Milieubeleidsplan afdeling Afvalwaterketen. Afdeling Afvalwaterketen Milieubeleidsplan Rotterdam, 31 augustus 2010

Transcriptie

1 Milieubeleidsplan afdeling Afvalwaterketen Rotterdam, 31 augustus 2010 J. Helmer Hoofd afdeling Afvalwaterketen Directievertegenwoordiger Akkoord, d.d. ~W\ Q \ l&w

2 Inhoud VOORWOORD 5 1 INLEIDING Waarom milieubeleid? Beleidskader Waterbeheerplan "Goed voor elkaar" Waterwet Leeswijzer 9 2 UITGANGSPUNTEN Taken afdeling Afvalwaterketen Uitgangspunten voor het milieubeleid Milieuwet- en regelgeving Preventie Stand-still beginsel Vermijden van onnodige milieubelasting Meerjarenafspraak 3 (energie) Beoordeling milieuaspecten Duurzaam inkopen Afweging milieu versus kosten 11 3 HET MILIEUBELEID Milieuwet- en regelgeving Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken waterverontreiniging Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken bodemverontreiniging Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken luchtverontreiniging en geuroverlast Beleid Doelen Taken Preventie en adequate verwijdering van afvalstoffen Beleid 17

3 3.5.2 Doelen Taken Voorkomen / beperken van geluidsoverlast Beleid Doelen Taken Gevaar / externe veiligheid Beleid Doelen Taken Energie Beleid Doelen Taken 20 BORGING VAN HET MILIEUBELEID 22 VERKLARENDE WOORDENLIJST 23

4 Afdeling AfVa/waterketen Milieubeleidsplan Voorwoord Voor u ligt het milieubeleidsplan van de afdeling Afvalwaterketen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK). Voorliggend plan geeft de intenties van de afdeling Afvalwaterketen weer ten aanzien van het milieu. In het verleden is er voor gekozen om dit plan iedere vier jaar op te stellen. In 2009 is het Waterbeheerplan HHSK vastgesteld. Ten behoeve van de uniformiteit wordt het milieubeleidsplan ook voor de periode vastgesteld. Bij nieuwe / gewijzigde ontwikkelingen blijft het vanzelfsprekend mogelijk het plan tussentijds aan te passen. Dit milieubeleidsplan beschrijft in hoofdlijnen de doelen voor de periode 2010 tot en met Jaarlijks zullen in het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen de doelen en onderliggende taken verder worden gespecificeerd. De resultaten van dit milieubeleid worden beschreven in de jaarlijkse directiebeoordeling. datum J.Helmer Afdelingshoofd Afvalwaterketen Pagina 5 van 23

5 1 Inleiding 1.1 Waarom milieubeleid? De afdeling Afvalwaterketen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard streeft naar integrale kwaliteitszorg. Dit houdt in dat deze afdeling systematisch en continu werkt aan de verbetering van de totale prestatie, zodat op de meest effectieve en efficiënte manier kan worden voldaan aan de verwachtingen van zowel de externe als de interne klant. De afdeling Afvalwaterketen maakt hierbij gebruik van een geïntegreerd kwaliteit-, ARBO- en milieu (KAM)managementsysteem, dat tot doel heeft alle bedrijfsprocessen te beheersen en, op basis van de doelstellingen, continu en op beheerste wijze de bedrijfsvoering te verbeteren. Als bewijs van het correct functioneren van het KAM-managementsysteem is deze gecertificeerd voor ISO 9001 (kwaliteit), OHSAS (ARBO) en ISO (milieu). Hierbij wordt rekening gehouden met de kaders zoals geschetst in de kwaliteit-, ARBOen milieubeleidsverklaring van de afdeling Afvalwaterketen die is vastgesteld op 25 augustus 2010 (zie figuur 1). KAM-Handboek AWK 1.3 KAM-Beleidsverklaring 30 07?f)10 Auteu 'J KAM fielddsverklanny vdctqd AS.doe KWALITEIT-, ARBO- EN MILIEUBELEIDSVERKLARING De afdeling Afvalwaterketen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is 2ich bewust van de invloed die de uitvoeringstaken hebben op de mensen in het verzorgingsgebied, de werkzame personen bij de afdeling en het milieu. De afdeling neemt in deze haar verantwoordelijkheid door zich In te spannen voor tevreden klanten, veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en bescherming van het milieu. Dit wil de afdeling realiseren door hel continu verbeteren met behulp van het aanwezige kwaliteil-, arbo- en rmlieu-(kam)managementsysteem. De uitgangspunten voor dit managementsysteem zijn: - Voldoen aan relevante wet- en regelgeving. - Voldoen aan de verwachtingen/eisen van de (externe en interne) klanten. - Streven naar preventie van letsel en ziekte bij medewerkers en derden die werkzaamheden onder het gezag van de afdeling uitvoeren. Dit wordt onder andere gerealiseerd door continu maatregelen te treffen die passen bij de aard en omvang van de risico's op het gebied van veiligheid, gezondheid en psychosociale welzijn. De arbocatalogus van de Waterschappen speelt hierin een belangrijke rol. Streven naar preventie van de milieubelasting. Dit wordt onder andere gerealiseerd door het verminderen van het gebruik van milieubelastende grond- en hulpstoffen en het zo efficiënt mogelijk gebruiken van energie. De integrale aanpak in het KAM-managementsysteem leidt tot maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). BIJ Iedere beslissing wordt een afweging gemaakt tussen de verschillende belangen. Het KAM-managementsysteem is een zich herhalend proces dat bestaat uit de volgende ondeidelen: Het vaststellen van kwaliteits-, arbo- en milieubeleid, -doelstellingen en -processen. Het implementeren van de processen en het uitvoeren van de daaruit voortvloeiende activiteiten. Met regelmaat nagaan of de uitvoering van de activiteiten In overeenstemming is met beleid en de doelstellingen. Het uitvoeren van maatregelen om de prestaties te verbeteren. het Als bewijs van het correct functioneren van het KAM-managementsysteem is deze gecertificeerd voor ISO 9001, OHSAS en JSO Een goed werkend KAM-managementsysteem kan echter alleen bereikt worden met een positieve inzet van ledereen binnen dc afdeling. Hel ib dan ook van groot belang dat elk personeels If cf zijn/haar bijdrage levert binnen het KAM-managementsysteem. Vastgesteld Rotterdam, iugustus 2010 J. Hel Afdelmi ofd Afvalwaterketen Figuur 1: Beleidsverklaringen afdeling Afvalwaterketen Pagina 7 van 23

6 In het kader van het KAM-managementsysteem van de afdeling Afvalwaterketen is de afdeling verplicht milieubeleid op te stellen en beschikbaar te stellen aan derden. Normelement 4.2 van de ISO-14001:2004 geeft daarbij het volgende aan: De directie moet het milieubeleid van de organisatie definiëren en bewerkstelligen dat het binnen het gedefinieerde toepassingsgebied van haar milieumanagementsysteem a) geschikt is voor de aard, omvang en milieueffecten van haar activiteiten, producten en diensten; b) een verbintenis bevat tot continue verbetering en voorkomen van milieuvervuiling; c) een verbintenis bevat om te voldoen aan de van toepassing zijnde wettelijke eisen en aan andere eisen die de organisatie onderschrijft en die betrekking hebben op de milieuaspecten van de organisatie; d) een kader biedt om milieudoelstellingen en -taakstellingen vast te stellen en te beoordelen; e) wordt gedocumenteerd, geïmplementeerd en bijgehouden; f) wordt kenbaar gemaakt aan alle personen die voor of namens de organisatie werkzaam zijn; g) beschikbaar is voor publiek. In voorliggend milieubeleidsplan zijn de uitgangspunten voor de komende planperiode vastgelegd. De doelen zijn op hoofdlijnen geformuleerd. Jaarlijks zullen in het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen de specifieke doelen en onderliggende taken verder worden uitgewerkt. 1.2 Beleidskader Voor het opgestelde milieubeleid hebben een aantal beleidsstukken gediend als basis. De belangrijkste beleidsstukken en de relevante aspecten uit deze stukken die van toepassing zijn op de afdeling Afvalwaterketen zijn in deze paragraaf beschreven Waterbeheerplan "Goed voor elkaar" Het (integrale) Waterbeheerplan schetst de hoofdlijnen van het beleid voor de vier primaire taken van HHSK tot in 2015, te weten de waterveiligheid (waterkeringenbeheer), het watersysteembeheer (oppervlaktewateren grondwater), het wegenbeheer in de Krimpenerwaard en het beheer van de waterketen en emissies. De laatste primaire taak wordt verzorgd door onder andere de afdeling Afvalwaterketen. Bij de ontwikkeling van het plan is rekening gehouden met het beleid van andere overheden. Het Waterbeheerplan sluit daardoor goed aan op het Nationale Waterplan, het Waterplan Zuid-Holland en de Kaderrichtlijn Water van de Europese Unie. In het plan is onderscheid gemaakt tussen het beheer van het watersysteem en het beheer van de waterketen. Onder het watersysteem wordt verstaan het samenhangend geheel van grond- en oppervlaktewater dat binnen het gebied van HHSK aanwezig is. Bij de waterketen gaat het bij HHSK om het verzamelen, transporteren en zuiveren van afvalwater en het beperken van verontreiniging van het oppervlaktewater door lozingen (emissies). In het Waterbeheerplan wordt de volgende ambitie verwoord: HHSK wil vanuit de eigen taak binnen de afvalwaterketen een bijdrage leveren aan de duurzaamheid en een efficiënte en effectieve afvalwaterketen realiseren en in stand houden. Pagina 8 van 23

7 1.2.2 Waterwet Op 22 december 2009 is de Waterwet in werking getreden. Deze nieuwe wet combineert en vervangt verschillende wetten die in de afgelopen eeuw tot stand zijn gekomen om het beheer en gebruik van de Nederlandse watersystemen in goede banen te leiden. Deze vereenvoudiging van het wettelijk kader is een noodzakelijke aanpassing aan de praktijk van het integraal waterbeheer. De Waterwet brengt ook meer samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijk beleid. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 van dit milieubeleidsplan geeft een overzicht van de hoofdtaken van de afdeling Afvalwaterketen en gaat in op enkele uitgangspunten die hebben geleid tot het milieubeleid van de afdeling. Het daadwerkelijke milieubeleid komt in hoofdstuk 3 aan de orde. Daar in wordt per milieucompartiment het beleid, de doelen en de taken verwoord. Aangezien dit milieubeleidsplan voor een periode van zes jaar geldig is, wordt voor een verdere concretisering van de maatregelen verwezen naar het jaarlijkse afdelingsplan. Pagina 9 van 23

8 2 Uitgangspunten 2.1 Taken afdeling Afvalwaterketen De hoofdtaken van HHSK zijn samengevat in het motto "Droge voeten en schoon water". De afdeling Afvalwaterketen houdt zich primair bezig met het onderdeel: schoon water. De hoofdtaken van de afdeling Afvalwaterketen zijn het transporteren en zuiveren van het aangeboden afvalwater inclusief het verwerken van de hierbij vrijkomende reststoffen, waarvan het zuiveringsslib het merendeel vormt. Het transport van het afvalwater betreft het afvalwater afkomstig van de gemeentelijke riolering vanaf het - horizontale - overnamepunt naar het ontvangwerk van de awzi. Het doel van de afdeling is de genoemde taken tegen de laagst mogelijke (maatschappelijke) kosten uit te voeren, voldoen aan wettelijk kader en rekening houden met de wensen van de klanten. Dit milieubeleidsplan is erop gericht specifiek in te gaan op de aandacht voor het milieu. 2.2 Uitgangspunten voor het milieubeleid In deze paragraaf zijn de belangrijkste uitgangspunten voor het milieubeleid van de afdeling Afvalwaterketen beschreven Milieuwet- en regelgeving Het voldoen aan wet- en regelgeving ziet de afdeling Afvalwaterketen als een basisvereiste voor milieuzorg. Voor de afvalwaterzuiveringsinstallaties zijn vergunningen verkregen in het kader van de wet Milieubeheer en de Waterwet. De diverse eisen en voorschriften in deze milieuvergunningen dienen als uitgangspunt. Voorts zal aan alle verdere en nieuwe/veranderde wet- en regelgeving (zoals het in 2011 verwachte activiteitenbesluit) gevolg worden gegeven Preventie Bij de formulering van beleid en de doelen staat preventie voorop. Het voorkomen van het ontstaan van milieubelasting is beter dan het achteraf minimaliseren van de milieueffecten Stand-still beginsel Het zogenoemde 'stand-still beginsel' houdt in dat voorop staat dat de kwaliteit van het milieu niet mag verslechteren. Behouden moet blijven wat ons nog aan natuur rest Vermijden van onnodige milieubelasting Het beginsel dat onnodige milieubelasting moet worden vermeden is een belangrijk principe. Dit houdt in dat wanneer de uitstoot van stoffen lager is dan de streefwaarde (norm), deze kwaliteit behouden blijft, mits dit geen extra kosten of mankracht met zich meebrengt Meerjarenafspraak 3 (energie) In mei 2009 heeft de afdeling Afvalwaterketen zich geconformeerd aan de afspraken op energiegebeid die gemaakt zijn in het kader van de zogenaamd MJA3. Hierin is afgesproken dat de waterschappen in de jaren streven naar een jaarlijkse energie-efficiency van 2 % bij het transporteren en verwerken van afvalwater en slib, Pagina 10 van 23

9 hetgeen moet leiden tot een totale verbetering van de energie-efficiency van 30% in Beoordeling milieuaspecten In het KAM-handboek van de afdeling Afvalwaterketen is onder andere het proces "Beoordeling milieuaspecten" opgenomen. Dit proces beoogt het beoordelen van eventueel te nemen milieumaatregelen en het prioriteren van deze maatregelen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de eerder genoemde (wettelijke) aspecten, maar ook naar nieuwe technieken/technologieën, die een milieuvoordeel zouden kunnen opleveren. Voor een nadere beschrijving van het proces wordt verwezen naar het KAM-handboek Duurzaam inkopen In het Waterbeheerplan van HHSK wordt aangegeven dat HHSK de ambitie heeft invulling te geven aan nationale en internationale beleidsdoelstellingen voor klimaat en duurzaamheid. Dit wordt vertaald naar het volgende doel: Vanaf 2010 voldoet ten minste 50% van de inkopen van HHSK aan de door VROM geformuleerde duurzaamheidcriteria. De afdeling Afvalwaterketen sluit zich vanzelfsprekend hierbij aan. Het Agentschap NL hanteert voor duurzaam inkopen de volgende definitie: "Het toepassen van milieu- en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces zodat uiteindelijk leidt tot de daadwerkelijke levering van producten diensten of werken die aan deze milieu- en sociale aspecten voldoen". 2.3 Afweging milieu versus kosten Indien, afwijkend op de uitgangspunten zoals beschreven in paragraaf 2.2, de wil er is (vanuit de afdeling Afvalwaterketen) om extra aandacht aan het milieu te schenken, moet dit duidelijk geformuleerd worden in een plan. Dit plan dient inzicht te geven in de kosten en de baten ten aanzien van het milieu, oftewel wat de verwachte verbetering van milieurendement is en welke kosten nodig zijn om dit verbeterde milieurendement te behalen. Als het gaat om kosten tot 1000,- zal het milieu zonder nadere onderbouwing voorrang krijgen. Dit komt dan ten goede van het imago van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Pagina 11 van 23

10 3 Het milieubeleid Dit hoofdstuk beschrijft het milieubeleid voor de afdeling Afvalwaterketen. Van de diverse milieuaspecten (ingedeeld op basis van de compartimenten) is aangegeven wat het beleid is van de afdeling Afvalwaterketen, welke doelen zij de komende jaren wenst te bereiken en welke concrete maatregelen nodig zijn om deze doelen te realiseren. De maatregelen die voortkomen uit het milieubeleid zijn op hoofdlijnen geformuleerd. Jaarlijks zullen deze maatregelen via het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen verder worden uitgewerkt. 3.1 Milieuwet- en regelgeving Beleid Het voldoen aan de milieuwet- en regelgeving ziet de afdeling Afvalwaterketen (vanzelfsprekend) als basisuitgangspunt voor milieubeleid. De afdeling Afvalwaterketen voldoet nu al in grote mate aan de normen, zoals gesteld in de WM- en WVOvergunningen. Daarnaast vindt de afdeling Afvalwaterketen het belangrijk tijdig in te spelen op toekomstontwikkelingen. De afdeling Afvalwaterketen wil minimaal voldoen aan de vigerende milieuwet- en regelgeving. Het uitgangspunt daarbij is dat de huidige milieukwaliteit gewaarborgd blijft ('stand still beginsel'). Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen tijdig inspelen op eventuele aangescherpte milieueisen Doelen Doelen die worden nagestreefd: Minimaal voldoen aan de vigerende milieuwet- en regelgeving Taken Taken die gerealiseerd worden: Jaarlijks, per object, controleren of voldaan is aan de eisen en voorschriften, zoals opgenomen in de Wet Milieubeheer, Waterwet en het Waterbesluit. 3.2 Voorkomen / beperken waterverontreiniging Beleid Aanpak/afspraken diffuse bronnen HHSK heeft vanwege de stofgerichte aanpak en doelstellingen die voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op zuiveringstechnische voorzieningen, het beleidsterrein diffuse bronnen en emissies ondergebracht bij de afdeling Afvalwaterketen. Op dit beleidsterrein wordt ingezet op een concrete aanpak van de emissies waarbij verschillende (beleid-)instrumenten naast elkaar in de volle breedte worden ingezet. De gedachte is dat deze verschillende instrumenten elkaar ondersteunen en dat daarmee de kosteneffectiviteit wordt bevorderd. Het betreft het stellen van beleidskaders en het meeontwikkelen van relevante wetgeving, directe beïnvloeding van de lozers door samenwerking, het meeontwikkelen van zuiveringstechnieken en -installaties, maar ook handhaving daar waar normen en regels worden overtreden. Eén gedachte staat bij de hele werkwijze centraal: een Pagina 12 van 23

11 kosteneffectieve aanpak zo dicht mogelijk bij de bron. Het terugdringen van diffuse verontreiniging van het oppervlaktewater is niet mogelijk als niet nadrukkelijk wordt samengewerkt met de rijksoverheid, gemeenten en bedrijfssectoren zoals de agrarische sector en de bouwsector. Concreet zet HHSK voor de planperiode in op: Een emissiebeheersplan met concrete acties en maatregelen om de belasting van het oppervlaktewater te verminderen; Bij nieuw ontwikkelde glastuinbouwclusters worden (voor samenwerking in de waterketen) installaties in gebruik genomen die afvalwater geschikt maken voor gebruik als gietwater; Om emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen zijn voor de bedrijven concrete maatregelen beschikbaar. HHSK is betrokken bij de ontwikkeling van deze maatregelen; Lozingen van bedrijfsafvalwater van glastuinbouwbedrijven op oppervlaktewater zijn beëindigd, omdat de gemeenten (Lansingerland, Zuidpias en Waddinxveen) een rioolsysteem hebben aangelegd met voldoende capaciteit voor de afvoer van het bedrijfsafvalwater. Afvalwaterakkoorden De afdeling Afvalwaterketen wil samen met gemeenten afvalwaterakkoorden opstellen om afspraken te maken voor (verdere) verbetering van riolering en afvalwaterketen. De belangrijkste aanleiding voor het opstellen van een afvalwaterakkoord zijn afspraken met gemeenten over: 1. lozingen en emissies vanuit riolering en afnameverplichting 2. uitkomsten van optimalisatiestudies afvalwatersysteem (OAS) Ad. 1) Met de komst van de waterwet zijn WVO-vergunning overstorten en aansluitvergunningen komen te vervallen. Een afvalwaterakkoord is een instrument om met gemeenten afspraken te maken over emissies vanuit riolering op open water en afnameverplichting van afvalwater naar zuivering. Ad.2) Voor alle awzi's is of wordt een optimalisatiestudie (OAS) uitgevoerd. Het doel hiervan is een optimalisatie van het afvalwatersysteem: minder emissies naar open water, betere benutting berging/afvoer van het systeem en terugdringen van rioolvreemdwater. HHSK wil samen met gemeenten de afspraken vastleggen in een afvalwaterakkoord. Het gaat daarbij om vastleggen van uitvoeringsmaatregelen, beheer- /onderhoudszaken, kosten (verdeling), etc. De afdeling Afvalwaterketen wil samen met gemeenten afvalwaterakkoorden opstellen om afspraken te maken voor (verdere) verbetering van riolering en afvalwaterketen. Landelijke ontwikkeling samenwerking afvalwaterketen Inmiddels zijn landelijke ontwikkelingen over samenwerking waterketen in volle gang. De afspraken zijn gericht op nauwere samenwerking van gemeenten en waterschappen in de afvalwaterketen. De speerpunten zijn: gezamenlijke integrale investeringsprogrammering op het schaalniveau van zuiveringskringen het opschalen van operationele taken in het rioleringsbeheer naar het schaalniveau van een waterschap Wat dit betekent voor opstellen van afvalwaterakkoorden en afspraken met gemeenten, zal vanaf 2010 verder worden uitgewerkt. Zuiveren van afvalwater Eén van de taken van de afdeling Afvalwaterketen is het zuiveren van afvalwater. De kwaliteit van het effluent is afhankelijk van de mate waarin de awzi's het afvalwater kunnen zuiveren, maar is ook afhankelijk van de kwaliteit van het aangevoerde Pagina 13 van 23

12 afvalwater (influent). Het influent wordt, net als het gezuiverde afvalwater (effluent), op frequente wijze bemonsterd en geanalyseerd, waardoor de afdeling Afvalwaterketen continu op de hoogte is van de zuiveringsprestaties van de awzi's. Het effluent van een aantal awzi's van HHSK wordt geloosd op zogenaamd eigen water. Hiervoor is door HHSK een vergunning verleend aan de afdeling Afvalwaterketen. De voorwaarden en eisen die gesteld zijn in deze vergunning worden regelmatig gecontroleerd door de afdeling Vergunningverlening en Handhaving. In de afgelopen jaren heeft HHSK ervaring opgedaan met het sturen van de beluchters op een REDOX-potentiaalmeting. Dit heeft geresulteerd in een verbetering van de stabiliteit van de stikstofverwijdering en in enkele gevallen in een (her-)introductie van biologische defosfatering. Op deze wijze wordt minder gebruik gemaakt van milieubelastende chemicaliën voor de defosfatering. Introductie van het sturen van de beluchters op een REDOX-potentiaalmeting op andere awzi's kan het gebruik van chemische (milieubelastende) middelen verder terugdringen. Het uitgangspunt van de afdeling Afvalwaterketen is het waarborgen van de huidige milieukwaliteit ('stand still beginsel'). Daar waar de kwaliteit van effluent beter is dan de norm voorschrijft, probeert de afdeling Afvalwaterketen deze kwaliteit te behouden, mits dit geen extra kosten of menskracht met zich meebrengt. Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen tijdig inspelen op eventuele scherpere effluentnormeringen. De afdeling Afvalwaterketen wil het gebruik van milieubelastende hulpstoffen (o.a. ijzerzouten) zoveel mogelijk beperken Doelen Het terugdringen van diffuse verontreiniging van het oppervlaktewater is niet mogelijk als niet nadrukkelijk wordt samengewerkt met de rijksoverheid, gemeenten en bedrijfssectoren zoals de agrarische sector en de bouwsector. Doelen die worden nagestreefd: Voorkomen dat de goede werking van de awzi's wordt verstoord. Bij lozing van het effluent minimaal voldoen aan de lozingseisen genoemd in de WVOvergunningen van de awzi's en het Lozingenbesluit Stedelijk Afvalwater. Een maximale biologische verwijdering van fosfaat met eventueel een marginale aanvullende chemische verwijdering (dosering ijzer- en aluminiumzouten). Het voorkomen van overschrijdingen van de milieunormen door fouten in de bedrijfsvoering. Het zoveel als mogelijk voorkomen van overschrijdingen van de milieunormen door externe invloeden Taken Taken die gerealiseerd worden: Een emissiebeheersplan met concrete acties en maatregelen om de belasting van het oppervlaktewater te verminderen; Bij nieuw ontwikkelde glastuinbouwclusters worden (voor samenwerking in de waterketen) installaties in gebruik genomen die afvalwater geschikt maken voor gebruik als gietwater; Om emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen zijn voor de bedrijven concrete maatregelen beschikbaar. HHSK is betrokken bij de ontwikkeling van deze maatregelen; Lozingen van bedrijfsafvalwater van glastuinbouwbedrijven op oppervlaktewater zijn beëindigd, omdat de gemeenten (Lansingerland, Zuidpias en Waddinxveen) een rioolsysteem hebben aangelegd met voldoende capaciteit voor de afvoer van het bedrijfsafvalwater. Pagina 14 van 23

13 Optimale monitoring influent- en effluentkwaliteit. Door gebruikmaking van beluchtersturing op basis van REDOX-potentiaalmeting (herintroduceren van biologische defosfatering. Alleen indien de verwachting is dat de effluenteis aan fosfaat niet behaald gaat worden zal een zo beperkt mogelijke dosering aan ijzer- of aluminiumzouten plaatsvinden. Verzamelen van kennis en normen over nieuwe verwijderingtechnieken. 3.3 Voorkomen / beperken bodemverontreiniging Beleid De komende jaren zal de afdeling AWK inzetten op een inhaalslag met betrekking tot de juistheid omtrent ligging en huidige toestand van onze ondergrondse leidingen en appendages. Mede als gevolg van aanleg van nieuwe wegen en rotonde' s zijn er twijfels over de juistheid van de informatie in ons leidingenbeheer systeem LIS. Dit geeft risico's bij de (bouw-) werkzaamheden inde buurt van leidingen en kunnen leiden tot beschadiging en negatieve gevolgen voor het milieu (bodemverontreiniging). Er zullen nieuwe metingen moeten worden uitgevoerd naar de ligging van onze leidingen en afsluiters om zodoende het data systeem van deze leidingen "up to date" te krijgen en te houden. In 2010 is het rapport "Bescherming van de bodem op RWZI's" (STOWA ) verschenen. Aan de hand van een aantal (deel-)studies is een pakket opgesteld van bodembeschermende maatregelen/voorzieningen voor awzi's. Dit pakket aan maatregelen is opgenomen in het betreffende rapport. In 2011 zal een volgende tranche van het activiteitenbesluit van kracht worden. In dit activiteitenbesluit worden algemene regels gesteld voor het milieubeheer per type inrichting. In de genoemde tranche zullen de algemene regels voor de awzi's worden opgenomen. Hoogstwaarschijnlijk zullen de bevindingen uit het STOWA-rapport als regels worden opgenomen in dit besluit. De belangrijkste beheersmaatregelen uit het rapport betreft het opzetten van een grondwatermonitoringssysteem voor iedere awzi als alternatief voor het vaststellen of tanks vloeistofdicht, dan wel vloeistofkerend zijn. Een dergelijk monitoringsysteem behoeft de goedkeuring van het bevoegde gezag. Twee objecten van HHSK bevinden zich op verontreinigde grond, te weten; de awzi Kralingseveer en de awzi Kortenoord. In verband met de uitbreiding van de awzi Kortenoord is in 1995 de bodem van het terrein gesaneerd. De reden voor de sanering was de aanwezigheid van verontreinigd stortmateriaal op drie plaatsen op het terrein. De sanering betrof een deelsanering, waarbij alle aanwezige verontreiniging onder de aanlegniveaus van de nieuwbouw is verwijderd. Buiten de nieuwbouw is het verontreinigde stortmateriaal niet verwijderd. In verband met de achtergebleven verontreiniging is door de provincie Zuid-Holland nazorg geëist. Doelstelling van deze nazorg is te waarborgen dat de (natuurlijke) isolatie voor onbepaalde tijd in stand blijft, door voortdurende controle op de bodemkwaliteit rond en onder de restverontreiniging. In 2003 is in een rapport beschreven wat de resultaten zijn van de voorgaande vijfjaar monitoring. Op basis van de evaluatie is geconcludeerd dat de grondwaterkwaliteit op grote delen van de locatie een redelijk consistent beeld vertoont. Dit is aanleiding geweest voor een aanvullend onderzoek naar de herkomst van de belangrijkste verontreinigingen en naar de mogelijk noodzakelijk extra maatregelen ter voorkoming van de verspreiding van deze verontreinigingen. Dit onderzoek heeft er toe geleid dat het monitoring programma sterk is afgeslankt. Nadere maatregelen Pagina 15 van 23

14 werden niet noodzakelijk geacht. Na vijfjaar zal weer een uitgebreide bemonstering plaatsvinden. Op basis van de resultaten van dit onderzoek zal worden bezien op welke wijze de monitoring vervolgd zal moeten worden. De awzi Kralingseveer is in het verleden gebouwd op een terrein die in het verleden is opgehoogd met baggerspecie. In verband met de uitbreidingen in de jaren 1995 en 1996 is een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de zandige toplaag. Daaruit is gebleken dat sommige zware metalen net boven de streefwaarde uitkwamen. Deze gemeten gehalten aan zware metalen brachten geen risico's voor de volksgezondheid en het milieu met zich mee. Na beëindiging van de bouwactiviteiten is ervoor gekozen de afdeklaag te hergebruiken, waardoor de leeflaag op de awzi Kralingseveer sindsdien bestaat uit licht verontreinigde grond. Uit onderzoek is al gebleken dat bij werkzaamheden in deze licht verontreinigde grond de humane risico's beneden het niveau van de maximaal toelaatbare risico's blijven. De afdeling Afvalwaterketen wil dat de bedrijfsactiviteiten geen onaanvaardbaar risico vormen voor verontreiniging van de bodem en het grondwater. De verontreinigingen die zich al bevinden op de terreinen van de awzi's Kralingseveer en Kortenoord mogen geen risico's hebben voor mens en milieu Doelen Doelen die worden nagestreefd: Het actueel hebben en houden van het leidingeninformatiesysteem; Voor alle awzi's een systeem in werking hebben voor de monitoring van de grondwaterkwaliteit Taken Taken die gerealiseerd worden: Het verrichten van metingen teneinde het leidingeninformatiesysteem actueel te krijgen en te houden; Registratie van alle handelingen (waaronder onderhoud groenvoorzieningen) die in de bodem worden uitgevoerd voor de awzi Kralingseveer; Periodieke monitoring van de kwaliteit van bodem en grondwater op de awzi's volgens het protocol uit het rapport STOWA Voorkomen / beperken luchtverontreiniging en geuroverlast Beleid Geurhinder kan gezien worden als een belangrijk maatschappelijk probleem. Anders dan vele andere vormen van milieuverontreiniging kan het probleem door het draaien van de wind verdwijnen. De afdeling Afvalwaterketen heeft de nodige maatregelen genomen om zo min mogelijk geurhinder te veroorzaken. Op alle awzi's en rioolgemalen zijn de onderdelen die geuroverlast veroorzaken afgedekt. Een aantal awzi's zijn zelfs volledig afgedekt, met uitzondering van de nabezinktanks. De vrijkomende lucht wordt door biofilters geleid. Op de awzi Kralingseveer wordt de lucht vervolgens nog door een ozongaswasinstallatie geleid. De awzi Kralingseveer is gelegen naast een drinkwaterproductiebedrijf. Om besmetting van drinkwater te voorkomen is het ozoneren van de lucht opgenomen als een middelvoorschrift in de milieuvergunning. Pagina 16 van 23

15 Een algemeen probleem op de awzi's is de verlading van slib vanuit de slibsilo in de vrachtwagens die het slib afvoeren naar de slibverbrandingsinstallatie. De afdeling Afvalwaterketen werkt samen met de verwerker van het zuiveringsslib (HVC) aan een methode om het slib geurloos te verladen. De eerste praktijkproeven zullen in 2010 worden genomen. Het is de bedoeling dat binnen de planperiode het slib geurloos zal worden verladen op de awzi's Kralingseveer en Kortenoord. Alle rioolgemalen van HHSK zijn voorzien van de nodige geurfilters. De afdeling Afvalwaterketen wil zoveel als mogelijk klachten voorkomen door geurhinder voor de omgeving te verminderen. Daarbij wil de afdeling tenminste voldoen aan geurimmissieconcentraties, zoals vastgesteld in de WM-vergunningen van de awzi's Doelen Doelen die worden nagestreefd: Het maximale aantal klachten is gesteld op maximaal één per maand. Een professionele afhandeling van klachten Taken Taken die gerealiseerd worden: Professionele afhandeling van klachten door middel van het bijhouden van goede registratie en administratie. Het zoveel als mogelijk voorkomen van geuroverlast tijdens de verlading van slib vanuit de slibsilo in de vrachtwagens. In samenwerking met de DRSH zal worden gezocht naar een structurele oplossing. Het waarborgen van een juiste werking van de biofilters door een gedegen monitoring en een juiste sturing van de filters op zowel de awzi's als de rioolgemalen. Binnen de planperiode komen tot een geurloze verlading van zuiveringsslib op de awzi's Kralingseveer en Kortenoord. 3.5 Preventie en adequate verwijdering van afvalstoffen Beleid Bij het zuiveren van afvalwater komen diverse afvalstoffen vrij. De grootste hoeveelheid bestaat daarbij uit zuiveringsslib. Dit slib wordt op de awzi Kortenoord met behulp van centrifuges en door toevoeging van polymeer zoveel als mogelijk ontwaterd, waarna het afgevoerd wordt naar een slibverbrandingsinstallatie. Het slib van de overige awzi's wordt, na indikking, naar de awzi Kralingseveer afgevoerd waar het wordt behandeld in de slibgisting en vervolgens eveneens ontwaterd met centrifuges en afgevoerd naar een slibverbrandingsinstallatie. Daar wordt het slib verbrand en wat overblijft na verbranding (de asrest) wordt grotendeels gebruikt als grondstof voor de productie van vulstoffen voor asfalt. Bij de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden komt ook afval vrij, zoals afgewerkte olie, vetten, poetsdoeken, accu's, spuitbussen en lege emballage. Op de awzi's worden ook analyses uitgevoerd voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Hierbij komt ook afval vrij in de vorm van cuvetten met resten van chemicaliën. Deze cuvetten worden teruggenomen door de leverancier. Als laatste komt ook afval vrij bij de kantoorwerkzaamheden (papier, toners, e.d.). Om het ontstane afvalprobleem bij de oorsprong aan te pakken, ligt het zwaartepunt van het beleid bij preventie; het ontstaan van afvalstoffen moet zoveel mogelijk worden Pagina 17 van 23

16 Afdeling Afval waterketen Milieubeleidsplan voorkomen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het gebruik van oplaadbare batterijen, gesloten lagers (minder vet gebruik) en het zoveel mogelijk digitaal afhandelen van gegevensverwerking en correspondentie. Voor het afval dat toch ontstaat, zal maximaal hergebruik worden nagestreefd. Niet-herbruikbaar afval moet op zodanige manier verwijderd worden dat de risico's voor het milieu aanvaardbaar zijn. In de Wet milieubeheer is een voorkeursvolgorde voor de verwijdering van afvalstoffen vastgelegd (de 'Ladder van Lansink'). Deze is: 1. Preventie 2. Producthergebruik 3. Materiaal hergebruik 4. Nuttige toepassing 5. Verwijdering met omzetting in energie 6. Verwijdering op andere wijze dan storten 7. Storten De basis voor deze voorkeursvolgorde is de principiële keuze om het storten van afvalstoffen tot het minimum te beperken. Redenen hiervoor zijn het ruimtebeslag van stortplaatsen. De afdeling Afvalwaterketen wil het ontstaan van afvalstoffen zoveel als mogelijk beperken. Waar mogelijk wil de afdeling Afvalwaterketen milieuvriendelijke(re) producten toepassen, waarbij de milieuvriendelijkheid wordt afgemeten in de keten van productie - gebruik - afvoer. De afdeling Afvalwaterketen streeft naar een zoveel mogelijke gescheiden inzameling van afvalstoffen. Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen het gebruik van hulpstoffen voor het zuiveren van afvalwater (ijzer- en aluminiumzouten) en het verwerken van het zuiveringsslib (polymeren) zoveel mogelijk beperken Doelen Doelen die worden nagestreefd: De afdeling tot doel de standtijd van de synthetische middelen te verlengen, door de kwaliteit van het smeermiddel regelmatig te monitoren. Het gebruik van onderhoudsmiddelen wordt tot een minimum beperkt. Zoveel mogelijke gescheiden inzameling van afvalstoffen die opgeslagen worden volgens de geldende wet- en regelgeving Taken Taken die gerealiseerd worden: Monitoring van de kwaliteit van olie, waardoor het verbruik verminderd kan worden. Verlengen van de standtijd van synthetische smeermiddelen Het verder vorm geven aan de beide centrale opslagpunten (depotfuncties) van de awzi's Kralingseveer en Kortenoord. Voor ieder object controleren of de opslag van afvalstoffen en voorraden aan producten voldoet aan de geldende wet- en regelgeving. 3.6 Voorkomen / beperken van geluidsoverlast Beleid Veel mensen in Nederland ervaren hinder door geluidsoverlast. Deze hinder wordt veroorzaakt door een min of meer ernstige blootstelling aan geluid. De awzi's van de afdeling Afvalwaterketen zijn ofwel volledig afgedekt ofwel liggen zo landelijk, waardoor de kans op geluidsoverlast zeer beperkt is. Dit blijkt ook uit de soorten meldingen en Pagina 18 van 23

17 klachten van de laatste jaren. Geen enkele keer is een melding of klacht bij HHSK binnengekomen over enige vorm van geluidsoverlast. De afdeling Afvalwaterketen wil zoveel als mogelijk klachten voorkomen door geluidhinder voor de omgeving te verminderen. Daarbij wil de afdeling tenminste voldoen aan de contouren, zoals vastgesteld in de WM-vergunningen van de awzi's Doelen Doelen die worden nagestreefd: Géén klachten over geluidsoverlast. Een professionele afhandeling van klachten Taken Taken die gerealiseerd worden: Professionele afhandeling van klachten door middel van het bijhouden van goede registratie en administratie. Het optimaliseren van het beheer en onderhoud van de awzi's (implementatie onderhoudsprogramma). 3.7 Gevaar / externe veiligheid Beleid 'Externe veiligheid' is de veiligheid van omwonenden in de omgeving van 'bedrijfsmatige activiteiten'. De afdeling Afvalwaterketen ziet een calamiteit als een voorval, waarbij de afdeling Afvalwaterketen de situatie zelf niet meer in de hand heeft en de hulp nodig heeft van externe partijen, zoals bijvoorbeeld de brandweer. Bij een calamiteit kunnen nadelige effecten voor het milieu optreden. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld het ontstaan van emissies naar de lucht of de bodem. Potentiële veroorzakers voor milieurisico's worden vooral bepaald door: (pers)leidingbreuken, storingen in het proces, storingen door stroomuitval, bypasses e.d. De afdeling Afvalwaterketen streeft naar een zodanig beheer en onderhoud van de afvalwaterzuiveringsinstallaties dat calamiteiten worden voorkomen (preventie boven reactie). Indien een calamiteit zich toch voordoet moet de milieuschade zo beperkt mogelijk blijven Doelen Doelen die worden nagestreefd: Voor iedere awzi wordt het bedrijfsnoodplan en het calamiteitenplan actueel gehouden. Voor de rioolgemalen en het stelsel van persleidingen die in beheer zijn van de afdeling Afvalwaterketen moet het calamiteitenplan actueel gehouden worden Taken Taken die gerealiseerd worden: Actueel houden en oefenen van het bedrijfsnoodplan en het calamiteitenplan voor alle awzi's in de planperiode. Pagina 19 van 23

18 Actueel houden en oefenen van het calamiteitenplan voor de rioolgemalen en het stelsel van persleidingen in de planperiode. 3.8 Energie Beleid Om afvalwater te kunnen zuiveren is energie nodig. Deze energie wordt gebruikt om het afvalwater naar de awzi's te kunnen transporteren, het afvalwater daadwerkelijk te kunnen zuiveren en de ontstane hoeveelheid slib te kunnen verwerken. Op de awzi Kralingseveer wordt, voor ca. 75% van het totale verbruik, energie opgewekt door de warmtekrachtinstallatie (WKK). In deze installatie wordt de vrijgekomen biogas uit de slibgistingstanks omgezet in energie. Deze energie wordt voornamelijk toegepast voor beluchting, verwarmen van de slibgistingstanks en voor verwarming van het bedrijfsgebouw. Op de overige acht awzi's wordt uitsluitend gebruik gemaakt van 'ingekochte' energie. HHSK heeft er belang bij dat er voortvarender wordt gewerkt aan de beperking van de C0 2 -uitstoot om de klimaatsverandering en de daarmee gepaard gaande wateroverlast en langdurige droogte te beperken (bron: 'Doorgaan op de ingeslagen weg'). HHSK wil daarom een voorbeeldfunctie vervullen. De Unie van Waterschappen heeft op 1 juli 2008 een meerjarenafspraak met het ministerie van Economische Zaken getekend. Dit houdt in dat alle waterschappen hebben afgesproken om elk jaar bij de zuiveringstak de energie-efficiency met 2 % te verbeteren. Om dit te bereiken is bij HHSK een MJA3 team gevormd onder leiding van de MJA- coördinator. Hierin wordt besproken welke mogelijke maatregelen genomen kunnen worden om de energie-efficiency te bereiken. Alle geplande maatregelen voor de periode 2009 t/m 2012 zijn opgesteld in een energie-efficiency Plan. Dit plan is door Senter Novem op 2 november 2009 goedgekeurd. In 2009 is een aantal energiebesparende maatregelen genomen die in dat jaar een besparing van ruim 4% opleverde. Geplande maatregelen voor 2010 zijn o.a.: Optimaliseren van de luchtbehandeling op de awzi Kralingseveer; Optimaliseren van vijzel of slibpomp regelingen op diverse awzi's; Verbeteren van de beluchtingefficiency op diverse awzi's ; De bestaande capaciteit van de slibgistingstanks op de awzi Kralingseveer verder benutten. De afdeling Afvalwaterketen zal in de jaren de energie-efficiency met 2% per jaar verbeteren. Hiervoor zullen energie-efficiencyplannen worden oopgesteld Doelen Doelen die vastgesteld zijn: Voldoen aan de mja3 afspraken om per jaar een energie-efficiency te bereiken van 2%; Het verhogen van het aandeel eigen opgewekte energie op de awzi Kralingseveer Taken Taken die gerealiseerd worden: Optimaliseren van de energieopwekking (warmtekrachtinstallatie) op de awzi Kralingseveer (ontwikkelen rekenmodel WKK). Pagina 20 van 23

19 Maatregelen treffen die leiden tot een energie-efficiency van jaarlijks 2% (zie hiervoor het opgestelde energie-efficiencyplan) Pagina 21 van 23

20 Borging van het milieubeleid Borging van het milieubeleid vindt plaats via het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen. Dit afdelingsplan is onderdeel van de planning- en controlecyclus binnen het HHSK. Jaarlijks wordt dit plan opgesteld, waarin specifieke maatregelen voor het volgende jaar worden vastgesteld en ingepland. Evaluatie van de genomen maatregelen komen terug in de jaarlijkse directiebeoordeling, waarin teruggekeken wordt op het voorgaande jaar. Hoofdtaken afdeling Afvalwaterketen Milieu-aspecten en - effecten Milieubeleid Afdelingsplan Formuleren / bijstellen beleid, doelen en taken KAM-MANAGEMENTSYSTEEM Controleren / sturen (meten en registreren) Directiebeoordehno Milieujaarverslag Pagina 22 van 23

21 Verklarende woordenlijst Milieuaspecten zijn activiteiten die gevolgen hebben voor het milieu. Milieueffecten zijn de milieugevolgen die milieuaspecten veroorzaken. Milieuzorg is een verzamelnaam vooralle inspanningen en activiteiten van een bedrijf of instelling met betrekking tot het inzicht krijgen in en het beheersen en waar mogelijk verminderen van de effecten van de bedrijfsvoering op het milieu. Doelen vertalen de prioriteiten van de organisatie in een bepaald doel, met een vooruitblik van vier tot vijfjaar. Taken geven de activiteiten aan die op korte termijn (meestal één jaar) gerealiseerd moeten worden om de doelen te kunnen halen. Pagina 23 van 23