Algemene voorwaarden. Wat zijn algemene voorwaarden. Definities. Algemeen geformuleerd

Transcriptie

1 Algemene voorwaarden door Arnoud Engelfriet Algemene voorwaarden zijn voorwaarden die bij meerdere overeenkomsten worden gebruikt. Ze zijn ook bindend als de wederpartij ze niet gelezen heeft, maar ze mogen niet onredelijk bezwarend zijn. Het kopen van een brood of het huren van een auto zijn voorbeelden van overeenkomsten volgens het Nederlands recht. Bij een overeenkomst kunnen beide partijen voorwaarden stellen. Zo kan de bakker eisen dat direct contant betaald wordt, en de klant dat hij een draagtas voor het brood wil. Het is niet altijd handig als die bakker voor elke klant die voorwaarden apart moet onderhandelen. Vandaar dat de Nederlandse wet het begrip algemene voorwaarden kent. Algemene voorwaarden zijn voorwaarden die zijn opgesteld om bij meerdere overeenkomsten te worden gebruikt. Ze kunnen door de gebruiker zelf worden geschreven. Vaak worden ook wel standaard algemene voorwaarden gebruikt die door een brancheorganisatie zijn geschreven. Algemene voorwaarden zijn van toepassing als dat vooraf gemeld is, ook als de wederpartij ze niet gelezen heeft. Maar algemene voorwaarden zijn vernietigbaar als ze onredelijk bezwarend zijn. Wat zijn algemene voorwaarden Definities Artikel 6:231 definieert het begrip "algemene voorwaarden" als volgt: Algemene voorwaarden: een of meer bedingen die zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen, met uitzondering van bedingen die de kern van de prestaties aangeven, voor zover deze laatstgenoemde bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn geformuleerd. De persoon of het bedrijf dat de algemene voorwaarden hanteert heet de gebruiker van de algemene voorwaarden. De andere partij heet, niet verrassend, de wederpartij. Algemeen geformuleerd page 1 / 12

2 De bedingen (voorwaarden) moeten dus zodanig geformuleerd zijn dat ze voor meerdere overeenkomsten gebruikt kunnen worden. Een voorbeeld is "Ruilen binnen 8 dagen, met kassabon". Dit kan in principe voor iedere klant gelden. Deze bepaling is dus geschikt om in de algemene voorwaarden op te nemen. Kern van de prestatie Een belangrijke eis is dat een algemene voorwaarde niet de kern van de prestatie mag betreffen. Algemene voorwaarden zijn randvoorwaarden. De prijs van een artikel kan bijvoorbeeld dus niet als algemene voorwaarde worden opgenomen. Wanneer zijn algemene voorwaarden van toepassing Algemene voorwaarden zijn snel van toepassing. De gebruiker hoeft ze niet eerst voor te lezen of er over te onderhandelen met de wederpartij. Zelfs als de gebruiker wist dat de wederpartij de algemene voorwaarden niet gelezen had, zit de wederpartij er toch aan vast (art. 6:232 BW). Wel geldt er een informatieplicht. Algemene voorwaarden zijn alleen van toepassing als de gebruiker de wederpartij een redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen (art. 6:233(b) BW). Dit kan op drie manieren: 1. De gebruiker kan de wederpartij voor of bij het sluiten van de overeenkomst de algemene voorwaarden ter hand stellen. (art. 6:234(1)(a) BW) 2. De gebruiker kan voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij bekendmaken dat de voorwaarden ter inzage liggen (art. 6:234(1)(b) BW). 3. Bij een elektronische overeenkomst (zoals een koop op afstand) moet de gebruiker niet alleen de algemene voorwaarden elektronisch beschikbaar stellen, maar ook zorgen dat de wederpartij de algemene voorwaarden op kan slaan. Vooraf ter hand stellen Wie voorwaarden wil stellen bij een overeenkomt, moet dat natuurlijk vooraf doen. Later nog eens komen met voorwaarden is niet de bedoeling. Dit geldt natuurlijk ook voor algemene voorwaarden. Pas na het sluiten van de overeenkomst dit doen, is simpelweg te laat. Een klassiek geval is algemene voorwaarden meesturen met de factuur. Deze komt pas (veel) later dan het moment dat het contract gesloten wordt. Die algemene voorwaarden zijn dus niet van toepassing. Algemene voorwaarden op de achterkant van het contract zijn nog net op tijd. Ter inzage leggen Het is niet altijd goed mogelijk om de algemene voorwaarden aan iedere klant ter hand te stellen. In de supermarkt komen zo veel klanten dat dit erg veel tijd zou kosten. Bovendien hoeven de meeste supermarktklanten niet elke keer die voorwaarden vooraf te lezen. Het zou dus niet redelijk zijn om dan te eisen dat de cassière toch elke keer het papier met de voorwaarden zou moeten overhandigen. De wet zegt dan ook dat als elke keer overhandigen redelijkerwijs niet mogelijk is, het genoeg is om bekend te maken dat de algemene voorwaarden ter inzage liggen. In bv. deze rechtszaak werd genoemd "overeenkomsten die massaal gesloten worden" als voorbeeld. Dit ter inzage leggen kan gebeuren bij: de gebruiker zelf, of een Kamer van Koophandel, of een griffie van een rechtbank Als de gebruiker voor deze optie kiest, moet hij tevens aangeven dat de algemene voorwaarden op verzoek zullen worden toegezonden. Vaak gebeurt dit in één moeite door, bijvoorbeeld door een bordje op te hangen met een tekst als "Onze algemene voorwaarden zijn gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam onder nummer De voorwaarden page 2 / 12

3 zullen op aanvraag kosteloos worden toegezonden." Elektronische handel Bij een elektronische overeenkomst (zoals een koop op afstand) is het natuurlijk niet praktisch om te eisen dat een stuk papier wordt overhandigd. In dit geval zegt de wet dan ook (art. 6:234 lid 1(c) BW) dat de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst langs elektronische weg ter beschikking gesteld moeten worden. Link naar algemene voorwaarden In de praktijk gebeurt dat meestal door een link naar de algemene voorwaarden op te nemen op de bevestigingspagina. Of de klant moet eerst een vakje aankruisen met de tekst "Ik ga akkoord met de algemene voorwaarden". Daarmee is aan de bovengenoemde eis voldaan. Dit beschikbaar stellen moet wel op een zodanige wijze gebeuren dat de wederpartij de algemene voowaarden kan opslaan en bovendien dat ze ook later nog toegankelijk zijn. Ze kunnen dus het beste op een aparte webpagina worden gezet. Daar kan immers eenvoudig een bookmark of favoriet van worden aangelegd. Ook is een webpagina eenvoudig op te slaan. Een tegen kopiëren beveiligd PDF-bestand, of de tekst als afbeelding opgenomen in een Flash-animatie voldoet niet aan deze eis. Een popup waarbij alle knoppen weggehaald zijn, is een twijfelgeval. Zeker nu popup-blockers steeds populairder worden, lijkt dit een onbetrouwbare manier van aanbieden van algemene voorwaarden te worden. Mobiele handel Naast handel via Internet kan een overeenkomst ook via de mobiele telefoon gesloten worden. Denk bijvoorbeeld aan SMS-diensten die je aanvraagt door "dienst AAN" te sturen naar een bepaald nummer. Ook bij een dergelijke dienst kunnen algemene voorwaarden worden gehanteerd. Maar die zijn natuurlijk lastig te tonen op een klein schermpje. Bovendien lukt het juristen niet snel om de algemene voorwaarden binnen de 160 tekens te houden die een SMS maximaal lang mag zijn. In dergelijke situaties kan de gebruiker volstaan met bekend maken waar de algemene voorwaarden elektronisch in te zien zijn en daar bij te zeggen dat ze desgewenst elektronisch of op papier zullen worden toegestuurd. Iets als "De voorwaarden staan op example.com/voorwaarden" past er meestal wel bij in een SMS'je. Daarmee is de mobiele wederpartij dus gebonden aan die voorwaarden - ook als hij niet op die website gaat kijken. Welke algemene voorwaarden Het kan gebeuren dat twee partijen elk hun eigen algemene voorwaarden hebben, die ze bij dezelfde overeenkomst willen gebruiken. Veel bedrijven hebben hun eigen standaard inkoop- en verkoopvoorwaarden. De inkoopvoorwaarden van de klant zullen niet altijd hetzelfde zijn als de verkoopvoorwaarden van de leverancier. Welke algemene voorwaarden gaan nu voor? Dit staat wel bekend als de "battle of the forms". Een overeenkomst komt tot stand doordat de ene partij een aanbod doet dat de ander aanvaardt. De wet zegt, dat in principe de partij die het aanbod doet, de algemene voorwaarden mag stellen. De ander is uiteraard vrij die af te wijzen, maar dat betekent nog niet dat diens algemene voorwaarden dan automatisch 'winnen'. De partijen kunnen hier tijdens de onderhandelingen natuurlijk over discussiëren en een keuze maken. Soms komt het voor dat achteraf pas blijkt dat beide partijen meenden dat hun eigen algemene voorwaarden van toepassing waren. In dat geval 'winnen' de algemene voorwaarden die bij het eerst gedane aanbod hoorden. De enige uitzondering is wanneer de latere algemene voorwaarden uitdrukkelijk de toepasselijkheid van de eerdere algemene voorwaarden van de hand wijzen (6:225(3) BW). Vandaar dat vrijwel elke algemene voorwaarden een clausule hebben als deze: In afwijking van het bepaalde in artikel 6:225 lid 3 Burgerlijk Wetboek is gebruiker niet gebonden aan in de aanvaarding door de potentiële koper voorkomende afwijkingen van gebruiker's offerte. page 3 / 12

4 Deze regel geldt ook indien in een uitnodiging tot het doen van een aanbod naar algemene voorwaarden wordt verwezen (HR 13 juli 2001). Dit is vooral van belang bij het kopen van huizen. Een bod uitbrengen op een huis is juridisch gezien geen "aanbod" maar slechts een "uitnodiging om te onderhandelen." Toepasselijkheid bij bedrijven en consumenten Bij bedrijven De Nederlandse wet aangaande algemene voorwaarden is van toepassing op alle overeenkomsten tussen twee commerciële partijen (bedrijven) die beide in Nederland gevestigd zijn (art. 6:247(1) BW). Dit geldt ook als partijen onderling afspreken dat het recht van een ander land op de overeenkomst van toepassing is. Omgekeerd geldt deze wet niet als beide partijen niet in Nederland gevestigd zijn (art. 6:247(2) BW). Ook niet wanneer de partijen in de overeenkomst juist voor Nederlands recht kiezen. Bij consumenten Als het gaat om overeenkomsten met een consument als wederpartij, dan is deze wet van toepassing wanneer die consument in Nederland woont. Ook hier weer maakt het niet uit wat er in de overeenkomst staat. Vernietigbaarheid Vernietiging wil zeggen dat een beding nietig of ongeldig verklaard wordt. Er zijn twee redenen waarom een beding in de algemene voorwaarden vernietigd kan worden: 1. De algemene voorwaarden waren niet tijdig beschikbaar gesteld 2. Het beding is onredelijk bezwarend voor de wederpartij Niet tijdig beschikbaar Zoals hierboven gezegd, moeten algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst ter hand worden gesteld. Als dat redelijkerwijs niet mogelijk is, mogen ze ook ter inzage worden gelegd. Gebeurt geen van beiden, dan zijn de algemene voorwaarden niet van toepassing. Als de voorwaarden niet voor of bij het sluiten van de overeenkomst ter hand zijn gesteld, heeft de gebruiker nog één kans. Hij moet dan op verzoek van de wederpartij onmiddellijk en op zijn eigen kosten de algemene voorwaarden toesturen (art. 6:234(2) BW). Dit hoeft dan weer niet wanneer deze toezending redelijkerwijze niet van de gebruiker kan worden gevergd (art. 6:234(3) BW). Onredelijk bezwarend Algemene voorwaarden zijn dus al snel van toepassing. Bovendien kan er meestal niet over onderhandeld worden. De kans is dus aanwezig, zeker bij transacties tussen een bedrijf en een consument, dat de algemene voorwaarden erg eenzijdig geformuleerd worden. Vandaar dat de wet zegt dat onredelijk bezwarende voorwaarden vernietigbaar zijn. De wet formuleert het als volgt (art. 6:233(a) BW): Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij. Het is dus lastig om een algemene conclusie te trekken over de vraag of een bepaalde clausule vernietigbaar is. Algemene voorwaarden verschillen zo erg van elkaar, dat een algemene norm moeilijk te geven is. page 4 / 12

5 Grijze en zwarte lijst Wel heeft de wet een aantal categorieën algemene voorwaarden als (vermoedelijk) onredelijk bezwarend aangemerkt. Dit zijn de zogeheten grijze en zwarte lijsten. De zwarte lijst bevat bepalingen die altijd onredelijk bezwarend zijn. De grijze lijst bevat bepalingen die meestal onredelijk bezwarend zijn. Dwingend bij consumentenovereenkomsten De grijze en zwarte lijst zijn dwingend wanneer het gaat om algemene voorwaarden die worden gebruikt door een bedrijf met een consument als wederpartij. Dit geldt zelfs wanneer de consument zou hebben gezegd dat hij de voorwaarde niet onredelijk bezwarend vindt. Als er twijfel is over hoe een bepaalde clausule moet worden uitgelegd, wordt de voor de consument gunstigste interpretatie gekozen (art. 6:238(2) BW). Reflexwerking bij zakelijke overeenkomsten Bij overeenkomsten tussen zakelijke partners zijn de lijsten niet dwingend. Als één van de partijen echter stelt dat een bepaalde voorwaarde in zijn situatie tòch onredelijk bezwarend is, zal de rechter sneller geneigd zijn dit te geloven als die voorwaarde op de grijze of zwarte lijst staat. Dit heet ook wel de reflexwerking van deze lijsten. De mate van reflexwerking (dus: hoe snel de rechter het gelooft) hangt af van de verhouding tussen de partijen. Als een groot bedrijf de voorwaarde hanteert, en een klein bedrijf klaagt dat het onredelijk bezwarend voor hem is, zal de rechter hierin sneller meegaan dan wanneer het gaat om twee multinationals. De zwarte lijst Voorwaarden die op de zogeheten zwarte lijst staan, zijn per definitie vernietigbaar. Dus ook wanneer de gebruiker en de wederpartij afspreken dat zij beiden die voorwaarden geheel redelijk vinden (art. 6:236 BW). Hieronder volgen de voorwaarden die op de zwarte lijst staan. De letters bij de kopjes verwijzen naar de plaats in het wetboek. Het beding met de letter 'C' is dus artikel 6:236 sub c BW. A. Opeisen prestatie van gebruiker Onredelijk bezwarend is een beding dat de wederpartij geheel en onvoorwaardelijk het recht ontneemt de door de gebruiker toegezegde prestatie op te eisen. De gebruiker kan zijn verplichtingen dus niet ontlopen. B. Ontbinding door wederpartij Onredelijk bezwarend is een beding dat de aan de wederpartij toekomende bevoegdheid tot ontbinding, zoals deze in afdeling 5 van titel 5 [betreffende wederkerige overeenkomsten] is geregeld, uitsluit of beperkt. Zo kan de wederpartij b.v. niet worden verplicht om te betalen terwijl de gebruiker weigert te leveren of niet kan leveren (zie art. 6:262 BW). C. Opschorting door wederpartij Onredelijk bezwarend is een beding dat een de wederpartij volgens de wet toekomende bevoegdheid tot opschorting van de nakoming uitsluit of beperkt of de gebruiker een verdergaande bevoegdheid tot opschorting verleent dan hem volgens page 5 / 12

6 de wet toekomt. Zo mag de klant wachten met betalen als het product op zich laat wachten, en de algemene voorwaarden kunnen dat niet verbieden. D. Tekortschieten Onredelijk bezwarend is een beding dat de beoordeling van de vraag of de gebruiker in de nakoming van een of meer van zijn verbintenissen is te kort geschoten aan hem zelf overlaat, of dat de uitoefening van de rechten die de wederpartij ter zake van een zodanige tekortkoming volgens de wet toekomen, afhankelijk stelt van de voorwaarde dat deze eerst een derde in rechte heeft aangesproken. De gebruiker kan niet eenzijdig beslissen of hij zich netjes aan de overeenkomst houdt, en hij mag ook niet de wederpartij belemmeren door eerst te eisen dat hij b.v. de fabriek in China aansprakelijk stelt alvorens de winkel te benaderen. E. Overdracht van plichten Onredelijk bezwarend is een beding krachtens hetwelk de wederpartij aan de gebruiker bij voorbaat toestemming verleent zijn uit de overeenkomst voortvloeiende verplichtingen op een der in afdeling 3 van titel 2 [dit regelt overdragen van vorderingen en schulden] bedoelde wijzen op een derde te doen overgaan, tenzij de wederpartij te allen tijde de bevoegdheid heeft de overeenkomst te ontbinden, of de gebruiker jegens de wederpartij aansprakelijk is voor de nakoming door de derde, of de overgang plaatsvindt in verband met de overdracht van een onderneming waartoe zowel die verplichtingen als de daartegenover bedongen rechten behoren. De wederpartij hoeft niet automatisch akkoord te gaan als de gebruiker zijn plichten op een derde wil overdragen, bijvoorbeeld dat vanaf nu de service door een ander bedrijf verricht zal worden. Dit geldt alleen als de wederpartij op dat moment onder de overeenkomst uit kan, als de gebruiker de aansprakelijke partij blijft of wanneer het hele bedrijf van de gebruiker verkocht wordt. F. Bevoegdheden richting derden Onredelijk bezwarend is een beding dat voor het geval uit de overeenkomst voor de gebruiker voortvloeiende rechten op een derde overgaan, ertoe strekt bevoegdheden of verweermiddelen die de wederpartij volgens de wet jegens die derde zou kunnen doen gelden, uit te sluiten of te beperken. De algemene voorwaarden mogen niet zomaar zeggen wat de klant richting een derde die de boel overneemt wel of niet mag. G. Verjaringstermijn minder dan één jaar Onredelijk bezwarend is een beding dat een wettelijke verjarings- of vervaltermijn waarbinnen de wederpartij enig recht moet geldend maken, tot een verjarings- onderscheidenlijk vervaltermijn van minder dan een jaar verkort. Om claims in te dienen heeft de klant dus altijd minstens één jaar. H. Schade aan derden Onredelijk bezwarend is een beding dat voor het geval bij de uitvoering van de overeenkomst schade aan een derde wordt toegebracht door de gebruiker of door een persoon of zaak waarvoor deze aansprakelijk is, de wederpartij verplicht deze schade hetzij aan de derde te vergoeden, hetzij in haar verhouding tot de gebruiker voor een groter deel te dragen dan page 6 / 12

7 waartoe zij volgens de wet verplicht zou zijn. De gebruiker mag dus de wederpartij niet zomaar laten opdraaien voor schade die hij zelf veroorzaakt, bijvoorbeeld als bij het bezorgen van een nieuw bankstel de bezorger tegen de auto van de buren aanrijdt. I. Ontbinding binnen drie maanden Onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker de bevoegdheid geeft de door hem bedongen prijs binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst te verhogen, tenzij de wederpartij bevoegd is in dat geval de overeenkomst te ontbinden. Een prijsverhoging binnen drie maanden is onredelijk snel, tenzij de klant bij zo'n snelle verhoging onder het contract uit kan. J. Stilzwijgende verlenging Onredelijk bezwarend is een beding dat in geval van een overeenkomst tot het geregeld afleveren van zaken, elektriciteit daaronder begrepen, of tot het geregeld doen van verrichtingen, leidt tot stilzwijgende verlenging of vernieuwing van meer dan een jaar. Stilzwijgende verlenging mag wel, maar hooguit voor een periode van één jaar. Dit geldt voor overeenkomsten waarbij producten worden geleverd (bijvoorbeeld een tijdschriftabonnement), maar ook voor dienstverlening (bijvoorbeeld een GSM-abonnement). K. Levering van bewijs Onredelijk bezwarend is een beding dat de bevoegdheid van de wederpartij om bewijs te leveren uitsluit of beperkt, of dat de uit de wet voortvloeiende verdeling van de bewijslast ten nadele van de wederpartij wijzigt, hetzij doordat het een verklaring van haar bevat omtrent de deugdelijkheid van de haar verschuldigde prestatie, hetzij doordat het haar belast met het bewijs dat een tekortkoming van de gebruiker aan hem kan worden toegereken. De gebruiker mag niet zomaar de bewijslast omkeren of regels stellen over bewijslast die de wederpartij te zeer beperken. L. Vormvereisten voor mededelingen Onredelijk bezwarend is een beding dat ten nadele van de wederpartij afwijkt van artikel 37 van Boek 3 [dat regelt hoe een mededeling of verklaring juridisch bindend gedaan kan worden], tenzij het betrekking heeft op de vorm van door de wederpartij af te leggen verklaringen of bepaalt dat de gebruiker het hem door de wederpartij opgegeven adres als zodanig mag blijven beschouwen totdat hem een nieuw adres is meegedeeld. De gebruiker kan dus niet eisen dat alleen per aangetekende brief wordt gecorrespondeerd, maar hij mag wel eisen dat claims schriftelijk moeten, en dat hij geïnformeerd moet worden over verhuismededelingen van de klant. M. Kiezen van woonplaats waarbij een wederpartij die bij het aangaan van de overeenkomst werkelijke woonplaats in een gemeente in Nederland heeft, woonplaats kiest anders dan voor het geval zij te eniger tijd geen bekende werkelijke woonplaats in die gemeente zal hebben, tenzij de overeenkomst betrekking heeft op een registergoed en woonplaats ten kantore van een notaris wordt gekozen. page 7 / 12

8 Hiermee wordt voorkomen dat de wederpartij naar een rechtbank moet aan de andere kant van het land om zijn gelijk te halen - de enige uitzondering is het kopen van huizen en dergelijke. N. Beslechting van een geschil Onredelijk bezwarend is een beding dat voorziet in de beslechting van een geschil door een ander dan hetzij de rechter die volgens de wet bevoegd zou zijn, hetzij een of meer arbiters, tenzij het de wederpartij een termijn gunt van tenminste een maand nadat de gebruiker zich schriftelijk jegens haar op het beding heeft beroepen, om voor beslechting van het geschil door de volgens de wet bevoegde rechter te kiezen. De gebruiker mag de wederpartij niet verplichten om af te zien van de gang naar de rechter. De grijze lijst Voorwaarden die op de zogeheten grijze lijst staan, zijn niet zo erg als die op de bovenstaande zwarte lijst. De wet zegt dat ze "worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn" (art. 6:237 BW). De gebruiker zal dus een goed verhaal moeten hebben waarom dat in dit geval niet zo is. Hieronder staan de bedingen die op de grijze lijst staan. De letters bij de kopjes verwijzen naar de plaats in het wetboek. Het beding met de letter 'C' is dus artikel 6:237 sub c BW. A. Lange termijn om te reageren Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker een, gelet op de omstandigheden van het geval, ongebruikelijk lange of onvoldoende bepaalde termijn geeft om op een aanbod of een andere verklaring van de wederpartij te reageren. Het onredelijke zit hem dan in het "ongebruikelijk lange" of "onvoldoende bepaalde". Kan de wederpartij aantonen dat de termijn echt zo lang moet zijn, of niet anders omschreven kan worden, dan is de bepaling in orde. B. Beperken inhoud overeenkomst Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de inhoud van de verplichtingen van de gebruiker wezenlijk beperkt ten opzichte van hetgeen de wederpartij, mede gelet op de wettelijke regels die op de overeenkomst betrekking hebben, zonder dat beding redelijkerwijs mocht verwachten. De gebruiker mag niet zomaar onder zijn verplichtingen uitkomen via de algemene voorwaarden, tenzij daar een goede reden voor is. C. Wezenlijk veranderen overeenkomst Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker de bevoegdheid verleent een prestatie te verschaffen die wezenlijk van de toegezegde prestatie afwijkt, tenzij de wederpartij bevoegd is in dat geval de overeenkomst te ontbinden. Het is niet zomaar toegestaan om de inhoud van de overeenkomst wezenlijk te veranderen, tenzij de wederpartij dan van de overeenkomst af kan, of er een goede reden is waarom de gebruiker de overeenkomst dusdanig aan mag passen. D. Ontbinden overeenkomst door gebruiker page 8 / 12

9 Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker van zijn gebondenheid aan de overeenkomst bevrijdt of hem de bevoegdheid daartoe geeft anders dan op in de overeenkomst vermelde gronden welke van dien aard zijn dat deze gebondenheid niet meer van hem kan worden gevergd. De gebruiker mag de overeenkomst niet zomaar opzeggen, daar moet een goede reden voor zijn. E. Lange termijn voor nakoming door gebruiker Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker een ongebruikelijk lange of onvoldoende bepaalde termijn voor de nakoming geeft. Het onredelijke zit hem natuurlijk in dat "ongebruikelijk lange of onvoldoende bepaalde". De gebruiker zal moeten aantonen dat de termijn in dit geval acceptabel is. F. Uitsluiting van aansprakelijkheid Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de gebruiker of een derde geheel of ten dele bevrijdt van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding. De gebruiker kan dus niet volstaan met "Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor welke schade dan ook", maar zal moeten uitleggen waarom hij dat niet redelijkerwijs kan aanvaarden. Het hangt dus van het geval af of zo'n uitsluiting mag. G. Onderling verrekenen van schulden Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat een de wederpartij volgens de wet toekomende bevoegdheid tot verrekening uitsluit of beperkt of de gebruiker een verdergaande bevoegdheid tot verrekening verleent dan hem volgens de wet toekomt. De wet bevat bepaalde regels over het onderling verrekenen van schulden, daar mag niet zomaar van afgeweken worden in het nadeel van de wederpartij. H. Verval van rechten voor wederpartj Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat als sanctie op bepaalde gedragingen van de wederpartij, nalaten daaronder begrepen, verval stelt van haar toekomende rechten of van de bevoegdheid bepaalde verweren te voeren, behoudens voor zover deze gedragingen het verval van die rechten of verweren rechtvaardigen. Als de wederpartij zich niet aan de overeenkomst houdt, mag dat niet zomaar betekenen dat hij zijn wettelijke rechten kwijt is of geen claims meer mag indien. Daar moet een goede reden voor zijn. I. Boeteclausule bij opzeggen Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat voor het geval de overeenkomst wordt beëindigd anders dan op grond van het feit dat de wederpartij in de nakoming van haar verbintenis is tekort geschoten, de wederpartij verplicht een geldsom te betalen, behoudens voor zover het betreft een redelijke vergoeding voor door de gebruiker geleden verlies of gederfde winst. Een boeteclausule bij opzeggen is dus vaak onredelijk bezwarend. Zo'n clausule mag wel als de wederpartij niet (of niet page 9 / 12

10 genoeg) betaald heeft, of wanneer het gaat om een redelijke vergoeding van kosten of gemiste inkomsten voor de gebruiker. Denk aan de boete bij voortijdig aflossen van een hypotheek. J. Extra overeenkomsten met derden Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de wederpartij verplicht tot het sluiten van een overeenkomst met de gebruiker of met een derde, tenzij dit, mede gelet op het verband van die overeenkomst met de in dit artikel bedoelde overeenkomst, redelijkerwijze van de wederpartij kan worden gevergd. De wederpartij kan niet zomaar gedwongen worden extra contracten te sluiten, bijvoorbeeld door verplicht te worden het onderhoud door een bepaalde partij te laten uitvoeren. Daar moet een goede reden voor zijn. K. Overeenkomsten langer dan een jaar Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat voor een overeenkomst [tot het geregeld afleveren van zaken, elektriciteit daaronder begrepen, of tot het geregeld doen van verrichtingen] een duur bepaalt van meer dan een jaar, tenzij de wederpartij de bevoegdheid heeft de overeenkomst telkens na een jaar op te zeggen. Eerder (de zwarte lijst onder j) was al bepaald dat een stilzwijgende verlenging of vernieuwing van meer dan een jaar per definitie onredelijk bezwarend is. Een dergelijke overeenkomst die meer dan een jaar duurt, mag wel wanneer de wederpartij elk jaar mag opzeggen. L. Opzegtermijn van meer dan drie maanden Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat de wederpartij aan een opzegtermijn bindt die langer is dan drie maanden of langer dan de termijn waarop de gebruiker de overeenkomst kan opzeggen. Een opzegtermijn van meer dan drie maanden is dus alleen bij uitzondering acceptabel. M. Verklaringen in de vorm van akten Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat voor de geldigheid van een door de wederpartij te verrichten verklaring een strengere vorm dan het vereiste van een onderhandse akte stelt. De gebruiker mag dus niet zomaar eisen dat de wederpartij al zijn verklaringen in een notariële akte moet laten vastleggen of alleen bewijs in de vorm van een proces-verbaal kan overleggen. Onder omstandigheden is dit wel te rechtvaardigen. Een verzekeraar mag wel een proces-verbaal eisen als de verzekerde claimt dat er iets gestolen of vernield is. En bij de verkoop van een huis is een notariële akte wettelijk verplicht. Het gaat hier niet om de eis om een aangetekende brief te sturen (bijvoorbeeld om op te zeggen). Een dergelijke brief is een onderhandse akte en mag dus. N. Onherroepelijke volmachten Vermoedelijk onredelijk bezwarend is een beding dat bepaalt dat een door de wederpartij verleende volmacht onherroepelijk is of niet eindigt door haar dood of ondercuratelestelling, tenzij de volmacht strekt tot levering van een registergoed. Soms moet de wederpartij een volmacht afgeven aan de gebruiker, bijvoorbeeld bij het inhuren van een advocaat. Een page 10 / 12

11 dergelijke volmacht eindigt normaal bij het overlijden of de onder curatele stelling van de wederpartij. Dat kan niet zomaar bij algemene voorwaarden worden veranderd. Protesteren tegen algemene voorwaarden Een wederpartij die bepaalde algemene voorwaarden heeft aanvaard, kan naar de rechter stappen om te eisen dat onredelijk bezwarende clausules vernietigd worden. Dit kan voor consumenten een dure en tijdrovende zaak zijn. Bovendien zou die uitspraak dan alleen gelden voor die ene consument. Vandaar dat de wet een speciale mogelijkheid biedt: een belangenvereniging mag ook naar de rechter om te eisen dat de gebruiker stopt met de onredelijk bezwarende algemene voorwaarden (artt. 6:240(1), 6:241(3) BW). Bevoegde belangenorganisaties De wet zegt dat een belangenorganisatie aan een aantal eisen moet voldoen alvorens zij een vordering in mag stellen tegen algemene voorwaarden (art. 6:240(3) BW). Allereerst moet het gaan om een rechtspersoon met volledige rechtsbevoegdheid, zoals een stichting of vereniging. Verder moet deze organisatie de behartiging van belangen van consumenten of personen die een beroep of bedrijf uitoefenen. De organisatie kan alleen een rechtszaak beginnen over algemene voorwaarden die worden gebruikt in overeenkomsten met de personen wiens belangen de organisatie behartigt. Een paar voorbeelden. De Consumentenbond voldoet aan de eisen, want die behartigt de belangen van consumenten. Maar ook bijvoorbeeld een vakbond voor metselaars of de orde van advocaten valt hier onder. De vakbond zou bijvoorbeeld kunnen optreden tegen een uitzendbureau waar veel metselaars bij ingeschreven staan en dat onredelijke voorwaarden hanteert. En de orde van advocaten kan optreden tegen een stomerij-keten die onredelijke voorwaarden stelt aan het stomen van toga's. Tegen wie Een belangenorganisatie kan actie ondernemen tegen een bedrijf dat de algemene voorwaarden voert. In sommige gevallen zijn die algemene voorwaarden echter niet door het bedrijf zelf opgesteld, maar door bijvoorbeeld een branche-vereniging. Het is dan ook mogelijk om de rechtszaak aan te spannen tegen die branche-vereniging (art. 6:240(2) BW). De belangenorganisatie moet dan eisen dat de branche-vereniging stopt met het promoten van die algemene voorwaarden. De procedure Overleg Voordat de belangenorganisatie naar de rechtbank kan, moet hij eerst met de gebruiker (of de branchevereniging) overleggen. Daarbij moet men aangeven wat de bezwaren zijn en moet de gebruiker de gelegenheid krijgen om de algemene voorwaarden aan te passen (art. 6:240(4) BW). Nu kan het natuurlijk zijn dat het bedrijf in kwestie niet reageert op de brieven met bezwaren de verzoeken om te overleggen. De wet zegt dan ook dat als er na twee weken geen enkele reactie is geweest, de zaak kan worden aangespannen (art. 6:240(4) BW). Bevoegde rechtbank Als de partijen er niet uitkomen in onderling overleg, kunnen ze naar de rechtbank. De enige bevoegde rechtbank is die in Den Haag (art. 6:241(1) BW). Mogelijke uitspraken van de rechter De rechter heeft een aantal mogelijkheden als hij tot het oordeel komt dat de voorwaarden niet in orde zijn. Hij kan hierbij een dwangsom opleggen voor elke dag dat de algemene voorwaarden niet zijn aangepast. page 11 / 12

12 Powered by TCPDF ( Algemene voorwaarden Vernietiging van de voorwaarde(n) In eerste instantie zal de rechter moeten bepalen of de voorwaarden in kwestie inderdaad onredelijk bezwarend zijn. Hij kan dat in zijn vonnis vastleggen, en daarmee deze voorwaarden vernietigen. Ze bestaan dan juridisch gezien niet meer. Verbod op gebruik of aanbeveling De rechter heeft nog een paar opties (art. 6:241(3) BW). Zo kan hij expliciet een verbod uitspreken over het gebruik van de betreffende voorwaarden of van het bevorderen daarvan. Hij kan vonnissen dat een bestaande aanbeveling moet worden herroeppen. Publiceren van uitspraak Ook kan de rechter in de veroordeling aangeven hoe de uitspraak moet worden gepubliceerd en wie dat moet betalen. Zo zou een veroordeeld bedrijf kunnen worden verplicht om al haar klanten te informeren dat haar algemene voorwaarden onredelijk bezwarend zijn en dat ze bij deze ongeldig verklaard zijn. Suggereren van aanpassing De rechter kan ook in zijn uitspraak aangeven op welke wijze het onredelijk bezwarend karakter kan worden weggenomen van de betreffende bedingen (art. 6:241(4) BW). Dat is dan natuurlijk een mooie hint voor de gebruiker daarvan. Herziening Een bedrijf kan later terug naar de rechter en vragen of het verbod ongedaan gemaakt kan worden omdat de omstandigheden veranderd zijn (art. 6:242 BW). Dat kan alleen niet als het gaat om een beding dat op de zwarte lijst staat. PDF gegeneerd door ITpedia page 12 / 12