CONCEPT. Eindrapportage detailanalyse KRW. Uitwerking Kaderrichtlijn Water in het beheersgebied van HHSK

Transcriptie

1 CONCEPT Eindrapportage detailanalyse KRW Uitwerking Kaderrichtlijn Water in het beheersgebied van HHSK Samen naar goed water voor Schieland en de Krimpenerwaard

2 CONCEPT 2 Colofon In opdracht van Stuurgroep KRW HHSK Eindredactie Jan Lemkes en Rienk Schaafsma Bijdrage Wim Twisk, Erwin de Bruin, Jack Hemelraad en Theo Cuypers Status Concept Versie 11 december 2007 Rotterdam, 11 december 2007

3 CONCEPT 3 Inhoud 1 Inleiding Achtergrond en aanleiding Doel Werkwijze Status Leeswijzer Aanpak en participatie Stappen Krimpenerwaard (inclusief Krimpen) Zuidplaspolder e.o./ringvaart Stedelijk gebied Rotterdam en Capelle a/d Ijssel Lansingerland - Zoetermeer Boezem van de Rotte/Rottemeren Platform en klankbordgroep Communicatie Het gebied Beheersgebied Algemeen (landschap, ontstaansgeschiedenis) Grondgebruik Waterhuishouding Activiteiten en menselijke belasting Puntbronnen Diffuse bronnen, externe bronnen en achtergrondbelasting Onttrekkingen Rapportage-eenheden KRW Waterlichamen Zwemwateren Waterparels Beschermde gebieden Ontwikkelingen Water en milieu Ruimte Specifieke ontwikkelingen tot 2015 per deelgebied KRW normen en doelgat Werkwijze en uitgangspunten Normen en beoordeling chemische toestand Normen en beoordeling ecologische toestand Methodiek Significante schade en onomkeerbare ingrepen GEP s Toetsing huidige situatie Maatregelen en doelbereik Inleiding Maatregel-effect relaties Werkwijze waterkwaliteitsbeelden Werkwijze KRW Toepassing in gebiedsprocessen Maatregelen en effecten per waterlichaam/cluster van waterlichamen Clusters waterlichamen Zwemwateren Overige wateren... 31

4 CONCEPT KRW maatregelen Mate van doelbereik Kosten, baten en financiering Inleiding De kosten in drie categorieën Stand still inspanningen Autonome verbeteringsmaatregelen Extra verbeteringsmaatregelen Raming kosten KRW Financiering Lastenontwikkeling Baten Vervolgproces en uitvoering Inleiding Resultaatplicht: wie en hoe? Risico s en onzekerheden Communicatiestrategie Uitvoering Monitoring Vervolgproces Literatuur Bijlagen... 52

5 CONCEPT 5 1 Inleiding 1.1 Achtergrond en aanleiding Vanaf eind 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. Met deze richtlijn wil de Europese Commissie, uitgaande van de stroomgebiedbenadering, de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater beschermen. Het uitvoeren van de KRW is een gedeelde verantwoordelijkheid van de (Nederlandse) overheden. Europa verbindt aan de te formuleren waterkwaliteitsdoelen en maatregelpakketten een resultaatsverplichting (met ingang van 2015). Conform gemaakte afspraken binnen het Regionaal Bestuursoverleg (RBO) Rijn-West, heeft het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) in nauw overleg met de provincie Zuid-Holland, de gemeenten, Rijkswaterstaat directie Zuid- Holland en maatschappelijke organisaties de KRW opgave voor Schieland en de Krimpenerwaard uitgewerkt. Deze uitwerking heeft in twee stappen plaatsgevonden; ten eerste de globale verkenning (2006) en ten tweede de detailanalyse van doelen, maatregelen en kosten voor verbetering van de waterkwaliteit en ecologische toestand van het oppervlaktewater. Dit rapport bevat de weerslag van het gevoerde proces en de resultaten van de detailanalyse. 1.2 Doel Deze rapportage vormt de basis voor de uiterlijk in 2009 vast te stellen doelen en maatregelen in de afzonderlijke plannen en besluiten van HHSK, provincie, gemeenten en Rijkswaterstaat die tevens de basis vormen voor het eerste Stroomgebiedbeheerplan Rijn- West ( ). Het proces en de rapportage is gericht op het verbeteren van de chemische toestand van de oppervlaktewateren binnen het beheersgebied van HHSK en ecologische toestand van specifiek conform de KRW te onderscheiden rapportage-eenheden. De binnen de KRW onderscheiden rapportage-eenheden zijn de zogeheten waterlichamen, waterparels en zwemwateren. De waterlichamen en waterparels zijn niet los te beschouwen van het omliggende beïnvloedingsgebied. Bij interactie met de waterlichamen zijn ook maatregelen in het beïnvloedingsgebied in beeld gebracht. Voor de huidige en gewenste ecologische en chemische toestandbeschrijving van de waterlichamen is gewerkt met basisprincipes van de KRW, zoals significante schade aan functies en milieu, niet te mitigeren maatregelen en vastgestelde ecologische maatlatten voor het beschrijven van de ecologische toestand en normen van Rijnrelevante en probleemstoffen voor het beschrijven van de chemische toestand. Voor het in beeld brengen van de maatregelen (tot 2015 en ) zijn per waterlichaam niet relevante en maatregelen die leiden tot significante schade buiten beschouwing gelaten. Voor de (overblijvende) maatregelen is gekeken naar effectiviteit voor het watersysteem en haalbaarheid van uitvoering. Bij de haalbaarheid is gecheckt of de kosten niet als disproportioneel moeten worden beschouwd. 1.3 Werkwijze De KRW detailverkenning binnen het beheersgebied van HHSK is een gezamenlijke verantwoordelijkheid én uitdaging van HHSK (procestrekker), gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat. Deze overheidspartijen zullen uiteindelijk de doelen en maatregelen verankeren in de eigen plannen en (mede) financierders zijn van de uit te voeren maatregelen. De maatschappelijke organisaties op het gebied van landbouw, natuur, milieu, visserij, recreatie en bedrijfsleven hebben actief meegedacht bij de KRW detailverkenning.

6 CONCEPT 6 De huidige functies (zoals vastgelegd in streek- en bestemmingsplannen) vormen vertrekpunt. Daarnaast is in de detailanalyse is rekening gehouden met cq aangesloten bij bestaande plannen en lopende gebiedsprocessen. Autonome ontwikkelingen waarvan partijen nu inschatten dat deze in 2015 gestalte hebben gekregen (derhalve als hard zijn te beschouwen), vormen vertrekpunt bij het formuleren van maatregelen. Het werkproces is niet alleen bepaald door specifieke methodieken die de KRW vraagt. Het belang van een goede waterkwaliteit van alle oppervlaktewateren staat voor de partijen in het beheersgebied van HHSK voorop. Bestaande afspraken, zienswijzen en voornemens blijven onverminderd van kracht. In het werkproces zijn die hier en daar aangescherpt, beoordeeld en vertaald naar wat de KRW ons vraagt. 1.4 Status Dit rapport heeft de status van inhoudelijke uitwerking van (concept) doelen, maatregelen en kosten. Het rapport vormt de weerslag en verantwoording van het (werk)proces van de detailanalyse KRW en vormt de inhoudelijke basis voor bestuurlijke besluitvorming door de betrokken overheden, de maatschappelijke organisaties en terreinbeheerders geraadpleegd hebbende. De (concept) doelen en maatregelen worden begin 2008 als regionaal voorstel voorgelegd aan het Regionaal Bestuurlijk Overleg (RBO) in het (deel)stroomgebied Rijn-West. Het RBO beoordeelt voor Rijn-West de samenhang en onderlinge consistentie van de regionale voorstellen en geeft een advies aan de verantwoordelijke overheden. Vervolgens worden de doelen en maatregelen verankerd in de eigen plannen en besluiten, parallel aan de vaststelling in 2009 van het Stroomgebiedbeheersplan Rijn Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het gevoerde proces in deelgebieden toegelicht. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving van het beheersgebied met een duiding en interpretatie van de verschillende rapportage-eenheden (waterlichamen, waterparels, zwemwateren). Hoofdstuk 4 geeft een weerslag van de voor de oppervlaktewateren en waterlichamen geldende normen. De chemische normen zijn landelijk bepaald, de ecologische normen zijn volgens landelijke spelregels, door HHSK regionaal afgeleid. Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van relevante maatregelen ter verbetering van waterkwaliteit en ecologische toestand. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in (clusters van) waterlichamen, zwemwateren, overige wateren en waterparels. Dit hoofdstuk bevat tevens een toelichting op de methodiek van ecologische beoordeling van oppervlaktewateren en de daaruit voortvloeiende inschatting van de mate van doelbereik van de gepresenteerde maatregelen. Hoofdstuk 6 geeft beeld van de totale kosten en uitgangspunten voor de financiering van (extra) maatregelen door de betrokken partijen. Hoofdstuk 7 sluit de rapportage af een aantal uitgangspunten en risico s/onzekerheden met betrekking tot de uitvoering, een beschrijving van het beoogde vervolgproces inclusief communicatie en monitoring.

7 CONCEPT 7 2 Aanpak en participatie 2.1 Stappen Het proces is gestart met de een inhoudelijke voorbereiding door de betrokken waterpartners ( huiswerk op orde ). HHSK heeft er als trekker voor gezorgd dat participatie van en discussie met mede-overheden, maatschappelijke organisaties en terreinbeheerders ook daadwerkelijk van de grond is gekomen. Een proces dat in een vijftal deelgebieden is voorbereid waarbij zoveel mogelijk is aangesloten bij bestaande samenwerkingsverbanden zoals de driehoek RZG-ZPP en het project Samen naar goed water in de Krimpenerwaard. Per deelgebied is in een aantal stappen de KRW-opgave uitgewerkt, bediscussieerd en afgestemd. Parallel daaraan heeft (vooral) HHSK de inhoudelijke aspecten van de KRW verder uitgewerkt, geanalyseerd ( analyse ) en ingebracht in de gebiedsprocessen ( gebiedsprocessen ). Tenslotte heeft HHSK de resultaten van de gebiedsuitwerkingen samengenomen in dit eindrapport van de detailanalyse ( synthese ). Zie figuur 2.1. Voor een verder toelichting wordt verwezen naar het Plan van Aanpak detailanalyse KRW (HHSK, september 2006). 1. Huiswerk 2a. Analyse 2b. Gebiedsprocessen 3. Synthese Figuur 2.1. Processtappen KRW detailanalyse Voor de discussie over en uitwerking van maatregelen is het beheersgebied van HHSK opgeknipt in vijf deelgebieden. Algemene strategie is dat zoveel mogelijk is aangesloten bij lopende gebiedsprocessen en discussies. Ook is waar mogelijk ingehaakt op bestaande afspraken zoals die bijvoorbeeld zijn gemaakt in het kader van WB21. Dit laatste bood in de praktijk echter weinig kansen doordat de meeste WB21 maatregelen buiten de waterlichamen vallen. 2.2 Krimpenerwaard (inclusief Krimpen) Kernpunten aanpak: Check de bestaande waterkwaliteitsopgave van de kernen uit de recente waterplannen (Stedelijk Waterplan Krimpen a/d IJssel en Waterplan K5 gemeenten) op relevantie voor KRW. Voor het bepalen van de waterkwaliteitsambitie en -maatregelen in het landelijk gebied is aangesloten bij het samenwerkingsproject Samen naar goed water Krimpenerwaard. Uit dit project zijn extra maatregelen naar voren gekomen. Dit is besproken in twee plenaire, gezamenlijke werksessies in Over ruimtelijke randvoorwaarden zoals de status van de waterparel Berkenwoude en Veenweidepact Krimpenerwaard is afgestemd met de Provincie Zuid-Holland. Betrokken gemeenten zijn: Krimpen a/d IJssel, Oudekerk a/d IJssel, Nederlek, Bergambacht, Schoonhoven en Vlist.

8 CONCEPT 8 Betrokken maatschappelijke organisaties en terreinbeheerders zoals verenigd in Samen naar goed water. 2.3 Zuidplaspolder e.o./ringvaart Kernpunten aanpak: Voor de waterkwaliteitsambitie en maatregelen is aangesloten bij het werkproces van het Integraal Structuurplan voor de gebiedsontwikkeling van de Zuidplaspolder e.o. als onderdeel van de driehoek Rotterdam-Zoetermeer-Gouda/Zuidplaspolder (RZG). Uitwerken van extra, relevante maatregelen voor het verbeteren van waterkwaliteit en ecologische toestand. Quick scan maatregelen en opzet onderzoeksproject voor de geïsoleerde plas t Weegje. Ringvaart Prins Alexanderpolder/Zuidplaspolder: beperkte mogelijkheden zijn door HHSK in beeld gebracht. Voor maatregelen in het waterlichaam Sloten waterrijk EGB is aangesloten bij type maatregelen zoals in Samen naar goed water in de Krimpenerwaard zijn uitgewerkt. Betrokken mede-overheden: Provincie Zuid-Holland en de gemeenten Zevenhuizen- Moerkapelle, Nieuwerkerk a/d IJssel, Moordrecht, Waddinxveen en Gouda. Werken aan synergie met WB21 maatregelen. Maatschappelijke organisaties zoals verenigd in de driehoek RZG en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen/GZH ( t Weegje). 2.4 Stedelijk gebied Rotterdam en Capelle a/d Ijssel Kernpunten aanpak: Focus op daar gelegen (recreatie)plassen zoals Kralingse Plas en Bergse Plassen en enkele stedelijke watergangen in Prins Alexanderpolder. Aansluiten bij bestaande integrale herstelplannen voor de plassen. In beeld brengen extra mogelijkheden stedelijke watergangen, afgestemd op de in ontwikkeling zijnde stedelijke waterplannen. Betrokken gemeenten: Rotterdam en Capelle a/d IJssel. 2.5 Lansingerland - Zoetermeer Kernpunten aanpak: Proces opgeknipt in Lansingerland en Zoetermeer. Het proces met de gemeente Lansingerland is gevoerd samen met het Hoogheemraadschap van Delfland (KRW uitwerking Polder Berkel). Focus op doorpraten consequenties voor de KRW van geplande ruimtelijke ontwikkelingen (VINEX, bedrijfsterreinen, Groenplannen, glastuinbouwontwikkeling) en bestaande waterplannen. Nagaan (beperkte) extra mogelijkheden in de Vaart Bleiswijk en Polder Bleiswijk. Verkennen noodzaak en opzet van plan voor de plassen Bleiswijkse Zoom en Hoge en Lage Bergse Bos doorpraten met Recreatieschap Rottemeren/GZH. Gemeenten Lansingerland en Zoetermeer. 2.6 Boezem van de Rotte/Rottemeren Kernpunten aanpak: Nagaan extra mogelijkheden voor oeverontwikkeling en verandering van waterstromen.

9 CONCEPT 9 Afstemming met Recreatieschap Rottemeren/GZH, gemeente Rotterdam en gemeente Lansingerland. 2.7 Platform en klankbordgroep In aanvulling op (het aansluiten bij) bestaande gebiedsprocessen zijn aanpak en (tussentijdse) resultaten van de uitwerking van de KRW opgave besproken in twee specifiek voor de KRW detailanalyse opgerichte overlegplatforms. (1) Ambtelijk Platform KRW HHSK Waterschap, provincie, RWS en gemeenten hebben gedurende het proces in vier sessies de (tussentijdse) producten besproken en de bestuurlijke behandeling van deze rapportage voorbereid. Van deze bijeenkomsten zijn verslagen beschikbaar bij HHSK. (2) Klankbordgroep KRW HHSK Een doorsnede van de maatschappelijke organisaties in Schieland en de Krimpenerwaard heeft in een viertal sessies de (tussentijdse) resultaten besproken van de detailanalyse en gereageerd op analyses en voorstellen. Het gaat om natuur- en milieuorganisaties zoals Zuid- Hollandse Milieufederatie, terreinbeheerders zoals Stichting het Zuidhollands Landschap, landbouworganisaties zoals LTO Noord en Nederlandse Melkveehoudersvakbond en vertegenwoordigers van (sport- en beroeps)visserijbelangen. Van deze bijeenkomsten zijn verslagen beschikbaar bij HHSK. 2.8 Communicatie Conform het Plan van Aanpak detailanalyse KRW (september 2006) zijn drie vormen van communicatie toegepast: Themacommunicatie door aan te sluiten bij activiteiten vanuit RAO/RBO Rijn-West en communicatiemiddelen van HHSK en gemeenten. Specifiek voor de KRW heeft het projectteam KRW HHSK een nieuwsbrief uitgebracht (juli 2007). Functionele communicatie in de vorm van (KRW)bijeenkomsten in de deelgebieden en Platformbijeenkomsten (zie bijlage 1). Participatie in de vorm van (KRW)bijeenkomsten in de deelgebieden (bijvoorbeeld in het project Samen naar goed water in de Krimpenerwaard ) en in de Klankbordgroep KRW HHSK. Zoals aangegeven in het plan van aanpak is participatie van bewoners en (individuele) ondernemers (behoudens in het project Samen naar goed water ) nog niet aan de orde geweest.

10 CONCEPT 10 3 Het gebied 3.1 Beheersgebied Algemeen (landschap, ontstaansgeschiedenis) Het beheersgebied van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is ca ha. groot. Het ligt globaal tussen Rotterdam, Zoetermeer en Schoonhoven en wordt doorsneden door de Hollandse IJssel. Er wonen mensen in het gebied en er zijn zo n bedrijven gevestigd. 16 Gemeenten liggen geheel of gedeeltelijk binnen het beheersgebied: Bergambacht, Lansingerland, Capelle a/d IJssel, Gouda, Krimpen a/d IJssel. Moordrecht, Nederlek, Nieuwerkerk a/d IJssel, Ouderkerk, Rotterdam, Schoonhoven, Vlist, Waddinxveen, Zevenhuizen-Moerkapelle en Zoetermeer. Het westelijke gedeelte van het deelgebied Schieland is in sterke mate verstedelijkt en wordt doorsneden door enkele snelwegen en spoorlijnen. Langs de Hollandse IJssel is nog oorspronkelijk veengebied te vinden dat geleidelijk verandert van landbouw (veehouderij) naar recreatie. De rest van Schieland bestond vroeger ook bijna geheel uit veen, maar is door turfwinning grotendeels vergraven. De ontstane plassen zijn in de 17 e, 18 e en 19 e eeuw deels droog gemaakt. De bodem bestaat nu uit klei en het grondgebruik is divers. Naast woongebieden en bedrijfsterreinen vindt hier akkerbouw, glastuinbouw en recreatie plaats. Ook zijn er in het deelgebied Schieland nog verschillende plassen: o.a. Rottemeren, Kralingse Plas, Bergse Plassen en Zevenhuizerplas. Het water wordt aan- en afgevoerd van en naar de Nieuwe Maas en de Hollandse IJssel. Binnen het gebied dienen Rotte en ringvaart als boezems. De boezem heeft als functie de diverse polders te voorzien van water of overtollig water uit de polders op te vangen. Veel watergangen zijn primair gedimensioneerd voor wateraanvoer en afvoer. Het oostelijk geleden deelgebied Krimpenerwaard bestaat voornamelijk uit veen met een smalle strook klei langs de Lek. Naast de grotere kernen Krimpen a/d IJssel en Schoonhoven is in het gebied een aantal kleine woonkernen gelegen. Het landschap wordt gedomineerd door het typische slagenlandschap van smalle rechte percelen met tussenliggende (brede) sloten. De percelen bestaan vooral uit grasland en melkveehouderij is de belangrijkste vorm van landbouw. In de zuidwesthoek is een aantal grotere recreatiegebieden gelegen die gedeeltelijk uit bos bestaan. Er zijn plannen om landbouwkundige percelen om te zetten in natuurgebied. Het water wordt aan- en afgevoerd van en naar Lek en Hollandse IJssel. Binnen het gebied zorgen diverse hoofdwatergangen voor het transport van het water binnen de bemalings- en peilgebieden. Kaart 2 uit het WBP (bijlage 3) geeft een ruimtelijke weergave van de bodem in het beheersgebied van HHSK Grondgebruik Het deelgebied Schieland is het gebied van de vergaande verstedelijking. In het zuidwestelijke deel ligt het stedelijk gebied Rotterdam met de aangrenzende gemeenten Capelle a/d IJssel en Nieuwerkerk a/d IJssel. Westelijk van de Rotte bevinden zich de gemeenten Lansingerland en Zoetermeer. Op het grondgebied van Lansingerland bevindt zich een groot areaal glastuinbouw. Zoetermeer kent, op haar grondgebied dat deel uit maakt van Schieland en de Krimpenerwaard, nieuwe uitbreidingswijken en bedrijventerreinen. Het oostelijk deel van Schieland is minder verstedelijkt en nu voornamelijk open gebied met akkerbouw in het noordelijk deel en veenweidegebied (veehouderij) in het zuidelijke deel. Daar tussenin is een belangrijk areaal glastuinbouw gevestigd. Echter de verstedelijking in de Zuidplaspolder (glastuinbouw, bedrijventerreinen en wonen) en het gebied grenzend aan Gouda (bedrijventerreinen en wonen) is in volle gang, waarbij alleen het open karakter van het landschap in het veenweidegebied in de omgeving van Moordrecht (het zuidoostelijke deel van de Zuidplaspolder) behouden blijft.

11 CONCEPT 11 Het deelgebied Krimpenerwaard is eigenlijk alleen in het geheel westelijk gelegen deel verstedelijking te vinden in de gemeente Krimpen a/d IJssel. Verder bestaat de Krimpenerwaard uit veenweidegebied met melkveehouderijbedrijven en verspreid gelegen woonkernen. In zuidwesten zijn daarnaast natuur- en recreatiegebieden gesitueerd. Kaart 3 uit het WBP geeft een ruimtelijke weergave van de landgebruiksfuncties Waterhuishouding Het watersysteem in Schieland en de Krimpenerwaard bestaat uit een stelsel van sloten, plassen, vaarten, kanalen en duikers. Dit oppervlaktewatersysteem hangt samen met het grondwatersysteem. Het oppervlaktewater is afkomstig van neerslag, kwel of wordt ingelaten vanuit de Hollandse IJssel, De Nieuwe Maas en de Lek. In perioden van wateroverschot wordt het water op deze rivieren uitgemalen. Het watersysteem heeft verschillende functies. Het hoogheemraadschap gebruikt het watersysteem voor het vasthouden en bergen van water en voor aan- en afvoer. Het water is in gebruik voor de functies landbouw, natuur, wonen, recreatie e.d. Deze verschillende functies stellen eisen aan het watersysteem in termen van waterstand, waterdiepte, waterstroming, kwaliteit en ecologie. Door de vele verschillende functies en de verschillen in bodemopbouw en hoogteligging is het watersysteem vaak complex en zijn er veel peilgebieden. Het hoogheemraadschap streeft naar realisatie en instandhouding van zo groot mogelijke waterstaatkundige eenheden (peilgebieden). In het deelgebied Schieland is het watersysteem opgebouwd uit een stelsel van watergangen en boezems. De Rotte en ringvaart functioneren als boezems, in de hoofdwatergangen is onderscheid gemaakt tussen een aan- en een afvoersysteem. Afhankelijk van de functie van het gebied varieert de drooglegging. Door de diepe ligging (het laagste punt van Nederland is gelegen in de Zuidplaspolder bij Nieuwerkerk a/d IJssel) komt veel kwel voor. Het deelgebied Krimpenerwaard beschikt over een fijnmazig netwerk van hoofdwatergangen en sloten. In de (hoofd)watergangen is geen onderscheid gemaakt in afvoer en aanvoer. De stromingsrichting is afhankelijk van het seizoen, maar is in het algemeen van de Lek richting de Hollandse IJssel. De drooglegging in de Krimpenerwaard is beperkt. In het midden van het gebied is de feitelijke drooglegging 30 tot 50 cm. Naar de randen toe is de drooglegging wat groter. Langs de Lek is een smalle zone waarin kwel optreedt; in het grootste deel van het gebied zijgt het grondwater echter weg naar de diepe polders van het Schieland-gebied. Kaarten 5 en 6 geeft een ruimtelijke weerslag van het wateraan- en afvoersysteem van HHSK. 3.2 Activiteiten en menselijke belasting Puntbronnen De sanering van puntbronnen in het hoogheemraadschap staat al geruime tijd op de agenda en de sanering van deze lozingen heeft constante aandacht. Lozingen vanuit de RWZI s voldoen, met een verwijderingspercentage voor stikstof en fosfor van (voor een aantal zuiveringen veel) meer dan 75%, aan de normen van het Lozingenbesluit Wvo Stedelijk Afvalwater. De RWZI s Kralingseveer, Groenedijk, Kortenoord en Krimpen a/d Lek lozen op rijkswater. De overige, voor het grootste deel kleinere zuiveringsinstallaties in de Krimpenerwaard, lozen op binnenwater: Ammerstol, Bergambacht, Berkenwoude, Haastrecht en Stolwijk. De effluentkwaliteit van deze RWZI s ligt rond de kwaliteit van het oppervlaktewater. De invloed van het effluent van de zuiveringen op de waterkwaliteit in de Krimpenerwaard als geheel is beperkt. Het verbeteren van het zuiveringsrendement van de RWZI s heeft dan ook alleen een merkbaar effect als de belasting uit andere bronnen tegelijkertijd afneemt. Tot die tijd zal op beperkte schaal en in specifieke situaties worden geïnvesteerd in de verbetering van de RWZI s.

12 CONCEPT 12 Voor lozingen van huishoudelijk afvalwater geldt dat 99,7% van de aanwezige percelen zijn aangesloten op de riolering. De afgelopen decennia is een grote inspanning geleverd met betrekking tot de aanleg van riolering. In perioden met veel neerslag kan een deel van het afvalwater, door een te beperkte capaciteit van het rioolstelsel, niet worden afgevoerd. Het gevolg is dat het rioolwater overstort op oppervlaktewater met grote gevolgen voor de waterkwaliteit. De basis van plannen voor de basisinspanning en waterkwaliteitspoormaatregelen worden maatregelenpakketten samengesteld om de overstorten te minimaliseren. De uitvoering van deze maatregelpakketten is in volle gang, waarbij concrete afspraken over de uitvoeringstermijnen worden vastgelegd in vergunningen. Twee landelijke beleidslijnen zijn hierbij tegelijkertijd aan de orde: al het verontreinigde water moet zoveel mogelijk op de riolering worden aangesloten; tegelijkertijd moet het schone water zoveel mogelijk van de riolering worden afgekoppeld, dan wel in nieuwbouw niet worden aangekoppeld. Een belangrijk aandachtspunt met betrekking tot riolering is het aansluiten van de bedrijfsafvalwaterlozingen van glastuinbouwbedrijven. Bij 70% van het areaal glastuinbouw wordt alleen het huishoudelijk afvalwater geloosd op de riolering. Het bedrijfsafvalwater wordt bij die bedrijven op oppervlaktewater geloosd. In uiterlijk 2010 worden alle bedrijven aangesloten op de riolering. In het gebied van Schieland en de Krimpenerwaard bevinden zich geen industriële bedrijven (meer) met een directe lozing op oppervlaktewater van HHSK Diffuse bronnen, externe bronnen en achtergrondbelasting In het hoogheemraadschap worden de volgende stoffen in normoverschrijdende concentraties aangetroffen: stikstof, fosfor, koper, nikkel, zink, aldrin, PAK s en een twaalftal gewasbeschermingsmiddelen. Deze overschrijdingen zijn voor een groot deel toe te schrijven aan diffuse bronnen. Stikstof wordt in het gehele beheersgebied in normoverschrijdende concentraties in het oppervlaktewater aangetroffen. Atmosferische depositie, overstorten uit de riolering, akkerbouw, glastuinbouw, veehouderij, uit- en afspoeling uit de (veen)bodem, inlaatwater, de huidige visstand die zorgt voor omwoelen van de bodem en afgrazen van planten, dragen significant bij aan de stikstofbelasting. Daarbij kan globaal worden aangenomen dat de belasting vanuit de land- en tuinbouw ongeveer in gelijke mate als de belasting uit de (veen)bodem bijdraagt aan de totaal N-belasting. Ook de norm voor fosfor wordt in het gehele gebied overschreden. Fosfor is afkomstig van nalevering uit de waterbodem, atmosferische depositie, akkerbouw, glastuinbouw, veehouderij, uit- en afspoeling uit de (veen)bodem, inlaatwater en de visstand. Voor de P- belasting geldt dat de belasting vanuit de land- en tuinbouw en de belasting vanuit de (veen)bodem beide ruim bijdragen aan de totale P-belasting. Voor zware metalen (koper, zink en nikkel) worden de MTR-normen op een groot aantal plaatsen overschreden. Echter bij een 2 e -lijns beoordeling waarbij tevens de uiteindelijke beschikbaarheid voor waterorganismen wordt getoetst ( bio-beschikbaarheid ) blijkt dat over het algemeen aan de normen voor waterkwaliteit wordt voldaan: de zware metalen worden voldoende gebonden aan organische stoffen. Dit heeft overigens niet tot gevolg dat lozingen van zware metalen nu kunnen worden toegestaan. Bij lozingen kunnen lokaal risico s, ook na correctie voor biologische beschikbaarheid, blijven bestaan. Belangrijkste bronnen voor zware metalen zijn: bouw, verkeer (o.a. spoorwegen), recreatievaart, glastuinbouw en veehouderij. Aldrin wordt lokaal op één enkel meetpunt normoverschrijdend aangetroffen. Door nalevering uit de bodem worden over het hele land verspreid drins in het oppervlaktewater

13 CONCEPT 13 aangetroffen. Door bodem- en grondwatersanering wordt de bron aangepakt. Er wordt geen aanvullend landelijk beleid voor deze stoffen ontwikkeld. Ook PAK s worden lokaal in normoverschrijdende concentraties aangetroffen. De bronnen voor deze stoffen zijn autobanden, verbrandingsprocessen, scheepvaart en creosoten die zijn toegepast voor houtverduurzaming. Voor de aanpak van deze stoffen is het niet mogelijk om regionale maatregelen te nemen. De ministeries van VROM en LNV ontwikkelen stoffenbeleid waarin deze stoffen een plaats krijgen. Gewasbeschermingsmiddelen worden voornamelijk in het landelijk gebied aangetroffen. De belangrijkste bronnen zijn glastuinbouw en akkerbouw en in mindere mate de veehouderij. Gewasbeschermingsmiddelen worden ook in het effluent van de RWZI s aangetroffen. Dit wijst op een lozing op de riolering. Met de lozingen van bedrijfsafvalwater van glastuinbouwbedrijven worden ook significante hoeveelheden gewasbeschermingsmiddelen in het milieu gebracht. Deze emissieroute was tot voor kort weinig bekend. Het hoogheemraadschap neemt deel aan een onderzoek naar deze emissieroute. De toepassing van gewasbeschermingsmiddelen is onder voorwaarden toegestaan. Landelijke en Europese regelgeving is erop gericht de emissie van deze middelen tegen te gaan. Op regionaal niveau kan slechts beperkt invloed worden uitgeoefend op vermindering van de emissie naar oppervlaktewater Onttrekkingen In het zuiden en zuidwesten van het deelgebied Krimpenerwaard wordt in ondermeer Lekkerkerk en Bergambacht grondwater opgepompt voor de bereiding van drinkwater. In deze omgeving zijn door de provincie waterwingebieden en beschermingsgebieden voor grondwater aangewezen. In waterwingebieden is het beschermingsniveau het strengst. De regelgeving hieromtrent is vastgelegd in de Provinciale Milieuverordening Zuid-Holland. Het water dat in de verschillende winwaterputten in de Krimpenerwaard wordt opgepompt is voornamelijk rivierwater uit de Lek dat infiltreert in de rivierbodem en via de bodem naar de winputten stroomt. Via de kortste stroomroute duurt het 2-3 jaar voordat het rivierwater de winputten bereikt. Via de langste route duurt dit 50 jaar. Door het winnen van grondwater wordt de stijghoogte van het water uit het 1e watervoerende pakket met enkele meters verlaagd. Hierdoor ontstaat er een neerwaartse stroming. Vanwege de aard van de deklaag (10 meter klei/veen) zijn de effecten van nutriënten verwaarloosbaar. Deze worden omgezet of geadsorbeerd. Milieuvreemde stoffen kunnen vanuit de sloten of het freatisch grondwater wel het dieper gelegen watervoerende pakket bereiken. 3.3 Rapportage-eenheden KRW Deze paragraaf geeft een toelichting op welke rapportage-eenheden de KRW onderscheid (voor zover relevant voor het beheersgebied) en welke wijzigingen HHSK voorstelt ten opzichte van de globale verkenning (2006) en waarom Waterlichamen Er zijn 26 waterlichamen onderscheiden in het gebied van HHSK. Het betreft meren en plassen van minimaal 50 hectare, (hoofdwaterlopen in) afwateringsgebieden met een oppervlak van minimaal 10 km 2 en waterrijke gebieden (ca. 20% open water) van minimaal 250 ha. Alleen de Rotte is een sterk veranderd waterlichaam; de overige waterlichamen zijn allemaal kunstmatig. De waterlichamen zijn voor de globale verkenning als volgt geclusterd: 1. Gebufferde sloten (M1): polder Bleiswijk, Binnenwegsepolder, Zuidplaspolder noord. 2. Gebufferde kanalen (M3): polder Rotterdam & Prins Alexander. 3. Grote ondiepe kanalen (M6): Rotte boezem. 4. Laagveen hoofdaders (M8): Zuidplaspolder zuid, Krimpen a/d IJssel, polder Kromme, Geer en Zijde, Stolwijk, Bergambacht, Den Hoek en Schuwagt. 5. Waterrijk gebied (M8): Esse, Gans- en Baardorppolder, polder Berkenwoude.

14 CONCEPT Laagveenvaarten & kanalen (M10): Vaart Bleiswijk, Ringvaart. 7. Matig grote diepe gebufferde meren (M20): Zevenhuizerplas 8. Overige grote meren en plassen (M25 & M27): Bergse plassen, Kralingse plas, Rottemeren, t Weegje, Hoge Bergse Bos, Bleiswijkse zoom 9. Zwak brakke wateren (M30): Lage Bergse Bos De waterlichamen zijn weergegeven op de kaart in figuur 3.2. Het waterlichaam van Rotterdam is na de Karakteriseringsrapportage Rijn-West (2005) afgevallen omdat de waterhuishouding recentelijk zodanig is aangepast dat het niet meer voldoet aan de criteria voor waterlichamen. Het waterlichaam Prins Alexanderpolder is ingekort met de realisatie van het gemaal Ommoord. De waterlichamen van Krimpen a/d IJssel en Stolwijk zijn in overeenstemming gebracht met de laatste waterhuishoudkundige situatie. De ligging van de waterlichamen en bijbehorende beïnvloedingsgebieden is opgenomen in figuur 3.2.

15 CONCEPT 15 Figuur 3.2. Ligging van de waterlichamen. De zwemwateren zijn als punten weergegeven.

16 CONCEPT Zwemwateren Binnen het beheersgebied van HHSK bevindt zich een negental lokaties met de functie zwemwater, namelijk: 1. Rottemeren Noord 2. Bleiswijkse zoom 3. Kralingse Plas 4. Zevenhuizerplas no Zevenhuizerplas no Zwarte plasje 7. Kralinger Esch 8. Zwaneneiland 9. Krimpenerhout Deze zwemwateren zijn als punten aangegeven op de kaart in figuur 3.2. In 2006 is de EU-richtlijn Zwemwater opgesteld. Deze leidt in 2008 tot een aanpassing van de Nederlandse wetgeving met betrekking tot zwemwater. De belangrijkste aanpassingen zijn: toetsing aan nieuwe bacteriologische parameters (E. Coli en intestinale enterococcen) en de verplichting voor alle zwemwateren een zogenaamd zwemwaterprofiel op te stellen. In het zwemwaterprofiel wordt ingegaan op de risico s van bacteriële verontreiniging van de betreffende locatie. Tevens moet aandacht worden besteed aan de mogelijke bloei van blauwalgen op de betreffende locatie. Gedurende de afgelopen jaren (vanaf 2004) zijn vooruitlopend op de nieuwe richtlijn op zeven zwemwateren de nieuwe parameters al bemonsterd en zijn voor alle (negen) zwemwateren zwemwaterprofielen opgesteld. De zwemwaterprofielen zijn door HHSK opgesteld met de status van risico-analyse. Omdat de EU Zwemwaterrichtlijn een aparte richtlijn is vindt de uitwerking van deze richtlijn niet onder deze KRW detailanalyse plaats Waterparels Door de provincie Zuid-Holland zijn in het Beleidsplan GWM (2006), in overleg met de Zuid- Hollandse waterschappen, voorstellen gedaan voor de bescherming en verbetering van een aantal voor waterkwaliteit en ecologie waardevolle gebieden: de zogeheten waterparels. Gebieden die genomineerd zijn om aan te wijzen als waterparel zijn de Zuidplaspolder (deels), de Esse-, Gans- en Blaardorppolder, Zevenhuizerplas, polder Berkenwoude en polder de Nesse. De Esse-, Gans- en Blaardorppolder en de Zevenhuizerplas worden echter al volledig gedekt door de waterlichamen; de polder De Nesse/Berkenwoude (Krimpenerwaard) wordt gedeeltelijk gedekt. Deze waterparel in de Krimpenerwaard is in 2006 niet geselecteerd op basis van de aanwezigheid van huidige natuurwaarden maar op basis van het anticiperen op de realisatie van de herinrichting Krimpenerwaard (onderdeel natuurontwikkeling). Met de provincie Zuid-Holland is in het voorjaar van 2007 afgesproken vooralsnog geen aparte uitwerking van de waterparel in de Krimpenerwaard te doen omdat op dat moment de planvorming voor de realisatie van nieuwe natuurgebieden in de Krimpenerwaard nog niet duidelijk genoeg was. Deze waterparel is dan ook niet in figuur 3.2 aangegeven. Daar waar waterparel en waterlichaam samenvallen, zoals Zevenhuizerplas en Esse- Gansen Blaardorp, worden deze niet apart onderscheiden op de kaart. Dit betekent dat alleen de waterparel Zuidplaspolder als aparte watereenheid in deze detailanalyse ter nadere uitwerking is overgebleven (zie figuur 3.2); Deze waterparel is in deze rapportage net als de waterlichamen behandeld Beschermde gebieden Naast de eerder genoemde zwemwateren (zie 3.3.2) en waterwingebieden/ beschermingsgebieden voor grondwater (omgeving Lekkerkerk en Bergambacht; zie 3.2.3) komen er in het beheersgebied van HHSK geen andere beschermde gebieden voor zoals VHR- en/of Natura 2000 gebieden.

17 CONCEPT Ontwikkelingen Water en milieu De Kaderrichtlijn Water heeft mede tot doel om de kwaliteit van het water niet achteruit te laten gaan (stand still principe). Aan waterkwaliteit gerelateerde maatregelen die tot en met 2009 worden uitgevoerd dragen bij aan dit principe. In veel gevallen zal het autonome beleid niet alleen leiden tot stand still maar tot een verbetering van de chemische en ecologische toestand. De volgende (autonome) ontwikkelingen op het gebied van water en milieu zijn relevant: De uitvoering van het gemeentelijk rioleringsbeleid (aanpak overstortemissies, opheffen ongezuiverde lozingen, het aansluiten van de glastuinbouw op de riolering, het vervangen van lekkende riolering, etc.) en milieubeleid (zoals ten aanzien van duurzame onkruidbestrijding openbare ruimte; DOB). Voor de KRW geldt het uitgangspunt dat de aanleg van riolering en/of IBA s plaatsvindt conform huidig beleid en dat uiterlijk in 2010 wordt voldaan aan de basisinspanning en waterkwaliteitspoor. Er wordt overigens van uitgegaan dat afkoppelingsmaatregelen niet tot een verslechtering van de waterkwaliteit zullen leiden. Het wordt over het algemeen als niet zinvol beschouwd om in het kader van de KRW verdergaande maatregelen af te spreken (bijvoorbeeld ten aanzien van overstorten) tenzij een specifieke lokale situatie daar om vraagt. Reguliere maatregelen uit het Waterbeheersplan HHSK en bestaande begrotingen van het waterschap. Zoals het bestaande zuiveringsbeheer, het baggeren van hoofdwatergangen en het toepassen van natuurvriendelijke schouw op hoofdwatergangen conform de Ecokleurenkoers. De water(kwantiteits)opgave tot 2015 die naar aanleiding van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is geformuleerd. Om te voldoen aan gevolgen van het middenscenario van klimaatverandering (2050) wordt de waterhuishouding hier en daar geoptimaliseerd en is in een gedeelte van het beheersgebied extra ruimte nodig voor water. Verbetering van waterkwaliteit en ecologie maakt integraal onderdeel uit van projecten die gestalte geven aan deze opgave (benutten van kansen). Het bestaande generieke mest- en stoffenbeleid. Bestaande landelijke afspraken zoals het komen tot evenwichtsbemesting door agrariërs in 2015 vormen vertrekpunt in de detailanalyse Ruimte De komende jaren zullen delen van Schieland en de Krimpenerwaard van functie veranderen. Deze veranderingen in grondgebruik zullen over het algemeen een positief effect hebben op de kwaliteit van het oppervlaktewater. Ruimtelijke ontwikkelingen moeten immers voldoen aan eisen die ook vanuit de waterkwaliteit worden gesteld en kunnen via de laatste technische inzichten gestalte krijgen. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van verbeterd gescheiden rioolstelsels en aanleg van natuurvriendelijke oevers langs 50% van de watergangen in nieuwbouwwijken. De voor de KRW meest relevante ruimtelijke ontwikkelingen zijn: Functieveranderingen van landbouw- naar natuur- en/of recreatiegebied. Bijvoorbeeld de realisatie van het Veenweidepact/Herinrichting Krimpenerwaard. Functieverandering van landbouw en glastuinbouwgebied naar woningbouw, bedrijfsterreinen en moderne glastuinbouwclusters. Bijvoorbeeld de gebiedsontwikkeling van de Driehoek RZG/Zuidplaspolder en de woningbouwontwikkeling aan de noordrand van Rotterdam - Lansingerland. Modernisering van glastuinbouwgebieden en bedrijventerreinen. Bijvoorbeeld in Lansingerland en de Zuidplaspolder. De realisatie van de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS) met bestaande en nog te realiseren (2015) groengebieden zoals Rottewig, Bentwoud, t Weegje en

18 CONCEPT 18 gedeelten van de Zuidplaspolder. Deze gebieden moeten onderling worden verbonden door ecologische verbindingszones. Alle verbindingszones in het beheersgebied van HHSK zijn natte verbindingen of moeraszones. De ruimtelijke consequenties van de Rijks- en provinciale ruimtelijke plannen (streekplannen, structuurvisies) zijn weergegeven op bijgaande kaart. De huidige bestemmingen uit vigerende bestemmingsplannen van gemeenten zijn weergegeven op kaart 13. Lokale en regionale projecten zijn weergegeven op kaart 4 van het WBP Specifieke ontwikkelingen tot 2015 per deelgebied In deze rapportage wordt volstaan met een korte, puntsgewijze opsomming van specifieke ontwikkelingen per deelgebied. Lansingerland-Zoetermeer Realisatie Groenzones Hoekse Park, Bleiswijkse Zoom en Rottezoom (ruim 600 ha); bij de ontwikkelingen van de Rottezoom c.a. zal het waterlichaam Binnenwegsepolder voor een belangrijk deel worden vergraven of zelfs omgelegd. Glastuinbouw herstructurering Overbuurtsepolder, Chrysantenweg, Wilgenlei, Warmoeziersweg, Oosteindsepolder (ruim 350 ha; deels bestaand glas). Projecten nieuwbouw woningen en bedrijfsterreinen: Oosterheem, VINEX Wilderszijde, Parkzoom en Prisma. Uitbreiding glastuinbouw Overbuurtsepolder. Aanleg riolering glastuinbouw o.a Overbuurtsepolder, Chrysantenweg, Wilgenlei, Warmoeziersweg, Oosteindsepolder en verspreid gelegen overige gebieden. Waterplannen/waterkwaliteitsspoor. Krimpenerwaard Veenweidepact/Herinrichting Krimpenerwaard: gebiedsgericht project dat wordt getrokken door Provincie Zuid-Holland. Gericht op forse herinrichting van het gebied om bodemdaling en stijgende kosten van het waterbeheer tegen te gaan en een meer duurzame inrichting van natuur en landbouw mogelijk te maken. Het gaat om ca hectare nieuwe en particuliere natuur (status bestuurlijk advies wordt meegenomen bij streekplanherziening (2008). Realisatie van de herinrichting is voorzien in de periode tot ca Samen naar goed water in de Krimpenerwaard : samenwerkingsproject van gemeenten, HHSK en groene gebiedspartijen zoals LTO, Vereniging Duurzame Waterhuishouding en Landbouw Krimpenerwaard, natuurbeheerders, (agrarische) natuurverenigingen, etc. Dit project is gericht op het gezamenlijk komen tot haalbare doelen en het nemen van maatregelen gericht op het verbeteren het watersysteem en de waterkwaliteit & ecologie in het bijzonder. Deze samenwerking is voortgekomen uit het in 2002 afgesloten project Samen naar schoon water in peilgebied Bergambacht. In het kader van dit project wordt in 2007 een uitvoeringsprogramma opgesteld voor de periode Waterplan K5 gemeenten. Dit plan is vastgesteld in 2007 met een doorkijk tot Bij de uitwerking van concrete doelen en maatregelen wordt gefocust op de watergangen binnen de rode contouren van de kernen in de Krimpenerwaard. Waterplan Krimpen a/d IJssel. Het gemeentelijk (stedelijk) waterplan is gereed gekomen in 2004, bevat concrete maatregelen op het gebied van onder meer bergbezinkbassins, natuurvriendelijke oevers, verbreding van watergangen en baggeren. Het plan heeft een doorkijk tot Rotterdam Capelle Voor dit stedelijke gebied zijn diverse waterplannen opgesteld of in ontwikkeling. In deze waterplannen wordt geanticipeerd op stedenbouwkundige ontwikkelingen en

19 CONCEPT 19 herstructureringen. Het Waterplan Rotterdam wordt in diverse deelgemeentelijke waterplannen uitgewerkt. Het Waterplan Capelle a/d IJssel is in afronding. In of nabij het stedelijk gebied zijn diverse projecten in voorbereiding op het gebied van waterhuishouding en recreatie voor de Bergse Plassen (grotendeels al uitgevoerd) en de Kralingse plas. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn o.a. park Zestienhoven, Nesselande, Fascinatio en projecten Peil 2010 (Ommoord en Groene Wetering); Zestienhoven en Fascinatio hebben slechts een indirecte relatie met de KRW waterlichamen. Tussen Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk wordt de ecologische verbindingszone Groene Zoom gerealiseerd. Een deel van het waterlichaam Prins Alexander maakt onderdeel uit van deze ontwikkeling. Rotte/Rottemeren: Vergroting van de bemalingscapaciteit op de Rotte door nieuw gemaal Lansingerland (2007) en realisatie nieuwe hoofdwatergang. Beheersvisie Rotte (voornemen HHSK; in nauw overleg met Recreatieschap Rottemeren, gemeenten en belangenorganisaties): integrale visie gericht op peilsteling, keringen, waterkwaliteitsverbetering/verbeteren ecologische toestand, vistandsbeheer, inspelen op ontwikkelingen Eendragtspolder, etc. Gemeente Rotterdam stelt een visie op (plan KASSA ) voor het deel van de Rotte gelegen tussen het Noorderkanaal en de Leuvehaven. Dit plan is gericht op een samenhangende aanpak van water- (wateroverlast; waterkwaliteitsverbetering) en stedelijke vernieuwingsopgaven (verhogen ruimtelijke kwaliteit). Zuidplaspolder e.o. Project Driehoek RZG/Zuidplaspolder: samenwerkingsproject van overheden en andere partijen gericht op een duurzame en kwalitatief hoogwaardige ontwikkeling van de Zuidplaspolder e.o. In dit integrale ontwikkelingsproject krijgt een verdere verstedelijking (woningbouw, bedrijventerreinen), verglazing en natuur- en recreatieontwikkeling (Restveen, Waterparel, verbindingszones) de komende jaren in onderlinge samenhang gestalte. Basis voor diverse ontwikkelingsplannen vormt het Intergemeentelijk Structuurplan en streekplanherziening Zuidplas (2005), waarin de toekomstige functies, structuur en inrichting van het gebied op hoofdlijnen zijn vastgelegd. Het duurzaam op orde brengen van waterbeheersing en waterkwaliteit vormt een integraal onderdeel van de planvorming. In het werkproces voor de KRW wordt aangesloten bij dit werkproces en geanticipeerd op de overige planvorming. Daartoe is ondermeer in november 2007 een Intentieverklaring Waterkwaliteit door gemeenten en waterschap ondertekend. Aanleg riolering glastuinbouw in de gemeenten Zevenhuizen-Moerkapelle en Waddinxveen. Amovering van oude glastuinbouw in de gemeente Nieuwerkerk (wordt woningbouw). Ontwikkeling van de Eendragtspolder ten noorden van de Middelweg gericht op recreatie, natuur, landschap en waterberging. Ook hier zal voor het KRW proces zoveel mogelijk op de lopende zaken en bestaande gremia worden ingehaakt, om goede kaders te scheppen voor de (hydro-) ecologische waarde van het gebied. Mogelijk krijgt de te realiseren plas in de toekomst (2 e SGBP) de status van waterlichaam. Waterplannen. Voorbereiding Waterplan Waddinxveen gaat binnenkort van start. Overige gemeenten?

20 CONCEPT 20 4 KRW normen en doelgat 4.1 Werkwijze en uitgangspunten De Kaderrichtlijnwater (KRW) kent een eigen systematiek voor waterkwaliteitsnormen. De KRW maakt een onderscheid tussen een goede chemische toestand en een goede ecologische toestand (zie onderstaande figuur). De goede chemische toestand geldt voor alle wateren in Europa en bestaat uit een lijst met de zogenaamde prioritaire stoffen en zogeheten Rijnrelevante stoffen (A1): een lijst met 39 toxische stoffen waar de EU normen voor heeft vastgesteld. De goede chemische toestand geldt voor alle oppervlaktewateren. De goede ecologische toestand geldt alleen voor de waterlichamen en bestaat uit een aantal onderdelen (zie figuur 4.1): Een lijst met overige relevante stoffen (A2): dit is een algemene lijst voor geheel Nederland waarvan de normen zijn opgenomen in de Regeling milieukwaliteitseisen gevaarlijke stoffen van december Het gaat ook hier om toxische stoffen met normen veelal gelijk aan de oude MTR. Goede toestand Goede chemische toestand (alle wateren) Goede ecologische toestand (waterlichamen) Prioritaire stoffen en stoffen met EU-norm (A1) Overige relevante stoffen (A2) Biologische kwaliteitselementen Biologie ondersteunende parameters Algemene fysischchemische parameters (B) Hydromorfologische kwaliteitselementen (C) Figuur 4.1. Goede chemische en ecologische toestand oppervlaktewateren KRW Biologische kwaliteitselementen: deze zijn weer opgebouwd uit een aantal echte biologische componenten (algen, planten, macrofauna & vis) en daarvan afgeleide algemene fysisch-chemische parameters (B, zoals nutriënten) en hydromorfologische kwaliteitselementen (C, bijv. de aanwezigheid van beschoeiing). Voor de zogenaamde natuurlijke wateren (bijv. de Waddenzee) zijn de normen voor deze biologische kwaliteitselementen landelijk gekozen. Voor de wateren binnen HHSK, allemaal sterk veranderde en kunstmatige wateren, zijn de normen zelf afgeleid volgens EU richtlijnen.

21 CONCEPT 21 Hieronder zal eerst worden ingegaan op de generieke waterkwaliteitsnormen, namelijk de prioritaire stoffen en overige relevante stoffen. Omdat de normen daarvoor al vaststaan, wordt alleen ingegaan op de normafwijkingen binnen HHSK en het beleid nodig om deze afwijkingen te niet te doen. Vervolgens zal uitgebreid worden ingegaan op de normen voor de biologische kwaliteitselementen, omdat deze zelf in het kader van de regionale KRW uitwerking voor de waterlichamen binnen het beheersgebied van HHSK zijn afgeleid. 4.2 Normen en beoordeling chemische toestand In het werkgebied van HHSK wordt voor een aantal stoffen overschrijdingen van generieke normen geconstateerd. Voor de prioritaire stoffen is dit het geval voor: De pak s benzo(g,h,i)peryleen en indeno(1,2,3-cd)pyreen: Bronnen van pak s zijn autobanden, verbrandingsprocessen, scheepvaart en creosoot oliën. Problemen hiermee dienen te worden opgelost via landelijk stoffenbeleid. Tributyltin: deze stof wordt gebruikt wordt in aangroeiwerende verf op schepen. De stof mag niet meer worden gebruikt, waardoor op termijn normoverschrijdingen tot het verleden zouden moeten gaan behoren. De overige relevante stoffen met normoverschrijdingen zijn: Aldrin: behoort tot de drins. Het gebruik hiervan is verboden. Huidige problemen komen voort uit nalevering vanuit de diffuus verontreinigde waterbodem. Onduidelijk is op welke termijn aan de normen kan worden voldaan. Aanvullend beleid is vooralsnog niet nodig. PCB28 en PCB153: behoren tot de chemische groep van polychloorbifenylen. Het gebruik van deze stoffen is niet meer toegestaan. Huidige overschrijdingen komen voort uit nalevering vanuit de diffuus verontreinigde waterbodem. Via het spoor van handhaving en onderzoek naar emissies bij schrootbedrijven wordt op landelijk niveau invulling gegeven aan de uitvoering van internationale richtlijnen. Onduidelijk is op welke termijn aan de normen kan worden voldaan. Aanvullend beleid is vooralsnog niet nodig. Koper: hiervoor zal nog een nieuwe zogenaamde 2 e -lijns beoordeling voor biobeschikbaarheid worden uitgevoerd. De verwachting is dat er daardoor geen normoverschrijdingen meer zullen bestaan. Nieuw beleid lijkt daarom vooralsnog niet nodig. De bestrijdingsmiddelen abamectine, carbendazim, dichloorvos, diuron, imidacloprid, linuron, metalaxyl, mevinfos, parathion-methyl, pirimicarb, pirimifos-methyl en simazin. Herkomst van deze stoffen is de landbouw. Problemen hiermee dienen te worden opgelost via landelijk stoffenbeleid. 4.3 Normen en beoordeling ecologische toestand Methodiek De ecologische norm die moet worden gehaald in de kunstmatige en sterk veranderde waterlichamen binnen HHSK heet het Goed Ecologisch Potentieel (GEP). Het GEP is een lichte afwijking van de ideale ecologische toestand van het water, het zogenaamde Maximaal Ecologisch Potentieel (MEP, zie figuur 4.2). Voor het bepalen van het MEP is gebruik gemaakt van de landelijk vastgesteld maatlatten voor de natuurlijke wateren. Het MEP is in het ideale geval gelijk aan de grens tussen Goede Ecologische Toestand (GET) en de Zeer Goede Ecologische Toestand (ZGET) in een natuurlijk water. Zo kan een (gegraven) sloot net zo ecologisch waardevol zijn als een natuurlijk, ondiep meer. In de praktijk is dit echter zelden het geval, doordat de sloot belast wordt met allerlei stoffen en omdat er bijvoorbeeld regelmatig onderhoud nodig is voor de aan- en afvoer van water.