Vuurtoreneiland. Inzending BNA s Gebouw van het Jaar 2016

Transcriptie

1 Vuurtoreneiland Inzending BNA s Gebouw van het Jaar 2016

2 De kunst van het niks doen: Vuurtoreneiland Op het forteiland - een verborgen plek met een magisch samenspel van natuur en historie - is een bijna onzichtbaar duurzaam masterplan uitgerold om de huidige melancholie van het verval niet te verstoren. De Amsterdamse ondernemers Brian Boswijk enige bewoner van het eiland en chef Sander Overeinder openden in 2012 een zomerrestaurant op het eiland, een voormalige fortificatie, onderdeel van de Stelling van Amsterdam en UNESCO werelderfgoed. Het groeide uit tot een enorm succes. Het eiland is magisch, omzoomd door de horizon op het Markermeer, open naar wind en zon, bezaaid met resten van de verdedigingswerken en natuurlijk de nog steeds operatieve vuurtoren. Na een serie succesvolle zomers werden de renovatiewerkzaamheden op het eiland gestart. Tegelijkertijd werd krft benaderd om mee te denken over een permanent ervaring voor het gehele jaar: de bezoekers de magie van het eiland ten volle te laten ervaren rondom een nieuw winterrestaurant. Het team besloot om het verleden niet te revitaliseren maar om de bestaande gelaagde kwaliteit te laten bestaan: de geschiedenis, overwoekerd door de natuur. De voornaamste strategie was het consolideren van deze unieke melancholie van het eiland, door het laten zien van de poezie van het verval. Nadat het overwegen van een nieuw winterrestaurant is voorgesteld om het restaurant in de oude kazerne te plaatsen, in de unieke sfeer van de oude slaapvertrekken en officierskamers. De renovatiewerkzaamheden, voorbereid door bunkerq, is simultaan uitgevoerd met een aantal nieuwe toevoegingen door krft. De kazerne kreeg een subtiele, ingepaste nieuwe façade, een nieuwe vloer en werd voorzien van 3 vrijstaande blokken: de keuken, de bar en de toiletten in de ruimtes waar zich vroeger de barakken bevonden. Een aantal ruimtes werden als logeerplekken ingevuld. Achter de kazerne werden de munitiebunkers voorbereid voor toekomstig gebruik als slaapplek, gesitueerd naast de voormalige kanonplatforms. Dit platform wordt tegenwoordig in de zomer als openluchttheater gebruikt. Arup is benaderd voor de tweede uitdaging: een nieuwe duurzame infrastructuur. Het feit dat het eiland zelfvoorzienend moest zijn was niet zozeer een keus, maar eerder noodzaak voor een dergelijke afgelegen plek. Door het gebruik van traditionele technieken, zoals grondbuisventilatie, helofytenfilters en het gebruik van ouderwetse houtkachels, is het eiland bijna geheel zelfvoorzienend, met uitzondering van de elektriciteit, die bij de lokale windenergiecooperatie ingekocht wordt. De duurzame systemen komt samen in een knooppunt in de Zwarte Schuur, bekleed met Shou Sugi Ban, geblakerd larikshout, een preservatietechniek door afbranden. Hiermee wordt het eiland een gesamtkunstwerk, met vuur als het belangrijkste ingredient wordt voor zowel de keuken, het energieconcept als de architectuur.

3 Project: Vuurtoreneiland Oppervlakte 1530 BVO totaal Start ontwerp Start bouw Oplevering Opdrachtgever Stichting Vuurtoreneiland Met steun van Staatsbosbeheer EFRO Provincie Noord-Holland Gemeente Amsterdam (Stadsdeel Noord) UNESCO Architect krft Renovatie Architect bunkerq Duurzaamheid en brandveiligheid Arup Lightontwerp Meeus van Dis Bouwbegeleiding Rick Gerards Aannemer Koninklijke Woudenberg Bouwteam Noel, Jos, Joren Installaties Schulte & Lestraden Interieurproductie Fiction Factory Shou Sugi Ban Zwarthout Fotografie Christian van der Kooy

4 Het eiland ligt voor het dorp Durgerdam, aan de monding van het IJ.

5 Het Forteiland was onderdeel van de stelling van Amsterdam en vormde met Pampus en Fort Diemen de verdediging van de monding van het IJ.

6 De eilandbrede, onzichtbare, duurzame infrastructuur komt samen in een zwarte installatieschuur, bekleed met Shou Sugi Ban, verbrand hout.

7 Het eiland is samen met de opdrachtgevers in kaart gebracht en - gebruik makend van de bestaande kwaliteiten - beleefbaar gemaakt.

8 Dit is gedaan met minimale ingrepen, om de melancholie van het eiland niet te verstoren. De voormalige opstelplaats van de kanonnen is bruikbaar gemaakt tot buitentheater. De munitiebunkers worden slaapplekken.

9 Samen met Arup is gewerkt aan een duurzaam masterplan, waarbij het eiland zelfvoorziend is - op elektriciteit na.

10 Het eilandbezoek is een beleving van de elementen. Bezoekers worden krijgen een lantaarn bij aankomst en kunnen zo zelf het eiland ontdekken.

11 Voor de kazerne komen naast de installatieschuur nog een boomhut, een vuurplaats en schuilhutten. De schijnbaar random positie van de elementen refereren aan de houten spookhuisjes die oorspronkelijk voor de kazerne stonden en nog zichtbaar zijn in de fundamenten.

12

13 De keelzijde is gerestaureerd zonder het bestaande verval te verdoezelen en voorzien van nieuwe, onzichtbare stalen kozijnen. De bestaande, vervallen kozijnen zijn niet vervangen, maar aangeheeld en zo geconsolideerd.

14 Aan de binnenzijde van de kazerne is een nieuwe vloer toegevoegd, die alle voorzieningen in zich opneemt: warmte, elektra, data. Plafond en wanden zijn schoongemaakt, maar expres niet gerestaureerd. Op de plek van de oude kachels zijn nieuwe houtkachels neergezet, die een groot deel van de verwarming op zich nemen.

15 In het restaurant wordt op hout gekookt. De moederhaard is niet alleen voor bereiding van het eten, maar is ook de centrale warmtebron van de kazerne.

16

17

18 Contactpersoon voor informatie over dit project: Thomas Dieben krft knsm laan LB Amsterdam