Wo-ma Financieel en Beleggingsanalist. Vrije Universiteit Amsterdam. 22 december NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Transcriptie

1 Wo-ma Financieel en Beleggingsanalist Vrije Universiteit Amsterdam 22 december 2009 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 35 5 Overzicht advies 38 Bijlage 1: Samenstelling panel 39 Bijlage 2: Programma site visit 41 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 43 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 45 pagina 2

3 1 Samenvattend advies De aanvragende instelling heeft een informatiedossier aangeleverd dat door de NVAO in voldoende mate geschikt werd bevonden om inhoudelijk te worden beoordeeld door een panel van deskundigen. Die inhoudelijke beoordeling heeft plaatsgevonden aan de hand van de kwaliteitscriteria die het NVAO Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs (hierna: Toetsingskader) daarvoor aanreikt. Het informatiedossier en de nader - ter gelegenheid van het locatiebezoek - verstrekte schriftelijke en mondelinge informatie hebben het panel in staat gesteld om tot de volgende, weloverwogen beoordeling van de voorgedragen opleiding te komen. Gemeten naar de doelstellingen is het voorgedragen programma zonder enige twijfel domeinspecifiek te noemen. De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten goed aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld aan beroepsbeoefenaren op het domein van de financiële en beleggingspraktijk. De opleiding blijkt in een groeiende vraag naar financiële specialisten te voorzien. Naast de meer klassieke beroepen van financieel analist en beleggingsanalist vervullen FBAopgeleiden in de beroepspraktijk ook functies als beleggingsadviseur, vermogensbeheerder, risicomanager, beleggingsstrateeg, portefeuillemanager en productontwikkelaar. Daarnaast voorziet de opleiding in toenemende mate ook in de opleidingsbehoefte van personen die werkzaam zijn binnen verzekerings- en pensioenbedrijven, bij financiële toezichthouders en in de financiële consultancy. Het panel vroeg zich daarom in dit verband af of de naamgeving van de opleiding nog wel de lading dekt, gelet op de uitstroom die ermee wordt gerealiseerd. Het curriculum veronderstelt tenminste masterniveau in voor de beroepensector relevante vakken en bouwt van daaruit verder aan verdieping en verbreding van competenties, vaardigheden en attitudes, die typerend zijn voor wat een postdoctorale master wordt geacht te kunnen en te kennen. De opleiding heeft onmiskenbaar een wo-oriëntatie, gelet op het criterium van het Toetsingskader dat een afgestudeerde master de kwalificaties heeft om multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in de beroepspraktijk. De opleiding is in het bijzonder daarop ingericht en afgestemd. Het beoogde programma sluit aan bij de criteria die het Toetsingskader aan het curriculum van een wo-opleiding stelt. Het programma kent een didactisch concept (kort aan te duiden met: zelfstandigheid in groepsverband) dat bijdraagt aan het verwezenlijken van de doelstelling van de opleiding, die inhoudt dat studenten zelfstandig en in groepen complexe beleggingsvraagstukken op academisch niveau moeten leren analyseren en oplossen. De werk- en toetsvormen waarvoor in het programma is gekozen sluiten goed aan bij dit door de instelling gekozen didactisch concept. Het programma is verder naar het oordeel van het panel inhoudelijk samenhangend, studeerbaar en wettelijk aan de maat waar het de duur betreft. Wat de instroom betreft wenst panel de instelling te houden aan de gedane toezegging om de toelatingscriteria, als geformuleerd in de Toelatingsregeling PGO-FBA, strikt te hanteren pagina 3

4 omdat het behalen van de met de opleiding beoogde eindkwalificaties, naar het oordeel van het panel, staat of valt met een instroom van deelnemers van academisch niveau en met een duidelijke finance-achtergrond. Het onderwerp inzet van personeel waardeert het panel over de hele linie als voldoende. De kwantiteit van het in te zetten personeel beoordeelt het panel als toereikend - gelet ook op het oordeel van de docenten op dit punt - maar het kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de vrijgemaakte capaciteit toch wat aan de krappe kant is. Het enthousiasme dat de docenten voor de opleiding aan de dag leggen vermag in dit opzicht kennelijk het nodige te compenseren. De kwaliteit van de in te zetten docenten is goed en met een duidelijke wo-oriëntatie, gelet onder meer op het percentage gepromoveerden onder hen. Docenten worden periodiek onder meer middels studentevaluaties en gesprekken met het curatorium van de opleiding - beoordeeld op hun functioneren. De materiële voorzieningen voldoen aan de daarvoor geldende eisen. De beschikbare digitale leeromgeving Blackboard heeft voor de opleiding in potentie zeker meerwaarde, maar van de mogelijkheden die deze omgeving te bieden heeft wordt nog maar beperkt gebruik gemaakt. De studiebegeleiding en de informatievoorziening zijn van een adequaat niveau. Het panel is van oordeel dat de PGO FBA in feitelijke zin wel over een operationeel stelsel van kwaliteitszorg beschikt, maar dat dit niet op integrale wijze is neergelegd en beschreven in een document, althans niet op opleidingsniveau. Niettemin levert het geheel van meet- en evaluatie-instrumenten en de betrokkenheid daarbij van de verschillende stakeholders (bij de kwaliteit van de opleiding) wel duidelijke verbetermaatregelen op, zoals het panel heeft kunnen constateren aan de hand van het document Verbeterplan. De betrokkenheid van alumni en werkveld bij de kwaliteitszorg zou naar het oordeel van het panel structureler kunnen, en wat de eersten betreft ook meer geformaliseerd (geïnstitutionaliseerd). Te overwegen ware verder om bij de klankbordgroepen ook docenten te betrekken. De condities voor continuïteit zijn aanwezig, zowel waar het de afstudeergarantie betreft als waar het gaat om eventueel nog te verrichten investeringen of te treffen financiële voorzieningen. Het panel adviseert de NVAO om, in het licht van bovenstaande bevindingen, in positieve zin te besluiten over de kwaliteit van de nieuwe postinitiële wo-masteropleiding Financieel en Beleggingsanalist van de Vrije Universiteit Amsterdam. Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding Financieel en Beleggingsanalist (Tno # 3650) van de Vrije Universiteit Amsterdam, Den Haag, 22 december 2009 drs. V.I. Goedvolk, voorzitter mr. dr. Th.L. Bellekom, secretaris pagina 4

5 2 Inleiding en verantwoording Bij brief van 7 mei 2009 is door het College van Bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam, onder aanbieding van een informatiedossier 1, bij de NVAO een aanvraag ingediend voor een Toets nieuwe opleiding (Tno) ten behoeve van de postinitiële opleiding Financieel en Beleggingsanalist. Na te hebben vastgesteld dat het aanvraagdossier in voldoende mate geschikt was om inhoudelijk te worden beoordeeld, is van de kant van de NVAO een aanvang gemaakt met de Tno-procedure. Met het oog op een in dat verband uit te brengen advies over de kwaliteit en het niveau van de voorgedragen opleiding is bij besluit van 27 oktober 2009 door het bestuur van de NVAO een panel van deskundigen ingesteld. Voor de samenstelling van dat panel, alsmede een opgaaf van relevante kwalificaties van de afzonderlijke leden daarvan, zij verwezen naar bijlage 1 bij dit advies. 2.1 Werkwijze panel Het panel heeft zich bij de toetsing van de kwaliteit en het niveau van de opleiding gebaseerd op de criteria van het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO van 14 februari 2003 (hierna: Toetsingskader) en de Handreiking aanvraag toets nieuwe opleidingen hoger onderwijs. Het panel is daarbij als volgt te werk gegaan. Het is zijn toetsingsarbeid begonnen met het bestuderen van het door de instelling aangeleverde aanvraagdossier en de daarbij gevoegde bijlagen en heeft vervolgens vooroverleg gehouden om de eerste bevindingen te bespreken. Op dit vooroverleg, dat op 11 november 2009 in Den Haag - ten kantore van de NVAO - plaatsvond, is een aantal uiteenlopende vragen en vraagpunten geformuleerd met de bedoeling om tijdens het locatiebezoek de verschillende facetten van het Toetsingskader bespreekbaar te maken. Ten aanzien van één aspect - namelijk de feitelijk genoten vooropleiding van de in de jaren ingestroomde studenten - wilde het panel zich nog graag voorafgaande aan het locatiebezoek door de instelling voorgelicht zien. Dat verzoek om nadere informatie is op 12 november 2009 per aan de instelling voorgelegd en door deze bij schrijven van 26 november 2009 beantwoord. Het locatiebezoek heeft op 2 december 2009 plaatsgevonden in het hoofdgebouw van de VU aan de De Boelelaan, te Amsterdam. Tijdens dit bezoek heeft het panel zich in verschillende gespreksronden van nadere informatie voorzien, onder meer aan de hand van de vragen die het op het vooroverleg had voorbereid. Bijlage 2 bij dit advies geeft een overzicht van het programma van het locatiebezoek. Na afloop van de gespreksronden zoals die voor het locatiebezoek waren voorzien, heeft het panel zijn bevindingen op basis van het materiaal en de uitkomsten van de verschillende gespreksronden onderling besproken en vertaald naar, aan het Toetsingskader gekoppelde, conclusies. Daarbij is eerst per facet afzonderlijk een beoordeling uitgesproken en is vervolgens per onderwerp een oordeel gegeven over de desbetreffende facetten in onderling verband, uitmondend in een voorlopig eindadvies over de aanvraag als geheel. 1 Dit informatiedossier bestond uit een aanvraagdossier in engere zin en een 14-tal bijlagen. Voor meer bijzonderheden zij hier verwezen naar Bijlage 3 bij dit advies. pagina 5

6 De secretaris van het panel heeft daarna een concept paneladvies opgesteld dat, na verwerking van de daarop binnengekomen commentaren van de panelleden, is geworden tot het definitieve advies zoals dat hier voorligt. Het paneladvies is geaccordeerd door alle panelleden en definitief vastgesteld door voorzitter en secretaris op 22 december Opbouw paneladvies De kern van dit paneladvies is hoofdstuk 4, waarin het panel de kwaliteit en het niveau van de aangevraagde opleiding toetst. Die toetsing gebeurde aan de hand van de zes onderwerpen met bijbehorende facetten die in het Toetsingskader worden aangereikt. De opbouw is daarbij zo dat het panel eerst per facet - onder het kopje Bevindingen - een samenvatting geeft van de door de aanvragende instelling aangeleverde informatie. Het gaat dan om een weergave van feiten en argumenten, voor zover vermelding daarvan naar het oordeel van het panel relevant is. Na de Bevindingen volgen de Overwegingen van het panel, waarbij hetgeen aan bevindingen is gereleveerd wordt beoordeeld en gewogen, uitmondend in een (per facet) afsluitende Conclusie. Ook per onderwerp geeft het panel steeds een samenvattend oordeel, daarbij summier concluderend tot voldoende wanneer de facetten eenduidig voldoende zijn gewaardeerd. Aan het kernhoofdstuk gaat een hoofdstuk (3) vooraf, waarin onder meer de voorgedragen opleiding (kort) wordt beschreven. In een afsluitend hoofdstuk (5) wordt met behulp van een tabel een samenvattend overzicht van de door het panel uitgesproken oordelen gegeven. Een samenvatting van zijn bevindingen en overwegingen die hebben geleid tot het eindoordeel, waartoe het panel is gekomen, is te vinden in hoofdstuk 1. Aan het advies is een viertal bijlagen toegevoegd, met informatie over de samenstelling van het panel, het programma van het locatiebezoek, een overzicht van geraadpleegde stukken en bronnen en een lijst van veelgebruikte afkortingen. pagina 6

7 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Graad Locatie(s) Variant Sector Nederland Vrije Universiteit Amsterdam Financieel en Beleggingsanalist master wo master of science (MSc) met als titel: RBA Amsterdam deeltijd Economie 3.2 Profiel instelling De instelling profileert zich, blijkens haar website 2, als een ontmoetingsplaats voor vrije wetenschapsbeoefening waar studenten zich ontwikkelen tot creatieve en betrokken academische burgers en waar onderzoekers door nieuwsgierigheid geprikkeld worden steeds een stap verder te gaan, met als belangrijkste uitgangspunten: multidisciplinaire benadering en maatschappelijke relevantie. 3.3 Profiel opleiding Algemene context en achtergrond van de opleiding De voor erkenning voorgedragen opleiding is onder auspiciën van de Beroepsvereniging van Beleggingsanalisten (VBA 3 ) al in 1978 tot stand gebracht en werd de eerste twintig jaar van haar bestaan verzorgd door een niet-universitaire onderwijsinstelling. Sinds 1999 wordt de opleiding op postgraduate niveau door de VU aangeboden. Dit gebeurde op initiatief van de VBA. De VBA wilde voor haar leden een meer academische opleiding om op die manier beter in te kunnen spelen op de toegenomen theoretische en praktische complexiteit van het vakgebied waarop de aangesloten beroepsgenoten actief zijn. Het lesprogramma werd in de overgang inhoudelijk sterk verbreed en verdiept, en zodoende op het gewenste niveau gebracht, aldus de instelling, die daar in het aanvraagdossier nog de volgende relevante gegevens aan toevoegt: De kwaliteit van de opleiding werd binnen de universitaire omgeving van meet af aan gewaarborgd door de invoering van een dagelijks bestuur van de opleiding, een curatorium bestaande uit leden van de beroepsgroep, bedrijfsleven en universiteit en een examencommissie en -reglement. Sinds de aanvang bij de VU is het onderwijsprogramma doorlopend aan de ontwikkelingen in de theorie en praktijk aangepast. Momenteel bestaat de opleiding uit acht onderwijsblokken die aansluiten bij de onderdelen van het beleggingsproces. Met ingang 2 > Over de VU > Profiel en missie > Onderwijsvisie, resp.: > Onderzoek >Visie op onderzoek 3 De vereniging heet sinds 2006 Beroepsvereniging van Beleggingsprofessionals, maar de afgekorte aanduiding van de vereniging (VBA) bleef behouden. pagina 7

8 van het collegejaar 2007 wordt de opleiding afgerond door het schrijven van een eindscriptie. De eerste jaren ( ) werd gestart met groepen van ongeveer 80 studenten. Er was in die jaren sprake van een sterke inhaalvraag door de overgang van de opleiding naar de universiteit. De laatste jaren wordt in verband met de gewenste kwaliteit van het onderwijs (individuele aandacht voor studenten, kwaliteit en capaciteit collegezalen) bewust een maximum gehanteerd van ongeveer 45 studenten. Ter verduidelijking van de beweegredenen om bij de NVAO een Toets nieuwe opleiding aan te vragen voor accreditatie van de onderhavige opleiding, voert de instelling nog het volgende aan: De opleiding wil door het verwerven van deze accreditatie zich nationaal en internationaal profileren en haar kwaliteit naar een hoger niveau brengen. Dit past goed in het streven van de VU om met de VU Amsterdam School of Finance & Risk Management een palet van hoogwaardige financiële opleidingen aan te bieden. De aanvraag voor de accreditatie is dan ook een logische stap in het streven naar en verwezenlijken van continue kwaliteitsverbetering, en zal leiden tot een bestendiging van het beeld dat de PGO FBA voor marktpartijen, toezichthouders en de beroepsgroep de plaats is waar mensen die werken in de beleggingspraktijk worden opgeleid tot een kwalitatief hoogwaardig allround beleggingsanalist. Beschrijving van de opleiding op hoofdlijnen De opleiding Financieel en Beleggingsanalist heeft tot doel - aldus de instelling - studenten, werkzaam in de beroepspraktijk, op te leiden tot allround beleggingsspecialisten die in staat zijn om, op academisch niveau, beleggingsvraagstukken zelfstandig, in beleggingsteams of in multidisciplinaire teams te analyseren, op te lossen en daarover te rapporteren. Het programma van de opleiding is daarom postinitieel van aard en sluit nauw aan bij de praktijk van allround beleggingsanalisten. De opleiding behelst een curriculum van twee jaar cursorisch onderwijs en een half jaar individueel onderzoek naar een vraagstuk uit de beleggingspraktijk. Het cursorische gedeelte van de opleiding is opgebouwd uit acht samenhangende blokken, met aanvullend één module Wet en regelgeving en drie collegecycli Belegger in de Praktijk, verdeeld over beide jaren. Het derde (halve jaar) bestaat uit de voorbereiding op en de uitwerking van de afrondende scriptie. In schema ziet het curriculum er als volgt uit: Jaar 1 Onderdelen ECTS Werkvorm Toetsvorm Contacturen Benodigde Docent - fte Collegecyclus: Belegger in 1 Discussiecolleges 12 0,0033 de praktijk Computerpracticum Blok 1: Portefeuilletheorie en Hoorcolleges Tentamen asset-allocatie 5 Computerpracticum Casus 27 0,11 Casuscollege Blok 2: Portefeuillebeheer Hoorcolleges Tentamen vastrentende waarden 5 Casuscollege Casus 27 0,11 Blok 3: Beheer aandelenportefeuilles 5 Blok 4: Alternatieve beleggingen 5 Hoorcolleges Casuscollege Tentamen Casus 27 0,11 Hoorcolleges Tentamen Casuscollege Casus 27 0,11 Collegecyclus: Belegger in de praktijk (afsluiting jaar 1) 0,5 Discussiecollege 12 0,0033 pagina 8

9 Module wet- en regelgeving 2 Hoorcolleges Tentamen 12 0,04 Jaar 2 Jaar 3 Blok 5: Macro-economie en beleggen 4 Hoorcolleges Computerpracticum Casuscollege Blok 6: Derivaten 5 Hoorcollege Casuscollege Blok 7: Financial statement analysis 5 Hoorcolleges Casuscollege Tentamen Casus 27 0,09 Tentamen Opdrachten Casus Tentamen Opdrachten Casus 27 0, ,11 Blok 8: Corporate finance and Hoorcolleges Tentamen valuation 5 Casuscollege Opdrachten 27 0,11 Casus Collegecyclus: Belegger in de Praktijk; uitgeleide 0,5 Discussiecollege 12 0,0033 Scriptiecolleges/actualiteit Hoorcolleges 12 0,05 2 Discussiecollege Scriptie 15 Individuele begeleiding Scriptie 0,3 Totaal ,3 Nieuwe opleiding voor Nederland? Naar zeggen van de instelling is de PGO FBA in Nederland de enige langlopende postgraduate opleiding in de beleggingsleer: Qua theoretisch niveau, aansluiting bij de praktijk, studiebelasting en duur kent de opleiding geen gelijke in Nederland. In het onderwijs wordt door de keuze van onderwerpen, sprekers en literatuur aangesloten bij academische en vaktechnische ontwikkelingen, zoals die in binnen- en buitenland (vooral de Verenigde Staten van Amerika) plaatsvinden. De opleiding verschilt van andere op wo-master-niveau gedoceerde opleidingen door haar specifiek op beleggingen gerichte aandachtsgebied. Niettemin kan worden gesteld dat de keuze van de onderwerpen uit de opleiding en de eraan verbonden eindkwalificaties op deelgebieden van vergelijkbare aard en diepgang zijn als die van geaccepteerde finance en investments opleidingen aan bijvoorbeeld de Vrije Universiteit (MSc Finance) en Tilburg University ( Door de specifiek op het vakgebied beleggingen gerichte aandacht, overtreft ze echter de breedte en diepgang van deze vaak op meer dan alleen het aandachtsgebied Finance gerichte academische opleidingen. Nieuwe opleiding voor de instelling? Voor de VU is de voorgedragen opleiding niet nieuw. In min of meer vergelijkbare vorm wordt deze opleiding al sinds 1999 door haar aangeboden. Studieomvang De opleiding kent een omvang van 60 ECTS, met een nominale opleidingsduur van tweeënhalf jaar. pagina 9

10 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het Toetsingskader. Per facet is telkens eerst de letterlijke omschrijving ervan uit het Toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding Voor een beschrijving van het programma en de algemene doelstellingen (achtergronden) van de opleiding wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk 3. De doelstellingen, in de betekenis van: te behalen eindkwalificaties, komen in de volgende drie paragrafen ter sprake Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen De toegevoegde waarde van de voorgedragen opleiding ligt, naar zeggen van de instelling, vooral in het afleveren van kwalitatief hoogwaardige allround beleggingsspecialisten. Deze specialisten overzien het gehele vermogensbeheerproces en zijn in staat individuen en instituten te voorzien van hoogwaardige beleggingsadvisering voor de allocatie van vermogen en de implementatie van vermogensbeheer. Een en ander onderbouwt de instelling door erop te wijzen dat de toenemende complexiteit van de financiële producten en financiële markten en hun impact op de maatschappij (e.g. de hypotheekcrisis) maar ook de toenemende druk van transparantie en wet- en regelgeving om een academisch werken denkniveau vraagt, die nodig is om beleggingsvraagstukken te kunnen analyseren en oplossen. In de beroepspraktijk blijkt dan ook in toenemende mate behoefte te zijn aan een op de beleggingspraktijk toegespitste wetenschappelijke opleiding, zoals volgens de instelling ook valt af te leiden uit het hoge percentage academisch opgeleiden dat in deze sector nu werkzaam is. Ter staving van het domeinspecifieke en brede wetenschappelijke karakter van de FBAopleiding voegt de instelling daaraan nog toe, dat de opleiding - naast de economische discipline - ook in belangrijke mate componenten uit de disciplines recht, ethiek, psychologie en wiskunde & statistiek (econometrie) omvat. Binnen de economische discipline ligt daarbij het domein van de PGO FBA vooral binnen het vakgebied Financiering en Belegging. De eindkwalificaties van de FBA-opleiding sluiten volgens de instelling nauw aan bij de eisen van de (nationale en internationale) beroepspraktijk, zoals onder meer zou zijn af te leiden uit het feit dat de beroepsvereniging van beleggingsanalisten (VBA) de inschrijving van Register Beleggingsanalist (RBA) afhankelijk stelt van het met goed gevolg afgerond pagina 10

11 hebben van de FBA-opleiding, alsmede uit het feit dat deze opleiding door de EFFAS 4 is geaccrediteerd. Verder sluit de opleiding, naar het oordeel van de instelling, ook in die zin goed aan bij de eisen zoals die door (internationale) vakgenoten worden gesteld, dat de opleiding is opgezet en ingericht volgens het stramien dat bij wetenschappelijke opleidingen in de beleggingsleer internationaal in dezen gangbaar en gebruikelijk is, namelijk door het beleggingsproces tot uitgangspunt voor de inrichting van de opleiding te nemen. De eindkwalificaties die met de voorgedragen opleiding worden beoogd behelzen de volgende competenties, vaardigheden (bekwaamheden) en attitude(s): [A]. kennis van en inzicht in de voor de allround beleggingsanalist relevante onderdelen van de economische theorie en praktijk op wo-master niveau. Bijzondere aandacht geldt daarbij voor strategische asset-allocatie, kenmerken en waardering van verschillende vermogenstitels, het beheer van portefeuilles, risicomanagement en het analyseren van ondernemingen vanuit een beleggersperspectief; [B.] kennis van en inzicht in het beleggingsproces waarbinnen beleggingsbeslissingen worden geïnitieerd, voorbereid en gecontroleerd. Hiertoe behoren ook ethiek, wet- en regelgeving en corporate governance; [C.] kennis van en inzicht in de beleidsaspecten die zich op het terrein van de beleggingsanalist voordoen; [D.] academische vaardigheden om kennis te verzamelen, te analyseren, te interpreteren en te verwerken in oplossingen voor praktijk- of theoriegerelateerde beleggingsproblemen en dit over te brengen aan belanghebbenden; [E.] vaardigheden om op wetenschappelijk verantwoorde wijze multi- en interdisciplinaire vraagstukken in de beleggingspraktijk op te lossen; [F.] een sense of urgence om op de hoogte te blijven van relevante ontwikkelingen in de theorie en de praktijk van het vakgebied. Overwegingen Het panel meent dat de beoogde eindkwalificaties van de opleiding inderdaad goed aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld aan beroepsbeoefenaren op het domein van de financiële en beleggingspraktijk. De FBA-opleiding is van oorsprong een opleiding die onder auspiciën van de beroepsvereniging in de branche (de VBA) werd verzorgd en die later is overgeheveld naar de VU. De beroepsvereniging VBA is nog altijd - via vertegenwoordiging in het Curatorium - bij de opleiding betrokken en houdt nauwlettend in de gaten of de beoogde eindkwalificaties worden behaald, en of deze eventueel aanpassing behoeven in verband met ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Die betrokkenheid bij de kwaliteit van de opleiding en zorg voor de aansluiting bij (inter)nationale kaders wordt daarnaast ook door beroepsorganisaties als DSI en EFFAS aan de dag gelegd. Met dat al kan zeker gezegd worden dat de opleiding een duidelijke domeinspecifieke oriëntatie heeft. De relatie met de beroepspraktijk komt naar het oordeel van het panel ook daarin tot uitdrukking dat de opleiding toelevert naar een groeiende diversiteit aan functies in de financiële sector. Naast de meer klassieke beroepen van financieel analist en beleggingsanalist vervullen opgeleiden in de praktijk ook functies als beleggingsadviseur, vermogensbeheerder, risicomanager, beleggingsstrateeg, portefeuillemanager en productontwikkelaar. Daarnaast voorziet de opleiding in toenemende mate ook in de opleidingsbehoefte van personen die werkzaam zijn binnen de actuariële omgeving van 4 European Federation of Financial Analysts Societies; een international overkoepelende organisatie, waarin naast de VBA zusterorganisaties uit diverse Europese landen zijn verenigd. pagina 11

12 verzekerings- en pensioenbedrijven, bij financiële toezichthouders als DNB en AFM en in de financiële consultancy. Het panel vroeg zich in dit verband dan ook af of de naamgeving van de opleiding nog wel de lading dekt, gelet op de uitstroom die ermee wordt gerealiseerd. De instelling zou er goed aan doen zich daarover nader te beraden. Daarvoor bestaat ook in die zin aanleiding, omdat - zo is het panel tijdens de diverse gespreksrondes ter gelegenheid van het locatiebezoek gebleken - de FBA-opleiding zich nog onvoldoende duidelijk profileert ten opzichte van het CFA-programma dat ook onder eindverantwoordelijkheid van de FEWEB wordt verzorgd. Een gerichte marketing om de FBA in dit opzicht meer herkenbaar in de markt te zetten acht het panel zeker aangewezen. Een wat aansprekender naamgeving, die ook meer recht doet aan de uitstroom die met de opleiding wordt gerealiseerd komt het panel dan ook (op termijn) zeker als aangewezen voor. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Master (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Bevindingen Dat de eindkwalificaties die een opgeleide geacht wordt met de voorgedragen opleiding te behalen aansluiten bij internationaal algemeen gangbare beschrijvingen van een afgestudeerde master - i.h.b. bij de zogeheten Dublin descriptoren -, onderbouwt de instelling door ten aanzien van elk van die descriptoren aan te geven wat het niveau is dat met de opleiding beoogd wordt ten aanzien van competenties, resp. bekwaamheden en attitudes te bereiken. De instelling doet dat als volgt: [ad Dublin descriptor 1: kennis en inzicht] De postgraduate opleiding bouwt vakinhoudelijk voort op het kennisniveau van een bachelor Economics, aangevuld met elementen uit een masteropleiding Finance. Vakinhoudelijke ingangseisen zijn geformuleerd in termen van (internationale) standaard tekstboeken. De leerstof uit deze tekstboeken vormt het vertrekpunt voor het onderwijs in het FBA- programma. De opleiding maakt gebruik van recente tekstboeken, aangevuld met actuele artikelen uit vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften op het vakgebied. Hierdoor wordt aanwezige kennis van het theoretische kader aangevuld met actuele inzichten hieromtrent, en worden nieuwe theorieën bij de deelnemers geïntroduceerd. Door de op de dagelijkse praktijk gebaseerde opdrachten worden de mogelijkheden van het toepassen van theorie in de praktijk duidelijk gemaakt. Dit betekent voor studenten met een afgeronde master of Finance een verdieping maar ook een verbreding van het kennisniveau. [ad Dublin descriptor 2: toepassen van kennis en inzicht] Het toepassen van kennis en inzicht is op verschillende manieren in de opleiding ingebed. Voor alle onderwijsblokken geldt dat het maken van een case of opdracht, die afzonderlijk meetelt in de eindbeoordeling, het actief werken met de in dat blok verworven kennis en inzichten stimuleert. In sommige blokken vindt zelfs het onderwijs primair plaats in de vorm van vooraf te bestuderen cases. Tijdens de cyclus Belegger in de Praktijk wordt dit aspect door middel van discussies en groepsopdrachten verder aangemoedigd. Hoorcolleges worden op een interactieve wijze vorm gegeven, waardoor informatieoverdracht niet pagina 12

13 eenzijdig plaatsvindt. De belangrijkste toepassing van kennis en inzicht is de eindscriptie waar het gebruik van de theorie in een praktijksituatie centraal staat. [ad Dublin descriptor 3: Oordeelsvorming] Studenten worden zowel individueel als in groepen gestimuleerd, onder meer door het maken van opdrachten en behandeling van casuïstiek, oplossingen te vinden en beslissingen te nemen voor concrete praktijksituaties. De praktijksituaties (bijvoorbeeld in cases) worden levensecht gekozen waardoor het ontbreken van informatie en niet rationele besluitvorming van invloed zijn op het beslissingsproces. Uitwerkingen van opdrachten worden besproken in groepsverband, waardoor studenten ook moeten oordelen over andermans werk. In het scriptietraject dient een oordeel te worden gegeven over de mogelijkheden om specifieke onderdelen van de theorie toe te kunnen passen in de praktijk. [ad Dublin descriptor 4: communicatie] Communicatievaardigheden worden in diverse onderdelen van het programma getraind door het presenteren van werkstukken en door discussie in de colleges. Helderheid in de mondelinge en schriftelijke communicatie wordt expliciet meegewogen in de eindbeoordelingen. [ad Dublin descriptor 5: leervaardigheden] De PGO FBA heeft als doelstelling dat de student uiteindelijk als allround beleggingsanalist op zijn/haar vakgebied op academisch werk- en denkniveau kan functioneren. Tijdens de opleiding werkt de student vele opdrachten uit, zowel individueel als in teamverband. Hierbij worden zij gestimuleerd om, individueel en gezamenlijk, zelfstandig nieuwe literatuur te zoeken, te verwerken, te beoordelen en toe te passen in een relevante praktijksituatie. Overwegingen De instelling is er voor het panel op overtuigende wijze in geslaagd aan te geven dat de met het voorgedragen curriculum op te leiden professionals zijn aan te merken als masters, die voldoen aan de nationaal en internationaal daarvoor geldende standaarden (i.h.b. de Dublin descriptoren). Het curriculum veronderstelt tenminste masterniveau in voor de beroepssector relevante vakken en bouwt van daaruit verder aan verdieping en verbreding van competenties, vaardigheden en attitudes, die typerend zijn voor wat een postdoctorale master wordt geacht te kunnen en te kennen. Het gaat daarbij met name om het vermogen tot een multidisciplinaire aanpak van problemen, een kritische, onderzoekende attitude en de competentie tot gewogen oordeelsvorming op basis van zelf verworven (praktijk georiënteerde) onderzoeksgegevens. De voorgedragen opleiding voldoet, afgaande op de door instelling aangeleverde informatie over de programma-eisen, aan de criteria die aan een postdoctorale opleiding op masterniveau gebruikelijk zijn om te stellen. De beoogde eindkwalificaties van de opleiding leiden onmiskenbaar tot een uitstroom op minimaal masterniveau. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 Master als voldoende Oriëntatie wo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een master in wo: a. De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en - voor pagina 13

14 daarvoor in aanmerking komende opleidingen - de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. b. Een wo-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een wo-opleiding vereist is of dienstig is. Bevindingen De wo-oriëntatie van de FBA-opleiding (in de dubbele betekenis als in het toetsingscriterium, hierboven, beschreven) blijkt volgens de instelling enerzijds (1) uit het wetenschappelijk vertrekpunt van waaruit de opleiding is opgezet, te weten: de beleggingsleer, en anderzijds (2) het wetenschappelijke proces van kennisverwerving, waarop de opleiding is gericht en dat een student zich eigen dient te maken om interdisciplinaire vraagstukken - die inherent zijn aan de beleggingspraktijk - de baas te kunnen. De instelling verwoordt een en ander als volgt: ad (1): De beleggingsleer maakt onderdeel uit van de economische wetenschap. Binnen deze wetenschap beoogt de beleggingsleer vragen te beantwoorden die verband houden met het onder onzekerheid nemen van beslissingen over het in de tijd uitzetten van middelen met als doel een beoogd rendement binnen een zekere mate van waarschijnlijkheid te kunnen behalen. Het type vragen dat hiermee samenhangt en de omgeving waarin ze beantwoord moeten worden kennen verschillende invalshoeken. Naast puur beleggingstechnische kenmerken (zoals die van waardering en productontwerp) zijn ook ethische en juridische aspecten (het al dan niet willen en mogen verkopen van beleggingsproducten), organisatieaspecten (van het omlijstende beleggingsproces) en communicatie aspecten (van oplossingen of juist problemen) van belang. Deze uit de praktijkwereld voortkomende multidisciplinaire vereisten maken de beleggingsleer tot een empirische (ervarings)wetenschap bij uitstek. ad (2): Empirische wetenschappen kennen de empirische cyclus als uitgangspunt voor het wetenschappelijke proces van kennisverwerving. Via observatie, inductie, deductie, toetsing en evaluatie wordt op een gegronde, systematische en intersubjectieve manier gewerkt aan het toetsen van hypothesen. Een voorbeeld van het langs deze cyclus verlopend onderzoek is de mate waarin beleggers in staat zijn om op een consistente manier een hoger rendement te behalen dan het marktgemiddelde. Op basis van dataverzameling en rekenonderzoek (observatie) is gemeten dat beleggers voortdurend alle beschikbare informatie in prijzen van beleggingsinstrumenten verwerken. De algemene theorie die hieruit is afgeleid (inductie) is die van de efficiënte markten. Vanuit deze theorie worden voorspellingen geformuleerd betreffende, bijvoorbeeld, het opgaan van de theorie op specifieke deelmarkten waar informatie moeilijker verkrijgbaar is (deductie). De theorie wordt vervolgens getoetst met behulp van nieuw datamateriaal (toetsing). Op basis van de uitkomsten worden de voorspellingen ontkracht of wordt de theorie aangescherpt dan wel verworpen (evaluatie). Het interdisciplinaire karakter van de opleiding wordt door de instelling nog met de volgende tekstpassage onderstreept: Interdisciplinaire vraagstukken zijn kenmerkend voor de actuele omstandigheden op financiële markten. Actuele maatschappelijke vragen als welke producten mogen onder welke voorwaarden en beloften aan welke klanten worden verkocht en wat is de waarde van pensioentoezeggingen in een beleggingswereld die door onzekerheid wordt gekenmerkt zijn tekenend voor het interdisciplinaire karakter van de opleiding. Immers, pagina 14

15 dergelijke vraagstukken vragen niet alleen het in isolement waarderen en verhandelen van financiële waardetitels of het opbouwen van portefeuilles hiervan. Deze kennis moet in verband worden gebracht met ideeën over de houdbaarheid en de bewaking van het financiële systeem, het toezicht op financiële markten hierbinnen, de rol van informatie en informatievoorziening in de samenleving, het menselijk gedrag en de moral hazard hierin. Overwegingen Naar het oordeel van het panel laat zich zeer wel verdedigen dat de beoogde eindkwalificaties van de opleiding (tenminste mede) zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline en de wetenschapbeoefening. Het programma draagt daarvan - gelet op bijvoorbeeld de gekozen werkvormen, de reflectiemomenten die met de cursus Belegger in de praktijk zijn ingebouwd en de integratieve functie die scriptie in het geheel van het curriculum inneemt - zeker de sporen. Al tekent het panel daarbij wel aan dat niet geheel duidelijk is geworden waar precies in het programma via observatie, inductie, toetsing en evaluatie op een systematische en intersubjectieve manier gewerkt wordt aan het toetsen van hypothesen. Vanzelfsprekend zal zulks tenminste gestalte dienen te krijgen in de afsluitende scriptie, maar waar de methodologische kennis en vaardigheden, die daarvoor nodig zijn, in het programma worden aangereikt heeft het panel niet precies kunnen vaststellen. Het panel onderkent daarbij natuurlijk wel dat instromende studenten, met minimaal een master of science opleiding, die methodologische bagage voor een belangrijk deel al te bezitten. Maar in de presentatie van de opleiding als wetenschappelijke beroepsopleiding (p. 8 van het aanvraagdossier) zou het niet hebben misstaan als daaraan toch wat meer en structureel aandacht was besteed. Wo-oriëntatie heeft de opleiding onmiskenbaar wel, als acht wordt geslagen op het criterium dat een afgestudeerde (FBA-)master de kwalificaties heeft om multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in de beroepspraktijk. Daar is de opleiding immers juist geheel op ingericht en afgestemd. De allround financieel expert die de opleiding bedoelt af te leveren moet bij uitstek in staat worden geacht tot die multi- en interdisciplinaire aanpak, die nodig is om in de financiële wereld op het niveau van beleggingsanalist te kunnen functioneren. Het panel twijfelt er niet aan dat de FBA-opleiding mensen met die eindkwalificaties aflevert. Van de kant van het beroepenveld werd dat oordeel ook zeker onderschreven. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie wo als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding De facetten Domeinspecifieke eisen, Master en Oriëntatie wo heeft het panel als voldoende beoordeeld. Daarmee krijgt het onderwerp Doelstellingen opleiding als geheel een positieve beoordeling. 4.2 Programma Voor de beschrijving van het programma wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk (Hfst. 3). pagina 15

16 4.2.1 Eisen wo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een woopleiding: a. Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. b. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. c. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. d. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Bevindingen Dat het programma voldoet aan de criteria die het Toetsingskader ten aanzien van een woopleiding stelt, beargumenteert de instelling in hoofdzaak als volgt: [ad a.] Een belangrijk deel van de docenten aan de opleiding is wetenschappelijk actief. Hoogleraren en docenten van FBA-opleiding publiceren in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften en maken deel uit van (semi)wetenschappelijke netwerken. Bovendien treedt een aantal op als promotor, als lid van een promotiecommissie en/of als spreker bij wetenschappelijke congressen. De opleiding zelf besteedt tijd en geld aan wetenschappelijk onderzoek dat verband houdt met de onderwijs- en beroepsoriëntatie (vakgebied) van de opleiding. Dit heeft erkende wetenschappelijke publicaties opgeleverd en geleid tot twee relevante promoties. [ ] Daarnaast is de opleiding sterk ingebed in een wetenschappelijke omgeving. De vaste docenten en de opleidingshoogleraren participeren in de onderzoekprogramma s van de VU Amsterdam School of Finance & Risk Management. Ook financiert de opleiding aio s. [.] Interactie tussen wetenschappelijk onderzoek en onderwijs vindt verder plaats door integratie van nieuwe onderzoeksresultaten in het programma, het bespreken en discussiëren van nieuwe academische inzichten die zijn vertaald naar de praktijk in de collegecyclus Belegger in de praktijk, de ontwikkeling van actuele cases en de plaatsing van nieuwe wetenschappelijke artikelen op de literatuurlijst. [ad b.] Het onderwijs van de PGO FBA wordt deels gedragen door docenten die actief zijn in het wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast participeert de PGO-FBA in het onderzoeksprogramma van de afdeling Financiering van FEWEB en werkt zij nauw samen met onderzoekers die een vooraanstaande rol spelen in internationaal wetenschappelijk onderzoek. De in dit onderzoek vigerende thema s en ontwikkelingen vinden daarmee hun weg naar het onderwijs van de opleiding. De beleggingsleer is een vakgebied waarvan het succes tevens wordt afgemeten aan de mate waarin (nieuwe) theorieën en ideeën in de praktijk worden toegepast. De aansluiting tussen theorie en wetenschappelijke praktijk is dan ook een belangrijke schakel in dit succes. De relatie tussen theorie en praktijk wordt mede gewaarborgd door de actieve verbondenheid/inbreng van docenten in wetenschappelijke of semiwetenschappelijke instituten die vraagstukken benaderen op het snijvlak van theorie en beleggingspraktijk. [ ] Voor elk onderwijsblok wordt gebruik gemaakt van actuele wetenschappelijke literatuur, die voortbouwt op de klassieke wetenschappelijke theorieën die de basis vormen van de beleggingsleer en die gebruikt wordt in de initiële opleidingen. Belangrijke voorwaarde pagina 16

17 hierbij is dat deze literatuur ook actueel wordt gehouden. Het bestuur van de opleiding en het Curatorium zien daar periodiek op toe, in samenspraak met de blokcoördinatoren. [ad c.] Een student met een afgeronde FBA-opleiding is in staat om zelfstandig onderzoek te verrichten en is in staat om multi- en interdisciplinaire praktijkvraagstukken op wetenschappelijk verantwoorde wijze op te lossen dan wel bij te dragen aan de oplossing ervan. Deze vaardigheden worden getraind door cases en opdrachten die zijn verweven in de acht kennisblokken van de opleiding. De cases en opdrachten dienen door de studenten individueel of groepsgewijs schriftelijk te worden uitgewerkt. Argumentatie, onderbouwing en consistentie vanuit verschillende in de casusgroep vertegenwoordigde disciplines zijn sleutelbegrippen. Daarnaast vindt training plaats door de afsluitende scriptie, waarin wetenschappelijke onderzoeksmethoden dienen te worden toegepast op een onderwerp dat aansluit bij de beleggingspraktijk. [ad d.] Deze eis is in het programma onder andere geborgd door de onderdelen Belegger in de praktijk, module Wet- en regelgeving en een serie actualiteitencolleges gedurende de opleiding. Tevens sluiten de casussen en opdrachten die de studenten moeten maken steeds aan bij een relevant praktijkprobleem. [ ] Ook het scriptieonderwerp moet zoveel mogelijk aansluiten bij een relevant praktijkvraagstuk. Tenslotte is door de (vaak al langere) werkervaring van aan de opleiding deelnemende studenten de praktijkinvloed op de opleiding volop verzekerd. Overwegingen De instelling heeft naar het oordeel van het panel, in eerste instantie in het aanvraagdossier en in tweede aanleg in de verschillende gesprekken ter gelegenheid van het locatiebezoek, op overtuigende en inzichtelijke wijze duidelijk weten te maken dat de kennisontwikkeling door studenten inderdaad plaatsvindt in interactie tussen het onderwijs en het onderzoek binnen de relevante disciplines. Het programma sluit verder ook goed aan bij de ontwikkelingen die zich binnen de betreffende relevante wetenschappelijke disciplines voordoen. Het panel heeft dat kunnen opmaken uit de literatuur die voor de programmaonderdelen wordt voorgeschreven. Dat geldt zowel voor de gebruikte boeken als voor de specifiek voor de verschillende curriculumonderdelen samengestelde Readers, die het panel bij het locatiebezoek heeft kunnen inzien. De publicaties die in de Readers zijn opgenomen zijn wetenschappelijk van A - of tenminste B-niveau en geven een goed beeld van de scientific state of the art binnen de verschillende wetenschapsgebieden, die met de opleiding worden bestreken. Of het programma de ontwikkeling waarborgt van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, heeft het panel niet goed kunnen achterhalen. [Zie ook hierboven bij facet 1.3] Van een structureel aanbieden van methodologische kennis en vaardigheden in de verschillende programmaonderdelen is - voor zover het heeft kunnen waarnemen - onvoldoende sprake, maar daar staat wel tegenover dat van de instromende studenten verwacht mag worden dat ze zich die bagage al eigen hebben gemaakt in hun vooropleiding. De opleiding bouwt voort op die kennis en vaardigheden, zo heeft het panel begrepen, maar dan praktijk- en probleemgeoriënteerd. Aantoonbare verbanden met de actuele praktijk heeft het programma onmiskenbaar. De instelling verwijst in dit verband terecht naar de cases en opdrachten die elk blok (en de module Wet- en regelgeving) kent en waarmee praktijkgerelateerde problemen aan de orde komen en naar de collegecylus Belegger in de Praktijk en de scriptie. Bij dit laatste onderdeel zou het panel in positieve, en in aanvullende zin op hetgeen daarover door de pagina 17

18 instelling al is opgemerkt, nog willen aantekenen dat ook de scriptiecolleges en de Scriptiewijzer 5 bedoeld zijn om studenten goed te instrueren waar het gaat om het leggen van verbanden met de actuele praktijk. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen wo als voldoende Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen Het programma van de FBA-opleiding is opgezet als een postinitiële opleiding, gericht op theoretische kennis en praktische vaardigheden voor personen werkzaam in de financiële sector. Het programma bevat tot dat doel een 8- tal kernvakken die essentieel zijn voor het bijbrengen van de kennis, het inzicht en de vaardigheden die een allround beleggingsanalist nodig heeft om in de huidige beleggingspraktijk te kunnen functioneren. Met ingang van het studiejaar 2007 is de scriptie als verplicht programmaonderdeel toegevoegd, bedoeld als proeve van bekwaamheid waarin de student laat zien dat hij in staat is de verworven kennis en vaardigheden zelfstandig en op wetenschappelijk verantwoorde wijze toe te passen. Het didactisch concept van het FBA-programma sluit, naar zeggen van de instelling, aan bij de onderwijsvisie die door de VU is ontwikkeld. Hierin staat gezamenlijk leren centraal: de studenten van de FBA-opleiding vormen een Community of Learning die niet alleen maar ook gezamenlijk met andere studenten en docenten leren, onderzoeken en communiceren over de theorie en de praktijk van de beleggingsleer. Deze zelfstandigheid in groepsverband draagt volgens de instelling bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van de opleiding die inhoudt dat studenten zelfstandig en in groepen complexe beleggingsvraagstukken op academisch niveau moeten kunnen analyseren en oplossen. De werkvormen die hiervoor worden gebruikt zijn het hoorcollege, werkcolleges / opdrachten, casusoplossing, presentaties en paneldiscussies, zo meldt de instelling. In hoor- (en wederhoor-) colleges vindt een open, interactieve discussie plaats over de aan de orde gestelde kennis, aldus de instelling. Waaraan zij nog toevoegt dat die: [.] interactie wordt versterkt door het ongedwongen inbrengen van alledaagse praktijkproblemen in de colleges. De basis voor deze interactie wordt gelegd in het gezamenlijke introductieweekend als onderdeel van de collegecyclus Belegger in de praktijk. De inbreng van ervaren praktijkdocenten is een waarborg voor het succesvol kunnen zijn van deze werkvorm. Studenten worden (door middel van werkstukken en groepsopdrachten) aangezet tot onderlinge samenwerking en uitwisseling van de kennis. Juist door de verschillende achtergronden van de studenten is dit een krachtig middel om kennis te verbreden. De opleiding faciliteert deze samenwerking met de inrichting van werkgroepen en het openstellen van Blackboard als communicatiemedium. De toetsings- en beoordelingsvormen zijn, volgens de instelling, afgestemd op de te bereiken eindkwalificaties. Ter adstructie daarvan voert zij onder meer het volgende aan: 5 Bijlage 5 bij het aanvraagdossier pagina 18

19 Toetsing van kennis en inzicht vindt plaats in de vorm van (acht) schriftelijke tentamens. In veel gevallen wordt in de schriftelijke tentamens ook getoetst op de vaardigheid om de leerstof toe te passen (casus-achtige vragen). Toetsing van de toepassing van kennis en inzicht vindt plaats door beoordeling van cases en de eindscriptie. Ieder onderwijsblok bevat ten minste één casus die beoordeeld wordt op onder meer originaliteit en methodologie.[ ] Toetsing van communicatieve vaardigheden vindt expliciet plaats in de beoordeling van schriftelijke en mondelinge presentaties en impliciet in het vermogen om met collega s samen te kunnen werken aan groepsopdrachten. Toetsing van leervaardigheden vindt zelden expliciet plaats, maar maakt wel impliciet deel uit van de schriftelijke tentamens en de cases.[.] In een tabel formuleert de instelling voor elk van de studieonderdelen die het programma omvat (te weten: blokken, collegecyclus, module en scriptie) de resp. leerdoelen die daarmee beoogd zijn te bereiken: 44 in totaal. Daarbij doet zij tevens door middel van een matrix uitkomen hoe die leerdoelen zich verhouden tot de met die onderdelen te behalen eindkwalificaties van de opleiding. 6 Overwegingen Het didactisch concept van de opleiding dat het panel kort (en met de woorden van de instelling zelf) zou willen kenschetsen als zelfstandigheid in groepsverband, spoort goed met de eindkwalificaties die met de opleiding worden beoogd te bereiken op het punt van het op academisch niveau zelfstandig, in beleggingsteams of multidisciplinaire teams analyseren en oplossen van beleggingsvraagstukken en het daarover rapporteren. Het concept sluit aan bij de zelfstandigheid die studenten in het dagelijks leven ervaren. Zij zijn dan ook zelf verantwoordelijk voor het plannen van hun werkzaamheden voor de opleiding. Schoolse methoden worden daarom in het curriculum vermeden. Studenten geven aan dat een gelukkige keuze te vinden. De werkvormen sluiten goed aan op het didactisch concept, omdat ze studenten prikkelen om zoveel mogelijk zelf te doen. De methode van werken varieert daarbij regelmatig, terwijl de moeilijkheidsgraad van de cases en opdrachten in de loop van het programma geleidelijk aan toeneemt, gelijk oplopend met de groei aan kennis, inzicht en vaardigheden. Om vertrouwd te raken met het idee dat in de beroepspraktijk veelal wordt gewerkt in teams van wisselende personele samenstelling, met wisselende disciplines en achtergronden, is de samenstelling van de groepen (die een opdracht uit te werken krijgen) per blok steeds verschillend. De wijzen van toetsing sluiten grosso modo aan bij de werkvormen. Al heeft het panel uit de mond van studenten bij het locatiebezoek wel kunnen opmaken dat de toetsing soms wat aan de schoolse kant is. Nogal eens worden kennis- en geen kundevragen gesteld, zo luidde de klacht. Het panel adviseert de instelling van de toetsing geen overhoren te maken; als en waar dat gebeurt, staat dat haaks op het didactisch concept waarvoor bij de opleiding uitdrukkelijk is gekozen. Het panel geeft de instelling in dit verband ook in overweging nog eens te bekijken in hoeverre de beoordeling van groepsopdrachten niet wat meer individualiseer is te maken. Docenten gaven bij het locatiebezoek aan dat tot op zekere hoogte wel degelijk het groepswerk tot individuele prestaties te herleiden en te beoordelen zouden zijn, terwijl 6 Het panel ziet af van een integrale weergave van deze tabel. In het aanvraagdossier beslaat die tabel, met een toelichting op de onderdelen ervan, een vijftal pagina s. Het panel volstaat hier met de opmerking dat de tabel een doordachte indruk maakt, met helder verwoorde leerdoelen. pagina 19

20 studenten aangaven dat (de waardering van) het groepsresultaat ook bepalend is voor het individuele resultaat; en wel in een één op één verhouding, enige differentiatie op grond van presentatie daargelaten. De te bereiken eindkwalificaties zijn naar het oordeel van het panel aantoonbaar vertaald in leerdoelen van het beoogde programma. De instelling heeft - per programmaonderdeel leerdoelen geformuleerd, die in cumulatieve zin de met de opleiding beoogde eindkwalificaties opleveren. Het totaal van de leerdoelen van het curriculum laat een consistent beeld zien van geleidelijk te ontwikkelen elementen aan kennis, competenties, vaardigheden en attitudes, met een evenwichtige verdeling over de verschillende programmaonderdelen. Omdat het om een bestaande opleiding gaat, dient het panel ook een oordeel te geven over de resultaten die inmiddels met de opleiding zijn geboekt. Een goede graadmeter daarvoor zou de output zijn die opleiding heeft opgeleverd in de vorm van afgeronde en beoordeelde mastertheses. Maar omdat de opleiding in 2007 van start is gegaan en een nominale duur van twee en een half jaar kent waren die nog niet beschikbaar. Wel heeft het panel bij gelegenheid van het locatiebezoek inzage gehad in door de scriptiecoördinator aangelegde portfolio s van studenten die inmiddels aan hun scriptie zijn begonnen. De portfolio s bevatten voorbeelden van probleemstellingen die voor een deel al door de scriptiecoördinator waren goedgekeurd en waarvoor een (eerste) begeleider was aangewezen, en voor een ander deel nog in de 'opzetfase' verkeerden. Wat het panel is opgevallen was de grote zorgvuldigheid waarmee het proces van scriptiebegeleiding is ingericht. Aan het opstellen van een heldere en goed afgebakende probleemstelling wordt veel aandacht besteed. Daarbij ligt het initiatief nadrukkelijk bij de student, maar deze wordt door de scriptiecoördinator wel dusdanig aangestuurd dat bij hem/haar vanzelf het besef ontstaat wat de beste aanpak en formulering is. Een aantal probleemstellingen vond het panel bepaald origineel en van praktisch nut. Het panel verwacht dat de kwaliteit van de uitwerkingen van de probleemstellingen, die het heeft ingezien, van voldoende masterniveau zal blijken te zijn Het panel heeft tijdens het locatiebezoek ook nog gekeken naar voorbeelden van tentamens en opdrachten. Ook het niveau daarvan zou het panel willen kwalificeren als van masterniveau, al heeft het daarbij ook wel een paar voorbeelden van schoolse overhoormethoden aangetroffen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.2 Relatie tussen doelstelling en programma als voldoende Samenhang programma (facet 2.3) Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Bevindingen Dat het programma van de FBA-opleiding inhoudelijk samenhangend is, beargumenteert de instelling in hoofdzaak vanuit het kader van het beleggingsproces, van waaruit de opleiding is opgezet. Zij verwoordt dat - verkort weergegeven - als volgt. Uitgangspunt voor de samenhang in het studieprogramma is het wereldwijd geaccepteerde kader van het beleggingsproces. Het beleggingsproces is een verzameling van op elkaar aansluitende handelingen die leiden tot het inrichten, monitoren en aanpassen van beleggingsportefeuilles. Deze handelingen zijn nodig voor het oplossen van de pagina 20