Pionierschap met de Triadekaart

Transcriptie

1 Pionierschap met de Triadekaart

2 Mensana RIBW Noord en Midden Limburg ondersteunt mensen met een psychische kwetsbaarheid, die beperkingen ervaren in het dagelijkse leven, met het opbouwen van een gewoon eigen leven. Een leven dat aansluit op hun wensen en mogelijkheden. Herstel en maatschappelijke verbinding staan voorop. Volwaardig mee kunnen draaien in de eigen wijk of buurt, daar gaat het om. Met praktische zorg- en dienstverlening - gericht op herstel en participatie in de wijk - helpt Mensana mensen de regie over hun eigen leven te herwinnen. Om samen met de cliënt en zijn of haar omgeving weer die persoonlijke, veilige structuur te creëren, die rust en perspectief kan brengen waarbij de cliënt zichzelf weer gaat herkennen als een volwaardig lid van de maatschappij. Samen met andere betrokkenen draagt Mensana bij aan de basisgezondheid in de wijk. Dit doen we door op alle levensgebieden verantwoordelijkheid te nemen. Met als doel een wijk waarin alle burgers kunnen participeren.

3 Aanleiding Het bevorderen van maatschappelijke steunsystemen is een kerndoel van de begeleiding aan cliënten. Dit sluit aan bij het streven van o.m. overheid en financiers om recht te doen aan de zogenaamde verantwoordelijkheidsladder (zie onderstaande afbeelding). Eigen kracht Sociaal netwerk Algemene voorzieningen Individuele voorzieningen 1 Mensen zorgen voor zichzelf. Eigen sociaal netwerk gebruiken 2 Mensen zorgen voor elkaar. Mantelzorg en verenigingsleven 3 Collectieve voorzieningen alleen waar nodig 4 Professionele inzet van de overheid als achtervang en sluitstuk Professionele inzet (individuele voorziening) op maat als achtervang en sluitstuk Een collectieve voorziening alleen waar nodig Mensen zorgen voor elkaar Mensen zorgen voor zichzelf, eigen sociaal netwerk gebruiken Het wijkgericht werken met haar focus op participatie en samenwerking met en in de wijk is daarbij een belangrijk instrument. Het individuele steunsysteem of persoonlijke netwerk vraagt echter afzonderlijke aandacht. Familie en naasten vormen doorgaans het belangrijkste en meest langdurige bestanddeel van het sociale netwerk van cliënten (Boevink, 2008; Faber & Fox, 2008; Place & Van Erp, 2010). Het doel van het naastenbeleid én het project Pionierschap met de Triadekaart is individuele steun te faciliteren én de positie van naasten in de zorgverlening te versterken.

4 Ypsilon, een vereniging van familieleden en naastbetrokkenen van mensen met schizofrenie, heeft de zogenaamde Triadekaart ontwikkeld. De triade verwijst naar de driehoek cliënt, naaste en hulpverlener. De Triadekaart biedt ondersteuning en tips voor een goed triadegesprek, de verslaglegging en het vervolg op het gesprek. Mensana onderschrijft het belang van de Triadekaart en heeft gekozen voor de rol van pionier. De Triadekaart is werkbaar en effectief gebleken in behandelsettingen gericht op psychosen (Bussbach, Wolter, Boumans, 2009), en de vraag is of de kaart ook werkbaar en effectief kan zijn in een RIBW-setting. Mensana wil als eerste RIBW de Triadekaart voor de hele organisatie invoeren en kennis over het gebruik ontwikkelen en delen met partners. Mensana heeft praktijkonderzoek naar randvoorwaarden voor implementatie gedaan met een kwalitatieve onderzoeksmethode, de zogenaamde focusgroep. Met de focusgroep zijn opinies en perspectieven van naasten, begeleiders en cliënten in beeld gebracht. Vervolgens is de Triadekaart uitgeprobeerd in een pilot. Hieraan hebben 35 cliënten, 35 begeleiders en 35 naasten deelgenomen. Deelnemers hebben hun ervaringen gedeeld via evaluatieformulieren. De voorliggende folder is een samenvatting van de resultaten van het onderzoek van de pilot en de evaluatie met behulp van een focusgroep. Een uitgebreide onderzoeksrapportage is ook beschikbaar en op te vragen via de contactpersoon.

5 Praktijkervaringen in beeld Enkele citaten van deelnemers De kaart heeft mij zeker wat opgeleverd. Ik wist niet dat mijn moeder heel tevreden over mij is. Ik doe het op alle gebieden (behalve 1) heel goed. Door dit te horen en uit te spreken, is de relatie met mijn moeder nog beter dan dat die al was! (cliëntervaring) Mijn begeleidster is pas een maand mijn begeleidster. Met de kaart kun je snel knelpunten en doelen bepalen. Je kunt elkaar ook beter leren kennen! (cliëntervaring) Als hulpmiddel voldoet de kaart; verschillende levensgebieden komen aan bod. Door de vragen wordt iets concreet wat anders vaag zou kunnen blijven. (naastenervaring) Gewoon een prettige samenwerking met de begeleiding! (naastenervaring) De Triadekaart zorgt voor duidelijkheid. Bij een verhuizing van een cliënt naar een woonhuis van Mensana worden vooraf goede afspraken gemaakt met de familie en naasten. Hierdoor blijft de betrokkenheid van familie en naasten na de verhuizing hoog. (begeleider) Concretere afspraken en afstemming samen. Gespreksonderwerpen die nu aan bod komen die eerder vergeten werden. En de verantwoordelijkheid is breder gedeeld. (begeleider)

6 Bevindingen en tips 1. Investeren in een goede samenwerking sluit aan bij de behoeften van naasten, cliënten en begeleiders. De Triadekaart lijkt het gesprek, de verslaglegging en het maken van afspraken te kunnen sturen, hetgeen aansluit bij een behoefte van een aanzienlijke groep cliënten, begeleiders en naasten; 2. De gebruikers van de kaart geven praktische tips in lay-out, tekstgebruik en ordening van onderwerpen. Ook geven zij de suggestie van een invulinstructie en het opnemen van de kaart in het standaard begeleidingsdossier. Bovendien behoeft de Triadekaart aanpassing om de herstelondersteunende zorgvisie herkenbaar terug te laten komen en aan te sluiten bij de verschillende begeleidingsgebieden; 3. Naasten willen, waar mogelijk/gewenst, actiever betrokken worden in alle fasen van de begeleiding, bij voorkeur direct in de beginfase, tijdens het in begeleiding zijn en bij wisselingen van begeleiders. De kaart is bruikbaar in alle fasen van begeleiding. De triadegesprekken kunnen regelmatig tijdens het begeleidingsproces gevoerd worden. Als tip geven gebruikers van de kaart dat de tekst minder nadruk op het ziekteperspectief kan leggen. Ook zou de kaart meer ruimte kunnen laten voor toekomstgerichte ontwikkeling van de samenwerking, voor wat cliënten willen/kunnen en al goed doen in de relatie cliënt/naastencontact en ten aanzien van de samenwerking binnen de triade; 4. De Triadekaart sluit als instrument aan bij alle leeftijden;

7 5. Hoewel de Triadekaart oorspronkelijk voor de doelgroep schizofrenie is ontwikkeld, werkt het triadegesprek en het inzetten van de kaart niet makkelijker of moeilijker als je de diagnosegroepen onderling vergelijkt. Als tip geven gebruikers aan dat de kaart algemener gemaakt kan worden door de psychosespecifieke elementen eruit halen; 6. Deelnemers van de focusgroep geven aan dat naar hun verwachting de kaart geen afdoende hulpmiddel is om moeizaam lopende contacten te herstellen of te verbeteren. Dit komt overeen met eerder landelijk onderzoek; 7. Deelnemers aan de focusgroep geven aan dat de Triadekaart alleen de zorgrelatie en de mantelzorg benadrukt en niet voldoende is voor het ontwikkelen van het bredere persoonlijke netwerk. Hieruit kan opgemaakt worden dat de Triadekaart geen voldoende voorwaarde is om de gehele doelstelling te bereiken. Een netwerkinventarisatie kan een aanvulling zijn. De netwerkinventarisatie gaat over vragen als: wie ben ik, hoe ziet mijn naastennetwerk eruit, wat had ik in het verleden, wat wil ik in de toekomst, wat kan ik nu, wat kan ik leren en welke ondersteuning heb ik nodig. Deze inventarisatie kan een regulier, terugkomend aspect binnen de begeleiding zijn; 8. Ureninzet van een begeleider in de opstartfase van circa vier uur per Triadekaart is een reële voorwaarde voor het gebruik van de Triadekaart.

8 De bevindingen van Mensana hebben geleid tot een aan de begeleidingscontext van de RIBW aangepaste kaart. De kaart wordt door Mensana op experimentele basis in gebruik genomen en op verzoek beschikbaar gesteld aan derden via de contactpersoon van Mensana. Mensana zal over haar bevindingen publiceren en presentaties verzorgen op relevante conferenties. De werking van de kaart zal in de periode via landelijk onderzoek in opdracht van Ypsilon en met medewerking van Mensana getoetst worden. Vastgesteld wordt of de aangepaste kaart de kwalificatie evidence based kan krijgen. Colofon Opgesteld door de stafafdeling Kwaliteit en Innovatie van Mensana RIBW Noord Midden Limburg Contactpersoon: B. Sporken De Triadekaart is te downloaden via Mensana RIBW Noord en Midden Limburg Drie Decembersingel 50, 5921 AC Venlo Centraal Bureau Postbus 91, 5900 AB Venlo Telefoon: Fax: Website: