Alles over plastic recycling

Transcriptie

1 Alles over plastic recycling Docentenhandleiding

2 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Doelgroep... 2 Doelstellingen... 2 Achtergrondinformatie Nedvang... 3 Opbouw en tijdsduur van het lespakket... 3 Benodigde materialen... 3 Introductie van het lespakket... 3 Achtergrondinformatie en toelichting bij de opdrachten uit het leerlingenboekje... 3 Extra lessuggesties...8 Toelichting bij de kopieerbare werkbladen...9 Kopieerbare werkbladen Aanvullende praktische informatie...12 Colofon...12 Inleiding De kans is groot dat het scheiden van plastic verpakkingsafval voor u inmiddels net zo vanzelfsprekend is als het scheiden van glas, papier of ander afval van het restafval. Sinds januari 2010 zijn alle Nederlandse gemeenten verplicht om plastic afval apart in te zamelen. Wellicht zijn veel van uw leerlingen ook al vertrouwd met het scheiden van plastic verpakkingsafval. In het lespakket Plastic Power leren de leerlingen alles over het hoe en waarom van het scheiden van plastic afval. De leerlingen krijgen bijvoorbeeld een indruk van hoe plastic wordt gemaakt, welke verschillende soorten plastic er zijn en wat je zoal van plastic kunt maken. Doelgroep Het lespakket is gemaakt voor leerlingen uit. de groepen 5 en 6 van het basisonderwijs. Doelstellingen Leerdoelen van het lespakket..leerlingen laten inzien dat plastic in producten aanwezig is...leerlingen leren wat men van plastic kan maken en waarom producten van plastic zijn gemaakt...leerlingen laten inzien dat plastic een kunststof is en dat het dus gemaakt wordt door mensen...leerlingen een indruk geven van hoe plastic wordt gemaakt. Leerlingen leren dat plastic recyclebaar materiaal is...leerlingen leren dat we in Nederland plastic verpakkingsafval scheiden van het restafval t.b.v. recycling...leerlingen leren welke plastic producten wél en welke plastic producten niet thuishoren bij het plastic afval...leerlingen laten inzien dat het goed is voor het. milieu om plastic te recyclen...leerlingen een beeld geven van het recyclingsproces van plastic...leerlingen leren welk plastic materiaal recyclebaar is en welke producten er van het gerecyclede plastic worden vervaardigd. 2

3 Kerndoelen Onderstaande kerndoelen van het basisonderwijs sluiten goed aan bij dit lespakket. Nederlands - Schriftelijk taalonderwijs 4 De leerlingen leren informatie te halen uit informatieve en instructieve teksten, waaronder schema s, tabellen en digitale bronnen. 9 De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. Oriëntatie op jezelf en de wereld - Mens en samenleving 39 De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. Oriëntatie op jezelf en de wereld - Mens en samenleving 44 De leerlingen leren bij producten uit hun eigen. omgeving relaties te leggen tussen de werking,. de vorm en het materiaalgebruik. Achtergrondinformatie Nedvang Nedvang ondersteunt gemeenten en bedrijven bij. het proces van scheiding, inzameling, hergebruik, preventie en registratie van het verpakkingsafval: Nederland van afval naar grondstof. Stichting. Nedvang is opgericht door producenten en. Opbouw en tijdsduur van het lespakket Het lespakket wordt klassikaal geïntroduceerd. In principe kunnen de leerlingen daarna zelfstandig in hun leerlingenboekje werken. De leerlingen zullen hiermee ongeveer een dagdeel bezig zijn. Benodigde materialen Het lespakket bestaat uit een leerlingenboekje en deze docentenhandleiding. Hierin vindt u onder. meer kopieerbare werkbladen. De leerlingen kunnen bij verschillende opdrachten internet raadplegen. Introductie op het lespakket in de groep Ter introductie kunt u met de leerlingen een gesprek voeren over gescheiden afval. U stelt een aantal vragen. en noteert de antwoorden op het bord. Kunnen de leerlingen alle typen afval noemen die van het restafval worden gescheiden? Denk bijvoorbeeld aan:. glas, papier, gft-afval en chemisch afval. Weten de Achtergrondinformatie en toelichting van de opdrachten uit het leerlingenboekje Hierna volgt een bespreking van de leerlingenuitgave. U vindt hier de antwoorden bij de opdrachten en omschrijvingen van de leerdoelen. Daarnaast krijgt u tips voor extra opdrachten of activiteiten en leest u achtergrondinformatie. importeurs om collectief uitvoering te geven aan. het Besluit Beheer Verpakkingen en Papier en. Karton waarin onder andere hergebruikpercentages zijn opgenomen voor verpakkingen van papier,. karton, glas, hout, metaal en kunststof. Het is uiteraard ook mogelijk om deze werktijd te verdelen over bijvoorbeeld een week, waarbij er iedere dag een half uur tot een uur aan het project wordt gewerkt. leerlingen ook waarom we bepaalde typen afval scheiden van het restafval? Noemen leerlingen. uit zichzelf plastic verpakkingsafval? Hebben de leerlingen al eens een Plastic Heroes-bak zien staan? Scheiden zij thuis het plastic afval? 3

4 Opdracht 1: Plastic gezocht! Laat de leerlingen overal rondkijken en zoeken naar voorwerpen van plastic. Op de tafels, in hun lades, in hun etuis, in hun kleding, op de vensterbank, in de gang. Wat zien zij zoal? Welke dingen zijn (deels) gemaakt van plastic? Leerdoel:..Leerlingen laten inzien dat plastic aanwezig is in de bewoonde wereld. Als al het plastic uit het schoolgebouw zou worden verwijderd, zou de school er totaal anders uitzien. Selectie aan mogelijke antwoorden: Waarschijnlijk zijn er meer dan honderd voorwerpen. in uw klas te vinden die (deels) van plastic zijn. gemaakt, zoals: Pen..Computermaterialen (muis,. toetsenbord, behuizing, usb-stick, enz.) Dvd Map / hoesje Kozijn Stoelleuning Pennenbak Boterhamzakje Plastic Het Engelse woord plastic is afgeleid van het. Griekse woord plastikos dat vervormbaar betekent. Tegenwoordig spreken we ook vaak over kunststof wanneer we het over plastic hebben. Hoewel deze woorden inmiddels synoniem zijn aan elkaar, zijn. er strikt genomen verschillen. Onder kunststoffen. verstaat men namelijk alle synthetische materialen, dus (door toedoen van de mens) scheikundig. verkregen materialen. Onder plastic verstond men vroeger enkel de kunststoffen die na verhitting zacht en daarmee vervormbaar werden (thermoplasten). Het gaat te ver om in deze handleiding in te gaan op de verschillen in chemische structuur van de vele. soorten plastic. Bovendien sluit deze informatie niet. aan bij het niveau of de niveaueisen van uw leerlingen.. Indien u hier meer over wilt lezen, kunt u de sites raadplegen die achter in deze uitgave staan vermeld. Wat wél van belang is, is dat uw leerlingen na. behandeling van het lesmateriaal onderscheid kunnen. maken tussen recyclebare vormen van plastic en. niet-recyclebare (of niet goed recyclebare) vormen van plastic. Verder in deze handleiding leest u hierover meer. Opdracht 2: Waarom plastic? De leerlingen denken na waarom producten van plastic worden gemaakt aan de hand van een vijftal voorwerpen. De leerlingen krijgen als tip zich voor te stellen dat de voorwerpen van een ander materiaal zouden zijn gemaakt, zoals van metaal. Om de leerlingen verder op weg te helpen, zou u ook andere materialen ter vergelijking kunnen geven, bijvoorbeeld:..wat zou er gebeuren met een regenjas van katoen of wol?..wat zou er gebeuren met een glazen tandenborstel? Overigens zijn er natuurlijk bij de meeste producten ook andere materialen dan plastic te bedenken die geschikt zijn. Denk aan een glazen fles, houten. raamkozijn en papieren boterhamzakje. Leerdoelen:..Leerlingen laten inzien dat plastic aanwezig is in de bewoonde wereld...leerlingen leren wat men van plastic kan maken. Mogelijke antwoorden: Voorwerp Waarom plastic? Tandenborstel licht, onbreekbaar/stevig, lange tijd bruikbaar, makkelijk schoon te maken Fles goedkoop, licht, herbruikbaar, waterdicht, inhoud blijft lang vers, onbreekbaar Raamkozijn waterdicht, onbreekbaar, geen roest, gemakkelijk schoon te houden Boterhamzakje licht, gemakkelijk te vervormen, goedkoop, brood blijft lang vers (droogt niet snel uit) Regenjas waterdicht, licht, gemakkelijk schoon te houden, verkleurt niet snel 4

5 Hoe wordt plastic gemaakt? Op pagina 3 van het leerlingenboekje wordt op. eenvoudige wijze uitgelegd hoe plastic wordt. gemaakt. De leerlingen leren dat plastic wordt. gemaakt uit aardolie. In de chemische industrie. wordt deze olie omgevormd tot een nieuwe grondstof: plastic. Dit plastic komt in fabrieken terecht die. van het plastic een half- of eindproduct maken.. Het plastic (bestaande uit plastic korrels) wordt. hier gesmolten en gegoten in matrijzen (vormen).. Als het plastic uit de matrijs komt, is het weer hard geworden en is er een nieuw product ontwikkeld. In de leerlingenuitgave wordt niet ingegaan op het scheikundige verhaal achter het vervaardigen van plastic. Zo wordt niet over moleculen gesproken, laat staan over monomeren en polymeren. Indien u de. leerlingen hier iets over wilt leren, kunt u hen uitleggen. dat aardolie bestaat uit allerlei heel kleine deeltjes die met het oog niet te zien zijn: oliemoleculen. De aardolie bestaat uit allerlei verschillende oliemoleculen die door elkaar bewegen. In de chemische industrie wordt de aardolie (onder meer door extreme verhitting). dusdanig bewerkt dat dezelfde soort oliemoleculen uit de aardolie aan elkaar vast gaan zitten en in elkaar verstrengeld raken. Zo n in elkaar verstrengelde groep van dezelfde moleculen noemen we een polymeer (Grieks: poly betekent veel en meros betekent deel ). Plastic bestaat uit heel veel polymeren. Voor meer lesideeën over dit onderwerp, kunt u kijken op. en Opdracht 3: Plastic verpakkingsmateriaal Opdracht 3 vormt de introductie van het tweede deel van de leerlingenuitgave, waarbij plastic als recyclebaar materiaal centraal staat. De woorden die de leerlingen in de puzzel moeten doorstrepen, zijn alle plastic verpakkingsmaterialen. Later zullen zij ontdekken dat dit producten zijn die na gebruik thuishoren tussen het plastic afval. Leerdoel:..Leerlingen kennis laten maken met plastic. verpakkingsmaterialen. K E P L A S E T S I N J I C A B F N V A I T L L U K O U N J J O E T O E B E T E P P R S P F C H E K F K A Z D O O R B U L I A L E S K E D I E K P E T F L E S P Antwoord: De letters die overblijven, vormen de zin: Plastic afval kun je beter scheiden S D E E J S A T N J P A T A T B A K J E Opdracht 4: plastic afval kun je beter scheiden Opdracht 4 betreft een vraag die u het best direct klassikaal kunt bespreken. De leerlingen worden aangemoedigd om de eerste conclusies te trekken uit de stof die ze tot dan toe hebben doorgenomen. Leerdoel:..Leerlingen laten inzien dat het goed is voor het. milieu om plastic verpakkingsafval te scheiden. van het restafval t.b.v. recycling. Antwoorden: Wat gebeurt er met plastic afval wanneer het niet wordt gescheiden van het restafval? Wordt er dan. ook opnieuw plastic van gemaakt? Restafval is afval dat niet kan worden hergebruikt. Het wordt vernietigd in de verbrandingsoven. Als het plastic afval bij het restafval terechtkomt, wordt het dus verbrand. Waarom is dat zonde? Het is zonde om iets te vernietigen dat je nog kunt her gebruiken. En plastic afval kun je recyclen tot nieuw plastic. Het is ook zonde omdat het beter voor het milieu is om plastic afval te recyclen: Er hoeft minder afval verbrand te worden. Dat betekent minder uitstoot van koolstofdioxide (CO 2 ). Men bespaart grondstoffen (aardolie) om helemaal opnieuw plastic te moeten maken. 5

6 Opdracht 5: Wel of niet? De leerlingen zien tien afbeeldingen van verschillende producten. Bij ieder product moeten ze aanvinken of dit wél of niet thuishoort bij het plastic afval. Antwoord: Wél in de plastic afvalbak horen:..fles shampoo..fles cola..knijpfles curry..plastic tas..kuipje boter Leerdoel:..Leerlingen leren welke plastic producten wél en welke plastic producten niet thuishoren bij het plastic afval. Niet in de plastic afvalbak horen:..regenjas..pak melk..halfvolle fles sinas..afstandbediening..tube lijm Opdracht 6: Plastic recycling In de leerlingenuitgave is een vereenvoudigd schema van de kringloop van plastic weergegeven. Leerdoelen:..Leerlingen leren dat plastic recyclebaar materiaal is...leerlingen laten inzien dat het goed is voor het. milieu om plastic te recyclen...leerlingen een beeld geven van het recyclingproces van plastic. Antwoord: Bij plaatje: In de verwerkingsfabriek wordt het plastic vermalen tot kleine korrels. Hiervan worden weer nieuwe plastic producten gemaakt. Nadat het afval is samen geperst, gaat het van het overslagstation naar de sorteerinstallatie. Mensen scheiden hun plastic afval van het restafval De sorteerinstallatie maakt het afval schoon en verdeelt het in verschillende soorten plastic. Een grote vrachtwagen haalt het plastic afval op en brengt het naar een overslag station

7 Nabespreking: wat doet jouw gemeente? Sinds januari 2010 zijn alle Nederlandse gemeenten verplicht om het plastic afval te scheiden van het restafval. Dat kan via drie verschillende methoden, namelijk:..de gemeente werkt met de speciale Plastic Heroes-bakken.. De inwoners van deze gemeenten deponeren het plastic verpakkingsafval in de speciale inzamelcontainers (in de meeste gevallen te vinden naast de glas- en oudpapierbak)...de gemeente werkt met de speciale Plastic Heroes-zakken.. De gemeente haalt het plastic verpakkingsafval op vaste tijden huis aan huis op, in de speciaal daarvoor verstrekte zakken...de gemeente laat het plastic afval achteraf scheiden...het plastic verpakkingsafval wordt uit het totale afval door het sorteerbedrijf gescheiden van de rest van het (huishoudelijke) afval. Opdracht 7: Nieuwe producten De leerlingen zien vijf details uit afbeeldingen van voorwerpen die kunnen worden gemaakt van gerecycled plastic. Leerdoel:..Leerlingen leren welk plastic materiaal recyclebaar is en welke producten er van het gerecyclede plastic worden vervaardigd. Nabespreking Veel van de producten die van gerecycled plastic zijn gemaakt, bestaan ook uit ander materiaal dan plastic. De slaapzak bestaat bijvoorbeeld deels uit katoen. en deels uit gerecycled plastic (vergelijkbaar met. polyester). Dit is ook de reden waarom deze. producten niet opnieuw in het recyclingproces. kunnen worden opgenomen. Antwoorden: Slaapzak Plastic bakje voor vleeswaren Behuizing laptop Speelgoed (spelcomputer) Tennisbal 7

8 Opdracht 8: Plastic Power test Ter afsluiting maken de leerlingen de Plastic Power Test. Deze opdracht is ludiek van aard en betreft een herhaling van de stof. De meeste van uw leerlingen zullen daarom de acht vragen foutloos weten te beantwoorden. De goede antwoorden vinden ze onderaan de pagina. Antwoorden: 1. Wat is de belangrijkste grondstof voor plastic? b. aardolie. 2. Wat is een ander woord voor plastic? a. kunststof. 3...Welk plastic verpakkingsmateriaal hoort. NIET thuis in de Plastic Heroes-bak of zak? c. een lege tube lijm. 4...Wat hoort WEL thuis in de. Plastic Heroes-bak of zak? b. deksel van pot pindakaas. 5...Waarom is het scheiden van plastic afval goed. voor het milieu? c. De antwoorden a en b zijn beide goed. 6...Moet je plastic verpakkingsmateriaal eerst schoonmaken voordat je het bij het plastic afval doet? a. Nee, het is voldoende als de verpakking leeg is. Restjes zijn niet erg. 7...Moeten de etiketten (bijvoorbeeld als ze van. papier zijn) worden verwijderd van het plastic. verpakkingsafval? b. Nee, de etiketten worden in de sorteerinstallatie automatisch van de plastic verpakkingen afgespoeld. 8...Vind jij het goed dat. plastic afval wordt. gescheiden? c. Ja, ik vind het belangrijk en doe er zelf ook aan mee. Extra Lessuggesties..Kwartetspel. Laat de kinderen een kwartelspel maken van de. verschillende soorten plastic verpakkingsmaterialen. Bij elke type verpakkingsmateriaal bedenken ze. vier verschillende producten. Bijvoorbeeld in de categorie fles : 1. fles cola; 2. fles olijfolie; 3. fles azijn; 4. fles water.. Kijk ook op werkblad 1 om ideeën op te doen over de verschillende categorieën...affiche. De leerlingen ontwerpen een affiche/poster over het gescheiden inzamelen van plastic afval. De affiches hangen ze op in de school om andere leerlingen te attenderen op het belang van gescheiden plastic...woordspelletje. Maak in vijf minuten zo veel mogelijk woorden. van de letters die in het woord plastic zitten.. Bijvoorbeeld: pas, plas, is, pit, pis, tas, etc. Wie wint?..raadspelletje. Ik zie ik zie wat jij niet ziet. Alleen plastic. voorwerpen doen mee...toekomst. Zou er in de toekomst nog meer van gerecycled. plastic gemaakt worden? Bijvoorbeeld een plastic fiets of een plastic huis. Laat de leerlingen hun. fantasie gebruiken en hun toekomstige plastic. wereld schetsen. Bijvoorbeeld in de vorm van een (strip)tekening of opstel. 8

9 Toelichting bij de kopieerbare werkbladen Werkblad 1: Plastic Power Checklist Werkblad 1 is een interactieve opdracht waarbij de leerlingen op zoek gaan naar verschillende soorten plastic verpakkingsmateriaal. De opdracht is geschikt als thuisopdracht, maar de leerlingen kunnen de. opdracht ook goed op school uitvoeren. Hieronder ziet u enkele voorbeelden die de leerlingen zouden kunnen vinden. U kunt desgewenst de. leerlingen vragen om leeg verpakkingsmateriaal mee naar school te nemen. Laat ze van de verschillende materialen een collage maken. Plastic Power checklist Soort plastic verpakkingsmateriaal Kan je dit in jouw huis vinden? Voorbeeld(en) Fles frisdrank, ketchup, olie, azijn, Folie versheidsfolie, magnetronfolie, Kuipje boter, smeerkaas, Flacon shampoo, wasmiddel, Zak boterhamzakje, diepvrieszak, Tas van supermarkt, kledingwinkel,. Pot crème, mayonaise, Deksel pindakaas, mayonaise, Bakje patatbakje, Knijpfles curry, Tube tandpasta, Ander soort plastic verpakkingsmateriaal Werkblad 2: Plastic Power Kennisquiz Deze opdracht is bedoeld voor de verwerking van de kennisaspecten uit het lespakket. Het product van deze opdracht is uitstekend te gebruiken voor een eindpresentatie op school. De leerlingen maken een quiz voor hun ouders / verzorgers / broers / zussen / buren / enz. naar aanleiding. van het leerlingenboekje. Ze kunnen een voorbeeld nemen aan de vragen van opdracht 8. Maar het is natuurlijk leuker als ze nieuwe vragen verzinnen. U kunt de leerlingen het best de vragen laten. bedenken in groepjes van drie of vier leerlingen. 9

10 Werkblad 1: Plastic Power Checklist Ga op zoek naar plastic verpakkingsmateriaal bij jou in huis of op school. Kun je van alle soorten. verpakkingsmateriaal voorbeelden vinden? Zoek bijvoorbeeld in de keukenkastjes en in de koelkast. Schrijf in het schema hieronder of je het verpakkingsmateriaal kunt vinden. Als je het kunt vinden,. moet je ook een voorbeeld geven. Bijvoorbeeld: Soort plastic verpakkingsmateriaal Kan je dit in jouw huis vinden? Voorbeeld Fles Fles cola, fles water Plastic Power checklist Soort plastic verpakkingsmateriaal Kan je dit in jouw huis vinden? Voorbeeld(en) Fles Folie Kuipje Flacon Zak Tas Pot Deksel Bakje Knijpfles Tube Ander soort plastic verpakkingsmateriaal 10

11 Werkblad 2: Plastic Power Kennisquiz Voor deze opdracht ga je mensen interviewen over het recyclen van plastic. Daarom verzin je de slimste. vragen die je kunt bedenken. De eerste vraag die je zou kunnen stellen, krijg je cadeau. En? Hebben de mensen die jij hebt geïnterviewd veel verstand van plastic?. Bedenk hoeveel vragen ze goed moeten beantwoorden om te slagen voor de kennisquiz. Vragen: Wat is een ander woord voor plastic? Goede antwoorden: kunststof Score: vragen goed beantwoord = geslaagd voor de Plastic Power Kennisquiz! 11

12 Aanvullende praktische informatie.. geeft onder andere informatie over inzameling van de verschillende soorten. verpakkingsmaterialen... biedt veel informatie over. (de inzameling van) plastic verpakkingsmateriaal. en plastic recycling... is een website met veel informatie, opdrachten en vragen over kunststoffen...op vindt u lesideeën, waaronder. proefjes, en achtergrondinformatie over het. onderwerp plastic. 12 Colofon Deze uitgave is mogelijk gemaakt door: Stichting Nedvang Postbus AS Rotterdam Tel.: (1 cent p/m) info@nedvang.nl Websites: Auteur: Selmar Noordegraaf Beeldmateriaal: Wave. Communications Illustrator: Peter van Deursen Vormgeving: Fonts + Files Ontwikkeling en distributie: Zorn Uitgeverij B.V. Postbus RA Leiden Telefoon: Fax: info@zorn.nl Website: Zorn Uitgeverij B.V. Bestelnummer: 4030