Beleidsforum Strategische visie BRV en MER

Transcriptie

1 Beleidsforum Strategische visie BRV en MER 18 oktober 2018 Hasselt Afdeling Beleidsontwikkeling en Juridische Ondersteuning Leiegardens 2014, Your Estate Solution

2 Programma 09u30 09u35 09u45 10u15 10u25 10u35 10u50 11u30 11u40 12u25 Voorwoord Strategische visie: situering (Kathelijne Toebak 10min.) Strategische visie: inhoud (Els Willems 30min.) Samenwerking in de praktijk: i-gecoro (Johan Thomas 10min.) De visie werkt al door (Marleen Duflos 10min.) Koffiepauze (15min.) Vlaamse initiatieven (Wolfgang Vandevyvere 40min) Vragen (10min) Praktische aanbevelingen voor project- en plan-m.e.r.- praktijk (Martine Moris 45min.) Slotwoord

3 Strategische Visie Situering

4 Uiterst belangrijk voor de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen is het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, dat de omslag maakt naar een nieuw, naar een ander ruimtelijk beleid, een beleid dat de open ruimte maximaal vrijwaart door de paradigmawissel naar verdichting en inbreiding, zowel in de steden als in de dorpskernen. (Septemberverklaring Minister-President Bourgeois)

5 Urgentie Vlaanderen 2050 bij ongewijzigd beleid

6 Urgentie Ruimtebeslag Verharding Verspreid wonen Lage dichtheden Druk op kwaliteit van de leefomgeving, op open ruimte, op maatschappelijke kosten én effecten op klimaat

7 Urgentie Openstaande rekening uit het verleden Bestemmingsvoorraad van ha onbebouwd (5,8% van onze ruimte) Bron: Ruimte Vlaanderen

8 Strategische visie BRV Goedgekeurd door Vlaamse Regering op 20 juli 2018 Vervangt het Witboek als meest recente beslissing van de Vlaamse Regering Basis voor regeringsbeslissingen die realisatie faciliteren Basis om verder uit te werken tot BRV inclusief beleidskader(s) Basis voor departement om rond lokale beleidsplannen in gesprek te gaan

9 Nu de strategische visie vastligt en het Instrumentendecreet, het Bosdecreet, het decreet Woonreservegebieden en het decreet Bestemmingsneutraliteit in de steigers staan, moet de strategische visie verder worden geconcretiseerd. Daarnaast is er nog grondig overleg nodig met de lokale besturen, die samen met de Vlaamse overheid de omslag zullen moeten helpen realiseren. (Septemberverklaring Minister-President Bourgeois)

10 Vlaamse acties Regelgevende kaders en instrumenten Eigen ruimtelijk programma (Vlaamse werven) Beleidsdoorwerking (beleidsfora, leidraden/faq) Inspireren, good practises (webtool, atria) Sensibliseren brede maatschappij Gesprekspartner in lokale proces Stimuleren en subsidiëren

11 Maar intussen zien we het draagvlak voor de beleidsomslag breder en steviger worden. Intussen groeit in steden en gemeenten de bereidheid om het roer om te gooien, om meer te verdichten en om minder open ruimte aan te snijden. (Septemberverklaring Minister-President Bourgeois)

12 Als lokaal bestuur ook aan de slag Beleid ontwikkelen via eigen instrumentarium beleidsplan! verordening RUP s - masterplannen: waar ruimtelijke rendementskansen, waar verkeerd en overtollig bestemmingsaanbod, hoe klimaatbestendig ontwikkelen Intergemeentelijke visievorming en programmatie aanbevolen Goede ruimtelijke afwegingen hanteren in vergunningenbeleid Voorbeeldfunctie in eigen projecten Sensibiliseren binnen de gemeente

13 Burger is vragende partij

14 Burger is vragende partij

15 Strategische Visie Inhoud

16 Strategische visie: inhoud Ruimtelijke staat van Vlaanderen Perspectief voor de toekomst -> strategische doelstellingen > 40 ruimtelijke ontwikkelingsprincipes Werk maken van ruimtelijke ontwikkeling Vlaamse ruimtelijke werven Bovenlokale gebiedsgerichte werking Ruimtelijke werven van lokale besturen

17 Perspectief voor de toekomst : strategische doelen

18 Perspectief voor de toekomst : veranderingstraject! 18/10/

19 Perspectief voor de toekomst : veranderingstraject! 1. Ruimtelijk uitbreiden als uitzondering 2. Ruimtelijk rendement verhogen 18/10/

20 Zijn we op de goede weg? 18/10/

21 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes De doelstellingen willen we bereiken door de doorwerking van de ruimtelijke ontwikkelingsprincipes Locatie Rendementskansen zijn locatieafhankelijk Ruimtelijk uitbreiden als uitzondering Fysisch systeem en landschappelijke structuur als basis voor ontwikkeling Verweven waar het kan, scheiden waar het moet Drietrapsladder voor hernieuwbare energie... Kwaliteitsvolle inrichting 10 kernkwaliteiten ("palet van leefomgevingen")

22

23 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie

24 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie gemengde leefomgevingen Knooppuntwaarde

25 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie Voorzieningenniveau

26 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie Kansen voor ruimtelijk rendement zijn locatieafhankelijk knooppuntwaarde voorzieningenniveau fysisch systeem open ruimte energie-uitwisseling

27 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie ondernemen Verweven waar kan, scheiden waar moet Verweven -> gemengde leefomgeving Scheiden -> functionele bedrijventerreinen Locaties met veel personenvervoer: hoge knooppuntwaarde Logistiek: waterwegen

28 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: locatie hernieuwbare energie Productie-installaties Bestemmingsneutraal Drietrapsladder Nabijheid verbruiker In ruimten met grote infrastructuur In alle gebieden van de open ruimte Infrastructuur Zoveel mogelijk gebundeld

29 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: inrichting 10 kernkwaliteiten 1. Gedeeld en meervoudig gebruik 2. Robuustheid en aanpasbaarheid 3. Herkenbaarheid, leesbaarheid en visuele aantrekkelijkheid van de omgeving 4. Waardering van erfgoed en de karakteristieken van het landschap 5. Biodiversiteit, ecologische samenhang en bodemkwaliteit 6. Klimaatbestendigheid 7. Energetische aspecten 8. Gezondheid 9. Inclusief samenleven 10. Economische vitaliteit

30 Vermijden bijkomende verharding Energieefficiënt inrichten Volwaardige publieke ruimte Op basis van bodemgeschiktheid Gezond inrichten Groenblauw dooraderen

31 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: inrichting Gedeeld en meervoudig gebruik Vormen van rendementsverhoging

32 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: inrichting Gedeeld en meervoudig gebruik Multifunctionaliteit Klimaatbestendige inrichting van de open ruimte

33 Ruimtelijke ontwikkelingsprincipes: inrichting Groenblauwe dooradering

34 Strategische visie: werk maken van ruimtelijke ontwikkeling Samen aan de slag Verschillende bestuursniveaus: eigen ruimtelijke werven, maar ook samen Intergemeentelijk Diverse partners, belangengroepen, burgers, Geïntegreerd: geïntegreerde gebiedswerking als werkvorm

35 Strategische visie: werk maken van ruimtelijke ontwikkeling Vlaamse ruimtelijke werven Stedelijk-economische ruimte en energie in Europese samenhang Sterke ruimtelijke ruggengraat voor een internationaal concurrentiële economie Duurzame en multimodale uitbouw van de logistieke draaischijf Het energiesysteem aanpassen aan de energietransitie Robuuste en samenhangende open ruimte Samenhangende gehelen ontwikkelen Ruimte veerkrachtig inrichten Ruimtelijke druk vermijden Inzetten op bovenlokale geïntegreerde gebiedswerking Rol van Vlaanderen: Eigen agenda Ondersteunen, inspireren, faciliteren Regelgeving, instrumentenmix

36 Strategische visie: werk maken van ruimtelijke ontwikkeling Vlaamse ruimtelijke werven Het behoud en versterken van landbouwgebieden. De ontwikkeling van robuuste natuur- en bosgebieden: de speciale beschermingszones en het VEN De vrijwaring van overstromingsgevoelige rivier- en beekvalleien. De planning van delfstoffenontginning, urban mining en diepe geothermie. Internationale logistieke knopen Regionale logistieke knopen internationale verbindingen (TEN) en het garanderen van de internationale vervoersstromen. Grootschalige projecten voor hernieuwbare energie Metropolitane hefboomplekken, inclusief investeringen in publieke voorzieningen. grootschalige (gemengde) woonprogramma s, inclusief investeringen in publieke voorzieningen De begeleiding en ontwikkeling van grote investeringen voor economische activiteit.

37 Samenwerking in de praktijk: i-gecoro

38 igecoro Getestreek Samenwerkingsverband tussen Geetbets Linter Zoutleeuw - (Hoegaarden) Woonbeurs 15/09/2018

39 Situering 3 plattelandsgemeenten in de Getevallei tussen Tienen en Sint-Truiden DEMOGRAFIE Geetbets Linter Zoutleeuw Vlaanderen ,9% ,4% % 7,8% ,9% ,2% ,8% 15,5% Dichtheid (inw/ha) Oppervlakte 35,17 km² 36,38 km² 46,73 km² 43,9 km²/gemeente 39

40 Administratieve en beleidsmatige noodzaak Beperkte personeelsbezetting op RO (Linter 1 FTE, Hoegaarden 1 FTE, Zoutleeuw 2FTE, Geetbets 2 FTE) Oude generatie die samen overgangsopleiding gevolgd heeft is (bijna) op pensioen en geen besef van bestuurders om tijdig vervanging te voorzien 3PO en atriumwerking met Ruimte Vlaanderen is ook afgebouwd en er zijn sinds ontvoogding minder contacten + vaak heringedeeld op korte tijd Wetgeving en digitaal loket = toename werklast Participatietrajecten BRV en visienota = locatiegerichte en kwalitatieve kernversterking 40 M.a.w. wij verzuipen, dus meer efficiëntie door samenwerking

41 41 Werking bestaande GECORO s Zoutleeuw: : 9 leden en dan van naar 7 leden, omwille van afwezigheden (2 deskundigen minder van 5 naar 3) en geldig kunnen vergaderen Man/vrouw verhouding ook altijd moeilijk Geledingen gewisseld (jeugd en cultuur i.p.v. werknemer en handelaars Landbouw versus natuur = uiteindelijk allemaal afwezig = ontslagnemend Deskundige architect = moeilijk om misgelopen dossier Zo goed als geen eigen punten aangebracht, alleen de verplichte (GRS en GemRUP s), kost veel tijd in presentaties en voorbereiding Gemiddeld 2 keer per jaar ( keer, 2013 niet) Zwakke versus sterke GECORO (bedreigend voor bestuur) = evenwicht Geetbets: 7 tot 8 leden, geledingen behouden Zo goed als geen eigen punten aangebracht, alleen de verplichte (GRS en GemRUP s) Gemiddeld 3 keer per jaar en nu naar net geen 2 Linter: Geen secretaris, weinig gegevens bij gemeente Vorige voorzitter is nu GOA GOA Zoutleeuw plaatvervangend lid

42 Opstart Al veel contacten tussen de collega s (al netwerk) voor dossiers, maar nu ook samen nadenken over een visie Aanzet tot intergemeentelijke dienst omgeving Opstarten van een intergemeentelijke kwaliteitskamer igecoro Beslissingen CBS 01/02/2018: intakegesprek 08/02/2018: CBS Zoutleeuw = trekker en verzoek aan Linter en Geetbets om deel te nemen 12/02/2018: CBS Linter en 13/02/2018 Geetbets 05/03/2018 start onderzoekproject 42

43 43 Opstartbeslissing

44 Afspraken en onduidelijkheden igecoro 44 Aantal: circa inwoners = tussen de 9 en de maximaal 13 leden Nieuwe besturen = absolute meerderheden, willen ze nog mee? Presentiegelden verschillen: Zoutleeuw: afgeschaft Linter: 50 voor deskundigen en 75 voor voorzitter Geetbets: 75 voor leden en 150 voor voorzitter Geledingen (afzonderlijk per gemeente en allemaal opnemen en minstens 4): Natuur - Landbouw Senioren - Jeugd Handelaars Cultuur Deskundigen: alle 3 de GOA s (behalve voor eigen punten) = verlengde kwaliteitskamer evenwicht met externe deskundigen (ook 3) externe voorzitter Secretariaat: wie?, iedere GOA eigen punten, alleen agenda en voortgangsverslag centraliseren?

45 De visie werkt al door

46 De visie werkt al door Strategische projecten

47 De visie werkt al door Ontharding

48 De visie werkt al door Ontharding: Operatie Perforatie

49 De visie werkt al door Middenveld

50 De visie werkt al door Doorwerking in gemeentelijk beleid: Geel

51 Strategische visie in de praktijk - oproep pilootgemeenten Beleidsplan Ruimtelijke kernkwaliteiten in praktijk Convenant igecoro Slim parkeerbeleid Ruimtelijk rendement in praktijk

52 Pauze

53 Vlaamse initiatieven

54 Vlaamse initiatieven De Vlaamse Regering heeft het Witboek BRV en de strategische visie BRV al laten doorwerken in een aantal initiatieven de Codextrein decretale wijzigingen in functie van ruimtelijk rendement (inclusief art ) intergemeentelijke samenwerking: decretale basis voor intergemeentelijke GECORO decretale basis voor de aanduiding van watergevoelige open ruimtegebieden

55 Vlaamse initiatieven De Vlaamse Regering heeft het Witboek BRV en de strategische visie BRV al laten doorwerken in een aantal initiatieven het voorontwerp Instrumentendecreet tweede principiële goedkeuring VR 20 juli 2018 bevat instrumenten die de visie moeten helpen omzetten in de praktijk advies Raad van State eerstdaags verwacht/in verwerking

56 Vlaamse initiatieven De Vlaamse Regering heeft het Witboek BRV en de strategische visie BRV al laten doorwerken in een aantal initiatieven het voorontwerp decreet woonreservegebieden eerste principiële goedkeuring VR 20 juli 2018 een aangepaste regeling in verband met de woonuitbreidingsgebieden en verwante reservegebieden het voorontwerp decreet bestemmingsneutraliteit voor de winning van hernieuwbare energie eerste principiële goedkeuring VR 20 juli 2018

57 Watergevoelige open ruimtegebieden BVR houdende nadere regels voor de aanduiding van watergevoelige openruimtegebieden (15 juni 2018) procedure in werking samen met decretale bepalingen sinds 9 augustus 2018

58 Watergevoelige open ruimtegebieden Voorstel van voorlopige aanduiding door CIW overgemaakt aan de minister (12 maart 2018) in opdracht van minister is bijkomend advies gevraagd over deze voorlopige aanduiding aan de colleges van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeenten (juni / juli 2018) er blijkt een groot draagvlak te zijn

59 Watergevoelige open ruimtegebieden Plan-MER in opmaak kennisgevingsnota ter inzage van 30 juli 2018 t.e.m. 30 augustus 2018 richtlijnen voor de plan-mer in opmaak Vervolg voorlopige aanduiding door de Vlaamse regering, openbaar onderzoek, definitieve aanduiding pas als duidelijk is welke planschaderegeling speelt (cf. Instrumentendecreet)

60 Bestemmingsneutraliteit Afwijkingsmogelijkheid van stedenbouwkundige voorschriften restrictief te interpreteren Opportuniteitstoets bij beoordeling aanvraag nog steeds nodig Ruimtelijke criteria vast te leggen bij uitvoeringsbesluit Strategische visie: drietrapsladder prioritair in de nabijheid van de eindgebruiker daarna in ruimten met grote infrastructuren daarna in alle gebieden van de open ruimte

61 Woonreservegebieden VCRO bepaalt op welke manier woonuitbreidingsgebieden kunnen ontwikkeld worden (artikel en VCRO) plan uitzonderingsregime voor SHM s groepswoningbouw of globale verkaveling (toepassing art KB 72) vergunningen na PRIAK

62 Woonreservegebieden Vlaamse Regering keurde op 20 juli 2018 een voorontwerp van decreet goed om deze regeling aan te passen uitbreiding naar alle soorten woonreservegebieden aangepaste beslissingstrajecten Stand van zaken advies strategische adviesraden 26 september 2018 vervolg: tweede principiële goedkeuring VR, advies Raad van State, finale goedkeuring ontwerp door VR, parlementaire behandeling één of twee uitvoeringsbesluiten nodig (cf. infra)

63 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Omschrijving begrip woonreservegebieden (hierna: WRG) Mogelijkheden tot aansnijding of herbestemming via plan (RUP) blijven ongewijzigd RUP moet conform zijn met RS of Beleidsplan Ruimte Uitzonderingsregime voor SHM s blijft bestaan (bestaande minimale voorwaarden: niet in overstromingsgebied, niet in SBZ, palend aan woongebied of ontwikkeld WUG/WRG) toevoeging van bijkomende voorwaarde: gronden per 01/01/19 in eigendom van SHM

64 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Zonevreemd karakter van bestaande woningen in nietgeordend WUG wordt weggewerkt gronden krijgen statuut woongebied, maar geen bijkomende woongelegenheden of functiewijziging mogelijk die restricties vervallen in geval van akkoord voor verdere woonontwikkeling in WRG Gronden waarop groepswoningbouw werd vergund, en via verkaveling geordende delen van WUG krijgen statuut van woongebied functievermenging, ruimtelijk rendement mogelijk maken let wel: toets goede ruimtelijke ordening (artikel 4.3.1, 2 VCRO), met inbegrip van de clausule rendementsverhoging (slechts) indien in de betrokken omgeving verantwoord

65 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Decretale regeling restpercelen restpercelen krijgen statuut woongebied, mits voldaan is aan volgende voorwaarden: max m² aaneengesloten, onbebouwde delen van aanpalende percelen niet meegerekend palend aan uitgeruste weg, of ontsluitbaar door infrastructuur op aanpalend perceel minstens de helft van het WRG is bebouwd In onbebouwde WRG zijn mogelijk: uitbreiding actief landbouwbedrijf kleinschalige infrastructuur gericht op natuurbeheer, (hobby)landbouw, sociaal, educatief of recreatief gebruik

66 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Doorwerking gemeentelijke ruimtelijke beleidsplannen gronden in woonreservegebied waarvan een definitief vastgesteld gemeentelijk ruimtelijk beleidsplan gebiedsgericht bepaalt dat ze als woonomgeving ontwikkeld kunnen worden krijgen statuut woongebied, mits voldaan is aan volgende voorwaarden: geen Vlaams of provinciaal voorbehoud bij optie uit beleidsplan vergunning beantwoordt aan inrichtingseisen vastgelegd door VR (zie infra)

67 Voorontwerp decreet WRG: inhoud In alle andere gevallen: geen vergunning dan nadat de Vlaamse Regering een gemeentelijk voorstel tot ontwikkeling heeft goedgekeurd beroep op KB 72 niet meer mogelijk: geen rechtstreekse vergunningen groepswoningbouw geen rechtstreeks globale verkavelingen overgangsregeling voor bestaande, nog niet uitgevoerde PRIAKs: (verder) uitvoerbaar, maar verval indien binnen 3 jaar niet gestart met uitvoering Noot: aanduiding als watergevoelig openruimtegebied heeft steeds voorrang

68 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Gemeenteraad spreekt zich op eigen initiatief of op verzoek van een particulier uit over de ontwikkelingsmogelijkheden van een nog onbebouwd woonuitbreidingsgebied woonontwikkeling behoud open ruimte een bedrijfs-, recreatie- of openbare nutsbestemming steeds uitspraak over volledige gebied, maar voorstel kan gedifferentieerd zijn Voorstel moet conform zijn met GRS (evt. aangevuld met actuele woonbehoefteninschatting) of met gemeentelijk beleidsplan ruimte (dat logischerwijze een behoefteninschatting bevat, met bovenlokale kijk)

69 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Voorafgaand advies van Gecoro Openbaar onderzoek Advies deputatie Beslissing Vlaamse Regering

70 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Gemeentelijke voorstellen tot woonontwikkeling worden door VR getoetst aan volgende criteria: overstromingsgevoeligheid SBZ natuurwaarde of waarde of potentie voor natuurverbinding landschappelijke waarde eventuele ligging in ruimtelijk-functioneel samenhangend landbouwgebied en landbouwwaardering aanwezigheid van voorzieningen in nabijheid ontsluiting met collectief vervoer kernversterkend karakter VR keurt goed -> woongebied, vergunning moeten beantwoorden aan inrichtingseisen vastgelegd door VR (infra) VR keurt af -> gewestelijk RUP open ruimte

71 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Gemeentelijke voorstellen tot behoud van open ruimte geen toets door VR gewestelijk RUP open ruimte Gemeentelijke voorstellen voor bedrijfs-, recreatie- of openbare nutsbestemming worden door VR getoetst aan zelfde criteria als supra, min voorzieningenniveau en kernversterkend karakter VR keurt goed -> gemeentelijk RUP VR keurt af -> gewestelijk RUP open ruimte

72 Voorontwerp decreet WRG: inhoud Eén of twee uitvoeringsbesluiten Regeling van enkele procedurele aspecten Regels waaraan planvoorschriften en vergunningen voor woonontwikkeling moeten voldoen: bebouwingsdichtheid, de fysieke groepering van gebouwen en een aandeel sociaal woonaanbod gemeenschappelijk groen en een goede waterhuishouding in functie van groenblauwe dooradering energetische aspecten groepering van parkeerplaatsen in functie van ruimtelijk rendement; aanwezigheid van mobiliteitsvoorzieningen en diensten

73 Voorontwerp decreet WRG: inhoud De Vlaamse Regering kan de planschade voor haar rekening nemen voor recente (of nieuwe) gemeentelijke RUP s die WRG hebben herbestemd naar open ruimte Overgangsregelingen afgeleverde PRIAKs: zie supra ingediende vergunningsaanvragen waarvoor openbaar onderzoek is gestart: oude regeling

74 Samengevat: aansnijding van WRG voor wonen Kan enkel conform gemeentelijke visie, en na akkoord Vlaamse Regering op grond van gebiedsgerichte optie in gemeentelijk beleidsplan ruimte via RUP, conform met GRS of gemeentelijk BR Steeds volgens vastgestelde inrichtingsprincipes voor kwalitatieve ontwikkeling Uitzonderingen Restpercelen, SHM s Ruimtelijk uitbreiden = uitzondering

75 Vragen

76 Milieueffectenrapportage

77 MILIEUEFFECTRAPPORTAGE Onderwerpen: Project-niveau: MER plicht Aanbevelingen o.a. vanuit de nieuwe Europese project-merrichtlijn (2014/52/EU) en rechtspraak Plan-niveau: Arresten Europees Hof van Justitie: impact op plan-m.e.r.-plicht Raad voor Vergunningsbetwistingen: Spreeuwenhoek - Mechelen Raad van State: Regionaal bedrijventerrein Ieper

78 Project-milieueffectrapportage: project-m.e.r.-plicht MER-besluit van 2004: Bijlage I-projecten: verplicht project-mer Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure (60 in 2017) Bijlage II-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: gemotiveerd verzoek tot ontheffing: aantonen geen aanzienlijke impact (60 in 2017) Voorafgaand aan de omgevingsvergunningsprocedure Bijlage III-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: aantonen geen aanzienlijke impact via projectm.e.r.-screening Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure

79 MER-besluit (2004): bijlage I-projecten ( )

80 Project-milieueffectrapportage: project-m.e.r.-plicht MER-besluit van 2004: Bijlage I-projecten: verplicht project-mer Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure (60 in 2017) Bijlage II-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: gemotiveerd verzoek tot ontheffing: aantonen geen aanzienlijke impact (60 in 2017) Voorafgaand aan de omgevingsvergunningsprocedure Bijlage III-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: aantonen geen aanzienlijke impact via projectm.e.r.-screening Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure

81 MER-besluit (2004): bijlage II-projecten

82 Project-milieueffectrapportage: project-m.e.r.-plicht MER-besluit van 2004: Bijlage I-projecten: verplicht project-mer Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure (60 in 2017) Bijlage II-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: gemotiveerd verzoek tot ontheffing: aantonen geen aanzienlijke impact (60 in 2017) Voorafgaand aan de omgevingsvergunningsprocedure Bijlage III-projecten: In principe project-mer Maar mogelijkheid: aantonen geen aanzienlijke impact via projectm.e.r.-screening Geïntegreerd in de omgevingsvergunningsprocedure

83 MER-besluit (2004): bijlage III-projecten

84 Aandachtspunten vanuit de Europese project-m.e.r.-richtlijn 2014/52/EU (16 april 2014) tot wijziging van de richtlijn 2011/92/EU: Project-m.e.r.-screeningsprocedure: Grondige motivatie project-m.e.r.-screeningsbeslissing door de bevoegde overheid (art 4 lid 5) * : - Indien MER nodig: de belangrijkste redenen waarom een project aan een dergelijke beoordeling moet worden onderworpen + verwijzing naar relevante criteria van bijlage III - Indien geen MER nodig: belangrijkste redenen waarom geen MER nodig is +verwijzing naar relevante criteria van bijlage III indien relevant verwijzen naar de kenmerken van het project en/of geplande maatregelen om mogelijk aanzienlijke nadelige effecten te vermijden/te voorkomen * (omgezet in art. 66 lid 3,4 en art 81 lid 3,4 omgevingsvergunningsbesluit)

85 Bijlage III van richtlijn is omgezet in bijlage II (DABM): criteria die bevoegde overheid moet toepassen om vast te stellen of een MER nodig is. - Kenmerken van de projecten - Omvang en ontwerp - Cumulatie met andere bestaande of goedgekeurde projecten - Verontreiniging en hinder - - Locatie van de projecten - Bestaande en goedgekeurde landgebruik - Opnamevermogen van het natuurlijke milieu, met in bijzondere aandacht voor o.a. riviermondingen, natuurreservaten en parken, natura 2000 gebieden, gebieden waar de milieukwaliteitsnormen niet worden nagekomen, Soort en kenmerken van het potentiële effect - Orde van grootte, ruimtelijk bereik, grensoverschrijdende karakter,

86 Aandachtspunten vanuit de Europese project-m.e.r.-richtlijn 2014/52/EU (16 april 2014) tot wijziging van de richtlijn 2011/92/EU: Project-MER procedure: Het besluit om een vergunning te verlenen bevat minstens (art 8 lid 1) * : - Gemotiveerde conclusie - Alle milieuvoorwaarden - Beschrijving van alle kenmerken van het project en/of de geplande maatregelen om aanzienlijke nadelige effecten te voorkomen/te beperken en indien mogelijk te compenseren - In voorkomend geval: monitoringmaatregelen * (omgezet in art. 66 lid 3,4 en art 81 lid 3,4 omgevingsvergunningsbesluit)

87 Aandachtspunten vanuit de Europese project-m.e.r.-richtlijn 2014/52/EU (16 april 2014) tot wijziging van de richtlijn 2011/92/EU: Project-MER procedure: Definitie van milieueffectbeoordeling (art.1 lid 2): Is een proces bestaande uit: - voorbereiding van rapport door opdrachtgever; - uitvoering van raadplegingen; - onderzoek door bevoegde instantie van informatie in milieueffectbeoordelingsrapport en alle aanvullende informatie en relevante info van raadplegingen; - Gemotiveerde conclusie van bevoegde instantie over aanzienlijkheid van de effecten op het milieu, rekening houden met resultaten van onderzoek en haar eigen aanvullend onderzoek (indien van toepassing); - Integratie gemotiveerde conclusie in vergunningsbeslissing.

88 Aandachtspunten vanuit de rechtspraak: Raad van State arrest nr (24 mei 2018): Agristo Inhoud project-mer Achtergrond arrest Deputatie West-Vlaanderen (28 januari 2016): milieuvergunning NV Agristo/NV Aspiravi: voor het veranderen van een aardappelverwerkend bedrijf met biogasvalorisatie. Administratief beroep: MB (25 juli 2016) verklaart het beroep gedeeltelijk gegrond: de milieuvergunning wordt bevestigd met gewijzigde bijzondere exploitatievoorwaarden. Beroep bij RvS (24 mei 2018): arrest verklaart het beroep gegrond en vernietigt het MB. MER: Geur- en geluidshinder wordt verwacht Milderende maatregelen zijn nodig, zonder deze concreet te benoemen: MER verwijst naar op te stellen saneringsplannen. Maatregelen uit saneringsplannen bijzondere exploitatievoorwaarden die verplicht werden.

89 Aandachtspunten vanuit de rechtspraak: Raad van State arrest nr (24 mei 2018): Agristo Arrest RvS: strijdig met de volgende artikelen: artikel 4.1.4, 2, 1 DABM: m.e.r. heeft als essentieel kenmerk onder meer ( ) de beschrijving en evaluatie van de mogelijke maatregelen om de gevolgen van de voorgenomen actie op een samenhangende wijze te vermijden, te beperken, te verhelpen of te compenseren. artikel DABM: De overheid houdt bij haar beslissing over de voorgenomen actie ( ) terdege rekening met het goedgekeurde rapport ( ) en motiveert zij elke beslissing over de voorgenomen actie in het bijzonder met betrekking tot onder meer de in het rapport voorgestelde maatregelen.

90 Project- milieueffectrapportage Samengevat: aanbevelingen project-niveau: vanuit de nieuwe Europese project-m.e.r.-richtlijn (2014/52/EU) Project-m.e.r.-screening: grondige motivatie project-m.e.r.- screeningsbeslissing door de bevoegde overheid Project-MER: Het besluit om een vergunning te verlenen bevat een gemotiveerde conclusie over de aanzienlijkheid van de effecten op het milieu vanuit de rechtspraak (Raad van State arrest, Agristo) Belang van het beschrijven en evalueren van de nodige milderende maatregelen in MER Indien milderende maatregelen in andere studies worden uitgewerkt: terugvloeien naar het MER.

91 MILIEUEFFECTRAPPORTAGE Onderwerpen: Project-niveau: Project-m.e.r.-plicht Aanbevelingen o.a. vanuit de nieuwe Europese project-merrichtlijn (2014/52/EU) en rechtspraak Plan-niveau: Arresten Europees Hof van Justitie: impact op plan-m.e.r.-plicht Plan-m.e.r.-plicht Raad voor Vergunningsbetwistingen: Spreeuwenhoek - Mechelen Raad van State: Regionaal bedrijventerrein Ieper

92 Plan-niveau: rechtspraak rechtspraak van het Europees Hof van Justitie rond planm.e.r.-plicht: C-290/15: D Oultremont arrest (27 okt. 2016): Waals Besluit rond sectorale milieuvoorwaarden voor windturbineparken: Uitspraak: onder toepassingsgebied plan-m.e.r.-richtlijn Ruime interpretatie van begrip plan en programma volgens de plan-m.e.r.-richtlijn; Ook regelgeving kan plan-mer-plichtig zijn! Raad van State: Vernietiging van dit besluit van de Waalse Regering Handhaving van de gevolgen van het vernietigde besluit voor een periode van drie jaar (arrest nr ).

93 Plan-niveau: rechtspraak rechtspraak van het Europees Hof van Justitie rond planmer plicht, C-160/17 en C-671/16 (7 juni 2018): C-160/17: Besluit van de Waalse gewestregering over een omtrek voor stedelijke verkaveling vergunningen kunnen afwijken van het gewestplan, een gemeentelijk plan van aanleg,.. C-671/16: Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de Europese wijk in Brussel. Bevat o.a; een kaart, met een perimeter van een wijk en voorziet in bijzondere aanlegvoorschriften. Bedoeling is om de betrokken stadswijk te transformeren. Bevestiging van uitspraak D Oultremont arrest: beiden plannen en programma s onder plan-m.e.r.-richtlijn Verduidelijking/verruiming van het begrip plan/programma volgens de plan-m.e.r.-richtlijn

94 Plan-niveau: rechtspraak rechtspraak van het Europees Hof van Justitie rond planmer plicht: het begrip plannen en programma s iedere handeling die, door vaststelling van op de betrokken sector toepasselijke regels en controleprocedures, een groot pakket criteria en modaliteiten vaststelt voor de goedkeuring en de uitvoering van één of meerdere projecten die aanzienlijke gevolgen voor het milieu kunnen hebben. Het begrip groot pakket criteria en modaliteiten : kwalitatief en niet kwantitatief Wat valt onder toepassingsgebied plan-m.e.r.-richtlijn: Geval per geval benadering Ook regelgeving: besluiten, decreten, sectorale normen,.

95 Plan-niveau: rechtspraak Gevolgen voor Vlaanderen Lopende gerechtelijke procedures rond vergunningen van oa windturbines Reactie RvS op ontwerp-omgevingsregelgeving Procedures voor Grondwettelijk Hof Probleem werd aangekaart op Europees niveau (o.a. brief van minister aan Commissaris Vella): Reactie Europese Commissie: Refit: evaluatie van plan-m.e.r.-richtlijn studie: transpositie van art. 2 en 3 van de plan-m.e.r.-richtlijn door de lidstaten Onderzoek hoe lidstaten omgaan met de 3 ECJU zaken

96

97

98

99

100

101

102 Gevolgen van deze rechtspraak: Wat valt onder het verruimde toepassingsgebied? Geen zwart op wit antwoord! Zoals reeds van toepassing: RUPs, bekkenbeheerplannen, ex ante evaluaties (EFRO, PDPO,..), MAP,.. Volgens recente inzichten: + Nieuwe stedenbouwkundige verordeningen (gewestelijke/provinciale/ gemeentelijke): voorzorgsprincipe plan-mer of plan-m.e.r.-screening: Case by case benadering: Nagaan of de verordening het kader vormt voor de toekenning van vergunningen voor projecten of noodzaak aan Passende Beoordeling. Specifiek voorbeeld: gewestelijke publiciteitsverordening (in opmaak): plan-m.e.r.-screening

103 Voorbeeld: de gewestelijke publiciteitsverordening in opmaak Aanpak van de plan-m.e.r.-screening

104 Gevolgen van deze rechtspraak: Wat valt onder het verruimde toepassingsgebied? Geen zwart op wit antwoord! + volgens recente inzichten: Ruimtelijke beleidsplannen: strategisch plan-mer wordt aangeraden Voldoet aan de definitie van plannen/programma s Kadervormend? Voor vergunningsaanvragen voor eigen projecten van de overheden (Artikel ) Passende beoordeling? Nagaan of het plan lokaliseerbare keuzes bevat die betekenisvolle negatieve effecten kunnen hebben op SBZ? Andere redenen om een strategisch plan-mer aan te raden: Nuttige informatie uit een strategisch plan-mer Tiering principe!

105 Gevolgen van deze rechtspraak: Wat valt niet onder het verruimde toepassingsgebied? Geen zwart op wit antwoord! Huidige inzichten PRIAK (principiële akkoorden) = toestemming om een woonuitbreidingsgebied te ontwikkelen geen plan/programma volgens de plan-m.e.r.-richtlijn herbestemming Is niet kader vormend voor de beoordeling van vergunningsaanvragen Geen plan-m.e.r. interpretatieve omzendbrieven Louter richtinggevend voor de vergunningverlenende overheden Geen plan/programma volgens de plan-m.e.r.-richtlijn

106 Gevolgen van deze rechtspraak: voor welke nog uitklaring nodig? Regelgeving die normering vastlegt, o.a. Vlarem-treinen Andere?

107 Raad voor Vergunningsbetwistingen: Spreeuwenhoek - Mechelen Arrest nr. A/1718/0280 (28 november 2017): Vernietiging van de stedenbouwkundige vergunning (van 22 juli 2015) voor de aanleg van wegenis en riolering voor de woonwijk Spreeuwenhoek en de directe omgeving te Mechelen: reden: Gemeentelijk RUP Spreeuwenhoek Venne (Mechelen) onwettig geacht wegens ontbreken van een plan-mer screeningnota: goedgekeurd door dienst Mer - geen bijlage II categorie 10b => geen kader voor toekenning van een vergunning van bijlage I,II project - geen aanzienlijke milieugevolgen Hof van Justitie: arrest C-435/09 (24 maart 2011): bijlage II van het project-mer besluit strijdig met de project-m.e.r.-richtlijn Het project-mer-besluit moest buiten toepassing gelaten worden geen toepassing van de screeningsprocedure

108 Raad voor Vergunningsbetwistingen: Spreeuwenhoek - Mechelen Arrest nr. A/1718/0280 Mogelijk precedent voor de vernietiging van andere vergunningen: waarvan de rechtsgrond een RUP is, daterend uit de periode 2008 tot 2011 Waarvoor blijkt dat niet correct gemotiveerd werd dat er een screeningsprocedure gevolgd kon worden Moet dossier per dossier worden bekeken Oplossingen Vervangen van de getroffen RUP s door een nieuw RUP, met een nieuwe beoordeling van de plan-mer-plicht? Mogelijkheid opmaak van een hersteldecreet indien hier nood aan is.

109 Raad van State: Arrest Regionaal bedrijventerrein Ieper Deboosere e.a. Arrest nr van 30 januari 2018 van de Raad van State Vernietiging van het provinciaal RUP Regionaal bedrijventerrein Ieper Reden vernietiging: schending artikel DABM Provincie en dienst Mer oordeelden onterecht dat geen plan-mer moest worden opgemaakt omdat het provinciaal RUP het gebruik bepaalt van een klein gebied op lokaal niveau Arrest van het Hof van Justitie nr.c-444/15 (21 december 2016) inzake Associazione Italia Nostra Onlus: Het gebruik van een klein gebied op lokaal niveau bepaalt dat het plan of programma door een lokale instantie, niet door een regionale of nationale instantie wordt opgesteld en/of vastgesteld. De omvang van het plangebied moet binnen het grondgebied van de lokale instantie gering zijn

110 Raad van State: Arrest Regionaal bedrijventerrein Ieper Deboosere e.a. Oordeel Raad van State: Analoge redenering op basis van het DABM: Het gebruik van een klein gebied op lokaal niveau, vereist dat het plan door een instantie op lokaal niveau en niet door een instantie op regionaal of provinciaal niveau wordt vastgesteld. Gevolgen Provinciale overheden kunnen voorlopig geen toepassing maken van de uitzondering klein gebied op lokaal niveau Arrest kan aangehaald worden voor de vernietiging van vergunningen waarvan de rechtsgrond een PRUP is waarvoor gemotiveerd werd dat het om een klein gebied op lokaal niveau gaat

111 Raad van State: Arrest Regionaal bedrijventerrein Ieper Deboosere e.a. Remediëring: Wijziging van het DABM via een interpretatieve bepaling en wijzigingsbepaling in verzameldecreet O.a. artikel 4.2.3, 3 DABM: de woorden lokaal niveau uitgelegd als volgt: provinciaal of gemeentelijk bestuursniveau Opgenomen in het verzameldecreet (eerste maal principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 7 juli 2018)

112 Plan-milieueffectrapportage Samengevat: Rechtspraak van het Europees Hof van Justitie rond planm.e.r.-plicht: C290/15, C-160/17 en C-671/16: Ook regelgeving kan onder de plan-m.e.r.-plicht vallen. Geval per geval benadering Nieuwe stedenbouwkundige verordeningen: plan-m.e.r.- screening of plan-mer (voorzorgsprincipe) Ruimtelijke beleidsplannen: strategisch plan-mer wordt aangeraden PRIAK (principiële akkoorden): geen plan-m.e.r.-plicht Interpretatieve omzendbrieven: geen plan-m.e.r.-plicht

113 Plan-milieueffectrapportage Samengevat: plan-niveau: Raad voor Vergunningsbetwistingen: Spreeuwenhoek Mechelen Mogelijk precedent voor de vernietiging van andere vergunningen: waarvan de rechtsgrond een RUP is, daterend uit de periode 2008 tot 2011 Raad van State: Arrest Regionaal bedrijventerrein Ieper Deboosere e.a. Provinciale overheden kunnen voorlopig geen toepassing maken van de uitzondering klein gebied op lokaal niveau Remediëring: via interpretatieve bepaling en wijzigingsbepaling in verzameldecreet

114 Vragen

115 Slotwoord Vragen over nieuw beleid en regelgeving in ontwikkeling Concrete dossiers en praktijkvragen

116 Bedankt voor uw Bedankt voor uw aandacht. aandacht Informatie Contact Departement Omgeving, afdeling Beleidsontwikkeling en Juridische Ondersteuning