2: Hoe actief zijn Slangen Hoofdstuk 3:

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden

Nadere informatie

inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7.

inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7. De wolf inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 4 2. Ruiken, horen en zien 6 3. De roedel 7 4. De taal van de wolf 9 5. Wolf en hond 10 6. Soorten wolven 11 7. Sprookjes 12 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Au! Dat prikt! 3 2. Stekels 4 3. Nacht 5 4. Op zoek naar eten 6 5, Egel, pas op! 7 6. Mensen 8 7. Het nest van de egel 9 8.

inhoud blz. 1. Au! Dat prikt! 3 2. Stekels 4 3. Nacht 5 4. Op zoek naar eten 6 5, Egel, pas op! 7 6. Mensen 8 7. Het nest van de egel 9 8. De egel inhoud blz. 1. Au! Dat prikt! 3 2. Stekels 4 3. Nacht 5 4. Op zoek naar eten 6 5, Egel, pas op! 7 6. Mensen 8 7. Het nest van de egel 9 8. Jonge egels 10 9. Winter 11 10. Filmpje 12 Pluskaarten

Nadere informatie

Welke vleermuis is dat?

Welke vleermuis is dat? . Welke vleermuis is dat? Een succesmodel 4 Hoefijzerneuzen 24 Gladneuzen 32 Bulvleermuizen 74 Afkortingen in het determinatiegedeelte L = lengte; VS = vleugelspanwijdte; G = gewicht Links: watervleermuis;

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie De Haai

Praktische opdracht Biologie De Haai Praktische opdracht Biologie De Haai Praktische-opdracht door een scholier 1440 woorden 22 maart 2005 5,6 59 keer beoordeeld Vak Biologie DE HAAI INHOUDSOPGAVE Inleiding Hfdst.1: Wat zijn haaien? Hfdst.2:

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen

Nadere informatie

Opdracht 1: De egel. in Nederland is de egel een beschermde diersoort. egels kunnen goed zwemmen en klimmen

Opdracht 1: De egel. in Nederland is de egel een beschermde diersoort. egels kunnen goed zwemmen en klimmen Naam: 1 Opdracht 1: De egel Niet gauw bang De dag brengen egels door verstopt in een nest van bladeren of op een andere donkere plek. Egels bekleden hun nest met bladeren, planten, mossen, grassen. Ze

Nadere informatie

Flora en fauna. Flora

Flora en fauna. Flora Flora en fauna Flora De bomen in Australië zijn het hele jaar groen. Niet altijd het mooie groen zoals bij ons, maar meer het grijze groen. Zoals de eucalyptus, waarvan de meeste soorten nooit hun bladeren

Nadere informatie

Vos. De kop-romplengte van 58 tot 90 cm met een staart van 32 tot 48 cm.

Vos. De kop-romplengte van 58 tot 90 cm met een staart van 32 tot 48 cm. Inheemse Roofdieren Vos De kop-romplengte van 58 tot 90 cm met een staart van 32 tot 48 cm. vos kan zich makkelijk aanpassen aan een leefgebied maar zijn favoriet is toch wel een bos met open gebieden.

Nadere informatie

Waarom gonzen er minder bijen? Het is tijd om meer te leren over de wereld van de bijen, tijd voor bij-les

Waarom gonzen er minder bijen? Het is tijd om meer te leren over de wereld van de bijen, tijd voor bij-les B i B j O e E n K HET GONST! Er zijn al 100 miljoen jaar bijen op de planeet aarde. Dat is een stuk langer dan er mensen zijn en zelfs langer dan sommige dinosaurussen! Bijen zijn insecten die belangrijk

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld

5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni 2011 5,9 17 keer beoordeeld Vak Biologie Gemaakt door: naoufal el morabit 1vh1 Datum ingeleverd: maandag 14 februari 2011 Inhoudsopgave Voorwoord is de pagina

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.

Nadere informatie

Zintuigen. voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs

Zintuigen. voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Zintuigen voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt, doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet

Nadere informatie

Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde

Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde Welke soort werd geadopteerd door de hieronder vermelde gemeenten? een zeldzame planten- of diersoort. Tongeren Herstappe Steenuil Heers Borgloon

Nadere informatie

Lente. groep 3, 4 en 5

Lente. groep 3, 4 en 5 Lente groep 3, 4 en 5 Inhoud Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad lente 14

Nadere informatie

L I EDBIJLAGE. Liedbijlage Insecten

L I EDBIJLAGE. Liedbijlage Insecten Liedbijlage Insecten L I EDBIJLAGE Samenstelling Chrystal Cochius Illustraties Elsbeth Cochius, grafisch kunstenaar en winnares van de HeArtpool grafiekprijs Overijssel 2005 I N SECTEN Zonder insecten

Nadere informatie

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen afgebeeld. Elke soort behoort tot een bepaalde groep van de reptielen: dier 1 behoort tot de krokodillen,

Nadere informatie

Vleermuizen DEN HAAG EN OMGEVING KAARTBIJLAGE. Kees Mostert, Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland

Vleermuizen DEN HAAG EN OMGEVING KAARTBIJLAGE. Kees Mostert, Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland Vleermuizen in DEN HAAG EN OMGEVING 2009-2011 KAARTBIJLAGE Kees Mostert, Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland SAMENVATTEND RAPPORT VLEERMUIZEN ONDERZOEK DEN HAAG 2009 t/m 2011 K. Mostert Stichting Zoogdierenwerkgroep

Nadere informatie

6,7. Schofthoogtes: Kracht: Werkstuk door een scholier 1362 woorden 18 mei keer beoordeeld. Inhoud:

6,7. Schofthoogtes: Kracht: Werkstuk door een scholier 1362 woorden 18 mei keer beoordeeld. Inhoud: Werkstuk door een scholier 1362 woorden 18 mei 2006 6,7 131 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud: 1. Algemene informatie over de Amerikaanse Bulldog 2. Hoe is de Amerikaanse Bulldog als pup? 3. Wat eet

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Nijlpaarden

Werkstuk Biologie Nijlpaarden Werkstuk Biologie Nijlpaarden Werkstuk door een scholier 1372 woorden 15 oktober 2004 6,5 194 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het onwijze coole dieren vind.

Nadere informatie

Uilen. Inleiding. Zintuigen van de uil. De jonkies van een uil. Soorten uilen

Uilen. Inleiding. Zintuigen van de uil. De jonkies van een uil. Soorten uilen Uilen Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt houden over de uil, omdat ik het een leuk dier vind en ik vind de uil altijd heel wijs kijken. Uilen zijn nachtdieren. Daarom zie je ze zelden. Er leven 134 soorten

Nadere informatie

Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen:

Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen: Dolfijn Familie Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen: Baleinwalvissen: deze walvissen worden zo genoemd omdat ze in hun bek geen tanden hebben. Maar een soort lange draden,

Nadere informatie

Winterslaap. groep 5/6

Winterslaap. groep 5/6 Winterslaap groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers 8 Werkblad winterslaap 15 Schrijf je eigen e-boek 16

Nadere informatie

van beugel tot burn-out

van beugel tot burn-out vier kant reeks van beugel tot burn-out 20 verhalen over gezondheid Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Oren Je ziet op straat vaak mensen met een koptelefoontje in hun oren. Ze luisteren bijvoorbeeld naar

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 43 tot en met 51. Bij het

Nadere informatie

inhoud blz 1. Buideldieren 3 2. Kangoeroes 6 3. De wombat 8 4. De koala 9 5. De opossum De numbat De suikereekhoorn 12 8.

inhoud blz 1. Buideldieren 3 2. Kangoeroes 6 3. De wombat 8 4. De koala 9 5. De opossum De numbat De suikereekhoorn 12 8. Buideldieren inhoud blz. Buideldieren 3. Kangoeroes 6 3. De wombat 8 4. De koala 9 5. De opossum 0 6. De numbat 7. De suikereekhoorn 8. De Tasmaanse duivel 3 9. Filmpjes 4 Pluskaarten 5 Bronnen en foto

Nadere informatie

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw De leeuw Wat is nou mooier dan je spreekbeurt houden over de leeuw? De leeuw is een prachtig roofdier en een moedig en krachtig dier. En sinds de middeleeuwen heeft de leeuw de titel koning der dieren.

Nadere informatie

IJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus

IJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsbeer Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsberen zijn zoogdieren. Ze komen voor op en rond de Noordpool waar het kouder kan worden dan -40 C! Mannetjes worden ongeveer 3 meter lang en wegen 400

Nadere informatie

DE IJSBEER. Super speurneus

DE IJSBEER. Super speurneus DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger

Nadere informatie

Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool

Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool 2012 is het jaar van de bever. Vroeger kwam de bever in een groot deel van Nederland voor, maar er kwamen er steeds minder. De bevers werden

Nadere informatie

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler DE GEWONE ZEEHOND Huiler Je gelooft het bijna niet als je in die mooie zwarte ogen kijkt, maar een gewone zeehond is een echt roofdier. Zijn scherpe tanden en gestroomlijnde lichaam zijn perfect voor het

Nadere informatie

Wat weten we over de laatvlieger?

Wat weten we over de laatvlieger? Wat weten we over de laatvlieger? Peter Twisk Foto s en afbeeldingen Peter Twisk, tenzij anders vermeld Even voorstellen: Foto: Erik Korsten 1 Aanleiding: Van zes soorten vleermuizen zijn soortenstandaards

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 7-8 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun

Nadere informatie

2. ECOLOGIE VLEERMUIZEN...

2. ECOLOGIE VLEERMUIZEN... INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 2 1.1 INLEIDING... 2 1.2 HET GEBIED... 2 1.3 OPBOUW RAPPORT... 3 2. ECOLOGIE VLEERMUIZEN... 4 3 METHODE... 5 4 RESULTAAT... 6 5 CONCLUSIE... 8 LITERATUUR... 9 Adviesbureau

Nadere informatie

inhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon

inhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon Kleine beestjes inhoud. De mier 2. De teek 4. De regenworm 5 4. De pissebed 6 5. De hoofdluis 7 6. De vlieg 8 7. De mug 9 8. De vlo 0 9. Filmpje Pluskaarten 2 Colofon 4 Bronnen en foto s 5 . De mier Een

Nadere informatie

Zintuigen. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs

Zintuigen. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Zintuigen klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet dat je

Nadere informatie

GEWONE ZEEHOND. Huiler

GEWONE ZEEHOND. Huiler GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op

Nadere informatie