Opvallend is Turkije, dit is een teken van het ontwikkelingsniveau van elk land. Turkije ligt op dat gebied

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 1965 woorden 10 maart ,3 141 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Letland (Le) is een van de kandidaat lidstaten van Europa voor toetreding tot de Europese Unie (EU). Letland, met als hoofdstad Riga, is een land ter grootte van grofweg België en Nederland samen. Er wonen echter maar een kleine 2,5 miljoen mensen. EU en kandidaat-lidstaten Uitbreiding van de Europese Unie is al jaren een motor voor de Europese integratie. Met twaalf landen tegelijk is de EU in onderhandeling over uitbreiding (Cyprus, Estland, Hongarije, Polen, Slovenië, Tsjechië, Bulgarije, Letland, Litouwen, Malta, Roemenië en Slowakije). Daarnaast lopen er ook besprekingen over een kandidaat-lidmaatschap van Turkije. Microsoft Encarta Encyclopedie Winkler Prins Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden. Met dit werkstuk probeer ik te onderzoeken waarom Letland wel of niet zou mogen toetreden tot de Europese Unie. Ik zelf heb er totaal geen probleem mee als een land als Letland zich aansluit bij de EU. Toch zijn er een aantal dingen waarmee men rekening moet houden. Letland moet immers wel een bijdrage leveren aan de EU. Het is duidelijk dat, zeker in het begin, Letland meer geld krijgt dan dat het kan geven. Dit is noodzakelijk om de ontwikkeling in Letland op gang te brengen. Letland is op het moment nog een betrekkelijk arm land. Dat komt doordat het pas sinds 21 augustus 1991 onafhankelijk werd. Letland behoorde tot die tijd namelijk tot de Sovjet-Unie. Letland is dus pas 11 jaar een parlementair democratisch land. Letland was in de tijd van de Sovjet-Unie een belangrijke vleesleverancier. Letland heeft nou nog een groot deel van het nationaal inkomen te danken aan de landbouw en de veeteelt. Van de 2,5 miljoen Ha landbouwgrond wordt ⅔ als akker benut, en ⅓ als weiland. Na een toetreding tot de EU zullen ze waarschijnlijk veel subsidies krijgen om de landbouw te verbeteren, net als vele andere kandidaat lidstaten. Als voorproefje op dit deelonderwerp is in de onderstaande grafiek gegeven het percentage van de beroepsbevolking van een aantal landen dat werkzaam is in de landbouw. Opvallend is Turkije, dit is een teken van het ontwikkelingsniveau van elk land. Turkije ligt op dat gebied Pagina 1 van 6

2 nog ver achter op andere landen. Wat zijn nou de gevolgen voor de huidige EU-landen als al die kandidaat lidstaten? Ligging Letland is een van de Balkische landen. De geografische coördinaten van Letland zijn N en O. Ten opzichte van Nederland ligt Letland in het noord-oosten (zie inleiding), maar dan wel meer oostelijk dan noordelijk. Het grenst aan vier andere landen. Ten noorden van Letland ligt Estland, ten zuiden ligt Litouwen, in het oosten ligt Rusland en tussen Rusland en Litouwen in grenst het ook nog aan Wit- Rusland. Estland en Litouwen zijn beide eveneens kandidaat lidstaten. Estland, Letland en Litouwen behoren alledrie tot Noord-/Midden-Europa. Is deze ligging nou gunstig of niet? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zou je moeten kijken naar de huidige infrastructuur of wat het land produceert en wat hun voornaamste handelspartners zijn. De enige grote rivier die door het land stroomt is de Daugava, welke via Wit-Rusland door naar Rusland stroomt maar die houdt al vroeg in Rusland op. Of de ligging nou gunstig is, wordt later nog wel wat duidelijker. Wat wel gunstig is, is dat het in Europa ligt, dicht bij een grote afzetmarkt. De producten die in Letland gemaakt worden kunnen ze in Europa, tegen een redelijke prijs vanwege de betrekkelijke lage lonen, gemakkelijk kwijt. De hoofdstad van Letland, Riga, schiet wat betreft inwoners ver boven alle andere steden uit. In Riga wonen een kleine mensen. In de op een na grootste stad Daugavpils wonen een een dikke mensen. Dat is toch wel een aardig verschil. Dat komt met name door de scheepsindustrie in de hoofdstad Riga die vooral in de 19e eeuw opkwam. In de onderstaande tabel staan de grootste steden van Letland qua inwoneraantal. Stad Inwonersaantal Riga Daugavpils Liepaja Jelgava Jũrmala Ventspils Rëzekne Bron: Encarta Enceclopedie Winkler Prins 2002 Het klimaat in Letland is vergelijkbaar met dat van Nederland. De winters kunnen misschien wel wat kouder uitvallen, en het regent er wel wat minder, maar dat is geen reden tot het onthouden van een toetreding tot de EU. Pagina 2 van 6

3 Microsoft Encarta Encyclopedie Winkler Prins Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden. Letland heeft zoals zichtbaar op bovenstaand kaartje een koud en vochtig klimaat. In tegenstelling tot Nederland wat een mild en vochtig klimaat kent. Letland en Nederland ervaren geen droog seizoen, wat voor de landbouw zeer gunstig is. Toetredingsvoorwaarden EU We maken hierbij onderscheid tussen de formele criteria en de praktische criteria. De formele criteria (Verdrag van Maastricht): Europese staat: Artikel O van het Verdrag van Maastricht vermeldt dat 'elke Europese staat' zich kandidaat kan stellen voor lidmaatschap van de EU. Welke de grenzen van Europa zijn heeft de EU nog niet bepaald. Democratie: Artikel F van het Verdrag van Maastricht bepaalt dat 'de Unie de nationale identiteit van de lidstaten zal respecteren wiens regeringen zijn gegrondvest op democratische principes'. Je moet dus een democratie zijn wil je toetreden. Mensenrechten: Landen die lid willen worden, moeten de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens aanvaarden en respecteren. De praktische criteria (de criteria van Kopenhagen): Functionerende markteconomie: ln de toekomstige lidstaat moet een markteconomie gevestigd zijn die vlot functioneert en de concurrentie met de huidige EU-markt aankan. Aanpassing van administratieve structuren: de kandidaat lidstaat moet beschikken over stabiele instellingen die de democratie en de mensenrechten ondersteunen. Realisatie van het 'acquis communautaire': deze zijn de +/ pagina's rechtsregels en voorschriften die de EU in de loop van haar bestaan al heeft opgemaakt. Het toepassen van die hele Europese wetgeving in eigen land vormt voor de kandidaat-lidstaten een zware last. De Bevolking Letland is nog niet zo lang een democratie. Zij hoorden vroeger bij de Sovjet-Unie en waren dus communistisch. Het volk leed daar enorm onder. In dit hoofdstuk zal ik uitleggen op welke aspecten Letland achterligt op de rest van Europa, en mogelijk hoe de komt en verholpen kan worden. De omvang van de bevolking heb ik in het vorige hoofdstuk al besproken. In dit hoofdstuk bespreek ik de Pagina 3 van 6

4 volgende bevolkingskenmerken: - demografische kenmerken; - economische kenmerken; - culturele kenmerken. 1. Demografische kenmerken Bij demografische kenmerken hebben we het bijvoorbeeld over de omvang van de bevolking en de samenstelling van de bevolking. Als we kijken naar de omvang van de bevolking, dat zijn ongeveer miljoen mensen. Dit aantal was nog geen 5 jaar terug 3 miljoen. Letland kent een procentuele daling in de bevolkingsgroei van 0,77% per jaar. Nederland daar in tegen kent een jaarlijkse bevolkingsgroei van 0,55%. Letland is samen met Turkije en Litouwen het enige land in Europa die een negatieve bevolkingsgroei kent. Die daling die Letland kent komt door het feit dat veel mensen Letland verlaten en in een ander land gaan wonen. Het migratiecijfer van Letland is per jaar. Daarnaast spelen ook het geboortecijfer en sterftecijfer een rol in de bevolkingsgroei. Letland heeft een sterfteoverschot, je kunt daaruit concluderen dat Letland wat betreft de zorg achter ligt op andere EU-landen. Hiervoor zal heel Europa voor moeten betalen om dat recht te zetten. Dat is natuurlijk voor ons nadelig. Dat betekend echter niet dat een land als Turkije wel goede zorg heeft. Zo n groot geboorte overschot geeft een slechte welvaart aan. Gezinnen in Turkije hebben vaak meer dan acht kinderen. Dat komt onder andere door geen of weinig voorbehoedsmiddelen en de neiging van ouders naar meer kinderen als zekerheid voor later. Kinderen kunnen later immers geld verdienen. Je kunt ook door middel van de levensverwachting de welvaart van een land meten. Kijk maar in de grafiek hiernaast. Letland ligt wat betreft levensverwachting niet ver achter. Als je kijkt naar Tanzania met een levensverwachting van 48, zou je Letland geen lidmaatschap van de EU onthouden 2. Economische kenmerken Zoals je inmiddels weet heeft Letland een sterfteoverschot. Dat kan nadelig zijn, want Letland kent al een negatief migratiesaldo. Voordelig hieraan is wel dat er veel banen zijn, de werkloosheid is dan ook betrekkelijk laag vergeleken met buurlanden, zie onderstaande grafiek. Bron: In de 19e eeuw begon in de hoofdstad de scheepsbouw op gang te komen. Tot vandaag de dag eist die industrie veel arbeidskrachten. Zo kun je het werkloosheidscijfer verklaren. Pagina 4 van 6

5 Om de welvaart te meten gebruikt men verschillende hulpmiddelen. Voorbeelden daarvan zijn analfabetisme in een land maar daar is in Letland geen sprake van, aantal telefoons, televisies of internetaansluitingen per 1000 inwoners in een land en de verdeling van de beroepsbevolking in de drie sectoren. Op de volgende pagina staan twee grafieken die het BBP per hoofd (Bruto Binnenlands Product) en de inflatie van verschillende landen met die van Letland vergelijkt. Bron: Statwise Zoals je ziet is het BBP per hoofd in Letland behoorlijk aan de lage kant ten opzichte van andere landen binnen de EU. Maar dat zegt nog niks, de VS hebben bijvoorbeeld een heel hoog BBP per hoofd maar dat betekent niet dat daar 1000 mensen straatarm zijn. De inflatie is wel redelijk goed onder controle. Bron: Begin jaren 90 sloot de EU zogenaamde Europa Akkoorden die zich vooral richten op liberalisering van de handel tussen de EU en de kandidaat-lidstaten. Vanaf begin jaren 90 is de EU in Midden- en Oost- Europa met het Phare programma de grootste internationale donor. Het Phare programma is bedoeld om de kandidaat-lidstaten te ondersteunen bij hun toetreding. Het accent ligt vooral op versterking van de overheid en publieke diensten ( institution building ). Naast Phare zijn er in het jaar 2000 nog twee nieuwe programma s van start gegaan, namelijk ISPA en SAPARD. ISPA is bedoeld om de kandidaat-lidstaten voor te bereiden op de structuurfondsen. SAPARD is bedoeld om de kandidaat-lidstaten voor te bereiden voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Dit laatste betekend voor Letland dat ze subsidies zullen krijgen voor de landbouw te verbeteren. In Letland is namelijk een relatief groot deel van de beroepsbevolking werkzaam in de landbouw en het heeft een relatief grote bijdrage aan het Nationaal Inkomen van het land. In onderstaande grafiek is duidelijk te zien de verdeling van de beroepsbevolking in de 3 sectoren van verschillende landen. Let er wel op dat de bovenste vier landen kandidaat-lidstaten zijn, en de onderste 4 zijn al lidstaten. Bij de onderste 4 (wat kenmerkend is voor een welvarend land) is de dienstensector relatief groter dan bij de bovenste 4. Bij de kandidaat-lidstaten is een betrekkelijk groot deel werkzaam in de primaire of secundaire sector. 3. Culturele aspecten De cultuur kan toetreding tot de EU behoorlijk in de weg staan. Als er in een land bijvoorbeeld veel verschillende talen gesproken worden, is dat ongunstige voor onderlinge communicatie en dat kan de handel nadelig beïnvloeden. In Letland spreekt iedereen echter een dezelfde taal. Het is wel zo dat 30% van de bevolking van Russische afkomst is. Pagina 5 van 6

6 Voor de komst van het christendom hielden de Letten vast aan het animistische geloof. Het animisme is een oergeloof waarbij men gelooft dat alle aardse dingen zoals bomen, dieren of zelfs stenen, een eigen spirituele kracht bezitten. Tegenwoordig is het grote deel van de bevolking in Letland protestant, dan is er ook nog een deel Rooms-Katholiek en een deel Oosters-Orthodox. Bron: Grote Bosatlas 51e De handel Het is niet zo dat Letland alleen landbouwproducten produceert. Er zijn nog andere belangrijke industrieën, allemaal op een rijtje: Voedingsnijverheid Textielnijverheid Houtindustrie Chemische, petrochemische en farmaceutische industrie Opkomende telecommunicatie In dit laatste hoofdstuk bespreek ik nog de handelsrelaties met de huidige EU-lidstaten. Het is in dit geval opvallend dat meer dan een derde deel van de uitvoer vanuit Letland naar Rusland gaat. We hebben het dan voornamelijk over vleesproducten en landbouwproducten. Letland zal dan hiervoor exportsubsidies krijgen om de producten in Rusland goedkoper op de markt te plaatsen. De handel vanuit Letland is niet zozeer gericht op Europa maar meer naar het oosten toe. Dit kan voor Letland voordelig zijn, want in de EU kunnen ze producten nu veel goedkoper kopen en verkopen. Voor bedrijven in de EU is dit nadelig want ze krijgen in principe gewoon meer concurrentie (daarin tegen ook een grotere afzetmarkt). Er kunnen echter ook nadelen voor Letland aan dit alles gebonden zijn, want de EU heeft een ander beleid, en Letland zal zich daaraan moeten aanpassen. Pagina 6 van 6