LEESVAARDIGHEID 1: TEKSTSTRUCTUREN

Transcriptie

1 LEESVAARDIGHEID 1: TEKSTSTRUCTUREN

2

3

4 Antwoorden 1 t/m 16:

5 Testtoets lezen H1 Tekst 1 Tour de fiets [1] De Tour de France is weer begonnen. De komende drie weken fietsen 198 wielrenners zo n 3500 kilometer, waarbij ze strijden om drie truien: de gele, de groene en die met bolletjes. Natuurlijk doen ze dat niet op huis-tuin-en-keukenfietsen, maar op peperdure, speciaal voor hen ontwikkelde hightechfietsen. Toch zouden de wielrenners van het eind van de negentiende eeuw er zo op wegrijden. Aan de basis is namelijk niets veranderd. Wel zijn er uiteraard details gewijzigd. [2] In 1885 werden de tweelingwielen geïntroduceerd, onder de naam Rover Safety Bicycle. Zoals de naam al zegt, was de Rover Safety Bicycle vooral veiliger dan de toen bestaande fietsen. Eerder trokken wielrenners veel publiek met spectaculaire races op de hoge bi : de fiets met het hoge voorwiel. Hoe hoger het wiel, hoe harder je kon. Maar er gebeurden veel ongelukken. Alleen al het opstappen vereiste behoorlijk wat acrobatiek. [3] De Britse fietsontwerper John Kemp Starley introduceerde de Rover met ketting en twee wielen van gelijke grootte. Het werd en bleef de standaard voor wielrenners en gewone fietsers. De Rover ontketende eveneens een revolutie buiten de sport. Het veilige ontwerp zorgde ervoor dat ook vrouwen gingen fietsen en dus verder konden reizen. Het betekende een belangrijke ontwikkeling in de vrouwenemancipatie. [4] Drie jaar later kwamen er luchtbanden. Ook dat was een verbetering, want op de eerste Rover werd je behoorlijk door elkaar geschud. Je reed immers op ijzer of op hout. Zelfs massief rubberen banden brachten nog niet de gewenste combinatie van comfort en snelheid. Toen de Schotse dierenarts John Dunlop zijn zoontje op een driewieler zag rijden, kreeg hij de ingeving een opblaasbare band te maken. Eerst werd hij nog weggehoond omdat de band te snel lek zou zijn. Maar hij legde sceptici het zwijgen op door een stevige rubber buitenband te introduceren. Vanaf de jaren 90 van de 19de eeuw rijdt iedere wielrenner zijn wedstrijden op luchtbanden. [5] Op luchtbanden sneuvelde het ene record na het andere. Dat was de beste reclame voor Dunlop. Vooral de Ierse wielrenner Richard James Mecredy maakte er goede sier mee door in 1890

6 alle vier de onderdelen van het Engelse kampioenschap te winnen op deze banden. De renner hielp zichzelf daar ook mee: hij was partner in Dunlops Pneumatic Tyre Company. Tegenwoordig rijdt het peloton van de Tour de France op dunnere en lichtere banden met een profiel dat minder weerstand geeft. De belangrijkste aanpassing is de druk die de band aankan. De meeste wegwielrenners rijden met ongeveer 9 bar in de banden. Bij hoge spanning heb je minder weerstand van de weg. Bij deze hoge druk waren de eerste Dunlopbanden al lang geknapt. [6] In 1940 werd de Campagnolo-derailleur ontwikkeld. Sinds eind 19de eeuw was er gezocht naar een goed versnellingsysteem, maar jarenlang lukte het niet om zonder afstappen de ketting om een ander tandwiel te leggen. Met een derailleur kun je al fietsend schakelen met een hendeltje. De derailleur van de fietsenbouwer Tullio Campagnolo uit Italië was niet de eerste, wel de beste. [7] Toch bleef schakelen in het begin van het tijdperk van de derailleur iets voor specialisten. Met de populaire Campagnolo Cambio Corsa moest je rijdend twee hendels aan de achtervork verstellen. De Italiaanse kampioen Gino Bartali won in 1948 de Tour de France onder meer omdat niemand zo goed kon schakelen als hij. Tegenwoordig is schakelen een eitje. De hendels verhuisden eerst naar het frame, maar ze zijn nu zelfs volledig weggewerkt in de handremmen. Wielrenners hoeven slechts een tikje met hun vinger te geven om lichter te klimmen. [8] Sinds de jaren 80 van de twintigste eeuw kennen we de vernieuwingen, waarmee geprobeerd wordt de luchtweerstand de grootste vijand van de snelheidsduivel te verkleinen. In de beginjaren van het wielrennen werd het gebogen stuur al geïntroduceerd voor een gestroomlijnde zit. Maar het duurde tot de jaren 80 van de vorige eeuw voordat wielrennen echt secondespel werd. Seconden die je kon winnen met aerodynamica. Greg Lemond, de eerste Amerikaanse winnaar van de Tour, verscheen in 1989 aan de start van de laatste tijdrit met een futuristische helm en een dicht wiel. Hij won dat jaar met het kleinste verschil ooit. Na 3 weken koersen over 3285 kilometer was Lemond in totaal 8 seconden sneller dan zijn rivaal Laurent Fignon. Wat zou er gebeurd zijn als Fignon niet met los wapperende paardenstaart van start gegaan was? [9] In de loop der jaren is veel winst geboekt met de kleding: strakke, gladde kleding maakt snel. En natuurlijk wordt tegenwoordig elk onderdeel in de windtunnel getest. [10] Nog een belangrijke ontwikkeling is het klikpedaal, uit Wielrenners reden lang met bandjes om hun voeten. Maar deze aangespen kostte tijd en bandjes waren gevaarlijk bij valpartijen: je

7 voet schoot niet direct los. Het klikpedaal bracht uitkomst. Speciale schoenen met een uitstulping onder de zool klikken vast in het pedaal. Ze schieten los bij een val, en je kunt er harder aan trekken. Het klikpedaal is nu de standaard in het peloton. Bij de start van een race hoor je honderden klikjes. [11] De laatste vernieuwing is het carbonframe. De eerste racefietsen waren van staal en wogen meer dan 20 kilo. Later werden uitgeholde frames en onderdelen van aluminium geïntroduceerd. Die waren allemaal bedoeld om de fiets lichter en dus sneller te maken. Maar de grootste revolutie kwam in 1992 toen de Brit Chris Boardman op de Olympische Spelen in de wielerbaan kwam met een hypermoderne aerodynamische fiets. Gemaakt van carbon, ofwel koolstofvezel. Dat is heel licht en toch erg stijf. Carbon wordt ook veel in de vliegtuigindustrie gebruikt. Met dat moderne materiaal haalde Boardman goud op de 4 kilometer achtervolging. Mede dankzij carbon onderdelen zijn fietsen steeds maar lichter geworden. Bouwers moeten hun fietsen inmiddels verzwaren om te voldoen aan de regels van de UCI de Union Cycliste Internationale oftewel de Internationale Wielerunie. Die schrijven voor dat een racefiets minimaal 6,2 kilo moet wegen. Naar: Leendert van der Valk, Quest, juli Noteer de indeling van een tekst met een voor- en nadelenstructuur. Lees tekst 1 en beantwoord de vragen. 2 Wat is het onderwerp van de tekst? Kies uit: A de geschiedenis van de (race)fiets B ontwikkelingen bij de (race)fiets C speciaal ontwikkelde hightechfietsen D verschillende (race)fietsontwerpen 3 Op welke manier probeert de schrijver de lezer nieuwsgierig te maken? Kies uit: A door een situatie in het heden te vergelijken met een situatie in het verleden; B door een voorbeeld te geven;

8 C door in te spelen op de actualiteit; D door te laten zien dat het nuttig voor de lezer is om de rest van de tekst ook te lezen. 4 Uit welke alinea( s) bestaat de inleiding van de tekst? 5 Je kunt zeggen dat de tekst een verleden/heden(/toekomst)structuur heeft. Leg uit waarom. 6 Je kunt ook zeggen dat de tekst een aspectenstructuur heeft. Leg uit waarom. 7 Welke betekenis heeft het woord in de tekst? Noteer letter en nummer. a huis-tuin-en-keuken (al. 1) b standaard (al. 3) c revolutie (al. 3) d ingeving (al. 4) e weghonen (al. 4) f sceptici (al. 4) g goede sier maken (al. 5) h profiel (al. 5) i gestroomlijnd (al. 8) j uitstulping (al. 10) 1 aangesloten op elektriciteit 2 alledaags; doodgewoon 3 bespottelijk maken, zodat iets verdwijnt 4 bobbel 5 buiten- of onderkant die grip geeft 6 goed overkomen bij anderen 7 grappenmakers 8 grote verandering 9 je mooier voordoen dan je bent 10 klein, eenvoudig huis 11 plotseling opkomend idee 12 steun 13 twijfelaars 14 vast model 15 zo gevormd dat er bij beweging weinig weerstand is

9 8 Vul op basis van alinea 2 en 3 in wat er in het onderstaande schema van oorzaak en gevolg bij b en c moet staan. a introductie van de tweelingwielen b c 9 Welke twee voordelen hebben luchtbanden? 10 In welke opzichten verschilt de fietsband van een huidige wielrenner met die van Richard James Mecredy in 1890? 11 Welke tegenstelling bevat alinea 7? 12 Aan welk woorden herken je de tegenstelling in alinea 7? 13 Bedenk een passend kopje boven het tekstgedeelte van alinea 8 en Sinds de jaren 80 van de twintigste eeuw kennen we de vernieuwingen, waarmee geprobeerd wordt de luchtweerstand de grootste vijand van de snelheidsduivel te verkleinen. (al. 8) Wat is het verband tussen deze zin en de zinnen erna tot en met alinea 9? Kies uit: A In de overige zinnen staat een gevolg. B In de overige zinnen staat een oorzaak. C In de overige zinnen staat een uitleg. D In de overige zinnen staan voorbeelden. 15 De aspecten die in alinea 10 en 11 beschreven worden, maken deel uit van een opsomming. Aan welke (signaal)woorden kan je dat zien? 16 Leg uit waarom alinea 11 geen echte slotalinea is.

10 17 Met welk doel heeft de schrijver deze tekst geschreven? Kies het juiste antwoord en vul het aan met een verwijzing naar de tekst: A amuseren, want B informeren, want C overtuigen, want D activeren, want 18 Welke van de onderstaande zinnen geeft het beste de hoofdgedachte van de tekst weer? Kies uit: A Dankzij alle vernieuwingen aan de fiets rijden de wielrenners in de Tour de France die wedstrijd een stuk sneller dan vroeger. B De belangrijkste verandering aan de fiets is de derailleur, omdat die tegenwoordig bij bijna alle fietsen wordt ingebouwd. C De fiets met tweelingwielen heeft dankzij zijn veilige ontwerp een belangrijke bijdrage geleverd aan de vrouwenemancipatie. D In de laatste 130 jaar heeft de fiets allerlei veranderingen ondergaan, maar de basis is hetzelfde gebleven.