Inleiding - De start van The Creative Tribe 5

Transcriptie

1 Sociale Innovatie

2 Versie 3 10 september 2013

3 Inhoud Inleiding - De start van The Creative Tribe 5 Hoofdstuk 1 - Wat is sociale innovatie? 7 Wat is sociale innovatie? 8 Waarom sociale innovatie? 10 Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie? 12 Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit? 14 Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie? 15 Waar kan sociale innovatie worden toegepast? 16 Hoofdstuk 2 - Cases sociale innovatie 19 De kracht van solidariteit 20 De nieuwe bank is van ons allemaal 24 Zorg wordt weer sociaal 28 Beschrijving 31 Beter een goede buur dan een verre vriend 32 Een land opruimen in één dag 36 Waarom iets nieuw kopen als het kapot is? 40 Het huis als grondstoffenbank 44 Energie in eigen hand 48 Sociaal verzekeren 52 Hoofdstuk 3 - The Creative Tribe 59 Copyright 2013 The Creative Tribe, Amsterdam, Nederland

4

5 De start van The Creative Tribe De wereld wordt steeds complexer. Complexe problemen vragen om een multidisciplinaire aanpak. Dit inzicht bracht Deborah Nas en Michiel Oudakker tot het oprichten van The Creative Tribe, een collectief van zelfstandige vakmensen met een passie voor creatie. De leden van The Creative Tribe zijn gefascineerd door Sociale Innovatie. Door de terugtrekkende overheid krijgt Sociale Innovatie in deze tijd steeds meer ruimte. Reden te meer om dit te onderzoeken. Om het onderwerp te verkennen en onze samenwerking te beproeven besloten we om samen in één dag een boek te schrijven over Sociale Innovatie. Het resultaat van deze samenwerking ligt hier voor u. Veel inspiratie toegewenst. The Creative Tribe

6

7 HOOFDSTUK 1 Wat is sociale innovatie?

8 8 SOCIALE INNOVATIE Wat is sociale innovatie? Sociale innovatie is geen nieuw fenomeen. Al vele jaren werken mensen op een innovatieve manier samen om onze maatschappij socialer, leuker, beter en gezonder te maken. Tegenwoordig duikt het begrip sociale innovatie steeds vaker op en zijn er verschillende definities in omloop. Wij hanteren de volgende definitie: Sociale innovatie is de ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeën, die maatschappelijke waarde creëren. Ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeën Bij innovatie wordt toegewerkt naar specifieke oplossingen die inspelen op één of meerdere behoeften. Deze oplossingen kunnen producten, diensten, modellen, systemen zijn, of een combinatie hiervan. Het start met het begrijpen van de behoefte en het ontwikkelen van ideeën (ontwikkeling). Vervolgens worden de oplossingen ontwikkeld, getest en geïmplementeerd (realisatie). Maatschappelijke waarde Sterke sociale innovaties zijn financieel gezond én zijn in staat maatschappelijke waarde te creëren. Deze waarde kan toenemen door een groter gevoel van welbevinden bij burgers of door het bieden van duur zamere, efficiëntere, effectievere, socialere en rechtvaar digere oplossingen. Sociale innovatie bevindt zich in het gebied tussen het traditionele bedrijfsleven primair gericht op winstmaximalisatie en de non-profitsector primair gericht op maatschappelijke waardemaximalisatie.

9 Wat is sociale innovatie? 9

10 10 SOCIALE INNOVATIE Waarom sociale innovatie? Vaak komt de behoefte aan sociale innovatie voort uit maatschappelijke onvrede of een probleem maar soms anticipeert het juist op nieuwe kansen in onze maatschappij. Er is een grote verscheidenheid aan redenen om sociaal te innoveren. Ik heb geen vertrouwen in het pensioenstelsel, tegen de tijd dat ik met pensioen ga is de pot leeg! Als ik geen plofkip produceer dan kan ik niet concurreren met andere aanbieders. Wij zijn tweeverdieners maar kunnen niet eens een hypotheek krijgen.

11 Wat is sociale innovatie? 11 Ik vertrouw de producenten niet meer, op alle labels staat dat het goed en gezond is, maar dat blijkt vaak niet waar! De groene stroom van mijn energieleverancier is niet groen. Ik ben gestopt met werken omdat de kinderopvang te duur is geworden. Ik heb precies 3,21 minuten de tijd om u te wassen, daarna moet ik door naar de volgende patiënt.

12 12 SOCIALE INNOVATIE Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie? Hier zie je het palet van spelers in het bedenken en realiseren van sociale innovatie. De exacte rol en uitdaging is verschillend per speler en situatie. Vaak zien we pas tijdens het proces van de ontwikkeling en realisatie van ideeën de rollen ontstaan. Kennisinstelling Vergroot bewustzijn bij de werknemers en leiders van morgen door het sociale aspect centraal te stellen in opleidingen. Ontwikkelt kennis door middel van toegepast onderzoek op relevante vakgebieden en het ontwikkelen van concrete methodieken en tools. Deelt kennis met andere partijen, zodat deze hierop kunnen voortbouwen om tot concrete oplossingen te komen. Betrokken burger Signaleert dat het beter kan en neemt initiatief. Geeft input tijdens het ontwikkelen van sociale innovaties. Mobiliseert anderen door het goede voorbeeld te geven en een kritische massa samen te brengen. Ondersteunt in de uitvoering van de uiteindelijke oplossing.

13 Wat is sociale innovatie? 13 The Creative Tribe Neemt initiatief door proactief naar nieuwe kansen en verbeteringen voor de maatschappij te zoeken. Creëert oplossingen door nieuwe en bestaande ideeën samen te brengen en deze te vertalen naar een op maat gesneden, werkende oplossing. Verbindt de juiste partijen die gemotiveerd zijn om samen een uitdaging aan te gaan. Bedrijfsleven Realiseert aanbod door het ontwikkelen en aanbieden van concrete producten en diensten met een goede balans tussen de sociale en bedrijfsmatige kant. Investeert in een nieuwe infrastructuur of samenwerking, waarbij de partijen op een andere manier met elkaar kunnen omgaan. Geeft ruimte aan andere ideeën en nieuwe initiatieven. Neemt initiatief in het aanpakken van de kernonderwerpen en de kernproblematiek van hun onderneming of industrie. Overheid Stimuleert sociale innovatie met subsidies en belastingvoordelen. Stelt kaders door middel van regelgeving die het lastig of minder interessant maakt om niet-sociale systemen in stand te houden. Promoot sociale innovatie door succesvolle voorbeelden uit te dragen en aan te geven hoe andere spelers een bijdrage kunnen leveren.

14 14 SOCIALE INNOVATIE Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit? In februari 2013 heeft de EU een Guide to Social Innovation opgeleverd. Hierin worden vier fases beschreven die leiden tot een sociale innovatie: 1. Goede ideeën 2. Ontwikkelen van prototypes en uitvoeren van een pilot 3. Implementatie van de beste oplossing 4. Verder opschalen om maximale impact te behalen Sociale innovatie is net als normale innovatie een iteratief proces waarin bij elke iteratie de oplossing concreter, maar vaak ook complexer wordt. Per fase dient te worden gekeken naar de optimale samenstelling van het team en de beste aanpak om te komen tot de optimale oplossing. Sociale innovatieprojecten Multidisciplinair en gericht op integrale oplossingen Gezamenlijk en gericht op empowerment Gedreven door vraag Op maat gesneden Open karakter m.b.t. kennisdeling en intellectueel eigendom Normale innovatieprojecten Oplossingen met focus op één domein Geregisseerd van bovenaf Aanbod gedreven Massa geproduceerd Meer gesloten en vertrouwelijk karakter

15 Wat is sociale innovatie? 15 Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie? De belangrijkste opbrengst van sociale innovatie is maatschappelijke meerwaarde. Maar daarnaast kan het jouw organisatie nog een hoop andere dingen opleveren: Financieel Lagere kosten Meer omzet Hogere verkoop Betere marges Meer winst Reputatie Grotere naamsbekendheid Beter imago Groter bereik Positieve merkbeleving Meer aanbevelingen Groter onderscheidend vermogen Klanten Betere band met klanten Grotere betrokkenheid van klanten Grotere klanttevredenheid Betere servicebeleving Partners Betere relatie met werknemers Grotere betrokkenheid van werknemers Betere band met partners en leveranciers Duurzame relatie met alle betrokken partijen Grotere tevredenheid van aandeelhouders Innovatiekansen Nieuwe producten / diensten Nieuwe samenwerkingsvormen, modellen of systemen Nieuwe verdienmodellen Betere processen

16 16 SOCIALE INNOVATIE Waar kan sociale innovatie worden toegepast? In vrijwel alle branches zijn inspirerende voorbeelden te vinden van sociale innovatie. Hierbij een overzicht van recente initiatieven. In Hoofdstuk 2 wordt een aantal van deze initiatieven belicht. Energie, water en omgeving Wijwillenzon: burgers bundelen krachten voor goedkope zonne-energie WakaWaka Foundation: veilige en gezonde lampen op zonne-energie als alternatief voor vuile kerosinelampen in ontwikkelingslanden Texel Energie: Energie in eigen hand op pagina 48 Estonia: Een land opruimen in één dag op pagina 36 Turntoo: Het huis als grondstoffenbank op pagina 44 Publieke sector en non-profit Pifworld: een netwerk van mensen, bedrijven en organisaties die samenwerken om wereldwijd een positieve impact te realiseren Onderwijspioniers: platform dat leraren helpt goede ideeën te delen en te realiseren Stichting Onterfd Goed: organisatie gespecialiseerd in het ontzamelen en delen van museale collecties Gelukskoffer: koffer met 7 lessen in geluk voor groep 7 & 8 van de basisschool Makkie: Beter een goede buur dan een verre vriend op pagina 32 So inno Retail en consument Repair Café: Waarom iets nieuw kopen als het kapot is? op pagina 40 Boodschapp: vergelijken van producten op prijs, kwaliteit en gezondheid Thuisafgehaald: website voor mensen die graag eten koken en mensen in de buurt die op zoek zijn naar een gemakkelijke, gezonde maaltijd Social Dining: platform dat mensen met gelijke interesses verbindt voor een gezamenlijke maaltijd Fair Trade: keurmerk en distributeur van producten uit ontwikkelingslanden die op een eerlijke manier worden geproduceerd Peerby: platform voor het delen van producten in je eigen omgeving

17 Dienstverlening Wat is sociale innovatie? 17 Mondragon: grootste werknemerscoöperatie ter wereld in Spanje, De kracht van solidariteit op pagina 20 Broodfonds: Sociaal verzekeren op pagina 52 IOU: app die registreert wat je uitleent zodat je het niet kwijtraakt Fairphone: een eerlijk geproduceerde telefoon Seats2meet: plekken in Nederland om samen te komen, te werken en nieuwe contacten op te doen New B: De nieuwe bank is van ons allemaal op pagina 24 ciale vatie Zorg WeHelpen: Beter een goede buur dan een verre vriend op pagina 32 EigenKracht: een platform voor mensen die met een ingrijpende gebeurtenis worden geconfronteerd en die hulp willen, waarbij participatie en samenredzaamheid centraal staan Transport, logistiek & mobiliteit Roetz Bikes: recycling van oude fietsonderdelen voor de productie van nieuwe fietsen bij sociale werkplaatsen SnappCar: platform waarbij je een auto kunt huren van een ander of je eigen auto kunt verhuren Toogethr: app voor carpool en voor samen delen van vervoer Greenwheels: een autodeelconcept waarbij iedereen gebruik kan maken van een grote vloot aan auto s Taxi E : taxibedrijf met elektrische taxi s op groene stroom. Gericht op betere dienstverlening en betere prijs-kwaliteitverhouding Toerisme & recreatie Couchsurfing: een internationaal netwerk voor toeristen die een slaapplaats willen bij gastvrije onbekenden Airbnb: internationaal platform waarin mensen hun eigen huis of appartement kunnen verhuren 7scenes: platform voor het uitwisselen van alternatieve toeristische plekken en routes via social media TerraTours: alternatieve routes georganiseerd door bewoners en stadsgenoten

18

19 HOOFDSTUK 2 Cases sociale innovatie

20 De kracht v solidarite

21 it Cases sociale innovatie 21 an Mondragon Cooperative Corporation De coöperatie is weer hot. Waar de meeste bedrijven zich richten op groei en winstmaximalisatie voor de aandeelhouders kiezen coöperaties voor een fundamenteel ander principe. Leden zijn mede-eigenaar en hebben gelijke stemrechten. Vooral op het gebied van duurzame energie en glasvezelnetwerken is de coöperatie tegenwoordig een belangrijk instrument voor eigen initiatief.

22 WAGE UNIVERSAL NATURE SOLIDARITY INSTRUMENTAL AND SUBORDINATED NATURE OF CAPITAL SOVEREIGNITY EDUCATION DEMOCRATIC ORGANISATION INTER-COOPERATION OF LA BOUR PARTICIPATION IN MANAGEMENT OPEN ADMISSION SOCI AL TRANSFORMATI ON

23 Cases sociale innovatie 23 Beschrijving In Mondragon, Spaans Baskenland, staat de oerversie van een werknemerscoöperatie die in 1956 is opgericht. Het is de grootste ter wereld, met leden. Mondragon Cooperative Corporation (MCC) heeft een omzet van 15 miljard euro. De groep bestaat uit meer dan 250 bedrijven en onderdelen, in een groot aantal sectoren waaronder de financiële, distributie- en industriële sector. MCC is innovatief en werkt ook in high tech sectoren. Het bedrijf stelt people before profit en investeert continu in human capital. Het hoogste salaris mag nooit meer zijn dan 8 keer het laagste salaris. Ter verge lijking: bij multinationals in de VS is dit soms zelfs 400 keer. Resultaten MCC hoeft nauwelijks in te krimpen in de huidige recessie. Bij tegenwind verkiest MCC banen boven winst, zo werd recent besloten om collectief 8% salaris in te leveren om ontslagen te voorkomen. Kracht Coöperaties bieden, politiek gezien, best of both worlds: eigen initiatief en ondernemerschap spreekt rechts aan en solidariteit spreekt links aan, een mooie symbiose voor de 21e eeuw. Coöperaties stellen zelfredzaamheid en banen boven vermogen. Wat kunnen we hier van leren? Een coöperatie creëert solidariteit, flexibiliteit en stabiliteit. Het samen werken aan het zelfde doel: zoals baanbehoud levert oplossingen die in andere situaties lastig zouden zijn. Meer informatie:

24 De nieuwe bank is van ons allemaal

25 Cases sociale innovatie 25 Manifest voor een nieuwe bank De manier waarop grote bedrijven opereren begint bij veel mensen weerstand op te roepen. De val van de banken en de economische crisis die hierop volgde, veroorzaakten wantrouwen en een gevoel van machteloosheid bij de consument. Men gelooft dat dingen anders moeten én kunnen en wil hier een (actieve) bijdrage aan leveren. Dit creëert een vruchtbare bodem voor een nieuw type organisaties.

26 Afbeeldingen afkomstig van New B, meer info op

27 Cases sociale innovatie 27 Beschrijving Op 24 maart 2013 werd in België een nieuwe bank aangekondigd: New B. Een transparante coöperatieve bank met eenvoudige financiële producten en normale salarissen voor medewerkers. De coöperanten, mensen en organisaties die in de bank investeren en klant worden bij de bank, zijn ook eigenaar van de bank. Zij bepalen de koers van de bank en hoe hun geld geïnvesteerd wordt. Resultaten New B wil de haalbaarheid aantonen van een nieuwe coöperatieve bank en wil in drie maanden bij mensen 20 euro ophalen. Dat is de prijs van één aandeel. Dit aantal was binnen drie dagen al gehaald. Na twee maanden stond de teller op ruim individuen en 89 NGO s (2.000 euro per organisatie). Dit succes toont aan dat het concept de juiste snaar raakt bij consumenten en veel potentie heeft. Kracht New B speelt in op de aversie van consumenten tegen de bancaire sector. Het belooft een andere aanpak dan de huidige banken. Het geeft mensen de controle over hun eigen geld en daarmee een zekerdere toekomst. Wat kunnen we hiervan leren? De volgorde van het innovatieproces is fundamenteel veranderd. Waar vroeger in het geheim een idee werd uitgewerkt en een nieuwe dienst werd ontwikkeld, is juist het publiek maken van het idee een cruciale fase geworden van sociale innovatie: concept bedenken & publiceren -> via crowdfunding geld ophalen en daarmee het concept toetsen -> dienst ontwikkelen -> lanceren -> business. Grote gevestigde merken zijn niet meer van belang bij het lanceren van een nieuwe dienst.

28 Zorg wordt weer sociaal

29 Cases sociale innovatie 29 Verbetering van het zorgsysteem De manier waarop we zorg in Nederland hebben georganiseerd wordt in de toekomst onbetaalbaar. De afgelopen jaren heeft al een grote efficiëntieslag plaatsgevonden om de kosten te beperken. Familieleden zijn vaak niet in staat om bij te springen aangezien families tegenwoordig geografisch verspreid wonen. Het resultaat: de zorg wordt steeds onpersoonlijker en zowel patiënt als familieleden voelen zich machteloos en aan hun lot overgelaten.

30 Meer informatie:

31 Cases sociale innovatie 31 Beschrijving In 2006 is de Visiting Nurse Service of New York de VNSNY TimeBank gestart. Het stelt mensen in staat om hun vaardigheden in te zetten om anderen en zichzelf te helpen, waarbij men uren uitruilt in plaats van geld. Je kunt bijvoorbeeld uren verdienen met mensen naar de dokter brengen, eenvoudige zorg verlenen, les geven of klusjes in huis doen. Hierbij geldt elk uur is evenveel waard. Resultaat De ruim leden wisselen meer dan uren per jaar uit. Kracht De VNSNY TimeBank spreekt mensen aan op persoonlijke, niet-commerciële basis. Het gaat uit van hetgeen je wél kunt in plaats van je gebreken. De persoonlijke begeleiding zorgt voor de juiste match tussen hulpvragers en hulpaanbieders, en legt de juiste basis voor een vertrouwensrelatie en het bouwen van een sterk sociaal vangnet. Wat kunnen we hiervan leren? Een timebank biedt een waardevolle aanvulling op de reguliere medische zorg. Het zorgt ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen en verhoogt het geluk van de patiënt. Deelnemers ervaren als voordelen: verbeterde fysieke en mentale gezondheid, toegang tot diensten, besparingen, vertrouwen krijgen, ervaren dat je ergens bij hoort en verbeterde kwaliteit van leven. Het concept spreekt met name mensen aan, die van nature meer moeite hebben om een actieve rol in de gemeenschap te vervullen maar wel degelijk iets kunnen bijdragen. Hulp vragen is moeilijk voor mensen, hulp geven niet. Vertrouwen is de belangrijkste succesfactor, niet de waarde van tijd. Er wordt nauwelijks misbruik gemaakt van elkaar.

32 Beter een goede buur dan een verre vriend

33 Cases sociale innovatie 33 Samen is het een makkie Het is prettiger wonen in een buurt waar de leefbaarheid hoog is en waar de sociale banden sterk zijn. Dat is één van de basisgedachten achter de Makkie: een lokale munt die je kunt gebruiken in de Indische buurt in Amsterdam, een buurt met veel sociaal en economisch zwakkere bewoners.

34 Wij hebben gemerkt dat de Makkie verbindt. Het geeft hulpgevers het gevoel dat ze er weer toe doen, en maakt het mogelijk om hun talenten nuttig in te zetten. En het wordt voor hulpvragers makkelijker om om hulp te vragen, want je kunt er voor betalen met Makkies Anne-Miek Fokkens, coördinator wijkaanpak Indische Buurt bij woningbouwvereniging Eigen Haard. Er zijn veel mensen die wel willen helpen, maar niet direct hulp van anderen willen hebben. Het is daarom van belang om een breed assortiment van verzilveropties te hebben voor je Makkies. Zo is er voor ieder iets wils Rob van Hilten, directeur Qoin.

35 Cases sociale innovatie 35 Beschrijving In essentie is de Makkie een timebank, zoals ook de VNSNY en WeHelpen. Je kunt Makkies verdienen door anderen te helpen of je in te spannen voor activiteiten met een voordeel voor de gemeenschap en de buurt. Resultaten Stadsdeel Oost, Eigen Haard, Makassar Plein Community, Civic Zeeburg en Qoin zijn in 2011 in het initiatief Makkie gestapt en inmiddels zijn ook woningbouwverenigingen Ymere en de Alliantie aangehaakt. Het aantal (commerciële) partners waar je met de Makkie kunt betalen blijft ook groeien. Kracht De kracht van het concept ligt in de mogelijkheid om de Makkie te verzilveren bij lokale partners: bioscoop, kunstuitleen, zwembad, sportclubs, Albert Heijn en vele anderen. Wat kunnen we hiervan leren? Een timebank is een geschikt middel om de sociale banden in een buurt te versterken. De diensten die worden uitgewisseld zijn vergelijkbaar binnen verschillende timebanks. Het is niet direct afhankelijk van de primaire doelstelling van de initiatiefnemers (kosten van de zorg verlagen, sociale cohesie verhogen) maar afhankelijk van de vaardigheden van de buurtbewoners De mogelijkheid om je credits bij (commerciële) instellingen te kunnen verzilveren, vergroot de doelgroep. Dit maakt het namelijk ook interessant voor mensen die zelf geen hulp nodig hebben en voor jongeren die iets willen bijverdienen.

36 Een land opruimen in één dag

37 Cases sociale innovatie 37 Het opruimen van Estland in één dag: Let s do it! Het was jarenlang een ingewortelde gewoonte in Estland om afval op afgelegen plekken in de natuur te dumpen. Het resultaat was dat de prachtige natuur van Estland vervuild was geraakt met meer dan ton afval. Drie Esten vroegen zich af: Wat als we samen met alle Esten het land in één dag opruimen?

38 creativiteit tijd know-how geld middelen Vrijwilligers 500 Partners 20 Teamleden 3 Initiatiefnemers Foto: estoniaonthemap.com

39 Cases sociale innovatie 39 Beschrijving Op de bewuste dag in 2008 zijn meer dan vrijwilligers (4% van de Esten) erin geslaagd om het land schoon te maken. Wanneer deze klus door de overheid zou zijn geklaard had dit minstens drie jaar en 22,5 miljoen euro gekost. De aanpak van deze sociale innovatie kostte het land echter 0,5 miljoen euro. Stappenplan Teambuilding Verbinding van partners Lokaliseren van afval via app Campagne en communicatie Registratie van teams en individuen Kracht De omvang van het project was meteen ook de grootste uitdaging. Het ontstaan van de extreem grote groep partners en vrijwilligers die tijd, kennis, ervaring, materieel en geld hebben ingezet, is de grootste kracht van dit concept. De initiatiefnemers zijn erin geslaagd om met hun enthousiasme en inspiratie zeer veel mensen te mobiliseren. Er ontstond een brede beweging gericht op één doel. Wat kunnen we hiervan leren? Maak het maatschappelijke doel groot en concreet Bedenk de aanpak samen en laat teamleden hun eigen taak kiezen Zet het enthousiasme van de initiatiefnemers in om een grote groep mensen met tijd, kennis, informatie, capaciteit, middelen en geld te motiveren om mee te doen.

40 Waarom iets nieuw kopen als het kapot is?

41 Cases sociale innovatie 41 Repair Café Als er een apparaat of kledingstuk kapot is, dan is onze eerste gedachte vaak weggooien en een nieuwe kopen. Het kopen van een nieuw artikel is meestal niet alleen gemakkelijker maar zelfs goedkoper dan het te laten maken. Dus kopen we een nieuw product en gooien we het oude weg. Een gevolg van dit gedrag is een (onnodig) grote hoeveelheid afval en een steeds groter verbruik van grondstoffen. Initiatiefneemster Martine Postma kreeg het idee voor het Repair Café in Ze werkte toen aan een gids met tips over hoe je als particulier minder afval kan produceren. Toen ze besefte dat de tips vaak te maken hadden met het repareren van kapotte spullen ontstond het idee van het Repair Café.

42 Foto: repaircafe.nl

43 Cases sociale innovatie 43 Beschrijving Repair Cafés zijn gratis bijeenkomsten die voor iedereen toegankelijk zijn en waarbij het draait om het (samen) repareren van allerlei voorwerpen. Het gaat om reparaties van vooral kleding, meubels, elektrische apparaten, fietsen en speelgoed. Bij een Repair Café zijn vrijwilligers aanwezig met een specifieke expertise zoals elektriciens, naaisters, timmerlieden en fietsenmakers. Bezoekers nemen van thuis kapotte spullen mee. In het Repair Café gaan ze samen met de deskundigen aan de slag. Resultaten Het oorspronkelijke doel was om in drie jaar 18 Repair Cafés op te zetten. Het concept sloeg zo goed aan dat er na het eerste jaar al 20 cafés waren, na twee jaar 55 en nu al meer dan 65. In 2011 is de Stichting Repair Café opgericht, ondersteund door fondsen en subsidies, ze biedt professionele ondersteuning aan lokale groepen in binnen- en buitenland die zelf hun eigen Repair Café willen beginnen. In maart van dit jaar is het Repair Café door Vrij Nederland en Kennisland benoemd tot Radicale Vernieuwer 2013! Kracht De kracht van dit concept is het verbinden van mensen rondom een maatschappelijk doel, in dit geval het repareren van spullen. De verbinding die zich kenmerkt door jezelf nuttig maken voor anderen, ergens bijhoren, leuke gesprekken, samen aan iets werken en mensen ontmoeten zorgt ervoor dat deze sociale innovatie zich verankert in de gemeenschap. Wat kunnen we hiervan leren? Het combineren van een maatschappelijk doel (natuur) en een persoonlijk doel (besparen, jezelf nuttig maken en ergens bijhoren) werkt. De positieve sociale aspecten van samen repareren met mensen uit de eigen gemeenschap is een drijvende kracht achter het concept. Een ander succes van Repair Café: de vraag naar producten die makkelijk gerepareerd kunnen worden geeft een signaal richting producenten.

44 Het huis als grondstoffenbank

45 Cases sociale innovatie 45 Turntoo verbindt consument en producent De druk op grondstoffen neemt toe en grondstoffen worden schaarser. De prijzen van grondstoffen worden steeds hoger en onvoorspelbaarder terwijl bouwplannen nog te veel gericht zijn op korte termijn denken. Daarom startte Thomas Rau in 2011 het Turntoo platform. Via dit platform kunnen grondstoffen eindeloos worden hergebruikt.

46 Afbeelding: Bronnen video-van-de-week-het-turntoo-concept-van-thomas-rau/ thomas-rau-sluit-met-turntoo-de-kringloop lynkx (afbeelding)

47 Cases sociale innovatie 47 Beschrijving Turntoo verbindt consument en producent van bouwgrondstoffen. De grondstoffen en materialen zijn niet meer in het bezit van de consument, maar hij huurt ze van Turntoo. Deze grondstoffen worden opgeslagen in grondstofbanken. Het ontwerp van de producten maakt hergebruik mogelijk. Na gebruik worden de producten teruggestuurd naar Turntoo om er weer een leven te krijgen. Resultaat Het model dat Turntoo gebruikt is een gesloten kringloop, er komt nooit meer iets bij. De producent is hierdoor minder afhankelijk van de fluctuerende grondstoffenmarkt en wint aan economische zekerheid in de toekomst. Door het product cradle-to-cradle te ontwikkelen, kunnen de verwerkte grondstoffen makkelijk hergebruikt worden voor een nieuwe generatie producten. Als consument betaal je alleen voor het gebruik, niet voor de materialen. Daardoor wordt het aanzienlijk goedkoper om gebruik te maken van milieuvriendelijke producten. Kracht De rollen worden omgedraaid tussen producent en consument. De consument is niet meer geïnteresseerd in het bezit van een product, maar in de prestatie van het product. Turntoo is het bewijs van een fundamentele verandering binnen onze huidige consumptiemaatschappij en de bijbehorende verdienmodellen. Wat kunnen we hiervan leren? Verandering van persoonlijk bezit naar collectief gebruik kan naast milieuvoordeel ook economisch voordeel voor de producent bieden. Door het cradle-to-cradle-principe is stabiliteit belangrijker geworden dan groei.

48 Energie in eigen hand

49 Cases sociale innovatie 49 Texel Energie Er liggen in Nederland nog veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van duurzame energie. Burgers willen wel versnellen, maar hebben het gevoel dat grote energiebedrijven hier niet genoeg aan doen.

50

51 Cases sociale innovatie 51 Beschrijving In 2007 namen twee Texelaren het initiatief om TexelEnergie op te richten. Hun doelstelling: Texel in 2020 energieneutraal maken. TexelEnergie levert duurzame stroom en gas, zonder winstoogmerk, bij voorkeur opgewekt op het eiland zelf. Verder helpen ze Texelaren met onafhankelijk advies en centrale inkoop, bijvoorbeeld op het gebied van zonnepanelen. Resultaten Eind 2012 had TexelEnergie 50% van de huishoudens op Texel als klant, bovendien waren 6000 van de ledenaandelen verkocht. In 2012 boekte TexelEnergie z n eerste winstgevende jaar. In de afgelopen vijf jaar is het oppervlak aan zonnepanelen verdubbeld en wordt de stadsverwarming van wijk De 99 in Den Burg gestookt met biomassa. Kracht De financiering van TexelEnergie is in handen van Texelaren door middel van ledenaandelen. Grootouders kopen deze graag voor kleinkinderen. Doordat mensen onderdeel zijn van TexelEnergie voelen ze zich verantwoordelijker. Het is dan ook minder erg om een windmolen op je erf te hebben als deze van jezelf is. Wat kunnen we hiervan leren? Deelnemers hebben het gevoel onderdeel te zijn van het groter geheel. Deze gemeenschapszin is een belangrijke driver van succes. TexelEnergie levert onafhankelijk advies in complexe materie (zonne-energie). Bron: Vincent wil Zon Trouw.nl / Vincent Dekker 2012 Meer informatie:

52 Sociaal verzekeren

53 Cases sociale innovatie 53 Het Broodfonds Op dit moment heeft ruim 68% van de zelfstandigen zonder personeel (zzp ers) geen voorziening in het geval van ziekte. Dit komt omdat de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen van verzekeraars voor zzp ers kostbaar zijn. Velen kunnen zo n verzekering, die al gauw 6.000,- netto per jaar kost, niet betalen. De wat voordeligere verzekeringen hebben vaak uitsluitingen en onduidelijke voorwaarden. Zo komt een zieke zzp er vaak bedrogen uit. Het Broodfonds is een initiatief van een groep gelijkgestemden die dit op willen lossen.

54 BROOD FONDS Meer info:

55 Cases sociale innovatie 55 Beschrijving Het Broodfonds is een lokaal netwerk van zelfstandigen die bereid zijn elkaar financieel door een periode van arbeidsongeschiktheid heen te helpen. Iedereen stopt maandelijks geld in de pot en als één van de groepsleden ziek wordt dan kan hij of zij een beroep doen op de gezamenlijke pot. Het Broodfonds is dus eigenlijk een tijdelijke arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor en door zzp ers. Resultaat Inmiddels zijn er in Nederland al bijna 50 broodfondsen met in totaal ruim 1500 deelnemers. Kracht Het principe gaat terug naar hoe het verzekeren ooit bedoeld was: simpel en sociaal. Het is een prachtig voorbeeld van sociale veerkracht. Vertrouwen en sociale controle vormen een belangrijk component. De onderlinge solidariteit is groot, omdat een nieuw lid alleen mee kan doen als tenminste iemand van de groep de ander kent. Het fonds kent geen kleine lettertjes en je hoeft geen doktersverklaringen te overleggen om te bewijzen dat je echt ziek bent als je niet kunt werken. Bureaucratische controle wordt ingeruild voor sociale controle. Het fonds kan daarbij uitgroeien tot een netwerk van ondernemers die elkaar ook op andere vlakken bijstaan. Omdat je elkaar kent en vertrouwt. Wat kunnen we hier van leren? Verzekeren wordt veel persoonlijker en heeft daardoor een minder negatieve lading. De deelnemers zitten in het zelfde schuitje en zien het belang van elkaar helpen.