7,1. Synoniemen van Progeria: Praktische-opdracht door een scholier 3969 woorden 15 juni keer beoordeeld

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "7,1. Synoniemen van Progeria: Praktische-opdracht door een scholier 3969 woorden 15 juni keer beoordeeld"

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 3969 woorden 15 juni ,1 12 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is Progeria? Voor mijn biologie PO heb ik er voor gekozen om Progeria als onderwerp te nemen. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik Progeria een heel interessante ziekte vindt omdat ik er meerdere documentaires over heb gezien. In deze documentaires wordt er veel over het leven van Progeria patiënten gesproken maar er wordt haast nooit in gegaan op de biologische achtergrond van de ziekte. Ik geloof dat je voor een goed antwoord op deze vraag Progeria op van meerdere kanten moet bekijken, daarom heb ik drie deelvragen opgesteld. Mijn eerste deelvraag is: Wat zijn de symptomen van Progeria?. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik geloofde dat je bij het vinden van het antwoord op deze vraag veel informatie zou vinden over kenmerken van Progeria patiënten. Mijn andere deelvraag is: Is Progeria te behandelen?. Deze deelvraag heb ik gekozen omdat deze vraag natuurlijk bijna altijd de eerste is die mensen vragen als je het over een ziekte hebt. Het antwoord op deze vraag is ook heel interessant en je zult er achter komen dat ook al is het zo n kleine ziekte is dat er toch nog redelijk onderzoek naar wordt gedaan. Me derde deelvraag is: Hoe reageren families met kinderen met Progeria op de ziekte, en hoe worden ze hierbij geholpen?. Ik heb deze vraag gekozen omdat meeste mensen natuurlijk willen weten hoe deze kinderen hun leven beïnvloeden en hoe zij moeten reageren als zij iemand zien lopen met Progeria. Ook vond ik het belangrijk dat mensen moesten weten hoe het was voor de familie van een Progeria patiënt. Al met al vind ik dat als je dit onderwerp van deze drie kanten belicht dat je een heel duidelijk en overzichtelijk zicht heb over wat Progeria nou eigenlijk is. Wat zijn de symptomen van Progeria? Synoniemen van Progeria: HPGS (Hutchinson-Gilford Progeria Syndrome) Premature veroudering Syndroom Progeria van de Jeugd Progeria kinderen Progeria is een zeldzame, dodelijke en genetisch bepaalde ziekte voor kinderen. Kenmerken zijn dramatisch versnelde veroudering dat ongeveer 7 tot 10 keer zo snel als de normale veroudering snelheid. Vanwege de versnelde veroudering zal een kind van 10 de zelfde ademhaling, aderverkalking en hart en vaat aandoeningen hebben als een 70 jarige. Progeria is de meest radicale vorm van veroudering ziektes. De naam van Progeria komt van het Grieks en betekend voortijdig oud. Deze aandoening betreft ongeveer 1 in de 8 miljoen geborene wereldwijd. Sinds de identificatie van deze aandoening zijn er maar 100 gevallen herkend. Er zijn op dit moment tussen de 35 en 45 erkende gevallen wereldwijd. Kinderen van elk ras en elke cultuur zijn vatbaar voor deze aandoening. De meest radicale vorm van Progeria is de Hutchington-Gilford Progeria Syndroom. Deze heeft zijn Pagina 1 van 8

2 naam te danken aan Dr. Jonathan Hutchington die deze ziekte het eerst omschreef in 1886 en Dr. Hastings Gilford die het zelfde deed in Aan het begin lijken net geboren kinderen met Progeria zoals elk ander kind, maar na ongeveer een jaar gaat hun groei snelheid omlaag en zijn ze al snel een stuk korter en minder zwaar als andere leeftijdsgenoten. Het denkvermogen van een kind met Progeria is hetzelfde als dat van elk ander kind maar er zijn wel meerdere kenmerkende eigenschappen zoals: Kaalheid, een huid die oud lijkt, een puntige neus en een relatief klein gezicht en kaak ten opzichte van de grote van het hoofd. Ze leiden ook vaak aan symptomen kenmerkend voor oudere mensen zoals: stijve gewrichten, misplaatste heupen en ernstig versnellende cardiovasculaire ziektes. De gemiddelde leeftijd van overlijden is 13, meestal vanwege een hartaanval of een beroerte. Meeste Progeria gevallen overlijden in hun vroege tiener jaren maar er zijn 1 of 2 gevallen geweest waarbij ze tot hun jonge twintigen jaren hebben geleefd. De kans dat een kind met Progeria een broer of zus krijgt met de zelfde aandoening is vrij smal. Er zijn hier maar 2 voorbeelden van namelijk: de Amerikaanse identieke tweeling(jongens) Chris en Chad en de Maleisische identieke tweeling (meisjes) Lim Sook Khuen en Lim Sook Wen. Deze 4 kinderen zijn in middels overleden. HPGS wordt veroorzaakt door een mutatie in de gen die LMNA wordt genoemd. De Franse dokter, Dr. Nicolas Levy heeft in 2003 de plek in de DNA van deze kinderen gevonden waar de fout optreed. Deze fout treedt spontaan op bij conseption. Niet lang na deze ontdekking werd het bevestigd door Amerikaanse onderzoekers. Door een afwijking in het Lamine A-gen kan het lichaam van een Progeria patiënt niet goed Lamin-A produceren. Hierdoor neemt de celkern abnormale vormen aan. De eerste 2 jaar Ook al worden Progeria patiënten gezond lijkend geboren, beginnen ze al rond de 6 maanden karakteristieke eigenschappen te tonen van versnelde veroudering. Alle kinderen met Progeria worden geboren als normale Baby s: ze wegen rond de 3 kilo en ze zijn rond de 50 cm. In het eerste levensjaar van een Progeria patiënt komen de volgende dingen naar voren: stagnatie in de groei, dwerg groei, groei vertraging. haar verlies. verandering in de borst en buik huid: leerachtige huid, droog en soms rood van kleur. versterkte groei van de schedel. verminderde behendigheid. De verdere ontwikkeling van het kind verloopt tot het eind van het eerste jaar vrij normaal en discreet. Kenmerken van kinderen met Progeria in hun tweede levensjaar: levendige kinderen die nauwelijks in lengte en gewicht toenemen. de kinderen verschijnen kwetsbaar. een smal gezicht met bijzonder ronde ogen. een relatief kleine kaak waar vaak te weinig ruimte in is voor hun tanden. heel dun haar of geen haar op het hoofd. dun, strak en doorzichtige huid. de huid is minder elastisch en daardoor extra kwetsbaar. duidelijk zichtbare aderen met namen op het hoofd. Pagina 2 van 8

3 overtollig pigment (lentigo senilis). Kenmerken van kinderen met Progeria na hun tweede levensjaar: kort maar brede nagels en het laatste botje van hun vingers is korter dan die van ons onderhuids lichaamsvet verdwijnt. bijzondere positie van de benen: stijve en lichtelijk gebogen benen. met behulp van x-rays is te zien dat de bovenbenen iets naar buiten richten. pezen stoppen met ontwikkelen. Belemmerde groei van de sleutelbeenderen. gehinderd door de toenemende stijfheid in de gewrichten vermindering van de kwaliteit van de zintuigen. diabetes heup dislocaties Tot slot de laatste kenmerken (meestal de reden van overlijden): hart en ader verkalking Arteriosclerosis hart aanvallen hersens infarcten, beroertes en hersenbloedingen Fysieke en mentale ontwikkeling De fysieke gevolgen van Progeria zijn nog niet voorkombaar. Progeria is ongeneselijk. Medische wetenschappen behandelen alleen de symptomen. Door vaatvernauwing is er een sterk verhoogde kans op verzadigde bloed in de hersenen en op hart aanvallen. Om deze risico s te verkleinen wordt er elke dag een kleine hoeveelheid aspirine voorgeschreven. De ziekte ontwikkelt verschillend met elk kind. Door elk kind verschillende supplementen toe te dienen zullen hun leefomstandigheden verbeteren. De intellectuele ontwikkelingen van een kind met Progeria verloopt net als die van elk ander kind. Ze hebben geen intellectuele ontbering. Op school zijn ze slimme en nieuwsgierige leerlingen. Kinderen met Progeria ontwikkelen hun vaardigheden net als elk ander leeftijdgenoot maar meeste kinderen met Progeria hebben moeite met het ontwikkelen van hun motorieke vaardigheden. Op school bijvoorbeeld willen ze vaak niet schrijven en verven omdat ze vaak kramp krijgen in hun vingers. Ondanks alles, leeft bijna elk kind met Progeria zijn leven vol met hart en ziel: ze beginnen elk dag vol met vreugde en ze genieten van alle mooie dingen die het leven te bieden heeft. Ze hebben een roze kleurige kijk op het leven zijn vol met energie en dankzij hun open en vriendelijke persoonlijkheden zijn ze vaak al snel volkomen geaccepteerd door hun klasgenoten. Bron: Is Progeria te behandelen? Anti-kanker medicijn is misschien het antwoord op premature veroudering syndroom. De LMNA gen produceert de Lamin-A proteïne, die de structurele bouwsteen is die de nucleus van een cel bij elkaar houdt. Onderzoekers geloven dat de defecte Lamin-A proteïne de nucleus onstabiel maken. Ze geloven dat cellulaire onstabiliteit leidt tot de ziekte proces bij Progeria. De LMNA gen codeert voor de proteïne die Lamin-A heet, die een grote component van het steiger-achtige netwerk van proteïne net binnen de cel zijn nucleaire membraan vormt. Dit membraan is net binnen de Pagina 3 van 8

4 nucleus van de cel en wordt de lamina genoemd. De gen mutatie betrokken in Progeria veroorzaakt het deleten van een sectie van 50 aminozuren binnen de Lamin-A proteïne. Deze gemuteerde proteïne heet nu progerin. Deze proteïne slaagt er niet in om zonder drukken persen door de lamina te komen. Dit veroorzaakt grove misvormingen in de nucleus. Cellen met progerin hebben een kenmerkende nucleus met een gebolde vorm. De onderste foto is een cel van een Progeria patiënt hier zie je duidelijk de extreem gelobde vorm. De bovenste foto is een foto van een normale cel. Om zijn weg naar de lamina te vinden draagt de Lamin-A twee markeringen bij zich om hem te sturen bij zijn reis. Één markering aan het eind van de Lamin-A geeft de instructie aan een ander proteïne om het Lamin-A proteïne te modificeren door een proces die Farnesylatie heet. Farnesylatie kettingt Lamin-A aan de binnenkant van de cel membraan. Eenmaal daar, geeft de tweede markering een signaal aan een enzym om de terminale portie van de proteïne samen met de laatste farnesyl groep af te splijten. Dit maakt het mogelijk voor de Lamin-A om normaal in de celkern lamina te integreren. Omdat progerin de farnesylatie maar niet de tweede splijt markering heeft speculeerde Capell dat progerin permanent vast aan de celkern membraan kwam te zitten. Hij geloofde dat progerin hier ook andere belangrijke proteïnes verstrikte, wat hun integratie in de lamina verstoorde. Als de neiging van progerin om vast te blijven plakken inderdaad de reden was van de gebolde vorm van de celkern, redeneerde Capell samen met zijn collega s dat zij dit zouden kunnen voorkomen door de farnesylatie van progerin tegen te houden. De onderzoekers probeerde vervolgens om cellen die progerin behielden te behandelen met FTI s. FTI s zijn drugs die in eerste instantie zijn ontwikkeld om bij kanker veroorzakende proteïne die farnesylatie nodig hebben farnesylatie te verbieden. FTI s worden op dit moment getest in Fase III klinische proeven voor patiënten met myeloïde leukemie. Tot dusver komen klinische proeven met FTI s maar weinig giftigheid tegen, ook als de behandeling de hoeveelheid van ongefarnelyseerde proteïnes aanzienlijk verhoogt. Na een FTI behandeling is er geen gebolde vorm meer te vinden bij de progerin-draagende cellen. Nog belangrijker is dat onderzoekers het zelfde effect ondervonden wanneer zij FTI gebruikte bij het behandelen van cellen afkomstig van biopsies van Progeria patiënten. De bolling van de cellen verminderde tot bijna de normale hoeveelheid. De volgende maatregelen, afgeleid van familie ervaringen zijn ook heel nuttig gebleken: Vroege doses van homeopathische of biochemische medicijnen. Deze methode vertraagd de effecten van aderverkalking en verminderd de pijn en gespannen mentale staat. Vroeg contact opnemen met andere beïnvloede families en gediplomeerde therapeuten. Dit is zodat de kinderen en hun families emotionele steun kunnen vinden. Lichte fysiotherapie en heel veel beweging. Dit helpt de gewrichten langer soepel te houden. Veel kinderen gaan naar gespecialiseerde fysieke therapie om hun spieren en gewrichten zo soepel en zo sterk mogelijk te houden. Veel kinderen vinden hydrotherapie en zwemmen behulpzaam, het helpt de spieren namelijk te ontspannen en houdt ze flexibel. Goeie gebits verzorging en vanaf de eerste tanden al regelmatige tandarts bezoeken. Behandelingen op dit vlak moeten met extra voorzichtigheid worden behandeld. Er is vaak maar sprake van gedeeltelijke groei bij de tweede tanden en de tanden staan altijd heel krap op elkaar. In de kleine kaak is er maar weinig ruimte voor de tanden maar we moeten toch radicale operaties bij de tanden zien te vermeiden. Effectieve bad oliën en body lotions helpen de jeuk en de droogheid van de huid te verminderen. Pagina 4 van 8

5 Noodzakelijke dingen aanschaffen. Bijv. het kind wil misschien wel een pruik op als die naar school gaat. Sommige kinderen willen ook zelf naar school bij hun moet je bijvoorbeeld een speciaal gemaakte fiets aanschaffen. Voeding supplementen woorden aan kinderen gegeven die slecht eten en bij kinderen waarbij de calorie behoefte groter is dan de hoeveelheid calorieën die het kind binnenkrijgt bij het eten. Wijzigingen in het huis: bijvoorbeeld een verlaagde deurklink of een lage wasbak. dit soort wijzigingen in het huis helpen het zelfvertrouwen van het kind te bevorderen. Bron: Hoe reageren families met kinderen met Progeria op de ziekte en hoe worden ze hierbij geholpen? De diagnose van Progeria is een grote schok voor familie leden. Soms gaan er jaren voorbij voordat de diagnose geaccepteerd is en dat het mogelijk wordt om Progeria als positief te ervaren. Het is vaak moeilijk om met de Fysieke gevolgen van de ziekte en de botte reacties van mensen om te gaan. Het belangrijkste is natuurlijk dat het kind volkomen geaccepteerd is en dat er van hem wordt gehouden. Onvoorwaardelijke liefde is van groot belang voor deze kinderen. Het kind moet de mogelijkheid krijgen om zich als elk ander kind te gedragen. Het kan voor het kind heel moeilijk zijn om de ziekte en de gevolgen ervan te accepteren. De meeste (oudere) kinderen overlijden volledig op de hoogte van wat er met hun aan de hand was. Deze kinderen en hun ouders hebben vaak vele vragen maar weinig antwoorden. Na de diagnose hebben de ouders een ingewikkeld probleem: Hoe kunnen we met deze ziekte in onze familie leven en hoe kunnen we het accepteren? Ondanks het verdriet, kunnen we nog steeds focussen op de ontwikkeling mogelijkheden van ons kind? Dat is het eerste en het grootste probleem voor de familie na de Progeria diagnose. Een pijnlijke en emotionele tijd volgt. We worden gedwongen onze prestatie en verwachtingen van het leven bij te stellen. Als een vader of moeder worstel je met de problemen en vragen die in de loop van tijd steeds weer komen. Alle vragen die het kind stelt moet je eerlijk beantwoorden maar in een manier die de leeftijd van het kind in rekening houdt. Op deze manier leer je het kind zichzelf te accepteren. Het is ook heel belangrijk dat het kind onafhankelijk voelt en een gevoel van zelfrespect heeft. Michiel bijvoorbeeld wil alles zelf doen. Hij wilde geen hulp bij dingen dus moesten er meerdere aanpassingen komen in het huis, bijvoorbeeld: lagere deurklinken, een tweede handrail bij de trap op zijn hoogt, een opstapje voor het bad en de wc en een verlaagde wasbak op zijn hoogt. Verwachtingen veranderen. Met Progeria zijn verwachtingen zoals later zal ik groot zijn niet meer mogelijk. Het kind zal steeds minder en minder kunnen. Er zijn geen verwachtingen op het grote termijn en ouders willen dan ook niet denken op de lange termijn. Zij willen van elk moment genieten. De ouders beleven elke dag als hun laatste en nemen het leven zoals het komt. Bij de ziekte Progeria zal er altijd zorg blijven. Er zal heus een tijd zijn waarbij er weinig zorgen zijn maar de ouder het kind wordt de meer zorgen er komen. De grootste hulp van een kind met Progeria is natuurlijk de support van zijn ouders. Waar kunnen de ouders naar toe voor hulp? Waar moet een ouder naar toe als die zelf emotionele hulp nodig heeft? Is er iemand waar zij naar toe kunnen? Zijn er mensen die je kunnen helpen en zijn er plekken waar je vragen beantwoord kunnen worden? Het is voor de ouders een lang, emotioneel en onzeker proces. Zij hebben support nodig van andere (partners, familie, vrienden, buren,...). Ze ondergaan een heel moeilijke periode in hun leven, maar ze Pagina 5 van 8

6 hebben geen andere keus dan er mee te leven. Meeste ouders accepteren het wel na een tijdje met hulp van anderen. Ze moeten hiervoor een plek in hun hart geven anders wordt het ondragelijk. Natuurlijk hebben ze nog steeds goede en slechte momenten maar het helpt wel. Als er een dag is dat een ouder moeilijkheden heeft moet het mogelijk zijn voor hem om dit tegen een andere ouder te zeggen zodat ze die een peptalk of een knuffel kunnen geven. Als dit niet mogelijk is zullen de ouders misschien zich gaan afsluiten. De ouders hoeven niet de hele tijd zich groot te houden er moet natuurlijk ook tijd en ruimte zijn voor hen om hun verdriet even te laten vloeien. Dit was het geval bij Godelieve en Wim. Zij konden zich naar hun familie en vrienden keren als ze moeilijkheden hadden. Maar ze hadden de behoefte om met mensen te praten die Progeria volledig begrepen en hoe het was om een kind te verliezen aan Progeria. Zij vonden Marjet Stamsnijder, de voorzitter van Progeria Family Cirkel. Zij heeft hun geïntroduceerd met andere families met een kind dat leid aan Progeria. Het is noodzakelijk om te weten dat je kunt rekenen op anderen omdat je geen psychologische hulp krijgt na de diagnose. Je ontvangt de diagnose van de professor en dat is it. Vanaf dat moment sta je in je eentje. De psychologische hulp dat je echt nodig hebt is zeer gelimiteerd. Aangezien je een grote behoefte aan support hebt zoek je het vaak bij je partner, je zus, je broer, je beste vriend of je familie. Je zoekt iemand bij wie je verzekerd kan voelen en bij wie je gemengde gevoelens kunt uitdrukken. De periode voor de diagnose is natuurlijk al verschrikkelijk geweest. Er was onzekerheid en wanneer de beslissende diagnose gemaakt was viel onze hele wereld in duigen en al onze hoop viel weg. Een feit is dat als de diagnose eenmaal hardop tegen je gezegd is en je weet dat je kind vroeg zal sterven wordt je met zoveel verschillende emoties geconfronteerd: vooral zorgen, ontkenning, hulpeloosheid, verwarring, woede, wanhoop en depressies. Sommige hebben zelfs schuld gevoelens. Door Progeria meer publiciteit te geven hoeven ouders niet meer angstvol over straat te lopen. Langslopende kijken niet meer naar hen alsof hun zoon/dochter een of ander vage ziekte heeft. Overal ter wereld is wel wat aan informatie over Progeria te vinden. Aan het begin bijvoorbeeld liepen mensen in een grote boog om Michiel heen omdat ze dachten dat het besmettelijk was. Vandaag ter dag weten mensen wel beter. Michiel is een mooi voorbeeld hiervan. Hij is door deze ontmoeting in Limburg inwoner van het jaar 2003 geworden. Hij was nooit tot inwoner van het jaar gekozen als mensen hem eng hadden gevonden nee ze bewonderen hem. De stichting Progeria Family Circle speelt een erg belangrijke rol voor ouders met een kind die aan Progeria lijdt. Een keer per jaar organiseren zij een Europese bijeenkomst waar de ouders en hun kinderen heen kunnen en waar zij van elkaars gezelschap kunnen genieten. Een plaats waar zij vrienden kunnen maken met hun mede-lijders. Voor de ouders is dit ook een goede ervaring. Hier kunnen zij ervaringen delen en elkaar support geven. Sociaal contact is erg belangrijk voor een kind. Ze moeten instaat zijn om zichzelf uit te drukken. Deze kinderen hebben natuurlijk de zelfde behoefte als elk ander kind. Michiel bijvoorbeeld houdt ervan om voetbal te spelen dus is hij been team gegaan. Hij kan alleen niet de hele wedstrijd spelen (snel vermoeid, krijgt het heel snel koud,...). Michiel speelt veel met klasgenoten maar als hij vermoeid raakt neemt hij even wat rust, dit wordt door iedereen begrepen en gerespecteerd. Omdat ze er anders uitzien dan andere kinderen wordt er vaak naar ze gestaard en krijgen ze negatieven en pijnlijke opmerkingen te horen. Mensen ontlopen deze kinderen liever dan dat ze hen uitlachen. Ouders proberen dit te ontlopen door middel van het informeren over deze ziekte en mensen confronteren met Pagina 6 van 8

7 deze ziekte. Acceptatie in de samenleving is nog een tijdje moeilijk geweest. Daarom hebben Godelieve en Wim ervoor gekozen om de media erbij te halen om de acceptatie toe te laten nemen voor Michiel en andere Progeria kinderen. Ze zijn erin geslaagd om meer respect en begrip te krijgen met deze actie. Toen zijn verhaal eenmaal in de media kwam waren mensen sympathiek en begripvol. Al deze kinderen hebben een plezante, vrolijke en sociaal karakter en ze zijn gemakkelijk in de omgang met andere mensen. Sinds de artikelen in de kranten en programma s op televisie over hun zijn geweest is hun leven een stuk makkelijker geworden. Contact met andere families met kinderen die Progeria hebben: Ouders van kinderen met Progeria voelen zich vaak alleen in hun strijd omdat er zo weinig families zijn die met Progeria moeten leven. De jaarlijkse bijeenkomst van families met Progeria is heel belangrijk gebleken. Ze zijn een grote bron van informatie en een grote bron van support. De kontact met andere Progeria patiënten en hun ouders geeft een hoop emotioneel support en ouders vinden hierbij vaak ook antwoorden op hun vragen. Deze bijeenkomsten maken het mogelijk voor ouders om hun ervaringen te delen met andere ouders. Het moeilijkste gedeelte van de reünie is natuurlijk het realiseren dat niet alle kinderen er volgend jaar weer zullen zijn. Bron: Afsluiting Met dit PO ben ik er achter gekomen wat Progeria nou precies is. Ik heb het onderwerp van meerdere kanten bekeken en dat heeft mij een overzichtelijk beeld gegeven wat het is. Progeria is een genetische bepaalde aandoening die het veroudering proces versneld met rond 8 keer normale snelheid. Kinderen met Progeria hebben een heel kenmerkende bouw en het is niet moeilijk om een Progeria patiënt te herkennen als je de kenmerken kent. Er zijn nog geen medicijnen gevonden om Progeria te voorkomen. Er zijn wel meerdere middelen om de symptomen ervan te bestrijden zoals bad oliën en een dagelijkse dosis aspirine. Er zijn meerdere onderzoeken die er mee bezig zijn de kern van het probleem te vinden. Kinderen met Progeria zijn psychisch gezien op het zelfde niveau als elk ander kind alleen hun fysieke kant heeft een zeer grote achterstand op andere kinderen. Veel Progeria patiënten proberen een normaal leven te leiden zover dat kan en dat lukt vaak alleen als mensen weten wat hun aandoening is. Veel publiciteit rond deze aandoening helpt heel veel en dit voorkomt veel pijnlijke situaties voor het kind, ouders en omstanders. Al met al heeft het onderzoeken van Progeria van de Sociale, Biologische en kenmerkende kant een duidelijk beeld geschept voor mij. Bijlage Krantenartikel Donderdag 13 maart 2008 Limburgers gul voor Amber en Michiel Guy Verhofstadt overhandigt cheque van euro De patiëntjes van de verouderingsziekte Progeria Michiel en Amber Vandeweert stelen de harten van de Limburgers en dat van premier Verhofstadt.Mine Dalemans Mine Dalemans SINT-TRUIDEN - Zevenhonderd sympathisanten waren dinsdagavond aanwezig op een eetavond in 't Veilinghuis om de Progeriapatiëntjes Michiel (10) en Amber (2) en hun ouders te steunen. Premier Guy Pagina 7 van 8

8 Verhofstadt (Open VLD) overhandigde een cheque van euro aan de ouders en hij kondigde structurele hulpmaatregelen aan. Dit is een van die tekenen dat publiciteit wel degelijk helpt. De kosten van een kind met Progeria lopen natuurlijk finaal de pan uit. Als je het kind een zo zorgeloos leven wilt geven dan moet je behoorlijk veel geld in dingen zoals oliën en homeopathische geneesmiddelen steken. Dit soort inzamelingen zijn daarom natuurlijk ook hoog nodig voor deze Familie. Publiciteit is er natuurlijk niet alleen om geld van andere mensen te krijgen het is er natuurlijk vooral voor om mensen te informeren. Michiel en Amber waar het in dit stuk om gaat zijn op dit moment de enige broer en zus ter wereld die allebei Progeria hebben. Bronvermelding Pagina 8 van 8

Werkstuk Biologie Erfelijkheid

Werkstuk Biologie Erfelijkheid Werkstuk Biologie Erfelijkheid Werkstuk door een scholier 1743 woorden 3 mei 2000 5,1 126 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Informatie over het onderwerp: Het onderwerp is erfelijkheid. Er is weinig

Nadere informatie

Progeria berooft kinderen over de hele wereld van het leven

Progeria berooft kinderen over de hele wereld van het leven OMSLAG (COVER) Focus op een geneesmiddel BINNENKANT LINKERPANEEL (INSIDE LEFT PANEL) Wat is Progeria? Progeria, ook gekend onder de naam Hutchinson-Gilford Progeria Syndroom (HGPS), is een zeldzame, fatale

Nadere informatie

Werkstuk ANW Gentherapie

Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk door een scholier 2605 woorden 27 april 2003 5,8 40 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Het onderwerp dat wij hebben gekozen is: genezen met gentherapie. Wij hebben voor

Nadere informatie

VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1

VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie

Nadere informatie

Wat zijn chromosomen en genen?

Wat zijn chromosomen en genen? Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XYY. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen en om anderen beter uitleg hierover

Nadere informatie

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA)

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) Versie 2016 1. WAT IS DIRA 1.1 Wat is het? Deficiëntie van de IL-1-receptorantagonist (DIRA) is een zeldzame

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Depressies

Praktische opdracht ANW Depressies Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben

Nadere informatie

Werkstuk Verzorging Kindermishandeling

Werkstuk Verzorging Kindermishandeling Werkstuk Verzorging Kindermishandeling Werkstuk door een scholier 2457 woorden 9 april 2007 6,5 170 keer beoordeeld Vak Verzorging Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het erg interessant vind

Nadere informatie

Voorwoord. Het is wel van belang om altijd eerlijk te zijn wanneer u het er met haar over heeft.

Voorwoord. Het is wel van belang om altijd eerlijk te zijn wanneer u het er met haar over heeft. Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XXX ook wel beter bekend als Trisomie X. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat

Nadere informatie

Samenvatting Mensen ABC

Samenvatting Mensen ABC Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom

Nadere informatie

6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal

6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april 2006 6.7 33 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Erfelijkheidsmateriaal Het menselijk lichaam bestaat uit een veel organen, deze organen

Nadere informatie

Hyperventilatie. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Hyperventilatie. Ziekenhuis Gelderse Vallei Hyperventilatie Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor mensen die verwezen zijn door de huisarts naar de eerste hart hulp (EHH) met een bepaald klachtenpatroon dat kan passen bij hart-

Nadere informatie

Erfelijke spastische paraparese

Erfelijke spastische paraparese Erfelijke spastische paraparese He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS EEN ERFELIJKE SPASTISCHE PARAPARESE? Erfelijke spastische paraparese is feitelijk een groep aandoeningen. Deze aandoeningen

Nadere informatie

WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)?

WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)? WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)? Wat is ORENCIA? Wat is ORENCIA? 3 Waarom heb ik ORENCIA voorgeschreven gekregen? 4 Wat kan ik verwachten van de behandeling met ORENCIA? 4 Hoe werkt ORENCIA? 4 Hoe neem ik ORENCIA?

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen 1 2 Odensehuis Hoeksche Waard: Odensehuizen landelijk platform: Dementie.nl: Dementie winkel: Doorleven: Fotofabriek: Handen in huis: Samen Dementievriendelijk: Stichting Alzheimer Nederland: http://odensehuishw.nl

Nadere informatie

Een dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden

Een dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden 00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie is een genetische aandoening.

Nadere informatie

Een dierbare verliezen

Een dierbare verliezen Algemeen Een dierbare verliezen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG042 / Een dierbare verliezen / 14-07-2015 2 Een dierbare verliezen U heeft

Nadere informatie

Wat is het Syndroom van Klinefelter?

Wat is het Syndroom van Klinefelter? Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XXY ook wel beter bekend als het Syndroom van Klinefelter. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter

Nadere informatie

een dierbare verliezen

een dierbare verliezen een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische

Nadere informatie

EEN DIERBARE VERLIEZEN

EEN DIERBARE VERLIEZEN EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort

Nadere informatie

...de draad weer oppakken

...de draad weer oppakken ...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand

Nadere informatie

Wat zijn de symptomen van het syndroom van Pallister-Killian?

Wat zijn de symptomen van het syndroom van Pallister-Killian? Het syndroom van Pallister-Killian Wat is het syndroom Pallister-Killian? Pallister-Killian syndroom is een syndroom veroorzaakt door een chromosoomafwijking. Kinderen met het syndroom van Pallister-Killian

Nadere informatie

Kinderwens spreekuur Volendam

Kinderwens spreekuur Volendam Kinderwens spreekuur Volendam Voor wie is deze folder? Deze folder is voor mensen afkomstig uit Volendam met kinderwens. Wat is het kinderwens spreekuur? Het spreekuur is een samenwerking tussen de afdelingen

Nadere informatie

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH?

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Het brein bij de ZvH: groter dan de som van zijn delen? Een belangrijke

Nadere informatie

A.L.S. Puk den Uijl, groep 7

A.L.S. Puk den Uijl, groep 7 A.L.S Puk den Uijl, groep 7 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 I. Wat is ALS?... 4 Welke spieren worden aangetast... 4 De klachten van ALS zijn:... 4 Behandeling van ALS... 5 2. Hoe kom je er achter dat je

Nadere informatie

Preventie consult. Huisartspraktijk J.B. Sanders

Preventie consult. Huisartspraktijk J.B. Sanders Preventie consult Het risico op ziekte is nooit precies te voorspellen. U kunt wel te weten komen of uw risico op bepaalde ziekten misschien hoger is. Suikerziekte, hartinfarcten en beroertes zijn ernstige

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

PDS in relatie tot anderen

PDS in relatie tot anderen PDS in relatie tot anderen 1 " Het is moeilijk om aan mensen die geen PDS hebben, duidelijk te maken hoe het is om met PDS te moeten leven. " 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie (MKD) is een genetische

Nadere informatie

Een dierbare verliezen

Een dierbare verliezen Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Anti-misselijkheids medicijn helpt cellen met de ziekte van Huntington (ZvH) mutatie gezond te blijven op een verrassende manier

Anti-misselijkheids medicijn helpt cellen met de ziekte van Huntington (ZvH) mutatie gezond te blijven op een verrassende manier Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Anti-misselijkheids medicijn helpt cellen met de ziekte van Huntington

Nadere informatie

Gewichtsverlies bij Huntington patiënten

Gewichtsverlies bij Huntington patiënten Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Mollige muizen wijzen op het belang van de hypothalamus bij de ziekte

Nadere informatie

Wat is diabetes? Informatiebrochure. Wat is diabetes? Items:

Wat is diabetes? Informatiebrochure. Wat is diabetes? Items: I Informatiebrochure Wat is diabetes? Items: Diabetes type 1 Afweersysteem Vingerprikken Insuline injecteren Diabetes type 2 Andere vormen Wat is diabetes? Eilandjes van Langerhans in de Alvleesklier Er

Nadere informatie

Zelfstandigheid stimuleren

Zelfstandigheid stimuleren Zelfstandigheid stimuleren Zelfstandigheid stimuleren Wat kunt u van uw kind op verschillende leeftijden verwachten? Praat met uw kind over PKU Dagelijkse eiwit- of Phe-planner Zelfstandigheid stimuleren

Nadere informatie

Voordat we deze vraag zullen beantwoorden, geven we eerst een korte beschrijving van het begrip

Voordat we deze vraag zullen beantwoorden, geven we eerst een korte beschrijving van het begrip Werkstuk door een scholier 1872 woorden 5 december 2002 6,6 99 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Het verslag dat voor u ligt, gaat over anorexia. Wij hebben voor dit onderwerp gekozen omdat wij niet begrijpen

Nadere informatie

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis

Nadere informatie

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende

Nadere informatie

http://www.bloedsuiker.nl/nieuwsbrief/439/3772/diabetes-de-erfelijkheid-van-diabete...

http://www.bloedsuiker.nl/nieuwsbrief/439/3772/diabetes-de-erfelijkheid-van-diabete... Page 1 of 5 De erfelijkheid van diabetes type 2 Een samenspel van genen en leefstijlfactoren door Irene Seignette Diabetes type 2 is erfelijk. Maar wat bepaalt nu of iemand daadwerkelijk diabetes type

Nadere informatie

Pijn bij kanker. Interne Geneeskunde / Oncologie IJsselland Ziekenhuis

Pijn bij kanker. Interne Geneeskunde / Oncologie IJsselland Ziekenhuis Pijn bij kanker Interne Geneeskunde / Oncologie IJsselland Ziekenhuis Wat is pijn? Pijn is een onaangenaam gevoel. Het kan op verschillende manieren ontstaan en het kan op verschillende manieren worden

Nadere informatie

Tweelingen. Wat zijn nou eigenlijk tweelingen? Een groot mysterie

Tweelingen. Wat zijn nou eigenlijk tweelingen? Een groot mysterie Tweelingen Hier zie je ons met zijn allen, de tweeling was net geboren en mijn moeder en ik waren verkouden dus moesten we van die kapjes op zodat de tweeling niet ziek zou worden. Ik was hier 4 jaar oud.

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Weaver syndroom.

Kinderneurologie.eu. Weaver syndroom. Weaver syndroom Wat is het Weaver syndroom? Het Weaver syndroom is een aangeboren aandoening waarbij kinderen langer zijn dan gebruikelijk in combinatie met voorlopende botleeftijd en een aantal uiterlijke

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.

Nadere informatie

De Top 10 Dieet Mythen

De Top 10 Dieet Mythen - 1 - De Top 10 Dieet Mythen Een dieet volhouden is nooit makkelijk, zeker niet met de overvloed aan dieet mythen. Het is het vaak moeilijk een onderscheid te maken tussen effectieve afval technieken/strategieën

Nadere informatie

Een familieanamnese afnemen. Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.

Een familieanamnese afnemen. Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Een familieanamnese afnemen Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. This project has been co-funded by the European Union under the Erasmus+ programme. The material in

Nadere informatie

Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten

Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Folder 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken

Nadere informatie

Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)

Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Hallo, ik ben Joep. Dit zijn mijn zusje Mieke en mijn vader en moeder Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Boekje met informatie voor jonge mensen Je hebt net te horen gekregen dat je FAP hebt. Of misschien

Nadere informatie

SLIM een revolutionaire visie

SLIM een revolutionaire visie SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari keer beoordeeld

Werkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari 2007 6 159 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave: BLZ 1 Inhoudsopgave BLZ 2 Inleiding BLZ 3 Hoofdstuk 1: Waar zit wat bij het hart? BLZ 4 Hoofdstuk

Nadere informatie

Acceptatie en verwerking. Michel Schoonenberg Coördinator Hersenletselteam Limburg en Revalidatiemaatschappelijk werker

Acceptatie en verwerking. Michel Schoonenberg Coördinator Hersenletselteam Limburg en Revalidatiemaatschappelijk werker Acceptatie en verwerking Michel Schoonenberg Coördinator Hersenletselteam Limburg en Revalidatiemaatschappelijk werker 10-4-2013 1 Wat is acceptatie? Accepteren wil zeggen dat je de gevolgen van de aandoening

Nadere informatie

Hoe ontstaat hyperventilatie?

Hoe ontstaat hyperventilatie? Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.

Nadere informatie

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor

Nadere informatie

Wat zijn de verschijnselen

Wat zijn de verschijnselen Lichen sclerosus Wat is lichen sclerosus Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening, waarbij de huid langzaam zijn elasticiteit verliest. Hierdoor voelt deze vast en strak aan en wordt wit van

Nadere informatie

MCTD (mixed connective tissue disease)

MCTD (mixed connective tissue disease) MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën

Nadere informatie

7 Handvatten voor je dagelijks leven.

7 Handvatten voor je dagelijks leven. Via 3 Wegen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen 7 Handvatten voor je dagelijks leven. Wieneke Timmermans www.jeoorsprong.nl Om je zeker, goed en krachtig te voelen zijn geen ingewikkelde technieken nodig.

Nadere informatie

TOOLKIT ROUW EN VERDRIET

TOOLKIT ROUW EN VERDRIET TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil

Nadere informatie

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden 1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?

Patiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,

Nadere informatie

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort

Nadere informatie

Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten.

Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Om je zeker en krachtig te voelen zijn geen ingewikkelde technieken nodig.

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel HERSTEL EN NAZORG. LONGKANKER Herstel en nazorg

Patiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel HERSTEL EN NAZORG. LONGKANKER Herstel en nazorg Patiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel HERSTEL EN NAZORG LONGKANKER Inhoud Nazorg... 3 Telefonisch verpleegkundig consult... 4 Praten over wat u bezighoudt... 4 Vermoeidheid

Nadere informatie

Epilepsie. Wat de docent moet weten.

Epilepsie. Wat de docent moet weten. Epilepsie Wat de docent moet weten. Sommige epileptische aandoeningen zijn moeilijker onder controle te brengen dan andere, maar de kans is groot dat de voorgeschreven medicijnen goed werken. Epilepsie

Nadere informatie

Dystonie. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation

Dystonie. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation Dystonie He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DYSTONIE? Dystonie is een bewegingsstoornis die ontstaat door een verstoorde aanspanning van de spieren. Het woord dystonie is afgeleid van

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Het PAPA Syndroom Versie 2016 1. WAT IS PAPA 1.1 Wat is het? Het acroniem PAPA staat voor Purulente Artritis, Pyoderma gangrenosum en Acne. Het is een erfelijk

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel NAZORG. (NON) HODGKIN Nazorg

Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel NAZORG. (NON) HODGKIN Nazorg Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel NAZORG (NON) HODGKIN 2 Inhoud... 4 Telefonisch verpleegkundige consult... 5 Praten over wat u bezighoudt... 5 Vermoeidheid en algehele malaise...

Nadere informatie

Patiënten Informatiegids

Patiënten Informatiegids Patiënten Informatiegids voor behandeling met Aclasta (zoledroninezuur 5 mg) Acl 117 PatientGids Aanpas.indd 1 23-12-2013 13:24 2 Acl 117 PatientGids Aanpas.indd 2 23-12-2013 13:24 Deze brochure is bestemd

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Zelfmoord

Spreekbeurt Nederlands Zelfmoord Spreekbeurt Nederlands Zelfmoord Spreekbeurt door een scholier 1352 woorden 20 januari 2004 7 336 keer beoordeeld Vak Nederlands Inleiding: Ik doe mijn spreekbeurt over zelfmoord. Ik vind het geen leuk

Nadere informatie

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk

Nadere informatie

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.

Nadere informatie

FIBROMYALGIE FRANCISCUS GASTHUIS

FIBROMYALGIE FRANCISCUS GASTHUIS FIBROMYALGIE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u fibromyalgie hebt. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. In deze folder proberen wij antwoord te geven op uw vragen.

Nadere informatie

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor

Nadere informatie

PDS B e l a n g e n v e r e n

PDS B e l a n g e n v e r e n r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen

Nadere informatie

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

ALS: ongeneeslijk en progressief. Stijntje van der Kloet

ALS: ongeneeslijk en progressief.  Stijntje van der Kloet folder voor naasten Stijntje van der Kloet ALS: ongeneeslijk en progressief Informatie over Amyotrofische Lateraal Sclerose, het ALS Centrum en Stichting ALS Nederland Bij zo n 500 mensen wordt jaarlijks

Nadere informatie

Verzekeringen & erfelijkheid

Verzekeringen & erfelijkheid Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.

Nadere informatie

Pijnbestrijding bij kanker

Pijnbestrijding bij kanker INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met paracetamol en/of NSAID s BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker

Nadere informatie

Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden

Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden Ruimte voor adressticker Deze vragenlijst biedt ons inzicht in uw klachten en uw medische voorgeschiedenis. Vult u daarom alle vragen in en neem het

Nadere informatie

OSTEOSARCOOM KANKERCENTRUM

OSTEOSARCOOM KANKERCENTRUM OSTEOSARCOOM KANKERCENTRUM WAT VINDT U IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Wat is een osteosarcoom? 3 03 Wat zijn de mogelijke klachten bij osteosarcomen? 5 04 Komt een osteosarcoom vaak voor? 5 05 Wat

Nadere informatie

EWINGSARCOOM KANKERCENTRUM

EWINGSARCOOM KANKERCENTRUM EWINGSARCOOM KANKERCENTRUM WAT VINDT U IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Wat is een Ewingsarcoom? 3 03 Wat zijn de mogelijke klachten bij een Ewingsarcoom? 4 04 Komt een Ewingsarcoom vaak voor? 5 05 Wat

Nadere informatie

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats F 2011.1 Versie 2 15-09- 2013 Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden Ruimte voor adressticker Deze vragenlijst biedt ons inzicht in uw klachten en uw medische voorgeschiedenis. Vult u daarom

Nadere informatie

Inzicht in Autisme. Lezing

Inzicht in Autisme. Lezing Inzicht in Autisme Lezing 18-09-2014 FRANS COOLEN ASS Trainer NVA ASS Trainer/coach bij In to Autisme frans.coolen@intoautisme.nl ASS Autisme Spectrum Stoornis Per persoon Per leeftijd In ernst In verschijningsvorm

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

Vragenlijst voor volwassenen:

Vragenlijst voor volwassenen: Vragenlijst voor volwassenen: Voorletters + achternaam : Adres : Telefoon privé : werk : mobiel : E-mail adres : Geboortedatum : Geslacht : Man / Vrouw Huisarts : 1 Wat is de voornaamste klacht? 2 Wanneer

Nadere informatie

Angststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst

Angststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Inhoud Hoe BRAVO ben jij?

Inhoud Hoe BRAVO ben jij? Inhoud Hoe BRAVO ben jij? Inleiding 2 De behandeling van een aandoening 2 Medicijnen 2 Leefstijl 5 Een verergering van je klachten 6 Jouw behandelplan 8 Bewegen 8 Roken 8 Alcohol en voeding 8 Ontspanning

Nadere informatie

Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505

Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,

Nadere informatie